مطالب مرتبط با کلیدواژه

کشاورزان


۴۱.

ارزیابی سواد اطلاعاتی کشاورزان و عوامل مرتبط با آن: مطالعه موردی منطقه طُرق مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزش محیط زیست و توسعه پایدار سال هشتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 23 - 36

کلیدواژه‌ها: سواد اطلاعاتی توسعه پایدار دانش کشاورزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۱ تعداد دانلود : ۲۸۱
آموزش و یادگیری یکی ارکان مهم توسعه پایدار می باشد. سواد اطلاعاتی می تواند به کشاورزان در دستیابی و استفاده از اطلاعات برای داشتن کشاورزی پایدار کمک نماید. پژوهش پیمایشی حاضر با هدف بررسی سواد اطلاعاتی کشاورزان در منطقه طرق مشهد و عوامل مرتبط با آن انجام گرفت. بدین منظور با روش تحقیق توصیفی-همبستگی 176 نفر از کشاورزان با روش نمونه گیری ساده تصادفی موردبررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بود که روایی آن با استفاده از روایی صوری و مراجعه به اساتید گروه کتابداری دانشگاه فردوسی مشهد و همچنین گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان مورد تأیید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برابر 79/0 به دست آمد. نتایج نشان داد که سواد اطلاعاتی کشاورزان در حدّ متوسط قابل ارزیابی می باشد. همچنین، سواد اطلاعاتی مستقل از سن، تعداد قطعات اراضی کشاورزی و درآمد سالانه کشاورزان بود؛ اما بین سواد اطلاعاتی کل با سابقه کار کشاورزی، یک رابطه منفی و معنی دار وجود داشت. از بین ابعاد پنج گانه سواد اطلاعاتی، کشاورزان موردمطالعه در زمینه «پایبندی به اصول اخلاقی و قانونی کاربرد اطلاعات» در وضعیت بهتر و در زمینه «دست یابی به اطلاعات موردنیاز به شکل مؤثر و کارآمد» ضعیف تر بودند. ارائه آموزش به کشاورزان به منظور ارتقاء قابلیت کسب اطلاعات کشاورزی و به کارگیری این اطلاعات، از پیشنهادهای تحقیق حاضر می باشد.
۴۲.

واکاوی نگرش نسبت به کشت پایدار توت فرنگی در بین کشاورزان توت فرنگی کار شهرستان سنندج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزش محیط زیست و توسعه پایدار سال هشتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 87 - 104

کلیدواژه‌ها: نگرش کشاورزی پایدار توت فرنگی کشاورزان سنندج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۳۸۴
تحقیق حاضر با هدف واکاوی نگرش کشاورزان توت فرنگی کار شهرستان سنندج نسبت به کشت پایدار این محصول انجام شد. تحقیق از نوع توصیفی همبستگی بوده است که به روش پیمایشی انجام شد. با بهر ه گیری از فرمول کوکران و نمونه گیری تصادفی ساده، 150 نفر از توت فرنگی کاران به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پرسش نامه بود که روایی صوری آن مورد تأیید اساتید ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه کردستان قرار گرفت. با استفاده از مطالعه راهنما، پایایی پرسش نامه برای بخش سنجش نگرش کشاورزان به کشت پایدار برابر 65/0 به دست آمد که معرف مناسب بودن آن می باشد. برای گروه بندی و مقایسه کشاورزان موردمطالعه از تحلیل خوشه ای و تحلیل واریانس استفاده شد. یافته های حاصل از تحلیل خوشه ای نشان داد کشاورزان موردمطالعه را می توان به سه دسته کشاورزان با نگرش ضعیف، متوسط و قوی نسبت به کشت پایدار توت فرنگی گروه بندی نمود. یافته های حاصل از تحلیل واریانس بیانگر اختلاف معنادار بین این سه گروه از کشاورزان با سطوح مختلف نگرش، ازنظر تعداد اعضای خانوار، میزان مشارکت در فعالیت های ترویجی و میزان اعتماد به رسانه های اطلاعاتی بود. با توجه به یافته های پژوهش پیشنهادهایی ارائه شد که می تواند در ترغیب کشاورزان به کشت پایدار توت فرنگی ارزشمند باشد.
۴۳.

بررسی درک و تصور کشاورزان از بحران دریاچه ارومیه با رویکرد نظریه زمینه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی کاربردی سال سی ام تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۷۸) 1 - 22

کلیدواژه‌ها: بحران آب حوضه دریاچه ارومیه کشاورزان نظریه زمینه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۸ تعداد دانلود : ۶۲۴
زندگی کشاورزی و کشاورزان به آب وابسته است و چنانچه در آن بحرانی ایجاد شود، دامنه آن ساختارهای کلان اجتماعی را با چالش های متعددی روبه رو می کند؛ با این حال، کشاورزی به طور همزمان قربانی و متهم اصلی در ایجاد بحران آب در جهان شناخته می شود. پژوهش حاضر به دنبال بررسی درک کشاورزان از چگونگی شکل گیری و تداوم و رویارویی آنها با یکی از مهم ترین فجایع زیست محیطی کشور یعنی خشک شدن دریاچه ارومیه است. به این منظور و با به کارگیری رویکرد نظریه زمینه ای، با 28 نفر از کشاورزان حوضه این دریاچه مصاحبه عمیق صورت گرفت و درنهایت، 13 مقوله اصلی از مجموع 438 خرده مقوله اولیه استخراج شد. نتایج نشان می دهند با وجود تمایل ذهنی کشاورزان و به کارگیری راهبردهای محلی برای مداخله و حل بحران، ساختار و بوروکراسیِ حاکم، توانایی سامان دادن به پیچیدگی های مدیریت منابع آب در شرایط جدید را ندارد. آنچه در سراسر مقولات استخراج شده نمایان است، «فروپاشی پیکره بندی نظم پیشین» به منزله مقوله هسته است که در تعامل با دلایل، زمینه ها و راهبردها، توضیح دهنده وضعیت موجود است.
۴۴.

تبیین عوامل مؤثر بر انگیزه کشاورزان درجهت مشارکت در تشکل های آب بران مورد مطالعه: تعاونی های آب بران شرکت بهره برداری کارون بزرگ- شوشتر در استان خوزستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵۹ 109 - 128

کلیدواژه‌ها: مدیریت آب انگیزه مشارکت کشاورزان تعاونی آب بران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۴۲۳
تعاونی های آب بران به منظور مشارکت کشاورزان در مدیریت منابع آب، تشکیل و ترویج شدند. هدف تحقیق حاضر تبیین عوامل مؤثر بر انگیزه ی کشاورزان جهت مشارکت در تعاونی های آب برانِ کارون بزرگ-شوشتر در استان خوزستان می باشد. جامعه ی آماری این تحقیق شامل کلیه اعضای تعاونی آب بران کارون بزرگ (671=N) است که از میان آن ها با استفاده از جدول بارتلت 183 نفر به عنوان نمونه به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. داده های مورد نیاز پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخت گردآوری شد. روایی پرسشنامه توسط متخصصین تأیید و پایایی ابزار پژوهش نیز با انجام مطالعه ی پیش راهنما از طریق تکمیل 30 پرسشنامه و محاسبه ضرایب آلفای کرونباخ برای بخش های مختلف پرسشنامه (77/0 تا 92/0) تأیید شد. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزار SPSS v24 صورت گرفت. در این راستا، به منظور بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته از آزمون تحلیل همبستگی پیرسون و به منظور تبیین عوامل مؤثر بر انگیزه کشاورزان از مشارکت در تعاونی آب بران از تحلیل رگرسیون به روش اینتر استفاده شد. نتایج آزمون همبستگی نشان داد، متغیر انگیزه با متغیرهای هویت خود، سرمایه اجتماعی، انتظار کارآمدی جمعی، تشویق به عمل، درک اهمیت مشارکت، خودکارآمدی، نگرش و هنجار اجتماعی رابطه ی مثبت و معنی داری دارد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد، متغیرهای هویت خود و سرمایه اجتماعی از میان عوامل روانشناختی و متغیر تشویق به عمل از میان عوامل دانش و اطلاعات از عوامل مؤثر بر متغیر انگیزه هستند. متغیرها در مجموع قادرند 43 درصد از تغییرات انگیزه را پیش بینی کنند. در نهایت بر اساس یافته های تحقیق پیشنهاد هایی جهت افزایش انگیزه مشارکت کشاورزان در تعاونی های آب بران ارائه گردید.
۴۵.

سنجش و ارزیابی ابعاد مؤثر بر ارتقاء تاب آوری جوامع روستایی در مواجهه با خشکسالی (موردمطالعه: شهرستان سبزوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 630 - 645

کلیدواژه‌ها: تاب آوری جوامع روستایی خشکسالی کشاورزان سیستم های اجتماعی-زیست محیطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۴۵۷
افزایش تاب آوری مهم ترین عامل جهت حفظ انعطاف پذیری سیستم های اجتماعی-زیست محیطی و مقابله با خشکسالی است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی و تحلیل شاخص های مبتنی بر تاب آوری جوامع روستایی در مواجهه با خشکسالی در سه روستا با شدت های متفاوت خشکسالی است. در این راستا ابتدا با استفاده از نقشه های پهنه بندی خشکسالی بر اساس شاخص SPEI در دوره زمانی ده ساله روستاهای موجود در سه زون خشکسالی بسیار شدید، شدید و متوسط شناسایی و از هر زون یک روستا به صورت تصادفی انتخاب گردید. سپس با استفاده از رویکرد پیمایشی، روش مشاهده مستقیم و بازدید میدانی، کشاورزان به عنوان جامعه هدف شناسایی گردیده و موردبررسی قرار گرفتند. با توجه مجموع تعداد کشاورزان در سه روستا، طبق فرمول کوکران، حجم نمونه به تعداد 105 نفر برآورد گردید. بر اساس پرسشنامه های تاب آوری و آزمون های آماری به ارزیابی ابعاد و شاخص های مؤثر بر تاب آوری پرداخته شد. نتایج مدل اندازه گیری لیزرل بر اساس متغیرهای سطح اول ابعاد سنجش تاب آوری نشان داد بیشترین اثرگذاری و اهمیت ابعاد در میزان تاب آوری متعلق به بعد زیرساختی و فیزیکی و بعد طبیعی است. ابعاد اقتصادی و مالی، اجتماعی و فرهنگی، حکمرانی و مدیریت، انسانی و فردی به ترتیب در رتبه بعدی اهمیت قرار دارند. سنجش میزان ابعاد تاب آوری در روستاهای موردمطالعه نشان داد بعد اجتماعی و فرهنگی دارای بیشترین میزان و بعد طبیعی دارای کمترین میزان در روستاهای موردمطالعه در این منطقه هستند. ﺗﻘﻮیﺖ ابعاد تأثیرگذار ﻣی ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻄح ﺗﺎب آوری و انطباق پذیری ﺑﺎ ﺷﺮایط را اﻓﺰایﺶ دﻫﺪ و نقش مؤثری در به حداقل رساندن ضررهای احتمالی در شرایط بحرانی، ایفا نماید. در این راستا، لازم است به تصمیم گیری و تخصیص منابع به کشاورزان منطقه در مواجهه ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺮات، توجه ویژه ای معطوف شود.
۴۷.

نگرش کشاورزان نسبت به اثربخشی تعاونی آب بران در مدیریت پایدار منابع آب بخش گهواره شهرستان دالاهو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تعاون و کشاورزی سال هشتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۲ 71 - 97

کلیدواژه‌ها: دانش کشاورزان مدیریت آب مشارکت هنجار اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۱ تعداد دانلود : ۱۳۶
مطالعۀ حاضر با هدف درک نگرش کشاورزان بخش گهواره شهرستان دالاهو در استان کرمانشاه نسبت به اثربخشی تعاونی آب بران در مدیریت پایدار منابع آب انجام شد. جامعۀ آماری کلیۀ بهره برداران کشاورزی در 6 روستای حوضۀ سد زمکان بخش گهوارۀ شهرستان دالاهو بودند که بر اساس جدول کرجسی و مورگان و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک 213 نفر از آنها برای انجام مطالعه انتخاب شدند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که بین متغیرهای سن، میزان تحصیلات، تجربۀ کشاورزی، میزان زمین، تعداد قطعات زمین، نگرش نسبت به مدیریت پایدار آب، دانش نسبت به جنبه های مختلف تعاونی آب بران، هنجار اجتماعی، انسجام اجتماعی و اختلاف در مورد آب با متغیر نگرش نسبت به اثربخشی تعاونی آب بران در مدیریت پایدار منابع آب رابطۀ معنی داری وجود دارد. همچنین یافته های حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد 3 متغیر نگرش نسبت به مدیریت پایدار منابع آب، هنجار اجتماعی و دانش نسبت به جنبه های مختلف تعاونی آب بران در نگرش کشاورزان نسبت به اثربخشی این تعاونی ها در مدیریت پایدار منابع آب اثرگذار و قادر به تبیین حدود 35 درصد از تغییرات این متغیر بودند. در پایان، پیشنهادهایی در زمینۀ برنامه ریزی و سیاست گذاری برای بهبود نگرش کشاورزان نسبت به تعاونی های آب بران ارائه شد. 
۴۸.

تأثیر ابزارهای ترویجی و منابع اطلاعاتی بر مشارکت کشاورزان استان گلستان در تعاونیهای آب بران

نویسنده:
منبع: تعاون دوره جدید سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۰ شماره ۵ 127 - 145

کلیدواژه‌ها: ابزارهای ترویجی منابع اطلاعاتی مشارکت تعاونی های آب بران کشاورزان استان گلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۲ تعداد دانلود : ۲۹۴
هدف تحقیقِ توصیفی- همبستگی حاضر، بررسی تأثیر منابع ترویجی و اطلاعاتی بر مشارکت کشاورزان در تعاونیهای آب بران در سال 1389 بوده است. کلیه کشاورزان عضو تعاونیهای آب بران استان گلستان جامعه آماری این تحقیق را تشکیل می دهند. براساس فرمول کوکران، 190 نفر به کمک روش نمونه گیری طبقه ای تناسبی و خوشه ای به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه است که روایی و پایایی آن تأیید گردید. در  پژوهش حاضر به منظور بررسی ارتباط بین متغیرهای مستقل و وابسته از آزمون همبستگی اسپیرمن و همچنین برای پیش بینی تغییرات یک متغیر به وسیله متغیرهای دیگر از رگرسیون چندمتغیره استفاده شد. نتایج حاصل از اولویت بندی گویه ها نشان داد که ملاقات کشاورزان با مروج در مرکز خدمات کشاورزی و شرکت در کلاسهای آموزشی- ترویجی دو اولویت اول متغیر ابزارهای ترویجی و نیز گویه های کشاورزان هم محل و پیشرو دو اولویت اول متغیر منابع اطلاعاتی هستند. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد که بین مؤلفه های ارتباط با کشاورزان هم محل، کشاورزان پیشرو، برنامه های تلویزیونی، توصیه رهبران محلی، شورای اسلامی روستا، شرکت در کلاسهای آموزشی-ترویجی، نمایش فیلمهای ترویجی، ملاقات کشاورزان با مروج در مرکز خدمات کشاورزی، مزارع و بازدید از تعاونیهای موفق با مشارکت کشاورزان در تعاونیهای آب بران رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که نمایش فیلمهای ترویجی، ملاقات مروج با کشاورزان در روستا و توصیه رهبران محلی 36% از تغییرات مشارکت کشاورزان در تعاونیهای آب بران را تبیین نموده اند.
۴۹.

بررسی میزان وجود فرهنگ تعاونی در بین کشاورزان شهرستان کرمانشاه

نویسنده:
منبع: تعاون دوره جدید سال بیست و دوم پاییز ۱۳۹۰ شماره ۷ 1 - 20

کلیدواژه‌ها: فرهنگ تعاونی مسئولیت پذیری اجتماعی کشاورزان شهرستان کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۱۷۶
هدف کلی این تحقیق توصیفی- پیمایشی، بررسی میزان وجود فرهنگ تعاونی در بین کشاورزان شهرستان کرمانشاه در سال 1388 است. جامعه آماری تحقیق را کشاورزان روستاهای شهرستان کرمانشاه (24391N=) تشکیل می دهند که تعداد 350 نفر از آنان به روش نمونه گیری چند مرحله ای به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. بر اساس یافته ها، گرایش نسبتاً خوبی نسبت به فرهنگ تعاونی در بین کشاورزان وجود دارد. نتایج تحلیل عاملی نشاندهنده چهار عاملِ احساس مسئولیت پذیری اجتماعی، همدلی و مشارکت، احساس تعلق و مالکیت و ارتقای اقتصادی در حکم مهمترین عوامل شکل دهنده گرایش نسبت به فرهنگ تعاونی است. با توجه به نتایج، مسؤلان بخش تعاون با اطمینان بیشتری می توانند در جهت توسعه تعاون گام بردارند و با برنامه ریزی مناسب، زمینه عضویت و مشارکت واقعی روستاییان را در شرکتهای تعاونی تولید فراهم کنند.
۵۰.

تحلیل نگرش کشاورزان شهرستان گچساران نسبت به تشکیل تعاونیهای آ ب بران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تعاون و کشاورزی سال دوم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۶ 1 - 22

کلیدواژه‌ها: نگرش تعاونی آب بران کشاورزان شهرستان گچساران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۴ تعداد دانلود : ۲۰۱
هدف مطالعه حاضر تحلیل نگرش کشاورزان نسبت به تشکیل و عضویت در تعاونیهای آب بران است. تحقیق حاضر از نوع توصیفی- همبستگی بوده که به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را کشاورزان شهرستان گچسارانِ استان کهگیلویه و بویراحمد تشکیل دادند (572N=). از این تعداد، 219 نفر بر اساس جدول کرجسی و مورگان به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. پرسشنامه ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات بوده که روایی آن به تأیید استادان گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، گروه توسعه روستایی دانشگاه یاسوج و کارشناسان شرکت مهاب قدس رسیده است. میزان پایایی پرسشنامه نیز با محاسبه آلفای کرونباخ (86/0) تأیید شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS توصیف و تجزیه و تحلیل شدند. با توجه به یافته های پژوهش،  4/48 درصد کشاورزان دارای نگرش مثبت و 6/51 درصد دارای نگرش منفی نسبت به عضویت در تعاونی آب بران بودند. بر اساس نتایج ضریب همبستگی، بین میزان آگاهی کشاورزان از اصول تعاون، میزان اراضی کشاورزی، سن و تحصیلات کشاورزان با متغیر نگرش نسبت به تعاونی آب بران رابطه آماری معنی داری وجود ندارد، اما بین تعداد قطعات اراضی کشاورزی، سابقه فعالیت کشاورزی و تعداد اعضای خانوار با نگرش نسبت به تعاونیهای آب بران رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.
۵۱.

بررسی وضعیت سرمایۀ اجتماعی در بین کشاورزان عضو و غیرعضو تشکل های کشاورزی (مطالعۀ موردی کشاورزان شهرستان گرمسار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تعاون و کشاورزی سال سوم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱۱ 95 - 118

کلیدواژه‌ها: سرمایۀ اجتماعی تشکل های کشاورزی کشاورزان گرمسار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۶۶
 این پژوهش با هدف بررسی سرمایۀ اجتماعی در بین کشاورزان عضو و غیرعضو تشکل های کشاورزی شهرستان گرمسار انجام شده است. جامعۀ آماری شامل کشاورزان شهرستان گرمسار بود که با استفاده از فرمول کوکران 300 نفر از آن ها (150 نفر عضو و 150 نفر غیرعضو تشکل های کشاورزی) به عنوان نمونه انتخاب شدند. فن پیمایش و ابزار پرسش نامه برای جمع آوری اطلاعات مورد استفاده قرار گرفتند. روایی صوری پرسش نامه با نظر استادان دانشگاه شیراز تأیید و پایایی آن نیز با استفاده از مطالعۀ راهنما و آزمون آلفای کرونباخ سنجیده شد. دامنۀ ضریب آلفای کرونباخ برای متغیرهای مختلف تحقیق بین 65/0 تا 9/0 به دست آمد. نتایج نشان داد که کشاورزان عضو تشکل های کشاورزی از سایر کشاورزان تحصیلات بالاتر و دانش فنی بیشتری داشته اند. همچنین میانگین درآمد کشاورزان عضو تشکل از سایر کشاورزان بالاتر بوده است و اعضا وام بیشتری برای فعالیت های کشاورزی از بانک ها دریافت کرده اند. افزون بر این، کشاورزان عضو تشکل ها از کشاورزان غیر عضو مشارکت بیشتری در فعالیت های اجتماعی داشته و دارای شبکۀ روابط اجتماعی، اعتماد اجتماعی و انسجام اجتماعی قوی و بالاتر بوده و از فعالیت ها و برنامه های ترویجی بیشتر نیز بهره مند بوده اند. 
۵۲.

تحلیل ادراک کشاورزان حوضه آبریز دریاچه ارومیه از خشک سالی و اثرات آن (مورد مطالعه: شهرستان میاندوآب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۳ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۷) 957 - 976

کلیدواژه‌ها: ادراک تجارب خ‍اطرات خشک سالی دریاچه ارومیه کشاورزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۵ تعداد دانلود : ۱۶۷
تأثیرات اجتماعی، بیولوژیکی ، و اقتصادی خشک سالی ها بستگی به آمادگی کشاورزان برای پاسخ به آن دارد و اقدامات کشاورزان تحت تأثیر چگونگی ادراک آنان از خشک سالی است . ادراک کشاورزان از خشک سالی، عامل مهمی در سیاست گذاری ها  و برنامه ریزی های مدیریت منابع آب ذکر شده است. بنابراین ، این پژوهش کیفی با هدف تحلیل ادراک کشاورزان حوضه آبریز دریاچه ارومیه (شهرستان میاندوآب) از خشک سالی و اثر ها و پیامدهای آن انجام گرفت. جامعه موردمطالعه کشاورزان حوضه آبریز زرینه رود و سیمینه رود بودند ؛ نمونه گیری به صورت هدفمند ملاک محور و با استفاده از روش گلوله برفی انجام گرفت. اطلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبه های عمیق فردی و بحث های گروهی متمرکز با کشاورزان گردآوری شد و تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از تحلیل محتوای جهت دار و نرم افزار مکس کیودا انجام گرفت. نتایج نشان داد بیشتر کشاورزان خشک سالی را پدیده ای اقلیمی می دانند ؛ هرچند که عده ای نیز آن را ناشی از خشم و غضب خداوند، رفتارهای مخرب برخی کشاورزان ، و سوء مدیریت مسئولان می دانند. کشاورزان افزایش نگرانی از آینده، تشدید خشک سالی و کم آبی ، و افزایش اثر های مخرب خشک سالی را انتظار دارند . هزینه کردن پس اندازها، استفاده از آبیاری پیشرفته، کشت گیاهان جای گزین و سازگار با خشک سالی، ذخیره سازی و بهینه سازی مصرف آب، دست روی دست گذاشتن، توکل به خدا و کمک گرفتن از نهادهای مذهبی، و مهاجرت به شهر از جمله کارهایی است که برای مقابله با خشک سالی یا کاهش اثر های آن انجام می دهند. نتایج این مطالعه می تواند به اجرای مداخلات مناسب برای افزایش تاب آوری کشاورزان در برابر خشک سالی کمک کند.
۵۳.

بررسی ناهمگنی ترجیحات کشاورزان برای استفاده از انرژی خورشیدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد و توسعه کشاورزی جلد ۳۵ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 219 - 230

کلیدواژه‌ها: آزمون انتخاب انرژی تجدیدپذیر تمایل به پرداخت کشاورزان کلاس پنهان لاجیت پارامتر تصادفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵ تعداد دانلود : ۱۴۲
به کارگیری انرژی های تجدیدپذیر باتوجه به گستردگی و ماهیت آن در شرایط کنونی اقتصادی و محیط زیستی کشور و همچنین، وجود تحریم های بین المللی می تواند راه حل مناسبی برای کاهش آلودگی، مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست و کاهش فشارهای هزینه ای دولت محسوب شود. در این میان، یکی از مهم ترین زیربخش های اقتصاد که قابلیت و ظرفیت بسیار مناسب توسعه و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر را دارد، بخش کشاورزی است. هدف از انجام این مطالعه، بررسی ترجیحات کشاورزان شهر ساری برای استفاده از انرژی خورشیدی بوده که به این منظور، از تکنیک آزمون انتخاب و روش های لاجیت چندجمله ای، لاجیت پارامتر تصادفی، کلاس پنهان و کلاس پنهان لاجیت پارامتر تصادفی استفاده گردید. جهت بررسی ترجیحات کشاورزان برای استفاده از انرژی خورشیدی، 98 پرسشنامه شامل 2352 مشاهده از کشاورزان در شهر ساری تکمیل گردید. مقایسه نتایج روش های برازش شده نشان داد که بر طبق معیار خوبی برازش، روش کلاس پنهان لاجیت پارامتر تصادفی از سایر روش ها بهتر می باشد. تمایل به پرداخت نهایی کشاورزان برای استفاده از انرژی خورشیدی در ساری با به کارگیری روش لاجیت چندگانه برابر با 49/1002 ریال، روش لاجیت پارامتر تصادفی 85/546 ریال، روش کلاس پنهان 87/2628 ریال و روش کلاس پنهان لاجیت پارامتر تصادفی 72/970 ریال به ازای هر کیلووات بدست آمد و ناهمگنی ترجیحات کشاورزان در ساری تأیید شد. شناخت ویژگی های مؤثر بر ترجیحات می تواند سیاستگذاران را در اتخاذ سیاست های جدید یاری رساند که بر این اساس، پیشنهاد می شود همانند بسیاری از کشورها، به صورت دوره های 3 الی 4 ساله، بررسی در زمینه تمایل به پرداخت افراد و مطلوبیت آن ها تکرار شود تا تغییرات در ترجیحات افراد شناسایی گردد.
۵۴.

راهکارهای بهبود تاب آوری کشاورزان در برابر خشکسالی از دیدگاه کارشناسان مطالعه ای در شهرستان میاندوآب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۵ 77 - 98

کلیدواژه‌ها: کشاورزان راهکارهای تاب آوری خشکسالی میاندوآب کارشناسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۱۹۴
تغییرات ایجاد شده در اکوسیستم دریاچه ارومیه یکی از تغییرات مهم در منابع آبی کشور است. از این رو، پژوهش کیفی حاضر با هدف شناسایی راهکارهای بهبود تاب آوری کشاورزان حوضه آبریز دریاچه ارومیه برای سازگاری با خشکسالی انجام شد. جامعه مورد مطالعه کارشناسان سازمان های مرتبط (جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و ستاد بحران دریاچه ارومیه) بودند و نمونه گیری با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و تکنیک گلوله برفی انجام شد. داده های موردنیاز از طریق 12 بحث گروهی متمرکز گردآوری شده و با استفاده از روش تحلیل محتوا و کدگذاری باز و محوری تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که راهکارهای ارتقای تاب آوری از نظر کارشناسان شامل مدیریت آب اقلیم سازگار، مدیریت خاک اقلیم سازگار، مدیریت زراعی اقلیم سازگار، مدیریت اطلاعات اقلیم سازگار، مدیریت معیشت اقلیم سازگار و مدیریت اجتماع اقلیم سازگار است. صاحب نظران و کارشناسان بیشترین اجماع را در محور مدیریت معیشت اقلیم سازگار داشتند که نشان می دهد موثرترین راهکار ارتقای تاب آوری از نظر آنان می باشد. نتایج این مطالعه می تواند جهت تقویت توان تاب آوری کشاورزان در برابر خشکسالی و کاهش آسیب های روانی و اجتماعی ناشی از آن موثر واقع شود. همچنین سازگاری کشاورزان را برای بحران خشکسالی ارتقاء داده و استفاده بهتر از این منابع آبی را امکان پذیر می کند و به کشاورزان کمک خواهد نمود تا شیوه های مدیریتی متفاوتی را برای مقابله با انواع مخاطرات در نظر بگیرند.
۵۵.

برنامه ریزی درتوسعه و عمران روستائی استان سمنان از دید کشاورزان استان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال هشتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲-۳ (پیاپی ۳۱) 149 - 155

کلیدواژه‌ها: توسعه وعمران روستائی عوامل حمایتی عوامل فنی عوامل زیر ساختی کشاورزان استان سمنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۰۷
این تحقیق با هدف بررسی عوامل مؤثر برتوسعه وعمران روستائی استان سمنان از منظر کشاورزان وراهبردهای کشاورزی آن انجام شد. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی استکه با روش علی- ارتباطی انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل کشاورزان استان سمنان بود که تعداد 47 نمونه انتخاب شد. روش نمونه گیری این تحقیق به شیوه طبقه ای چندمرحله ای بود. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بود که روائی آن از طریق متخصصان وپایائی آن با ضریب آلفای کرونباخ 88/0 بدست آمد. متغیروابسته تحقیق، توسعه وعمران روستائی بود که از 14 گویه شکل گرفت و متغیرهای مستقل تحقیق نیز 13 متغیر مؤثر در متغروابسته تحقیق بود. تحلیل تحقیق به شیوه رگرسیون موردآزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد متغیرهای توجه به کشاورزان و حرفه آنها و ایجاد انگیزه شغلی در آنان، افزایش قیمت محصولات تولیدی وارائه حمایت های مالی بانک کشاورزی به ترتیب بیشترین نقش را در توسعه و عمران روستائی از دید کشاورزان برعهده داشتند.
۵۶.

تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در توانمند سازی روان شناختی کشاورزان، مورد: روستاهای بخش مرکزی شهرستان کوهدشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا سال نوزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۶۸ 219 - 231

کلیدواژه‌ها: فناوری اطلاعات و ارتباطات توانمندسازی توانمندسازی روانشناختی کشاورزان توسعه روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷ تعداد دانلود : ۱۵۵
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر توانمندسازی روانشناختی کشاورزان در مناطق روستای انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری کشاورزان روستایی بخش مرکزی شهرستان کوهدشت است که از این میان 27 روستا و 380 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردید. جهت گردآوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای و میدانی استفاده گردید. به منظور تحلیل موضوع چهارچوبی از هشت شاخص فناوری اطلاعات و ارتباطات و توانمندسازی روانشناختی در قالب 59 گویه تدوین و انتخاب شد. نتایج حاصل از یافته های پژوهش بیانگر این است بین فناوری اطلاعات و ارتباطات و توانمندسازی روانشناختی رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. نتایج رگرسیون چند متغیره نیز نشان داد فناوری اطلاعات و ارتباطات 491/0 از تغییرات توانمندسازی روانشناختی را تبیین می کنند. همچنین بر اساس نتایج آزمون t تک نمونه ای می توان بیان کرد که شاخص های توانمندسازی روانشناختی در حد مطلوب قرار دارد.
۵۷.

تبیین عوامل موثر بر اثربخشی عملکرد صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر (مطالعه موردی: شهرستان سروآباد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۸) 295 - 308

کلیدواژه‌ها: صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان روستاییان شهرستان سروآباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۱۰۲
جامعه روستایی و عشایری ایران به واسطه وضعیت خاص اکولوژیک و اقتصادی – اجتماعی حاکم برآن و همچنین داشتن سهم 26 درصدی از جمعیت کشور، با انواع مخاطرات مواجه می باشد، از این ضرورت و اهمیت گسترش پوشش بیمه اجتماعی در راستای توسعه همه جانبه و ماندگار مناطق روستایی، بارزتر خواهد بود. از مهم ترین اهداف شکل گیری صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر می توان به تلاش در راستای گسترش عدالت اجتماعی، کاهش فقر، محرومیت زدایی از نواحی روستایی، توسعه و آبادانی روستاها و ماندگاری جمعیت در نواحی روستایی از طریق ارتقاء سطح امنیت اجتماعی و اقتصادی اشاره نمود. موضوع پژوهش حاضر تبیین عوامل موثر بر عملکرد صندوق اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر در شهرستان سروآباد می باشد.در فرضیات پژوهش تاثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و جغرافیایی بر صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر در شهرستان سروآباد بررسی شده است. این مطالعه از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش شناسی از نوع توصیفی-تحلیلی است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 371 نفر انتخاب گردید. اما از میان پرسشنامه های جمع آوری تنها 126 پرسشنامه قابل بهره برداری بود. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شده است. بر اساس نتایج بدست آمده عوامل اجتماعی (3.14) و عوامل فرهنگی (3.13) میزان اثرگذاری آن ها بر صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روسیتاییان و عشایر بالاتر از حد متوسط می باشد و عوامل اقتصادی(2.65) و عوامل جغرافیایی(2.62) اثرگذاری پایین تری بر صندوق بیمه دارند.
۵۸.

سیاست دوگانه تیموریان در برخورد با کشاورزان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 319-341

کلیدواژه‌ها: تیموریان کشاورزان سیاست دوگانه عدالت ظلم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۸۱
یورش تیمور، تخریب اراضی، ویرانی شبکه های آبیاری، افزایش اراضی بایر و رکود نسبی در وضعیت کشاورزی را درپی داشت. اما پس از تثبیت حکومت، تیموریان با انجام اصلاحاتی بر آن بودند تا ویرانی ها را جبران کرده و در زمینه رفاه حال کشاورزان اقداماتی انجام دهند. در پژوهش حاضر تلاش شده تا با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر داده های موجود در منابع، این مسئله را مورد توجه قرار دهد که وضعیت کشاوران تا چه اندازه از تحولات سیاسی عصر حاکمان تیموری تأثیر پذیرفته است؟ دستاوردهای پژوهش نشان می دهد که سلاطین تیموری برای رفاه حال کشاورزان، که همواره مهمترین تأمین کننده مواد غذایی و درآمد حکومت بودند، اقداماتی در حمایت از آنها انجام می دادند، اما این اقدامات یا کافی نبود و یا شرایط برای حاکمان به گونه ای پیش می رفت که سبب می شد تا همه قوانین و دستورات صادره را نادیده بگیرند تا چند صباحی بیشتر بر اریکه قدرت بمانند. درواقع اجرای عدالت در حق کشاورزان تنها مربوط به زمانی بود که اوضاع آرام بود و حاکمان مقتدرانه در رأس امور قرار داشتند، اما به محض اینکه اوضاع کشور بحرانی می شد، حاکمان تیموری همه قوانین و دستورات صادره را فراموش کرده و با اخذ مالیات های غیرمتعارف و تحمیلات گوناگون زندگی را بر کشاورزان سخت می کردند. از نتایج سوء این مالیات های سنگین و بدون حساب، شورش، فرار و مهاجرت کشاورزان بود و زوال کشاورزی در این دوره خود گواه اوضاع بد کشاورزان است.
۵۹.

ارزیابی ابعاد تاب آوری کشاورزان روستایی در برابر خشکسالی و شناسایی راهبردهای معیشتی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان شازند)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه سال بیست و پنجم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 1 - 22

کلیدواژه‌ها: تاب آوری راهبردهای معیشتی کشاورزان شهرستان شازند خشکسالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۱۴۷
افزایش تاب آوری کشاورزان به منظور کاهش اثرات منفی خشکسالی بر منابع معیشتی، امری ضروری است. بهبود معیشت پایدار مردم روستایی در طی دهه های گذشته مورد توجه زیادی قرار گرفته و به عنوان یکی از اهداف اصلی توسعه پایدار روستایی مطرح بوده است. لذا هدف از این مطالعه بررسی و تحلیل ابعاد تاب آوری کشاورزان و ارائه راهبردهای معیشتی در بخش مرکزی شهرستان شازند است. برای این منظور اطلاعات مورد نیاز در سال 1395 از طریق تکمیل پرسشنامه از 12 روستا جمع آوری شد که با استفاده از نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. برای ارزیابی تاب آوری روستاهای مذکور از چهار بعد اقتصادی، اجتماعی، نهادی و کالبدی-زیست محیطی بر اساس چارچوب معیشت پایدار استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد تاب آوری کشاورزان در شرایط خشکسالی در ابعاد اقتصادی و نهادی، ناپایدار و در شاخص های کالبدی-زیست محیطی و اجتماعی در وضعیت پایدار قرار دارد. نتایج حاصل از روش تحلیل خوشه ای، پنج راهبرد معیشتی برای جبران و تاب آوری کشاورزان در برابر خشکسالی شامل راهبرد اول ناظر بر کشاورزی عمقی و افزایش بهره وری، راهبردهای دوم، سوم و چهارم بر تنوع بخشی به فعالیت های غیرکشاورزی و خانگی و در نهایت راهبرد پنجم مبتنی بر تمایل به مهاجرت شناسایی و ارائه شد. در این راستا حمایت دولت از کشاورزان و ارائه تسهیلات ویژه برای آن ها در جهت کاهش آسیب پذیری کشاورزان و تنوع بخشی به فعالیت های کشاورزان پیشنهاد می شود.
۶۰.

نگرش روستاییان نسبت به تغییر پذیری اقلیم و و راهکارهای سازگاری با آن (مورد: روستائیان هیرمند)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۶ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۵۵) 365 - 378
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۷۸
مقدمه: دانش و درک صحیح کشاورزان و بومیان یک منطقه از تغییر اقلیم و پیامدهای آن کمک شایانی به اتخاذ رویکردها و استراتژی های سازگاری با تغییر اقلیم خواهد نمود. هدف پژوهش: هدف تحقیق حاضر ارزیابی میزان آگاهی کشاورزان نسبت به تغییرپذیری اقلیم و پیامدها و راهکارهای سازگاری با آن در شهرستان هیرمند است. روش شناسی تحقیق:  این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق، شامل16 روستای بالای 20 بهره بردار کشاورزی (1034 خانوار) است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 363 خانوار کشاورز به عنوان نمونه انتخاب شد و طیف گسترده ای از شاخص ها با ابعاد آگاهی از تغییرپذیری اقلیم، اثرات منفی تغییرپذیری اقلیم و استراتژی های سازگار با تغییرات اقلیمی موردبررسی قرار گرفت. برای تجزیه وتحلیل داده ها از ضریب همبستگی اسپیرمن و T تک نمونه ای در نرم افزار SPSS استفاده گردیده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: منطقه موردمطالعه شامل نواحی روستایی شهرستان هیرمند در شمال استان سیستان و بلوچستان و از توابع منطقه سیستان است. یافته ها و بحث: متن یافته های پژوهش مؤید آن است که، کشاورزان منطقه نسبت به تغییرپذیری اقلیم آگاه بوده و بارها اثرات منفی آن را تجربه کرده اند. از دیدگاه پاسخ دهندگان گرایش یافتن ساکنین منطقه به شغل های کاذب از پیامدهای منفی اثرات تغییر اقلیم است که نسبت به آن کشاورزان هم نظر بودند. برخلاف آگاهی آن ها نسبت به راهکارهای سازگار با تغییر اقلیم؛ ولی معیشت ساکنین این مناطق هنوز وابسته به کشاورزی آبی است و به هیچ عنوان از کشت مبنی بر سازگاری با محیط فراخشک و سازگار با شوری و کم آبی بهره نمی برند. لذا به دلیل نرخ وابستگی بالای آن ها به کشاورزی و همچنین نرخ بالای رشد جمعیت نشان می دهد که از آسیب پذیری بالای برخوردار می باشند. نتایج حاصل از آزمون اسپیرمن نشان داد بین متغیر میزان درآمد ماهیانه کشاورزان و شناخت آن ها نسبت به متغیرها افزایش سازگاری با برابر تغییر اقلیم با ضریب همبستگی 663/0 رابطه معناداری وجود دارد نتایج: ساکنین منطقه هیرمند از آگاهی مناسبی نسبت به راهکارهای سازگار با تغییر اقلیم برخوردار می باشند اما بر اساس مشاهدات صورت گرفته به هیچ عنوان از کشت های مقاوم به کم آب و خشکی و شوری بهره نمی گیرند.