رفتار انحرافی

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر معنویت در محیط کار بر هویت سازمانی با نقش میانجی رفتار انحرافی و سلامت سازمانی انجام شده است و ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر ماهیت و روش، توصیفی - پیمایشی و از نوع همبستگی است. جامعۀ آماری آن را مدیران و کارشناسان شرکت گاز استان اصفهان تشکیل داده اند که از بین 1532 نفر از مدیران و کارشناسان این شرکت، 243 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی - طبقه ای متناسب با حجم نمونه، انتخاب و داده ها با استفاده از پرسش نامۀ محقق ساخته گردآوری شدند. برای سنجش روایی، از روش روایی محتوایی و سازه و برای سنجش پایایی، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. نتایج نشان می دهند روایی و پایایی پذیرفتنی است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهایSPSS20و<AMOS20انجام شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهند معنویت در محیط کار تأثیر معنادار و مثبتی بر هویت سازمانی (B=0/57) و سلامت سازمانی (B=0/14) دارد و بر رفتار انحرافی، تأثیر معنادار و معکوس (B=-0/19) دارد. همچنین رفتار انحرافی و سلامت سازمانی بر هویت سازمانی به ترتیب با ضریب B=-0/19 و B=0/33 تأثیر معنادار دارند. میانجی گری رفتار انحرافی در تأثیر معنویت در محیط کار بر هویت سازمانی تأیید شد؛ اما میانجی گری سلامت سازمانی در تأثیر معنویت در محیط کار بر هویت سازمانی تأیید نشد.

سازمان پدیده ای اجتماعی است که دارای ابعاد مختلفی بوده و انسان در مرکز ثقل آن قرار دارد. با وجود نفوذ روزافزون فناوری ها در سازمان، اثربخشی آنها امروزه بیش از هر چیزی به نیروی انسانی و روابط متقابل آنها با یکدیگر بستگی دارد. لذا این پژوهش با تمرکز بر رفتارهای منفی کارکنان در سازمان های دولتی به گونه شناسی کارمندان سمّی پرداخته است. روش تحقیق، از نوع کیفی بوده و برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شده است. جامعه ی آماری شامل مدیران و متخصصان حوزه منابع انسانی سازمان های دولتی در استان گیلان بوده که، تعداد 15 نفر با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای تحلیل داده ها، ابتدا با انجام تحلیل محتوا با رویکرد استقرایی، ویژگی های کارمندان سَمی در9 طبقه قرار گرفتند. سپس تحلیل مبتنی بر گونه شناسی بر روی طبقات بدست آمده، اعمال گردید. برای ساخت گونه شناسی از استراتژی عملیاتی استفاده شد و سرانجام بر اساس دو بعد شدت سمّی بودن (کم/ زیاد) و پیامدهای رفتارهای سمّی(فردی/ سازمانی)، چهار گونه از کارمندان سمّی با نشانه های (الف)، (ب)، (ج) و (د) برچسب گذاری شدند. یافته های این پژوهش نشان داد زمینه های شخصی، خانوادگی، سازمانی و محیطی در شکل گیری کارمندان سمّی نقش دارند و حضور کارمندان سمّی در سازمان های دولتی منجر به پیامدهایی مثل افزایش غیبت ها و بی نظمی در ورود و خروج، هدر رفتن زمان مدیران، لطمه به اعتبار سازمان و تضعیف سرمایه اجتماعی دولت، کاهش خلاقیت، از بین رفتن نشاط در محیط کار و... برای کارکنان و سازمان می گردد. همچنین روش های مواجهه و درمان کارمندان سمّی، در دو طبقه پیشگیری و درمان قرار گرفتند. در نهایت، ما به این تعریف از کارمندان سمّی رسیدیم که آنها افرادی هستند که بنا به دلایل شخصی، خانوادگی، سازمانی و محیطی، رفتارهایی عَمدی و مُسری را از خود بروز می دهند که در تقابل با ارزش ها و هنجارهای سازمان بوده و باعث آسیب به کارکنان، سازمان و دارایی های آن می شوند.

هدف از انجام تحقیق حاضر شناسایی عوامل جمعیت شناختی موثر بر بروز رفتارهای انحرافی بازیکنان لیگ برتر فوتبال ایران بود که به شیوه کیفی در سال های 1396 و 1397 انجام گردید. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه مدیران باشگاه های حاضر (18 نفر) و روسای هیاات فوتبال دارای تیم (7 نفر) در لیگ برتر ایران در فصول شانزدهم و هفدهم و همچنین سایر کارشناسان فوتبال و اساتید دانشگاهی مرتبط با موضوع بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند گلوله برفی تعداد 23 نفر از جامعه آماری به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. روش گردآوری داده ها در مرحله اول به صورت مطالعه کتابخانه ای و در مرحله دوم مصاحبه های کیفی بود. جهت تفسیر داده های حاصل از انجام مصاحبه های کیفی از روش نظریه برخاسته از داده ها (گرندد تئوری) استفاده شد که با انجام تعداد 25 مصاحبه مرحله اشباع نظری حاصل گردید. نتایج یافته های کیفی تحقیق نشان داد که عوامل جمعیت شناختی موثر بر بروز این رفتارها شامل مفاهیم کلی میزان تحصیلات، سن، وضعیت تاهل، پایگاه اجتماعی، پیشینه ورزشی و نگرش اجتماعی می باشد. لذا با توجه به نقش موثر عوامل مذکور پیشنهاد می گردد مدیران و برنامه ریزان حوزه ورزش حرفه ای با درنظر قراردادن تفاوت های بازیکنان خود نسبت به هدایت و رهبری آنها اهتمام ورزند.

هدف: قلدری محل کار یکی از انواع رفتارهای انحرافی است که هزینه های مادی و معنوی زیادی را به بانک ها تحمیل می کند، اما تاکنون هیچ مدلی برای مدیریت آن ارائه نشده؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر طراحی چارچوب مدیریت قلدری محل کار در صنعت بانکداری است. روش شناسی/ رویکرد: مطالعه حاضر نوعی پژوهش کیفی بوده که از رویکرد نظام مند نظریه داده بنیاد برای انجام آن استفاده شده است. داده ها از طریق مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاریافته با مدیران صنعت بانکداری جمع آوری، که بعد از مصاحبه با هفدهمین مدیر، به طور کامل از اشباع نظری و کفایت داده ها اطمینان حاصل شد. یافته ها: پس از تحلیل داده ها با استفاده از فرآیند کدگذاری، 350 کد، 60 مفهوم و 6 مقوله حاصل شد. یافته ها نشان از شکل گیری چارچوب پژوهش حول پدیده محوری قلدری(آزار و رنجش مداوم) دارد، که شامل عوامل زمینه ای(ویژگی های شغلی- واکنش به قلدری و شدت آن- ویژگی جمعیت شناختی کارکنان)، عوامل علی(محیط مستعد قلدری)، عوامل مداخله گر(شخصیت- ارکان اجتماعی- نظام آموزشی- شرایط خانوادگی)، راهبردها(توسعه فرهنگ کارمند مدار- تدوین قوانین ضد قلدری- مدیریت اثربخش منابع انسانی) و پیامدها(فردی- سازمانی- اجتماعی) می باشد. ارزش/ اصالت پژوهش: در این پژوهش علاوه بر شناخت پیشایندها و پیامدهای قلدری محل کار در فرهنگ حاضر، اهمیت جامعه در شکل گیری قلدری و تاثیر متقابل آن بر جامعه مشخص شد. همچنین مطالعه حاضر، عامل مهم در فرآیند قلدری را درک قربانی از این رفتار می داند. پیشنهادهای اجرایی/ پژوهشی: پیشنهاد می شود از راهبردهای مطالعه حاضر، شامل تدوین قوانین ضد قلدری، توسعه فرهنگ کارمندمدار و مدیریت اثربخش منابع انسانی، به منظور کاهش پدیده قلدری و اثرات آن در صنعت بانکداری استفاده گردد.

با پیشرفت فناوری های نوین، یکی از انواع رفتارهای انحرافی که رواج پیدا کرده، طفره روی مجازی است. با توجه به نبود ابزار مناسب برای سنجش رفتار انحرافی در داخل کشور، این پژوهش با هدف هنجاریابی پرسشنامه رفتار انحرافی طفره روی مجازی (CLQ) انجام شد. جامعه آماری این مطالعه، شامل تمامی کارکنان ستادی دانشگاه های جامع وابسته به وزارت علوم در چهار سطح تراز عملکرد بین المللی، ملی، منطقه ای و محلی در سراسر کشور بود. در ادامه، 430 کارمند ستادی با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و داده های تحقیق با استفاده از پرسشنامه طفره روی مجازی، جمع آوری شد. نتایج حاصل از اعتبارسنجی به دو شیوه همسانی درونی و ثبات زمانی نشان داد که اعتبار پرسشنامه طفره روی مجازی براساس آلفای کرونباخ، 89/0 و با استفاده از روش بازآزمایی، 88/0  است. بررسی های مربوط به روایی محتوا، تفکیکی و سازه پرسشنامه طفره روی مجازی (CLQ)، مؤید روایی پرسشنامه مذکور بود. همچنین یافته های حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی همانند فرم اصلی، سه عامل همبسته ولی مجزای گشت و گذار بی هدف در اینترنت، دریافت و ارسال پست الکترونیکی نامرتبط به کار و طفره روی اینترنتی تعاملی را آشکار ساخت. نتایج این مطالعه نشان داد که پرسشنامه طفره روی مجازی (CLQ)، ابزاری قابل اعتماد و روا برای سنجش و غربالگری میزان طفره روی مجازی کارکنان ستادی دانشگاه است. در نتیجه، پژوهشگران و محققان حوزه مدیریت سازمان های آموزشی، مطالعات رفتار سازمانی، فناوری های نوین و مدیریت منابع انسانی با کاربست این ابزار کارآمد در حیطه پژوهشی، قادر به تشخیص وضعیت طفره روی مجازی کارکنان خواهند بود.

سبک مربی گری نوعی رابطه حمایتی و تشویقی در سازمآن ها محسوب می شود و در بستر تعاملات و روابط نزدیک شکل می گیرد و می تواند بر رفتار شهروندی سازمانی تأثیر گذار باشد. رفتارهای شهروندی سازمانی نیز از طریق تأثیرگذاری بر عوامل درونی سازمان موجب افزایش عملکرد، تعهد و رضایت شغلی و کاهش رفتارها و نگرش های مخرب سازمانی می شود. بر همین اساس، هدف پژوهش بررسی نقش میانجی رفتار شهروندی سازمانی در تأثیر سبک مربی گری ادراک شده بر انحرافات کاری محیط کار بود. نوع پژوهش، توصیفی-همبستگی و جامعه آماری شامل معلمان شهر کاشان به تعداد 3237 نفر بود که با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای 315 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها سه پرسش نامه مربی گری (2005) McLean et al.، رفتار انحرافی (2000) Bennett & Robinson و رفتار شهروندی سازمانی (1989)Organ & Konovsky  بود. جهت تأیید روایی پرسش نامه ها، از روایی صوری و سازه استفاده شد. تحلیل داده های پژوهش با استفاده از نرم افزارهای آماری AMOS و SPSS در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام گردید. نتایج نشان داد میانگین متغیر سبک مربی گری و رفتار شهروندی سازمانی بالاتر از حد متوسط و رفتار انحرافی معلمان، کمتر از حد متوسط است. همچنین اثرات کل مربی گری بر رفتار انحرافی، منفی و معنی دار، رفتار شهروندی بر رفتار انحرافی، منفی و معنی دار و مربی گری بر رفتار شهروندی، مثبت و معنی دار بود و نقش میانجی رفتار شهروندی در تأثیر مربی گری ادراک شده بر رفتار انحرافی، معنی دار بوده و تأیید شد. بر اساس نتایج می توان گفت با سبک رهبری مناسب، اعتماد و تعهد متقابل بین فرد و سازمان شکل گرفته و سازمان به دنبال رشد و توسعه شخصی و حرفه ای افراد است و افراد هم متقابلاً به دنبال تحقق اهداف سازمانی حتی با رفتارهای داوطلبانه هستند در سازمان رفتارهای انحرافی کمتری دیده خواهد شد.

بزه و رفتار انحرافی، همانند هنجار در بستری از تعاملات و ارتباطات آموخته می شوند و امروزه شبکه های اجتماعی به عنوان یکی از این بسترها توانستند، طرفداران زیادی در گروه های سنی مختلف پیدا کنند و آن ها را تحت تأثیر قرار دهند. دانش آموزان با توجه به حساسیت جایگاهشان به واسطه قرار داشتن در دوران کودکی و نوجوانی ازجمله آسیب پذیرترین گروه ها در مواجه با شبکه های اجتماعی هستند. هدف پژوهش حاضر، بررسی علل تمایل نوجوانان دانش آموزان به ارتکاب بزه و رفتار انحرافی در شبکه های اجتماعی است. جامعه آماری شامل دانش آموزان ساکن شهر تهران و براساس آمار 2.422.905 نفر در رده سنی هفت تا هجده سال در نظر گرفته شد که با استفاده از نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. روش این تحقیق کمی بوده و داده های آن ازطریق انجام یک پیمایش گردآوری شده است. به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از پرسشنامه حاوی سی سؤال پنج گزینه ای (روایی و پایایی آن از روش اعتبار صوری، تحلیل عاملی تأییدی وآلفای کرونباخ تأیید شد) استفاده شد. اطلاعات گردآوری شده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان می دهد که همبستگی معناداری میان سبک زندگی، به معنای میزان استفاده از فضای مجازی در اوقات فراغت و ازسوی دیگر میزان کنترل والدین با رفتار بزهکارانه وجود دارد. همچنین میزان آگاهی دانش آموزان نسبت به قوانین و مقررات در تمایل کمتر آنان برای انجام بزه و رفتار انحرافی مؤثر است.

مقدمه و هدف: رفتار خودشیرینی جزء رفتارهای منافقانه و سیاسی در سازمان بوده و سبب می شود کارکنانی که از این رفتار استفاده می کنند منافع و امتیازات سازمانی بیشتری را دریافت می کنند. هدف مطالعه حاضر بررسی اثر سیستم ارزیابی عملکرد بر رفتار خودشیرینی با نقش میانجی جوّ سازمانی است.روش شناسی پژوهش: روش پژوهش توصیفی-همبستگی مبتنی بر مدل معادلات ساختاری بود. جامعه آماری تمامی معلمان شهر بنحار (استان سیستان و بلوچستان) در سال تحصیلی 1401-1400 به حجم 575 نفر بود که به روش نمونه گیری تصادفی-طبقه ای تعداد 231 معلم به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه های سیستم ارزیابی عملکرد و پاداش (شیلدز، 2007): جوّ سازمانی (بوک، زمود، کیم و لی، 2005) و رفتار خودشیرنی (بولینو و تورنلی، 1999) بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل معادلات ساختاری با کمک نرم افزار اسمارت پی ال اس استفاده شد. یافته ها: اثرمستقیم سیستم ارزیابی عملکرد بر رفتار خودشیرینی (188/5, t=298/0- β=) منفی و معنادار، اثر مستقیم سیستم ارزیابی عملکرد بر جوّ سازمانی (331/6, t=371/0β=) مثبت و معنادار بود. اثر مستقیم جوّ سازمانی بر رفتار خودشیرینی (638/9, t=510/0- β=) منفی و معنادار بود. اثر غیرمستقیم سیستم ارزیابی عملکرد بر رفتار خودشیرینی با میانجی گری جوّ سازمانی (248/5, t=189/0- β=) نیز منفی و معنادار بود.بحث و نتیجه گیری: ارزیابی عملکرد به صورت عینی و نه ذهنی، ارتباط مستقیم پاداش ها، ترفیع و ارتقا با عملکرد افراد و انتخاب ارزیابان متخصص و با انگیزه می تواند جوّ سازمانی را به سمت جوّ سالم و اخلاقی سوق دهد که در آن رفتار خودشیرینی به منظور اثرگذاری بر نتایج ارزیابی عملکرد تأثیر ناچیزی خواهد داشت.

رویکرد تعاملی نسبت به انحرافات اجتماعی، تعریف و رویه های کنترل آن را به سمت تقویت راهبردهای فرهنگی در کنترل رفتارهای انحرافی هدایت می کند. نظریه شرمساری بازپذیرنده بریث ویت از جمله راهبردهای فرهنگی شناخته شده در کنترل رفتارهای انحرافی است که می تواند در بستر فرهنگی- اجتماعی جامعه ایران راهگشا باشد. این نظریه به روش هایی مربوط می شود که از طریق آن جامعه به جرم و مجرمان پاسخ می دهد؛ یا با شرمسار کردن آن ها به گونه ای انگ زننده یا با بازپذیری آن ها. بنابراین مقاله حاضر در نظر دارد تا با آزمون تجربی این نظریه ضمن تبیین جامعه شناختی رفتارهای انحرافی دانشجویان، به شناخت ژرف تری از این نظریه نایل آید. یافته های مقاله حاضر به روش پیمایش و با تکمیل پرسشنامه، از 831 نفر از دانشجویان 5 دانشگاه دولتی منتخب در شهر تهران، گردآوری شده اند. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه گویای آن است که متغیرهای انگ زنی، دوستان منحرف، پایبندی به ارزش های اخلاقی وجابه جایی شرم در تبیین رفتارهای انحرافی دانشجویان نقش دارند. به طور کلی نتایج آزمون تفاوت میانگین ها گواه آن است که تفاوت های معناداری در میان دختران و پسران دانشجو به لحاظ متغیرهای مستقل دیده شده است، بدین معنا که میانگین شرمساری، بازپذیری، به هم پیوستگی، پذیرش شرم، جابه جایی شرم، درونی سازی شرم و پایبندی به ارزش های اخلاقی در دختران دانشجو بیش از پسران دانشجو است. در حالی که میانگین ارتباط با دوستان منحرف در پسران دانشجو بیشتر از دختران است و هم چنین تفاوت معناداری در انگ زنی بین هر دو جنس مشاهده نشده است.

هدف از انجام تحقیق شناسایی نقش باشگاه در شکل گیری رفتارهای انحرافی بازیکنان لیگ برتر فوتبال ایران بود که به شیوه کیفی در سالهای 97و 96انجام پذیرفت. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه مدیران باشگاههای حاضر در لیگ برتر فوتبال ایران و روسای هیئتهای فوتبال استانهای حاضردر لیگ برتر در فصول شانزدهم و هفدهم لیگ برتر فوتبال ایران و همچنین سایر متخصصان فوتبال و علوم اجتماعی بودند که با توجه به رویکرد پژوهش با استفاده از روشهای نمونه گیری هدفمند تعداد 23 نفر به عنوان نمونه آماری جهت شرکت در جلسات مصاحبه انتخاب شدند. جهت شناسایی نقش باشگاه در شکل گیری رفتارهای انحرافی بازیکنان فوتبال ایران از شیوه تجزیه و تحلیل مضمون استفاده شد.نتایج نشان داد پنج مضمون فرایندها، منابع سازمان، جهتگیری سازمانی، فعالیتها و برنامه ها و ساختار سازمانی به عنوان مضامین فرعی و زیرمجموعه مقوله عوامل سازمانی در شکل گیری رفتارهای انحرافی بازیکنان لیگ برتر فوتبال ایران نقش داشته و عامل مدیریت و رهبری بعنوان دیگر مقوله اصلی در شکل گیری رفتارهای انحرافی شامل سه مضمون فرعی مهارتها، مدیریت منابع انسانی و کیفیت وظایف میباشد. با توجه به یافته های حاصله؛ باشگاه به مثابه سازمان و مدیر و به عنوان رهبر و گرداننده اصلی سازمان در شکل گیری رفتارهای انحرافی بازیکنان موثر بوده و با توجه به نقش مخرب رفتارهای انحرافی در عملکرد فردی و به تبع آن افت عملکرد تیمی، لازم و ضروری است نسبت به این دو عامل دقت نظر بیشتری شده تا ضمن شناسایی این رفتارها نسبت به راهبردهای پیشگیری و مقابله با آنها تصمیمگیری گردد.