فرآیند مدیریت و توسعه

هدف: سازمان های دولتی شهروندمحور تجلی رویکرد خدمات دولتی نوین هستند. شهروندمحوری کانون رویکرد خدمات دولتی نوین است و رویکرد خدمات دولتی نوین، در عمل شهروندمحوری سازمان های عمومی را طلب می کند. هدف این پژوهش، تدوین الگوی شهروندمحوری در بخش دولتی ایران با رویکرد خدمات دولتی نوین است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: برای این منظور با استفاده از روش نظریه زمینه ای ابعاد اصلی موضوع محوری پژوهش شناسایی شده اند. جامعه آماری پژوهش مدیران سازمان امور مالیاتی کشور در سطح شهر تهران است. روش نمونه گیری از نوع هدفمند و حجم نمونه پژوهش شامل دوازده نفر است. روش جمع آوری داده های پژوهش مصاحبه و ابزار تحلیل داده های جمع آوری شده نرم افزار MaxQDA است. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، مقوله های محوری شهروندمحوری در بخش دولتی ایران شامل مشارکت شهروندی، شفافیت تصمیم گیری، و پاسخگویی است. همچنین، یافته های پژوهش نشان می دهد که حاکمیت قانون، ثبات سیاسی، و ثبات مدیریتی از عوامل موثر بر استقرار سازمان های دولتی شهروندمحور هستند و استقرار سازمان های دولتی شهروندمحور دارای پیامدهای امنیتی و اقتصادی است. ارزش/ اصالت پژوهش: در این پژوهش الگوی جدیدی از شهروندمحوری در بخش دولتی ایران با رویکرد خدمات دولتی نوین متناسب با وضعیت سازمان های دولتی در جمهوری اسلامی ایران معرفی شده است. پیشنهادهای اجرایی: بر اساس الگوی شناسایی شده استقرار شهروندمحوری در سازمان های دولتی ایران منوط به سرمایه گذاری در زیرساخت های الکترونیک و توسعه دولت الکترونیک است.

هدف: در راستای اهمیت رفتار سازمانی در کارکنان سازمان های دولتی، به ویژه کارکنان شاغل در بخش بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که سهم بزرگی از ارائه خدمات دولت به مردم را بر عهده دارند، و با توجه به اهمیت مضاعف خدمات رسانی این بخش در دوره پاندمی کرونا و فشار سنگین کاری و روانی که بر کارکنان این سازمان ها وارد شده است، هدف این پژوهش ارائه مدل پیشایندها و پسایندهای انواع رفتارهای ضدشهروندی سازمانی در خصوص مدیران زن دانشگاه های علوم پزشکی تهران با رویکردی کاربردی برای پیشگیری و کنترل رفتارهای ضدشهروندی سازمانی به منظور ارائه خدمات شایسته تر است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی و از نوع پژوهش های کیفی و اکتشافی است که با تکیه بر رویکرد تحلیل مضمون انجام شده است. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختارمند با مدیران زن دانشگاه علوم پزشکی تهران به تعداد 14 نفر با روش نمونه گیری گلوله برفی و هدفمند است. یافته ها: شبکه مضامین توسعه یافته دارای 226 مضمون پایه، 9 مضمون فراگیر، و 3 مضمون سازمان دهنده است. پیشایندهای رفتارهای ضدشهروندی سازمان علیه مدیران زن مضامینی چون عوامل شغلی، رفتارها و جهت گیری های مدیران؛ و عوامل سطوح مدیریتی، عوامل ساختاری سازمانی، و عوامل فرهنگی اجتماعی اقتصادی است. همچنین، پسایندهای رفتارهای ضدشهروندی سازمان علیه مدیران زن مضامینی چون کاهش سرمایه انسانی اجتماعی، کاهش عملکرد، و کاهش اعتبار سازمان است. ارزش/ اصالت پژوهش: ارزش دانش افزایی این پژوهش در ارائه یک مدل کاملاً جدید از پیشایندها و پسایندهای رفتارهای ضدشهروندی سازمانی در سازمان های درمانی کشور ایران است. از یک سو، تاکنون در پژوهش های داخلی چنین الگویی ارائه نشده است، و از دیگر سو، رویکرد جهت دار این مدل بر تجربیات مدیران زن در بخش های درمانی استوار است.

هدف: قلدری محل کار یکی از انواع رفتارهای انحرافی است که هزینه های مادی و معنوی زیادی را به بانک ها تحمیل می کند، اما تاکنون هیچ مدلی برای مدیریت آن ارائه نشده؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر طراحی چارچوب مدیریت قلدری محل کار در صنعت بانکداری است. روش شناسی/ رویکرد: مطالعه حاضر نوعی پژوهش کیفی بوده که از رویکرد نظام مند نظریه داده بنیاد برای انجام آن استفاده شده است. داده ها از طریق مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاریافته با مدیران صنعت بانکداری جمع آوری، که بعد از مصاحبه با هفدهمین مدیر، به طور کامل از اشباع نظری و کفایت داده ها اطمینان حاصل شد. یافته ها: پس از تحلیل داده ها با استفاده از فرآیند کدگذاری، 350 کد، 60 مفهوم و 6 مقوله حاصل شد. یافته ها نشان از شکل گیری چارچوب پژوهش حول پدیده محوری قلدری(آزار و رنجش مداوم) دارد، که شامل عوامل زمینه ای(ویژگی های شغلی- واکنش به قلدری و شدت آن- ویژگی جمعیت شناختی کارکنان)، عوامل علی(محیط مستعد قلدری)، عوامل مداخله گر(شخصیت- ارکان اجتماعی- نظام آموزشی- شرایط خانوادگی)، راهبردها(توسعه فرهنگ کارمند مدار- تدوین قوانین ضد قلدری- مدیریت اثربخش منابع انسانی) و پیامدها(فردی- سازمانی- اجتماعی) می باشد. ارزش/ اصالت پژوهش: در این پژوهش علاوه بر شناخت پیشایندها و پیامدهای قلدری محل کار در فرهنگ حاضر، اهمیت جامعه در شکل گیری قلدری و تاثیر متقابل آن بر جامعه مشخص شد. همچنین مطالعه حاضر، عامل مهم در فرآیند قلدری را درک قربانی از این رفتار می داند. پیشنهادهای اجرایی/ پژوهشی: پیشنهاد می شود از راهبردهای مطالعه حاضر، شامل تدوین قوانین ضد قلدری، توسعه فرهنگ کارمندمدار و مدیریت اثربخش منابع انسانی، به منظور کاهش پدیده قلدری و اثرات آن در صنعت بانکداری استفاده گردد.

هدف: بیگانه پنداری کارکنان نسبت به کار و خط مشی های کلان سازمان موجب ایجاد اخلال در اجرای اهداف و خط مشی های سازمان می گردد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی بیگانه پنداری نسبت به کار و بیگانه پنداری نسبت به خط مشی های سازمان و تاثیر آن بر نگرش ها و رفتارهای کارکنان است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: این پژوهش از نظر ماهیت داده ها کمّی است. نمونه آماری این پژوهش را 182 نفر از مدیران و کارکنان سازمان اداری و استخدامی کشور تشکیل می دهند. داده های این پژوهش از طریق پرسشنامه های استاندارد و به روش تصادفی ساده جمع آوری شد و با استفاده از مدل معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بیگانه پنداری نسبت به کار و خط مشی بر نگرش و رفتارهای منفی کارکنان همچون تمایل به ترک خدمت و رفتارهای کاری انحرافی اثر مثبت و معنادار دارد و بر رفتارهای مثبت همچون تلاش و پشتکار اثر منفی ولی بی معنا می گذارد. ارزش/ اصالت پژوهش: یافته های این پژوهش می تواند بر اجرای اثربخش تر خط مشی های سازمان اداری استخدامی کشور با تاکید بر بهبود نگرش ها و رفتارهای کارکنان نقش بسزایی داشته باشد. کلیدواژه ها: بیگانه پنداری نسبت به کار، بیگانه پنداری نسبت به خط مشی ، تلاش کاری، تمایل به ترک خدمت، رفتارهای کاری انحرافی، مدل معادلات ساختاری هدف: بیگانه پنداری کارکنان نسبت به کار و خط مشی های کلان سازمان موجب ایجاد اخلال در اجرای اهداف و خط مشی های سازمان می گردد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی بیگانه پنداری نسبت به کار و بیگانه پنداری نسبت به خط مشی های سازمان و تاثیر آن بر نگرش ها و رفتارهای کارکنان است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: این پژوهش از نظر ماهیت داده ها کمّی است. نمونه آماری این پژوهش را 182 نفر از مدیران و کارکنان سازمان اداری و استخدامی کشور تشکیل می دهند. داده های این پژوهش از طریق پرسشنامه های استاندارد و به روش تصادفی ساده جمع آوری شد و با استفاده از مدل معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بیگانه پنداری نسبت به کار و خط مشی بر نگرش و رفتارهای منفی کارکنان همچون تمایل به ترک خدمت و رفتارهای کاری انحرافی اثر مثبت و معنادار دارد و بر رفتارهای مثبت همچون تلاش و پشتکار اثر منفی ولی بی معنا می گذارد. ارزش/ اصالت پژوهش: یافته های این پژوهش می تواند بر اجرای اثربخش تر خط مشی های سازمان اداری استخدامی کشور با تاکید بر بهبود نگرش ها و رفتارهای کارکنان نقش بسزایی داشته باشد. کلیدواژه ها: بیگانه پنداری نسبت به کار، بیگانه پنداری نسبت به خط مشی ، تلاش کاری، تمایل به ترک خدمت، رفتارهای کاری انحرافی، مدل معادلات ساختاری

هدف: هدف این پژوهش، واکاوی تجربه کارکنان ترکِ خدمت کرده یک سازمان دولتی در شهر تهران است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: نمونه آماری 10 نفر از کارکنان این سازمان است که در بازه سال های 1399-1395 به صورت داوطلبانه ترک خدمت کرده بوده اند. برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه نیمه ساختاریافته، و برای تجزیه وتحلیل داده ها از رویکرد پدیدارشناسی تجربی استفاده شده است. یافته ها: پژوهشگران از طریق شناخت ادراک و نگرش کارکنان از پدیده ترک خدمت به این موارد پی بردند که افرادی که از سازمان ترک خدمت کرده بوده اند، از وظایف شغلی خود رضایت کافی نداشته و ترک خدمت آن ها از سازمان به یکباره نبوده است، بلکه به صورت برنامه ریزی شده انجام گرفته است. دوم این که، قوانین و مقررات بخش دولتی تا حدودی مانع استفاده از توانایی ها و تخصص آنان بوده است. سوم این که، ارتقای افراد به سِمت های بالاتر بر مبنای ارزیابی عملکرد، شایستگی، و تجربه افراد نبوده، بلکه بستگی به روابط غیررسمی و دوستانه با افراد مهم سازمان داشته است. همچنین، یافته های پژوهش نشان می دهد که ادراک کارکنان از ترک خدمت سازمان چندان هم منفی نبوده، بلکه در نظر آن ها این تجربه یکی از پدیده های مثبت در زندگی کاری آن ها بوده است. این تصمیم پیامدهای مثبتی مانند تعادل بین کار و زندگی، پیشرفت کاری، استفاده بهتر از توانایی ها و تخصص، یافتن شغلی با حقوق بیش تر، و آزادی از محدودیت های شغلی را به دنبال داشته است. ارزش/ اصالت: این پژوهش سعی دارد با بکارگیری تجربیات کارکنان ترکِ خدمت کرده، شناسایی عوامل مهم خروج ارادی کارکنان، و بازخورد نتایج به کارکنان باقی مانده و مدیران سازمان های دولتی، باعث افزایش تعهد آن ها نسبت به سازمان و همچنین کاهش تمایل آن ها نسبت به ترک خدمت از سازمان شود. پیشنهادهای اجرایی: با توجه به این که کارکنان به یکباره سازمان را ترک نکرده بودند و ترک خدمت آن ها به صورت برنامه ریزی شده بود، لازم است به صورت دوره ای عواملی که از دیدگاه کارکنان باعث کاهش انگیزه خدمت در سازمان می شود مورد بررسی قرار گیرد و برای اصلاح آن اقدام شود تا کارکنان در پی کاهش انگیزه خدمت، ذهنیت خروج را در خود پرورش ندهند.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر بر حاکمیت سازمانی در دستگاه های بخش عمومی دولت و بررسی میزان اهمیت و رتبه بندی هر یک از این عوامل است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: پژوهش حاضر اکتشافی است، و روش گردآوری اطلاعات از طریق مصاحبه و پرسشنامه های توزیع شده برگرفته از گزارش های حسابرسی و تفریق بودجه سال های 1393-1398 دستگاه های دولتی است. بدین منظور، ضمن جمع آوری نظرات 40 نفر از کارشناسان و صاحب نظران، چهار مولفه شفافیت، پاسخگویی، کارایی و اثربخشی، و باز بودن به عنوان مولفه های تاثیرگذار حاکمیتی بخش عمومی کشور ایران گزینش شده اند. جامعه آماری مورد مطالعه از میان مدیران و مسئولان دستگاه های اجرایی مورد مطالعه است که با استفاده از تحلیل محتوا و نظر خبرگان و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی (AHP) مورد مقایسه قرار گرفته است. یافته ها: نتایج پژوهش حاکی از آن است که مولفه های پاسخگویی و کارایی و اثربخشی دارای بالاترین درجه اولویت در مولفه های اصلی حاکمیت سازمانی در بخش دولتی ایران هستند. ارزش/ اصالت پژوهش: در این پژوهش ضمن تبیین مدل جدید حاکمیت سازمانی بخش عمومی، به اولویت بندی هر یک از این مولفه ها در کشور پرداخته می شود.

هدف: ارتقاپذیری مفهومی راهبردی در توسعه سازمان های امروزی محسوب می شود، چرا که توان ارتقاپذیری می تواند نشانگر سرمایه های انسانی ارزشمند به عنوان مزایای رقابتی سازمان باشد. بر اساس این، پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل ارتقاپذیری مدیران به عنوان یکی از ارزشمندترین و راهبردی ترین سرمایه های انسانی در سازمان های دولتی انجام می پذیرد. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: این پژوهش بر پایه پژوهش های آمیخته و به صورت کیفی و کمّی صورت گرفته است. در بخش کیفی، جامعه آماری پژوهش را استادان دانشگاه در رشته های مدیریت منابع انسانی، مدیریت رفتار سازمانی، و مدیریت راهبردی و مدیران خبره سازمان های دولتی تشکیل می دهند که با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی و بر پایه اصل اشباع نظری، 16 نفر به عنوان نمونه پژوهش تعیین شده اند. داده های مورد نیاز در این بخش با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری شده است. برای مدلسازی معیارهای ارتقاپذیری مدیران از روش ساختاری تفسیری بهره برده می شود. در این بخش جامعه آماری را مدیران و خبرگان سازمان های دولتی شهر خرم آباد تشکیل می دهند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند تعداد 24 نفر از این جامعه به عنوان نمونه تعیین شده اند. داده های مورد نیاز برای مدلسازی با استفاده از پرسشنامه مقایسات زوجی جمع آوری گردید. یافته ها: یافته های پژوهش دربرگیرنده شاخص ها و مولفه های ارتقاپذیری مدیران و ارائه مدل ارتقاپذیری مدیران در سازمان های دولتی است. به این ترتیب، یافته های پژوهش مشتمل بر شناسایی 14 شاخص ارتقاپذیری مدیران در چهار سطح و در قالب مدل نهایی تشریح شده است. ارزش/ اصالت پژوهش: این پژوهش علاوه بر کاهش شکاف نظری در حوزه مورد بررسی، با ارائه بستری مناسب سهم بسزایی در توسعه فعالیت پژوهشگران علاقه مند به موضوع داشته است. همچنین، با توجه به نبود پژوهشی مشابه در این خصوص، نتایج حاصل از انجام این پژوهش می تواند علاوه بر کاهش اختلاف نظرهای موجود در ارتباط با شاخص های ارتقا پذیری، راهگشای مناسبی برای تدوین راهبردهای معطوف به مدیران در سازمان های دولتی باشد.