مطالب مرتبط با کلیدواژه

ترکیه


۱۲۱.

مطالعه تطبیقی جنبش اخوان المسلمین مصر و جنبش فتح الله گولن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال هشتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹ (پیاپی ۵۹) 179 - 206

کلیدواژه‌ها: جنبش گولن اخوان المسلمین اسلام ترکی ترکیه مصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۶ تعداد دانلود : ۴۰۳
شکل گیری جنبش های مختلف در منطقه باعث شده تا طیف وسیعی از مطالعات پیرامون جنبش ها شکل بگیرد و چرایی و چگونگی فعالیت این جنبش ها را مدنظر قرار دهد. بنابراین در این مقاله سعی شده تا با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و روش تطبیقی دو جنبش اخوان المسلمین و جنبش فتح الله گولن بررسی شود و به شباهت ها و تفاوت های آن ها اشاره شود. فرضیه نوشتار این است که اخوان المسلمین در شیوه ها و روش ها با جنبش گولن شباهت و در نوع نگاه به مقوله دین و سیاست دارای تفاوت های اساسی هستند. در همین راستا یافته های پژوهش حاکی از این است که دو جنبش در مقوله دین و دولت و سکولاریسم کاملاً متفاوت از هم و در مبحث دموکراسی و تصوف به هم نزدیک هستند. هم چنین یافته های تحقیق تصریح می کند که اگر چه هر دو جنبش دارای هدفی جهان شمول بوده اند؛ ولی جنبش گولن متوجه کل عالم و جنبش اخوان المسلمین متوجه جهان اسلام بوده است. هرچند هر دو جنبش دست به فعالیت های اقتصادی و خدماتی زده اند ولی فعالیت های خدماتی اخوانی ها بیشتر از جنبش گولن بوده است.  
۱۲۲.

ترکیه پساکودتا و گذار به دولت آنوکراتیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دولت پژوهی سال پنجم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱۹ 139 - 173

کلیدواژه‌ها: آنوکراسی ترکیه کودتا حقوق بشر دولت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۴۳۵
 پس از وقوع کودتای ناکام در ژوئن 2016، مجموعه تحولاتی در ترکیه آغاز شده که با دوره های پساکودتای دهه های گذشته این کشور قابل مقایسه نیست.  هدف این مقاله تحلیل ماهیت دولت در ترکیه پس از کودتای مذکور است. پرسش اصلی مقاله عبارتست از اینکه ماهیت دولت ترکیه پس از کودتای ناکام ژوئن 2016  چگونه است؟ فرضیه مقاله نیز اینگونه صورت بندی شده است که تحولات و مجموعه تغییراتی که رجب طیب اردوغان و حزب متبوع وی (عدالت و توسعه) طی سال های گذشته آغاز کرده بود، پس از کودتای 2016 به گونه ای تسریع شده که ماهیت دولت در ترکیه را از دموکراسی شکننده به «آنوکراسی» تبدیل می کند. در این دولت، در حالی که برخی نهادهای دمکراتیک برقرار است، نشانگان اقتدار گرایی و گذار به دولت آنوکراتیک در حال افزایش است. یافته های مقاله نشان می دهد که تغییر 18 اصل قانون اساسی ترکیه، تبدیل ساخت قدرت پارلمانی به ریاستی، افزایش اختیارات رئیس جمهور و تضعیف نهادهای نظارتی، تضعیف شدید نظام قضایی، نقض شدید حقوق بشر به ویژه اعمال خشونت های شدید علیه گولنیست ها و کردها و سرکوب و پاکسازی گسترده مخالفان دولت در سطوح نیروهای لشکری و کشوری از نشانگان تکوین دولت آنوکراتیک در ترکیه پس از کودتای سال 2016 به شمار می آید. داده هایی که برای فرضیه مقاله گردآوری شده، به روش توصیفی تحلیلی پردازش شده است.
۱۲۳.

برخورد نقش ها در خاورمیانه و تنش در روابط آمریکا و ترکیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال بیست و دوم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۸۵) 107 - 133

کلیدواژه‌ها: آمریکا ترکیه خاورمیانه نظام بین الملل نظریه نقش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۳۴۷
این مقاله به دنبال فهم نظام مند چرایی تنش در روابط آمریکا و ترکیه، از طریق ایجاد رابطه معنادار بین تحولات ساختاری در نظام بین الملل و تغییر در روابط هژمون در حال افول با یک قدرت منطقه ای درحال ظهور در خاورمیانه است. فرضیه مقاله این است که بی ثباتی در روابط آمریکا و ترکیه خروجی گذار از نظم آمریکایی پساجنگ سرد به بی نظمی پساآمریکایی در ژئوپلیتیک خاورمیانه است. در واقع، تحول در موازنه قدرت بین المللی موجب تغییر در برداشت رهبران ایالات متحده از نقش خاورمیانه ای آمریکا و کاهش تعهدات راهبردی آن در شکل دهی به نظم ژئوپلیتیکی این منطقه شده است. تغییر در نقش خاورمیانه ای آمریکا موجب تغییر در برداشت آنکارا از نقش خاورمیانه ای ترکیه و پیگیری راهبردهای مستقل از متحدان غربی برای بازتعریف جایگاه خود به عنوان قدرت منطقه ای نظم ساز شده است. بنابراین، برخورد نقش های خاورمیانه ای دو متحد سنتی در وضعیت گذار نظام بین الملل می تواند منطق تنش و بی ثباتی در روابط آمریکا و ترکیه را تبیین کند. نظریه نقش، چارچوب نظری مقاله است که بر اساس آن تغییر نقش قدرت خارجی در یک منطقه منجر به ساختار اجتماعی متفاوت در نظم ژئوپلیتیکی آن منطقه و درنتیجه تغییر و تطبیق در نقش قدرت های منطقه ای می شود.
۱۲۴.

سیاست خارجی ترکیه در خاورمیانه: بنیان های محافظه کارانه، تجدیدنظرطلبانه و ایدئولوژیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: سیاست خارجی ترکیه ماهیت رویکرد محافظه کارانه رویکرد تجدیدنظرطلبانه رویکرد ایدئولوژیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۴ تعداد دانلود : ۵۶۴
در این مقاله با هدف بررسی و شناخت ماهیت سیاست خارجی ترکیه در خاورمیانه و با کمک روش های تحلیل اهداف و تحلیل روند، به مطالعه اقدامات و اهداف سیاست خارجی ترکیه از سال 2003 تا 2018 پرداخته شده است. آنچه طی مطالعات انجام شده به دست آمد، نشان دهنده آن است که برخلاف آنچه در سایر منابع آمده است، سیاست خارجی ترکیه یک ماهیتی نیست بلکه سیاست خارجی این کشور در حال حاضر، به صورت همزمان دارای ماهیت چند گانه و چند بعدی است؛ به گونه ای که برخی اقدامات و اهداف ترکیه بیانگر ماهیت محافظه کارانه این کشور در عرصه سیاست خارجی است و برخی دیگر از اقدامات و اهداف آن، نشان دهنده ماهیت تجدیدنظرطلبانه و یا ماهیت ایدئولوژیک سیاست خارجی این کشور می باشد. ترکیه در راستای سیاست خارجی محافظه کارانه خود از ترتیباتی که تدریجاً و طی دوره ای طولانی حاصل آمده است، راضی است و در پی حفظ آنها است. این کشور در راستای سیاست خارجی تجدیدنظرطلبانه از بخشی از وضع موجود ناراضی است و به دنبال تغییر آن و ایجاد وضع و نظم مطلوب می باشد. ترکیه در راستای سیاست خارجی ایدئولوژیک خود نیز به دنبال دگرگونی در هنجارهای نظم موجود در منطقه و سلطه بر منطقه و برتری جویی ایدئولوژیکی است.
۱۲۵.

واکاوی ظرفیت های دیپلماسی علم و فناوری ایران در ترکیه

نویسنده:
منبع: مطالعات آسیای جنوب غربی سال دوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: دیپلماسی علم و فناوری دیپلماسی علم و فناوری ایران ترکیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۰ تعداد دانلود : ۴۴۵
کشور ترکیه به واسطه همسایگی با کشورمان و به یُمن جایگاه اقتصادی و فناورانه ای که در منطقه غرب آسیا دارد می تواند به عنوان کشور هدف ایران در زمینه دیپلماسی علم و فناوری قرار بگیرد. ترکیه حدفاصل بین اروپا و آسیا محسوب می شود و از این منظر می تواند ناقلِ تکنولوژی اروپایی به کشورهای دیگر از جمله کشور ما قلمداد گردد. زمینه های مشترک دیگر از جمله فرهنگ، دین، جغرافیا، محیط زیست، اقتصاد، سرمایه گذاری و... موجب شده است که ایران در این کشور منافع چند جانبه و چند ساحتی داشته باشد. از این رو ظرفیت های دیلماسی علم و فناوری ایران در ترکیه به گونه ای بسیط است که پردازش آن را ضروری جلوه می دهد. در این پژوهش مهمترین سوالی که در پیِ پاسخ به آن هستیم این است که ایران چگونه می تواند ظرفیت های دیپلماسی علم و فناوری ایران در ترکیه را مورد شناسایی قرار دهد و از آن در جهت تقویت بنیه علمی کشور استفاده نماید؟ برای پاسخ به این سؤال از «تحلیل گفتمان» لاکلاء و موفه به عنوان روش تحقیق و از «روش کتابخانه ای» به عنوان ابزار گردآوری داده ها استفاده می شود.
۱۲۶.

مقایسه تطبیقی فعالیت های اقتصادی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی

نویسنده:
منبع: مطالعات آسیای جنوب غربی سال دوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۶

کلیدواژه‌ها: جمهوری اسلامی ایران ترکیه آسیای مرکزی صادرات حضور و نفوذ اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲۴ تعداد دانلود : ۵۰۳
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در دهه 90 به عنوان یکی از مهم ترین تحولات ژئوپلیتیک در قرن بیستم خلأ ژئوپلتیکی را در منطقه به وجود آورد. شکل گیری پنج دولت جدید در آسیای مرکزی، عرصه ها و فرصت های تازه ای را برای همکاری های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی میان این جمهوری ها و سایر کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای ایجاد کرد. وضعیت پیش آمده دو گروه از کشورها را متوجه خود ساخت: گروه اول کشورهای منطقه همانند ایران، ترکیه، عربستان و گروه دیگر قدرت های فرامنطقه ای همانند ایالات متحده آمریکا و کشورهای عضو اتحادیه اروپا بودند. هر کدام از این کشورها با فعالیت در زمینه های مختلف اقتصادی، فرهنگی و سیاسی تلاش کردند تا از وضعیت موجود به بهترین شکل ممکن در جهت گسترش حوزه نفوذ خود در منطقه استفاده کنند. در این میان ایران و ترکیه به عنوان دو قدرت منطقه ای، بلافاصله پس از فروپاشی شوروی تلاش های خود را جهت گسترش روابط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی با کشورهای منطقه آغاز کردند. ظاهر امر نشان می دهد که ایران در ابتدای استقلال این جمهوری ها نفوذ بیشتری را در منطقه آسیای مرکزی داشته است، ولی با گذشت زمان و تقویت حضور ترکیه نقش ایران کمرنگ تر شده است. این مقاله به دنبال بررسی میزان نقش وحضور اقتصادی ایران و ترکیه در منطقه آسیای مرکزی است و تلاش دارد با رویکردی توصیفی- تحلیلی و به شیوه اسنادی به مقایسه تطبیقی فعالیت های اقتصادی ایران و ترکیه در منطقه آسیای مرکزی بپردازد.
۱۲۷.

بررسی و تبیین ژئوپلیتیکی اسلام گرایی اعتدالی در سیاست خارجی ترکیه از سال 1995 تا 2011 میلادی با رویکرد سازه انگاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال پنجم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۹) 207 - 224

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک سازه انگاری سیاست خارجی ترکیه اسلام گرایی اعتدالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۳۳۷
با فروپاشی امپراتوری عثمانی و استعمار باز مانده های این امپراتوری توسط غربی ها و بیداری اسلامی که در پاسخ به این تحرکات غربی ها بود، جهان اسلام به نوعی اسلام گرایی سیاسی در قرن بیستم روی آورد. اما در این بین ترکیه با حاکمیت رژیم لائیک کمالیزم جلوی این موج را از ورود به ترکیه گرفت. لیکن در دهه های پایانی قرن بیستم این کشور شاهد گرایشات اسلامی در سیاست داخلی و خارجی خود شد. نکته جالب توجه، تفاوت این نوع اسلام گرایی با اسلام گرایی سایر کشورهای اسلامی در جهان اسلام بویژه در حوزه سیاست خارجی ترکیه بود. این تفاوت در گرایش ترک ها به اسلام اعتدالی بود. از این رو مقاله حاضر سعی در پاسخگویی به این سوال اساسی دارد که: چه عوامل ژئوپلیتیکی و چگونه سبب اسلام گرایی اعتدالی در سیاست خارجی ترکیه از سال 1995 تا 2011 میلادی شده است؟ لازم به ذکر است که این مقاله از شیوه ای توصیفی- تحلیلی بهره برده است.
۱۲۸.

ارائه الگوی همگرایی منطقه ای فیمابین کشورهای ایران، عراق و ترکیه با تأکید بر ساختار ژئوپولیتیکی منطقه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 434 - 424

کلیدواژه‌ها: ژئوپولیتیک همگرایی منطقه ای ایران ترکیه عراق مدل راهبردی SWOT

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۵ تعداد دانلود : ۴۵۸
منطقه خاورمیانه یک منطقه ژئوپولیتیکی است که می توان وجوه اشتراک مثبت و منفی بسیاری را در بین کشورهای آن مشاهده نمود که موجب فرصت ها و تهدیداتی در این منطقه شده است. چالش های داخلی منطقه و تهدیدات بیرونی سبب شده تا منطقه خاورمیانه به وضعیتی شکننده برسد. اما قوت های داخلی و فرصت های بیرونی نیز وجود دارد که زمینه های همگرایی بین این کشورها و توسعه و امنیت در منطقه را فراهم می آورد. کشورهای ایران، ترکیه و عراق نیز به عنوان کشورهایی در منطقه خاورمیانه هستند که در مسیر همگرایی و روابط متقابل دارای ظرفیت ها و چالش هایی هستند که برخی از آن ها ریشه در محیط داخلی و روابط بین این کشورهاست و برخی نیز ریشه در محیط بیرونی منطقه و جهان دارد. برای رسیدن به همگرایی می بایست الگویی براساس این عوامل داخلی و خارجی طراحی گردد که ضمن کاهش چالش ها به توسعه ظرفیت ها پرداخته شود. در این مقاله سعی شده تا با بررسی واقعیت های ژئوپولیتیکی منطقه یک الگوی همگرایی منطقه ای طراحی گردد. در این راستا سوال اصلی مقاله این است که براساس واقعیت های ژئوپولیتیکی منطقه چه نوع الگویی می تواند ضمن تنش زدایی به نوعی همگرایی منطقه ای پایدار بین سه کشور منجر گردد؟ در این پژوهش از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده است و برای ارائه مدل راهبردی از روش تحلیل راهبردی سوات «SOWT» بهره برده شده است.
۱۲۹.

بررسی تطبیقی علل شکست جنبش های دموکراتیک مشروطه در ایران و ترکیه با اتکاء به نظریه جامعه کوتاه مدت

نویسنده:
منبع: پژوهش ملل فروردین ۱۳۹۹ شماره ۵۱
تعداد بازدید : ۶۲۵ تعداد دانلود : ۹۴۴
با انقلاب مشروطه در ایران و ترکیه، حاکمیت تمام عیار نظام استبدادی سنتی کم رنگ شد و قانون اساسی روابط دربار با مردم و طبقات جامعه را هماهنگ کرد. نظام قبل از مشروطه به زور متکی بود ولی در نظام جدید این قانون است که مبنای مشروعیت حکومت و روابط دولت-ملت را در نظر می گیرد. باتوجه به اسناد و مدارک موجود درخصوص جنبش های دموکراتیک مشروطه در ایران و ترکیه به بررسی، مقایسه و همچنین چگونگی ظهور حکومت های خودکامه از درون این جنبش ها پرداخته شده است. بر این اساس نظریه «جامعه کلنگی» یا «جامعه کوتاه مدت» کاتوزیان جهت چارچوب نظری مقاله حاضر بکار گرفته شده است. از نظر کاتوزیان با تغییر حکومت، جامعه در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تغیرات زیادی به خود می بیند. بر این اساس جامعه به علت تغیرات مداوم و زیاد نمی تواند به توسعه برسد. بعد از ناآرامی های مقطعی پس از مشروطه، ظهور رضاخان در ایران و آتاترک در ترکیه بمثابه دو نیروی خدادادی بودند که برای نجات مردم از دست شورشیان فرستاده شدند اگرچه مدت زمانی از ریاست آنها نگذشت که هر دو به دو فرد خودرأی و مستبد تبدیل شدند و جامعه مجددا به سمت استبداد گروید. روش تحقیق این مقاله مقایسه ای و تطبیقی است به این معنا که برطبق نظریه جامعه کلنگی، عناصر و مولفه های جنبش های مشروطه در ایران و ترکیه را مشخص و سپس درصدد مقایسه هر دو مقوله خواهیم بود.
۱۳۰.

بررسی تطبیقی دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی

نویسنده:
منبع: سیاست و روابط بین الملل سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۴) 69 - 84

کلیدواژه‌ها: دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ترکیه آسیای مرکزی الگوی ساختاری و الگوی اجرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۲۲۲
با توجه به اهمیت روزافزون فرهنگ در روابط بین الملل و تأثیر گذاری این مؤلفه در کشورهای مختلف و بویژه اثربخشی فرهنگی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی از جمله زبان،تاریخ،دین و اشتراکات فرهنگی دیگر، نگارنده با چارچوب نظری قدرت نرم و دیپلماسی فرهنگی و روش پژوهشی توصیفی-تحلیلی با رویکرد مقایسه ای به این پرسش اساسی پرداخته است که عملکرد دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در منطقه آسیای مرکزی طی سالهای 1991-2014 از چه وجوه همسان/ ناهمسانی در الگوی ساختاری و الگوی اجرایی برخوردار بوده است؟ فرضیه آن که به نظر میرسد با توجه به همسانی/ناهمسانی الگوی ساختاری و الگوی اجرایی دیپلماسی فرهنگی دو کشور ایران و ترکیه،شباهت/تفاوت هایی در کاربرد ابزارهای دیپلماسی فرهنگی دو کشورهمچون ابزارهای رسانه ای ، آموزش زبان ملی، نمایشگاه های فرهنگی و تصویرسازی مثبت وجهه ملی در آسیای مرکزی وجود دارد.یافته های پژوهش علیرغم همانندیها و ناهمانندیهای دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در کشورهای آسیای مرکزی، به عملکرد اثربخش دیپلماسی فرهنگی ایران در تاجیکستان و همچنین موفقیت نسبی ترکیه در قزاقستان اشاره دارد. چارچوب نظری این پژوهش مبتنی بر نظریه قدرت نرم و دیپلماسی فرهنگی می باشد.
۱۳۱.

شیفت پارادایمی در سیاست خارجی منطقه ای ترکیه؛ دلایل و پیامدها

نویسنده:
منبع: سیاست و روابط بین الملل سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۴) 85 - 102

کلیدواژه‌ها: پساکمالیست ترکیه سازه انگاری کمالیست ها حزب عدالت و توسعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۵ تعداد دانلود : ۶۸۲
با به قدرت رسیدن اسلام گرایان ترکیه در سال 2002 و پیروزی حزب عدالت و توسعه، الگویی از سیاست گذاری خارجی توسط رهبران سیاسی این کشور تحت عنوان رویکرد پساکمالیستی شکل گرفت. تصمیم گیران حزب عدالت و توسعه در سایه رویکرد پساکمالیستی یک سیاست خارجى عمل گرایانه و چندجانبه از گزینه هاى مختلف تصمیم گیرى و جهت گیرى هاى موقعیتى براى رسیدن به اهداف ملى، منطقه اى و بین المللى خود بهره برده اند. مؤلفه های حاکم بر این سیاست گذاری به صفر رساندن مشکلات با همسایگان از یک سو، و تلاش برای ارائه چهره ای جدید از ترکیه مسلمان به عنوان الگوی دموکراسی، آزادی و حقوق بشر در خاورمیانه و دیگر مناطق پیرامونی این کشور بود. پرسش اصلی مقاله با توجه تغییر رویکرد حزب عدات و توسعه پس از سال 2002 این گونه مطرح می شود که اصولا جهت گیری راهبردی سیاست خارجی دولت ترکیه در دوران موسوم به پساکمالیستی و خصوصا بعد از پیروزی حزب عدالت و توسعه در منطقه متاثر از چه عواملی است؟ در این مقاله از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده و برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای بهره گرفته شده است. نتایج و دستاوردهای این پژوهش براساس نظریه سازه انگاری نشان می دهد که عوامل تأثیرگذار در شیفت پارادایمی سیاست خارجی ترکیه در منطقه به دو دسته عوامل مادی و غیرمادی داخلی و خارجی قابل تقسیم بندی است: عامل مادی داخلی تحت عنوان رشد جامعه مدنی و بورژوازی جدید آناتولیایی و عوامل مادی خارجی خود به دو عامل الف) چشم انداز در حال تغییر خاورمیانه، ب) تنش های مداوم در همسایگی ترکیه تقسیم بندی می شود. مهم ترین عامل داخلی غیرمادی تأثیرگذار در شیفت پارادایمی سیاست خارجی پساکمالیست ها «هنجارهای نخبگان پساکمالیست» مانند داوود اوغلو، اردوغان می باشد. همچنین عامل غیرمادی خارجی تأثیرگذار در این شیفت پارادایمی را نیز می توان «تأثیر ضوابط کپنهاگ» دانست.
۱۳۲.

بررسی تطبیقی سیاستگذاری فرهنگی در کشورهای اسلامی (مورد مطالعه: ترکیه و مصر)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: دین و سیاست فرهنگی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۶ 7 - 34
تعداد بازدید : ۷۷۲ تعداد دانلود : ۴۴۴
سیاستگذاری فرهنگی را می توان از رسالت های خطیر حاکمیتی دانست که امروز به عنوان یک حوزه دانشی نیز مطرح شده و در مجامع علمی و پژوهشی مورد توجه قرار گرفته است. با این وجود باید گفت این حوزه علمی ومدیریتی، به نسبت حوزه دانشی مدیریت راهبردی و حتی حوزه سیاستگذاری عمومی، جوان تر و به همان نسبت نیز نحیف تر است. یکی از اقدامات برای ترمیم این خلاء حیاتی در جمهوری اسلامی ایران، بررسی تجارب سایر کشورها به ویژه کشورهای اسلامی در حوزه سیاستگذاری فرهنگی است. برای این منظور، پس از مطالعات نظری که در قالب چارچوب مفهومی تحقیق ارائه شده است، اسناد و داده های مرتبط با سیاستگذاری فرهنگی در دو کشور اسلامی ترکیه و مصر مطالعه شده است و این داده ها بر اساس هشت مولفه شامل رویکرد به فرهنگ، عرصه های فرهنگی، نهادهای حاکمیتی، نقش ها و نهادهای غیرحاکمیتی، ارتباطات فرهنگی فراملی، اهداف فرهنگی، اصول سیاستگذاری و ابزارهای سیاستی بررسی و طبقه بندی شده است.
۱۳۳.

قدرت های منطقه ای و آینده جهان اسلام

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال اول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ 1 - 16

کلیدواژه‌ها: قدرت های منطقه ای ایران ترکیه عربستان سعودی و جهان اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۵ تعداد دانلود : ۳۲۲
کشورهای مهم جهان اسلام ایران، ترکیه و عربستان سعودی با سه گفتمان شیعی، اخوانی و وهابی هریک در صدد تأثیرگذاری بر مسلمانان و کسب رهبری جهان اسلام هستند. سه کشوری که با سیاست های خود تلاش می کنند با ایجاد نظم نوین منطقه ای، هژمون مسلط بر جهان اسلام شوند. ایران با داشتن ذخایر عظیم انرژی، موقعیت مهم ژئوپولتیکی و استراتژیکی، تأکید بر دین و انقلاب اسلامی، عربستان سعودی با منابع بزرگ نفتی، حرمین شریفین و زادگاه اسلام و ترکیه به دلیل اهمیت استراتژیکی و گفتمان نوعثمانی گرایی هریک سیاست های خاص خود را در منطقه اعمال می کنند. این سه رقیب تلاش می کنند وزنشان را در معادلات منطقه و جهان از طریق افزایش قدرت اقتصادی، قدرت سیاسی و فرهنگی افزایش دهند تا بر تصمیمات جهان اسلام تأثیرگذار باشند. در این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که آینده جهان اسلام چگونه توسط قدرت های منطقه ای که با یکدیگرسازگاری ایدئولوژیک ندارند، رقم خواهد خورد. از دیدگاه آینده پژوهی، شناخت و معرفت از روندهای مستمر در منطقه جهان اسلام باعث تأثیرگذاری بر این جهان خواهد بود. در واقع آینده جهان اسلام وابسته به این است که قدرت های اسلامی و امت مسلمان در چارچوب اندیشه ها و خواسته های خود چه تصمیمات می گیرند و چه اقداماتی را در این راستا انجام خواهند داد.      
۱۳۴.

ساختار نظام بین الملل و سیاست ترکیه در برابر داعش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال هشتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۱ (پیاپی ۶۱) 81 - 110

کلیدواژه‌ها: ترکیه ساختار منطقه ای ساختار فرامنطقه ای سیاست هابزی داعش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۵ تعداد دانلود : ۴۶۰
هدف این مقاله بررسی تغییر در استراتژی ترکیه در قبال داعش از حمایت به مبارزه است. به منظور فهم این موضوع از رویکرد ساختار نظام بین الملل که تلفیقی از ساختارِ سیطره جویانه منطقه ای و ساختارِ طردکننده فرامنطقه ای است، استفاده شده که نشان می دهد چرا ترکیه به این تغییر بزرگ دست زده است. بدین منظور با گردآوری منابع کتابخانه ای و اسنادی، از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد به دلیل الزامات ساختار منطقه ای ناشی از قدرت گیری کردها، محور مقاومت و روسیه به عنوان نیروهای سیطره جوی مقابل ترکیه از یکسو و فشارهای سیستمی فرامنطقه ای ناشی از اعتبارزدایی ترکیه در برابر امریکا، اتحادیه اروپا، نهادها و افکار عمومی جهانی از سوی دیگر، ترکیه ناچار به چرخش استراتژیک در سیاست خود مقابل داعش شده است. بنابراین، این نوع تجدیدنظرطلبی از یک سنت واقعگرایانه مبتنی بر بازیابی قدرت و امنیت ملی سرچشمه می گیرد نه از سنت انقلابی گری مبتنی بر اراده واقعی برای مبارزه با تروریسم.
۱۳۵.

نقش ترکیه در توسعه پان ترکیسم و تأثیر آن بر امنیت سیاسی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاسی سال سوم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۸ 105 - 127

کلیدواژه‌ها: پان ترکیسم ایران ترکیه همگرایی امنیت سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲۳ تعداد دانلود : ۷۸۷
سیمای فرهنگی قوم محوری ترکیه بیشتر توجه اش به ایجاد یک هویت سیاسی از طریق متحد کردن ترک زبان های منطقه است که در قالب تئوری پان ترکیسم قابل تفسیر است. به عبارتی پان ترکیسم یک الگو و یا آرمان فرهنگی است که نتیجه آن به یک عقیده سیاسی منجر می شود که مبتنی بر اتحاد کلیه اقوام و ملل ترک نژاد آسیای مرکزی و قفقاز است.ترکیه می کوشد با دادن شعارهای پان ترکیستی علیه آندسته از کشورهایی که دارای اقوام ترک زبان هستند بعنوان یک اهرم فشار استفاده نموده که ایران از این قاعده مستثنی نیست بویژه اینکه ترکیه مرز طولانی و قابل توجهی با استان های آذری نشین ایران دارد . از طرفی جمهوری آذربایجان با حمایت ترکیه با طرح این شعار سعی دارد فشار مضاعفی بر ایران وارد کرده تا اولاً قدرت مانور ایران را کم کند ، ثانیاً امتیاز متقابلی بدست آورد.این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده و به دنبال بررسی نقش ترکیه در توسعه این اندیشه میباشد.
۱۳۶.

منطقه گرایی جدید در سیاست خارجی ترکیه پس از جنگ سرد (با تأکید بر مولفه های فرهنگی و اقتصادی)

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاسی سال پنجم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱۲ 8 - 25

کلیدواژه‌ها: ترکیه سیاست خارجی منطقه گرایی فرهنگ اقتصاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۲۶۹
ویژگی اصلی سیاست خارجی ترکیه پس از جنگ سرد توجه به مناطق پیرامونی و به ویژه کشورهای اسلامی می باشد. ترکیه در حال کشف مناطقی است که قرابت های زیادی با آن ها دارد. تحت تأثیر مشترکات فرهنگی از قبیل دین و تاریخ مشترک و همچنین پتانسیل این مناطق برای سرمایه گذاری و کسب سود اقتصادی، ترکیه سیاست خارجی خود را در جهت افزایش حضور و تأثیرگذاری در مناطق پیرامونی اش پی ریزی نموده است. مسلماً تحولات داخلی ترکیه نیز بر تغییر جهت گیری سیاست خارجی این کشور تأثیر عمده ای گذاشته است. عدم تناسب ایده های ارائه شده از سوی آتاتورک با هویت بومی مردم ترکیه و تأثیر عوامل خارجی چون انقلاب اسلامی ایران باعث شد تا پس از جنگ سرد احزاب اسلام گرا بیشترین سهم از قدرت سیاسی را در ترکیه داشته باشند. این احزاب در تغییر جهت گیری سیاست خارجی ترکیه به سمت کشورهای اسلامی که از آن تحت عنوان «نگرش به شرق» نیز یاد می شود نقش اصلی را داشته اند. در این مقاله پس از بررسی زمینه های تحول سیاست خارجی ترکیه پس از جنگ سرد، روند منطقه گرایی جدید ترکیه با تأکید بر نقش مؤلفه های فرهنگی و اقتصادی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و اینترنتی انجام شده است.
۱۳۷.

عوامل فرهنگی موثر بر آینده روابط ایران و ترکیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال دوم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴) 160 - 184

کلیدواژه‌ها: ایران ترکیه آینده پژوهی روابط فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۴۲۰
ایران و ترکیه دو کشور بازیگر مهم منطقه با این ویژگی هستند که در طول تاریخ، بیشتر کشورهای غرب آسیا جزئی از سرزمین یکی از این دو کشور بوده اند. همین موضوع باعث نفوذ فرهنگ این دو کشور در سایر کشورهای منطقه شده است. البته به دلیل شرایط خاص منطقه، بیشتر جنبه های مختلف سیاسی، امنیتی و اقتصادی در روابط دو کشور برجسته شده و سطح روابط فرهنگی دو کشور چندان متناسب با ظرفیت های فرهنگی دو کشور نیست.<br /> این پژوهش با رویکرد آینده پژوهی به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که عوامل مهم فرهنگی مؤثر بر آینده روابط ایران و ترکیه در افق ده ساله کدامند؟ روش تحقیق این پژوهش آمیخته(کمی-کیفی) است. در این پژوهش متغیرهای فرهنگی مؤثر بر روابط دو کشور  بررسی شده و با  توزیع پرسشنامه میان 35 نفر از خبرگان روابط ایران و ترکیه و استفاده از روش تحلیل آی پی اِی(IPA) عواملی که اهمیت و عدم قطعیت آن ها بالاتر از ارزش آستانه بود مشخص شد. درنهایت پنج عامل پیوندهای قومی میان ایران و ترکیه، پان ترکیسم و احتمال حمایت ترکیه از جریان های پان ترکی در ایران، رقابت برای نفوذ نرم در غرب آسیا و نیز رقابت برای نفوذ نرم در آسیای مرکزی و قفقاز و هم چنین ارتباط ایران با شیعیان و حامیان انقلاب اسلامی در ترکیه به عنوان عوامل مهم فرهنگی مؤثر بر آینده روابط ایران و ترکیه مشخص گردید.<br />  
۱۳۸.

میزان تأثیرگذاری رسانه های اجتماعی و مجازی بر فرآیند دموکراتیزاسیون (مطالعه موردی دولت حزب عدالت و توسعه ترکیه (2002 تاکنون))

نویسنده:
منبع: علوم خبری سال هشتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۰ 175 - 194

کلیدواژه‌ها: رسانه اجتماعی - مجازی دموکراتیزاسیون فضای عمومی نظم سیاسی ترکیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷ تعداد دانلود : ۴۶۹
در جهان امروز، رسانه های اجتماعی و مجازی [تقریباً] یکی از ارکان اصلی ساحت سیاست و سیاست ورزی محسوب می شوند؛ چرا که هم ساختار سیاسی و هم سوژه های انسانی از این ابزارها در جهت تأمین اهداف و منافع خویش استفاده می کنند. مع الوصف در خصوص تأثیرات مثبت و یا منفی رسانه های اجتماعی و مجازی در فرآیند دموکراتیزاسیون بحث و تردید وجود دارد؛ این رسانه ها، در عین اینکه به لحاظ ذاتی و محتوایی، کارکرد متعارضِ «خدمت و خیانت» دارند؛ به لحاظ عرضی و جانبی کارکردشان به «ماهیت نظم سیاسی»، بستگی دارد. تأکید پژوهش حاضر این است که تأثیر عوارض جانبی بر کارکرد ضعیف (شکننده) و گاهاً منفی رسانه های اجتماعی و مجازی در فرایند دموکراتیزاسیون، بیشتر از عوارض ذاتی است؛ چرا که ماهیت غیردموکراتیک نظم سیاسی امکان شکل گیری فضای عمومی و برقراری ارتباط میان فضای مجازی و واقعی را نمی دهد. مطالعه موردی دوره حاکمیت حزب عدالت و توسعه ترکیه (2002-2019) تأیید کننده این مدعا است.
۱۳۹.

تحلیل مبانی فکری رفتار حزب حرکت ملی ترکیه در قبال جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 297 - 316

کلیدواژه‌ها: حزب حرکت ملی جمهوری اسلامی ایران انگاره ها هویتی ترکیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۳۵۳
احزاب سیاسی بعد از فروپاشی امپراتوری عثمانی در جمهوری ترکیه شکل گرفتند و فضایی از رقابت دموکراتیک علی رغم فضای تک حزبی در سال های نخست جمهوری بین این احزاب به وجود آمد. حزب حرکت ملی چهارمین حزب سیاسی بزرگ ترکیه محسوب می شود که در فضای سیاسی ترکیه تأثیرگذار است. حضور این حزب در ائتلاف جمهور و نقش آفرینی آن در سپهر سیاسی ترکیه ضرورت تحلیل رفتار سیاسی این حزب را در قبال جمهوری اسلامی ایران مشخص می سازد. هدف مقاله حاضر تبیین مواضع حزب حرکت ملی در قبال جمهوری اسلامی ایران است. بر این اساس پرسش اصلی این پژوهش عبارت است از اینکه انگاره های هویتی حزب حرکت ملی چه نقشی در مواضع این حزب در قبال جمهوری اسلامی ایران دارد؟ این مقاله با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از تکنیک اسنادی نقش انگاره های هویتی را در مواضع حزب حرکت ملی مورد بررسی قرار می دهد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی محسوب می شود. یافته های مقاله نشان می دهد که حزب حرکت ملی به دنبال اتخاذ سیاست های همکاری-جویانه در قبال جمهوری اسلامی ایران است.حضور این حزب در ائتلاف جمهور و نقش آفرینی آن در سپهر سیاسی ترکیه ضرورت تحلیل رفتار سیاسی این حزب را در قبال جمهوری اسلامی ایران مشخص می سازد. هدف مقاله حاضر تبیین مواضع حزب حرکت ملی در قبال جمهوری اسلامی ایران است. بر این اساس پرسش اصلی این پژوهش عبارت است از اینکه انگاره های هویتی حزب حرکت ملی چه نقشی در مواضع این حزب در قبال جمهوری اسلامی ایران دارد؟ این مقاله با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از تکنیک اسنادی نقش انگاره های هویتی را در مواضع حزب حرکت ملی مورد بررسی قرار می دهد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی محسوب می شود. یافته های مقاله نشان می دهد که حزب حرکت ملی به دنبال اتخاذ سیاست های همکاری-جویانه در قبال جمهوری اسلامی ایران است.
۱۴۰.

جریان بین المللی سرمایه انسانی و توسعه اقتصادی در ایران و ترکیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 97-120

کلیدواژه‌ها: جریان بین المللی سرمایه انسانی توسعه اقتصادی ایران ترکیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۹ تعداد دانلود : ۳۰۷
سرمایه انسانی و به تبع آن جریان بین المللی سرمایه انسانی از مهم ترین شاخص های مؤثر بر توسعه اقتصادی کشورها هستند. این مسئله باعث شده تا هم کشورهای درحال توسعه و هم کشورهای توسعه یافته، تمرکز بسیاری بر جذب آن ها به عنوان تولیدکنندگان ارزش اقتصادی داشته باشند. مسئله مهمی که از دغدغه های علمی در سطح جهانی می باشد، اثرات خروج سرمایه های انسانی بر توسعه اقتصادی در کشورهای مبدأ (درحال توسعه) و کشورهای مقصد (توسعه یافته) است. در این پژوهش تلاش داریم با استفاده از روش مقایسه ای به بررسی و مقایسه ایران و ترکیه به عنوان مواردی از کشورهایی که با خروج سرمایه های انسانی مواجه بوده اند، به این سؤال پاسخ دهیم که خروج سرمایه های انسانی چه تأثیری بر توسعه اقتصادی آن ها گذاشته است؟ در این زمینه دو رویکرد عمده وجود دارد. رویکرد نخست بر اثرات منفی جریان بین المللی سرمایه انسانی و رویکرد دوم نیز بر اثرات مثبت جریان بین المللی سرمایه انسانی بر توسعه اقتصادی کشورهای مبدأ تأکید دارد. درنهایت این نتیجه حاصل شد که گرچه در مواردی معدود ازجمله درآمدهای رمیتنسی، سرمایه گذاری خارجی و انتقال فناوری، خروج سرمایه های انسانی می تواند توسعه اقتصادی را بهبود بخشد، اما به خصوص خروج سرمایه های انسانی باکیفیت، عموماً آثار زیانباری بر توسعه اقتصادی کشورهای مبدأ می گذارد.