مطالب مرتبط با کلیدواژه

یمن


۱۰۱.

ارزیابی عملکرد نمایندگان ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد به عنوان میانجیان بین المللی در جنگ داخلی یمن (2021-2011)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ماموریت های میانجیگری سازمان ملل متحد نمایندگان ویژه دبیرکل یمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱ تعداد دانلود : ۹۷
از سال 2011 و به دنبال تلاش رئیس جمهور یمن به منظور واگذاری ریاست جمهوری به پسرش، اعتراضات مردمی در یمن آغاز شد. جنگ داخلی یمن در سال 2015 با مداخله ائتلاف نظامی به رهبری عربستان شرایط وخیم تری پیدا کرد. از سال 2011، سازمان ملل متحد به منظور حل و فصل بحران یمن، مساعی جمیله و میانجی گری خود را به کار گرفته است و تاکنون سه نماینده ویژه از سوی دبیرکل ملل متحد جهت ماموریت میانجی گری در این کشور انتخاب شده اند. در این پژوهش تلاش شده است با مرور بحران یمن، میزان موفقیت و نقش نمایندگان ویژه دبیرکل و عملکرد آنها در کاهش تنش ها مورد مداقه قرار گیرد. سوال اصلی این پژوهش را می توان این گونه مطرح کرد که ماموریت میانجی گری سازمان ملل متحد در جنگ داخلی یمن چه تاثیری بر تحولات این کشور و حل بحران آن داشته است؟ فرض بر آن است که کارکرد ماموریت های میانجی گری سازمان ملل متحد در حل و فصل بحران های بین المللی متحول و به کارآمدی آن افزوده شده به طوری که در بحران یمن سهم به سزایی در کاهش تنش ها داشته است؛ هرچند هنوز راه زیادی تا استقرار یک صلح پایدار در این کشور باقی مانده است. علاوه بر آن، یافته ها نشان می دهد که جهت موفقیت یک ماموریت میانجی گری از سوی سازمان ملل متحد، حمایت، تعامل و همکاری قدرت های جهانی و منطقه ای امری ضروری بوده و وجود اختلاف میان قدرت های مذکور بر عملکرد نمایندگان ویژه اثری منفی و مخرب دارد.
۱۰۲.

بررسی شخصیت و عملکرد رهبران تمدن ساز جهان اسلام (مطالعه موردی امام هادی رسی پایه گذار تمدن زیدی در یمن)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: یمن هادی رسی رهبر زیدی تمدن زیدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۶۸
حکومت زیدیه یمن طولانی ترین دولت مذهبی در جهان اسلام است. تأسیس و تداوم دولت زیدی در ادوار مختلف تاریخ یمن در سایه مبارزه و هدایت رهبران فداکار منجر به استقرار و بقای تمدنی از جنس اندیشه زیدی در این کشور گردید تا زیدیه با سلسله ائمه زیدی یمن قرن های طولانی بر یمن حکمرانی نماید. در این میان جایگاه امام هادی رسی دارای ابعاد مختلف بوده و همواره از وی به عنوان الگویی برای رهبران این جریان تمدنی در یمن نام برده شده است، دارای اهمیت می باشد. هدف اساسی پژوهش حاضر پاسخ به این سؤال اصلی می باشد که شخصیت و عملکرد امام هادی رسی به عنوان پایه گذار تمدن زیدی در یمن چه بوده است؟ دستاورد این پژوهش که با روش کتابخانه ای و اسنادی و شیوه توصیفی - تحلیلی با استفاده از منابع فارسی و عربی به خصوص متون زیدی در تاریخ یمن به دست آمده است، بیان می دارد که اندیشه سیاسی و اصول کلامی و فقهی امام هادی رسی در جهت اعتلای تمدن اسلامی بوده و وی با داشتن روحیه ظلم ستیزی و جهاد با دشمنان، دین مداری و شایسته سالاری، مردم داری و اهتمام به عمران و آبادانی بلاد، ضمن اینکه سیاستمداری متبحر و عالمی اندیشه ورز می باشد در عملکرد سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی دوران خود نیز رسالت تمدنی خویش را برای نسل های آینده زیدیه در یمن به خوبی انجام داده است.
۱۰۳.

فرهنگ سیاسی برآمده از جنبش های سیاسی و مدنی در خاورمیانه عربی پس از سال2011م

کلیدواژه‌ها: فرهنگ سیاسی مشروعیت سیاسی خاورمیانه عربی جنبش های سیاسی جنبش های مدنی لیبی یمن سوریه مصر تونس بهار عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۱۱۶
هدف پژوهش حاضر بررسی فرهنگ سیاسی برآمده از جنبش های سیاسی و مدنی در خاورمیانه عربی پس از سال2011م است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که جهانی شدن و گسترش چشمگیر و برق آسای ارتباطات جمعی در پرتو آن در منطقه خاورمیانه عربی تأثیرات دوگانه ای داشته است: با این توضیح که این فرایند از یک سو موجبات بیداری و آگاهی عمومی مردمی را نسبت به فرهنگ بومی و ملی فراهم آورده و در کل، زمینه رشد نیروهای بنیادگرای اسلامی را مهیاء کرده و از سوی دیگر گسترش وسایل ارتباطی جمعی و سلطه کشورهای غربی بر آنها، چالش های اساسی برای فرهنگ محلی ایجاد کرده است. اما در کل، چنین فرایندی، به گسترش آگاهی های عمومی در بین مردم انجامیده و باعث شده است نظام های سیاسی، سلطه کامل خود را بر ابزارهای فرهنگی (که زمینه را برای بازسازی و تقویت مشروعیت نظام ها آماده می کرد) از دست بدهند.
۱۰۴.

تقابل هویتی و ایدئولوژیکی عربستان سعودی و ایران در مطالعه یمن

کلیدواژه‌ها: عربستان ایران یمن هویت سازه انگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۱۰۶
عربستان و ایران ، از دیرباز به عنوان دو رقیب اصلی در منطقه ی خاورمیانه شناخته می شوند . اما در طی سال های گذشته روابط میان این دو کشور بسیار پیچیده و ابعاد نوینی به خود گرفته است . در این میان ، یکی از موضوعاتی که در سال های گذشته روابط میان این دو کشور را تیره و تار ساخته است ، تحولات درونی یمن می باشد . بنابراین ، هدف نوشتار حاضر ، تقابل هویتی و ایدئولوژیکی عربستان سعودی و ایران در مطالعه یمن می باشد. نویسنده بدنبال پاسخ به این پرسش اساسی بوده است که عربستان و ایران چگونه در تحولات یمن نقش ایفا کرده اند ؟ فرضیه ای که در پاسخ به این سوال مطرح می شود این است که عربستان و ایران از طریق عوامل هویتی ، در تحولات یمن نقش ایفا کرده اند که این امر منجر به چالش بین دو کشور شده است . با توجه به هویت سنی و وهابی عربستان و نگرانی این کشور از گسترش تشیع و تقویت نفوذ ایران در منطقه ی خلیج فارس و در نهایت کل خاورمیانه ، می توان تقابل عربستان و ایران در یمن را بر اساس رویکرد سازه انگاری تبیین کرد
۱۰۵.

تأثیر رسانه های اجتماعی جدید بر منازعات یمن (2020- 2011)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رسانه های اجتماعی ساخت اجتماعی تکنولوژی ساخت اجتماعی یمن تشدید منازعات یمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۸۶
ساخت اجتماعی فنّاوری از جمله نظریات مطرح در حوزه تکنولوژی است که کمتر در تحلیل موضوعات مورد توجه قرار می گیرد. این نظریه به ساخت اجتماعی جوامع و نقش تکنولوژی در این ساخت اجتماعی توجه دارد. خاورمیانه نیز به دلیل تعدد مذهب، قوم و فرهنگ و نیز کنش بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای، ساخت اجتماعی منازعه آمیزی داشته است و زمانی که تکنولوژی های اجتماعی وارد این منطقه شدند، تحت تأثیر این ساخت اجتماعی منازعه آمیز قرار گرفتند. هدف از پژوهش حاضر، روشن شدن رابطه ساخت اجتماعی تکنولوژی های اجتماعی جدید و منازعات یمن است. یمن ازجمله کشورهای پرتنش منطقه است که پس از برکناری علی عبدالله صالح این تنش ها تشدید شد و در سه سطح ملی، منطقه ای و فرامنطقه ای ادامه دارد. ازاین رو سؤال اصلی این است که تکنولوژی های اجتماعی جدید چه تأثیری بر منازعات یمن داشته اند؟ بر این اساس، این پژوهش با اتخاذ روشی توصیفی- تحلیلی درصدد تبیین این فرضیه نوآورانه است که به نظر می-رسد، تکنولوژی های اجتماعی جدید رشد یافته در بستر وب باعث تشدید منازعات در ساخت اجتماعی منازعه آمیز یمن شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که با ورود رسانه های اجتماعی به یمن، این تکنولوژی متأثر از ساخت منازعه آمیز یمن در راستای تشدید منازعه به کار گرفته شده است.
۱۰۶.

جایگاه یمن در سیاست خارجی عربستان سعودی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: یمن عربستان سعودی سیاست خارجی سیاست نفوذ استراتژی یمن ضعیف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۷۵
یمن به عنوان همسایه ی عربستان، جایگاه ویژه ای در سیاست خارجی این کشور دارد. از زمان استقرار نظام جمهوری در یمن در دهه 1970 میلادی، روابط دو کشور وارد مرحله ی جدیدی شد. دو کشور دوره های متفاوتی از رویارویی و همکاری را پشت سر گذاشته اند، اما وجه مشترک همه ی این دوره ها، تلاش عربستان برای افزایش نفوذ در یمن بوده است. شاید به دلیل به هم پیوستگی جغرافیایی- جمعیتی و امنیتی، یمن در نگاه استراتژیک عربستان از نظر اثرگذاری بر امنیت ملی عربستان در سطح کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس قرار داشته باشد. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال است که یمن چگونه می تواند منافع حیاتی عربستان را به خطر بیاندازد. در پاسخ به این سوال فرضیه مطرح این است که دو عامل ژئوپلتیک و ایدئولوژیک در به خطر افتادن منافع عربستان از سوی یمن موثر هستند که در هر برهه ی زمانی یکی از این عوامل به عامل تعیین کننده تبدیل شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد پیگیری سیاست یمن ضعیف و افزایش نفوذ در این کشور با استفاده از دیپلماسی دلار و همراه کردن قبایل با خود، در سیاست خارجی عربستان در قبال یمن ثابت بوده است. در مورد توفیق عربستان در دستیابی به اهداف خود در مورد یمن می توان گفت اگر چه عربستان نتوانسته است نفوذ سازماندهی شده ای در یمن به دست آورد، اما توانسته است تا حد زیادی از ایجاد پایگاه نفوذ توسط دیگر قدرت ها جلوگیری کند.
۱۰۷.

تبیین رقابت استراتژیک جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در یمن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جمهوری اسلامی ایران عربستان سعودی یمن موازنه تهدید رقابت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۸۳
وقوع تحولات موسوم به بهار عربی (بیداری اسلامی) در خاورمیانه و سرایت این تحولات به یمن منجر به سقوط علی عبدالله صالح و درنهایت قدرت یابی گروه شیعی حوثی ها در این کشور شد. عربستان که این تحولات را مخالف منافع ملی و امنیت منطقه ای خود می دانست، با لشکرکشی نظامی به یمن به مقابله با این امر پرداخت. از نگاه عربستان تحولات یمن، جنگ با قدرت و نفوذ ایران در شبه جزیره عربستان و در کنار مرزهای جنوبی اش و تلاش برای از بین بردن متحدان ایران است. هرچند ایران فرستادن کمک های نظامی به یمن را تکذیب کرده و همواره به حمایت سیاسی و دیپلماتیک از این گروه اکتفا نموده است، اما تحولات یمن فرصتی را برای باز کردن جای پایی در شبه جزیره عربستان و افزایش قدرت و نفوذ ایران در این منطقه فراهم آورد. این مقاله در پاسخ به این پرسش که «ماهیت رقابت های ایران و عربستان در یمن چگونه ارزیابی می شود؟» بر این نظر است که «در کنار اختلاف های ایدئولوژیک (شیعه سنی)، رقابت های استراتژیک این دو کشور در یمن (و به طورکلی خلیج فارس) و درک تهدید از طرف مقابل، به اقدامات این دو کشور در یمن شکل داده است.
۱۰۸.

واکاوی اقدامات نظامی ائتلاف به رهبری عربستان در یمن از منظر حقوق بشردوستانه بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: حقوق بشردوستانه بین المللی حقوق مخاصمات مسلحانه جنایت جنگی مسئولیت بین المللی یمن عربستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳ تعداد دانلود : ۹۴
در مارس سال 2015 عربستان سعودی در چارچوب ائتلافی از کشورهای عربی شامل:  امارات متحده، قطر، کویت و بحرین به همراه مراکش، مصر، اردن و سودان، حمله نظامی علیه یمن را آغاز نمودند. براساس گزارش های صادره از نهادهای بین المللی از تاریخ شروع حملات هوایی نیروهای ائتلاف به یمن، حداقل 41125 غیرنظامی کشته و 70207 نفر زخمی شدند. در این درگیری که با ورود کشورهای ائتلاف به رهبری عربستان تبدیل به یک مخاصمه بین المللی تمام عیار شده است، قواعد حقوق بشردوستانه بین المللی باید بعنوان قواعد بین المللی لازم الاجرا در طول مخاصمات مسلحانه بوسیله دولتها در جهت حمایت از افراد و اموال غیرنظامی رعایت شود. حال، پرسش اصلی در مقاله حاضر چگونگی اجرا و تضمین حقوق بشردوستانه بین المللی توسط نیروهای ائتلاف در مخاصمه مسلحانه یمن است. به همین منظور در این نوشتار ضمن توضیحی مختصر درباره اصول حقوق بشردوستانه بین المللی بعنوان چارچوب اصلی بحث، اقدامات نظامی متخاصمین در کشور یمن، بر اساس گزارشات مستند نهاد های تخصصی بین المللی دولتی و غیر دولتی بررسی خواهد شد.  
۱۰۹.

جایگاه راهبردی یمن در سیاست خارجی عربستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیاست خارجی عربستان یمن ژئوپلتیک و ایدئولوژیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۹۵
ژئوپلتیک عربستان با یمن پویا و پیچیده است. موضوعات عقیدتی و مذهبی با ساختارهای داخلی و منطقه ای انواع مختلفی از روابط را از همکاری،تنش تا تهاجم را ایجاد کرده است. این مقاله با هدف شناخت روابط عربستان با یمن از دریچه نظریه تصور تهدید ، با تمرکز بر برداشت های ملی با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به طرح این سوال پرداخته که یمن چگونه می تواند منافع و امنیت ملی عربستان را تهدید کند، در پاسخ به سوال فوق این فرضیه مطرح شد که دو عامل ایدئولوژیک و ژئوپلتیک در به خطر انداختن منافع عربستان موثر هستند. یافته های تحقیق نشان می دهد که اولاً عربستان نگران کابوس یک دولت شکست خورده و تبدیل شدن آن به یک سومالی دیگر در راهزنی های دریایی در آینده و پناهگاه امن برای شبه نظامیان برای حمله مسلحانه به منافع خود می باشد. ثانیاً به لحاظ سرایت امواج گرایش به شیعه در عربستان، این کشور رویکردی سخت و قدرت طلبانه را در قبال تحولات یمن اتخاذ کرده است. ثالثا عربستان نگران برگزاری انتخابات رقابتی و تشکیل دولت دموکراتیک و گذار یمن از دوره انتقالی است.
۱۱۰.

فعالیت های سیاسی ابوطالب اخیر (متوفای۵۲۰) در ایران و یمن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ابوطالب اخیر دیلم زیدیه عمان گیلان یمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۸۹
ابوطالب اخیر(متوفای۵۲۰) از نوادگان سیدمؤید بالله و شخصیت سیاسی تأثیرگذار زیدیه بود که در سال ۵۰۲ در گیلان قیام خود را آغاز کرد. او درصدد بود تا دعوت و امامت خویش را بر عمان و یمن نیز گسترش دهد. پرسش اصلی مقاله این است که قدرت گیری ابوطالب اخیر معلول چه تحولات سیاسی و نظامی در منطقه گیلان و دیلم بوده است؟ و مناسبات و مکاتبات او با زیدیان و فعالیت فرامنطقه ای وی، تا چه حد در تثبیت امامتش تأثیرگذار بوده است؟ به نظر می رسد ابوطالب اخیر که عالمی اندیشمند و مجاهدی پرکار بود، با بررسی وضعیت سیاسی گیلان، عمان و یمن تا حدودی توانست اوضاع نابسامان این مناطق را مهار کند. با این همه به علل گوناگون قیامش به سرانجام نرسید. این پژوهش با بررسی فعالیت های سیاسی و نظامی ابوطالب اخیر در مناطق مختلف، انگیزه و هدف ابوطالب از قیام را تحلیل و ارزیابی کرده است. در این مقاله با استناد به داده ها و منابع تاریخی و با توصیف و تحلیل داده های تاریخی، مشکلات و چالش های پیش روی ابوطالب اخیر مورد بررسی قرار گرفت تا نقش وی در زمینه سازی آغاز دوره دوم حکومت زیدیه یمن مشخص شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که زیدیه در گیلان و دیلم انسجام چندانی نداشتند. همچنین مشخص شد که ابوطالب از راه دور، توان مهار اوضاع آشفته یمن را نداشت زیرا یمن با تعصبات قبیلگی و حسادت های اشراف زیدی مواجه شده بود.
۱۱۱.

عدم مشروعیت محاصره دریایی یمن از رهگذر تدقیق در ماهیت مخاصمه مسلحانه در این کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مخاصمه مسلحانه محاصره دریایی یمن عربستان سعودی جنگ یمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۹۱
محاصره دریایی یمن در سال 2015 میلادی، با حضور کشتی های جنگی نیروهای تحت ائتلاف به رهبری عربستان سعودی، در آب های تحت صلاحیت یمن آغاز شده است. سطور پیش رو بر آن شده است تا از رهگذر تدقیق در ماهیت مخاصمه مسلحانه در یمن، به مسأله مشروعیت یا عدم مشروعیت محاصره دریایی یمن نظر بدوزد. پیامدهای ناگوار ناشی از محاصره دریایی یمن، بایستگی کنکاش در مشروعیت یا عدم مشروعیت محاصره مزبور از منظر حقوق بین الملل را ایجاب می نماید ( مسأله ). به این منظور، تحقیق پیش رو، با روش توصیفی - تحلیلی و از طریق گردآوری اطلاعات عمدتاً کیفیِ تحقیق به روش کتابخانه ای و به صورت استفاده از اسناد، کتاب-ها، مقاله ها و تارنماهای معتبر انجام شده است ( روش ). برآمد پژوهش منعکس شده در مقاله حاضر، نشان داده است که مخاصمه مسلحانه میان دولت مرکزی یمن یا نیروهای تحت ائتلاف به رهبری عربستان سعودی با کمیته های مردمی وابسته به جنبش انصارالله و بخش هایی از ارتش یمن، یک مخاصمه مسلحانه غیربین المللی است و در نتیجه، این محاصره غیر مشروع است. افزون بر این، محاصره دریایی یمن، ناقض موازین حقوق بین الملل بشردوستانه، از جمله و به ویژه دستورالعمل سن رمو و پروتکل دوم الحاقی به کنوانسیون های چهارگانه ژنو 1949 است ( یافته ها ).
۱۱۲.

مسئولیت بین المللی حامیان عربستان درحمله به اماکن آموزشی یمن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مسئولیت بین المللی حامیان عربستان تخریب اماکن آموزشی یمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۸۲
قریب به 7 سال از تجاوز عربستان و حامیانش به یمن و کشتار غیر نظامیان به خصوص کودکان و همچنین تخریب اماکن آموزشی این کشور می گذرد. مطابق قواعد مطروحه در حقوق بین الملل تعرض به اماکن آموزشی به عنوان بخشی از اماکن فرهنگی ناقض حقوق بشر دوستانه از جمله کنوانسیو ن های چهار گانه ژنو است؛ اما اینکه این نقض تا چه اندازه موجبات مسئولیت بین المللی حامیان عربستان را در عرصه بین الملل فراهم کرده است و آیا اصولاً بازیگران بین المللی مداخله کننده در یمن، در حمله به اماکن آموزشی مسئولیت دارند و یا خیر را با ابتنای بر موازین حقوق بین الملل مورد بررسی قرار داده و از آنجا که امروزه حقوق مسئولیت بین الملل، را به نوعی برگرفته از اندیشه تساوی حاکمیت دولتها و ماهیت نظام حقوق بین الملل می دانند، به این مسیر هدایت می شویم که بحث از مسئولیت دولت ثالث به دلیل کمک و مساعدت یا به نحوی نقش داشتن در ارتکاب فعل متخلفانه بین المللی امری پذیرفته شده در حقوق بین الملل است، از این رو حامیان عربستان در انهدام اماکن آموزشی مسئولیت بین المللی داشته و می بایست بر اساس مکانیزم های بین المللی پاسخگوی افعال متخلفانه خود باشند.
۱۱۳.

عملکرد کمیته بین المللی صلیب سرخ در مواجهه با بحران یمن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: یمن بحران تمامیت ارضی سازمان های بشردوستانه کمیته بین المللی صلیب سرخ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۵۴
اگرچه تا سال 1990یمن تا حدود زیادی عاری از یک دولت واحد بود، امّا انحلال تدریجی تمامیت ارضی این کشور باعث نگرانی جامعة جهانی شده و طی سال های اخیر تبدیل به بدترین بحران بشردوستانه جهان گردیده است. در این بین سازمان های بشر دوستانة زیادی برای کاهش آلام غیرنظامیان یمن کمک های خود را چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم به این کشور ارسال نموده اندکه یکی از این سازمان های بشردوستانه،کمیته بین المللی صلیب سرخ بوده است. در این پژوهش که از حیث موضوعی، توصیفی- تحلیلی می باشد، تلاش بر این است تا ضمن پرداختن به بحران یمن و علل توجّه سازمان های بشردوستانه به این کشور، عملکرد این سازمان در مورد کاهش آسیب های انسانی و غیرانسانی ناشی از بحران های داخلی نیز مورد بحث و بررسی قرار گیرد. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که کمیته بین المللی صلیب سرخ در مواجهه با بحران یمن چه عملکردی داشته است؟ مقاله اینگونه استدلال می کند که فعالیت های کمیته بین المللی صلیب سرخ باعث گسترش امنیت و کاهش صدمات ناشی از مخاصمات در حوزة غیرنظامیان، زنان وکودکان در بحران یمن شده است. روش گردآوری مطالب در این پژوهش اسنادی – کتابخانه ای است.
۱۱۴.

ریشه های ژئوپلتیکی تهاجم نظامی عربستان سعودی به یمن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عربستان جنگ یمن ایران ژئوپلیتیک شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۶۸
عربستان سعودی در 6 فروردین 1394 با تشکیل ائتلافی از کشورهای منطقه تهاجم گسترده و ویرانگری را علیه یمن آغاز کرد که بسیاری از زیرساخت های حیاتی این کشور را نابود کرده و تاکنون بیش از 7 هزار کشته و نزدیک 17 هزار زخمی بر جای گذاشته است. پرسش این است که «دلایل تهاجم عربستان به یمن چیست؟» طبعاً دلایل مختلفی مطرح شده است. هدف از تدوین این مقاله «بررسی ریشه های ژئوپلیتیک تهاجم عربستان به یمن» است. بدین منظور استدلال شده است که جنگ عربستان علیه یمن تداوم اقدامات واکنشی عربستان در مقابل جمهوری اسلامی ایران (کانون ژئوپلیتیک شیعه) است. به زعم عربستان، پس از سقوط رژیم پهلوی در ایران، خلأ قدرت ژئوپلیتیکی در منطقه ایجاد و زمینه بازیگری عربستان در قامت قدرت اول منطقه ای فراهم شد، اما انقلاب اسلامی تحقق دکترین مذکور را با مانع بزرگی مواجه کرد. از این رو، عربستان با زدن برچسبی شیعی به انقلاب اسلامی و انجام اقدامات مختلف تلاش کرده است آن را مهار کند. ابتدا در جنگ عراق علیه ایران، با هدف فرسایشی کردن جنگ به کمک عراق شتافت. با پایان جنگ، بازسازی داخلی و قدرتمندتر شدن ایران و فعالیت به عنوان بازیگر مهم منطقه، عربستان در قالب بازی با حاصل جمع جبری صفر، تثبیت موقعیت ایران در عراق، لبنان، سوریه، بحرین و یمن (به گمان آنها هلال شیعی) را به منزله تهدیدی حیاتی علیه خود تلقی کرد و شدیدتر از گذشته به مقابله با آن پرداخت. از نگاه عربستان، شیعیان یمن آخرین حلقه از هلال شیعی هستند و پیروزی آنان به مثابه فروپاشی کامل دکترین امنیتی (قدرت اول منطقه)، حتی قدرت هژمونیک این کشور در شبه جزیره و تهدیدی علیه تمامیت سرزمینی این کشور به شمار می آید. از این رو، در مقابل نهضتی که از نگاه آنان متحد ایران شیعی است، تحمل نکرده و برای «پاسخ به دست اندازی ایران به مرزهای سعودی» جنگ فراگیری را علیه ملت یمن آغاز کرده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای انجام شده است.
۱۱۵.

سناریوهای آینده سیاسی یمن تا سال 1408(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: یمن آینده پژوهی سناریونگاری پیشران عدم قطعیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷ تعداد دانلود : ۶۴
از نگاه آینده پژوهی درک پیشران ها، رویدادها و روندهای مؤثر در شکل گیری آینده می تواند به شناسایی و تبیین آینده های بدیل کمک کند. کشور یمن در جنوب غرب آسیا واقع شده و از لحاظ راهبردی اهمیت ویژه ای دارد. شناخت سناریوهای آینده سیاسی یمن برای برنامه ریزی راهبردی جمهوری اسلامی ایران در این کشور بسیار ضروری است. این پژوهش به منظور مطالعه ای اکتشافی با هدف سناریونگاری آینده های بدیل سیاسی یمن تا افق 1408، به بررسی پیشران ها و بازیگران کلیدی پرداخته است. روش این پژوهش آمیخته و ترکیبی از روش های کمی و کیفی است که با استفاده از روش های آینده پژوهی مانند مرور منابع، پنل خبرگان، تحلیل آثار متقاطع متوازن و سناریونویسی و بهره برداری از نرم افزارهای سناریو ویزارد و اکسل تلاش کرده با تدوین سناریوها، آینده های سیاسی در یمن را تا سال 1408 تصویر نماید. در اجرای این طرح از 21 نفر از کارشناسان موضوع بهره گرفته شد. از میان 78 پیشران مؤثر بر آینده یمن، با نظر خبرگان سه پیشران کلیدی تعیین، و براساس خروجی نرم افزار سناریو ویزارد و تأیید خبرگان شش سناریو مشخص شد؛ سپس داستان آنها تدوین و سناریوها در معرض آزمون «تونل باد» قرار گرفت. در ادامه علائم تحقق و اعتبارسنجی سناریو ها در پنل خبرگان مشخص شد. سناریوی شماره یک مطلوب ترین سناریو برای جمهوری اسلامی ایران معرفی شد. هم چنین بازیگران کلیدی تأثیرگذار شناسایی شدند.
۱۱۶.

جهت گیری ها و فعالیت های روسیه، ایران و عربستان در جنگ یمن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: موازنه تهدید سیاست خارجی تهدید محور ایران روسیه عربستان یمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵ تعداد دانلود : ۴۸
کشور های قدرتمند، همواره خود را سزاوار مداخله در بحران ها می دانند تا از تهدید منافع خود جلوگیری کنند و منافع بیشتری را به دست آورند. منطقه غرب آسیا در معادله های قدرت هایی چون روسیه، عربستان و ایران جایگاه مهمی دارد و ارتباط میان غرب آسیا و این بازیگران، پیشینه دیرینه ای از کنش ها و واکنش های متقابل را شامل می شود. امروزه یمن از کانون های بحرانی فعال در غرب آسیا به شمار می رود و کنشگران متعددی در سطح های داخلی، منطقه ای و فرا منطقه ای برای به دست آوردن نتایج مطلوب، اقدام به نقش آفرینی در تحول های آن کرده اند. در این نوشتار می خواهیم با استفاده از رویکردی توصیفی- تحلیلی، بر پایه روش کیفی مقایسه ای و به کار گیری منابع کتابخانه ای، تشابه ها و تفاوت های سیاست خارجی تهدید محور روسیه، ایران و عربستان در برابر بحران یمن را بررسی کنیم. فرضیه مورد بحث این است که هر سه کشور، با نگرشی تهدید محور، در پی افزایش نفوذ منطقه ای، کاهش تهدید و موازنه سازی هستند. اما این هدف های مشترک،  به استفاده از سیاست هایی متفاوت انجامیده است؛ در حالی که ایران، به اتحاد با انصار الله و حمایت از حوثی ها و در برابر، عربستان به مقابله با این جنبش برای بی اثر کردن نفوذ ایران و حفظ هژمونی خویش با جلوگیری از تسری موج انقلاب ها به مرز های خود اقدام کردند، روسیه میانجیگری و تلاش در بی طرفی و حفظ روابط مثبت با دو طرف درگیر، با هدف کنترل تنگه باب المندب و دریای سرخ را برگزید تا با حضور در جنوب یمن و درگیر نشدن در رقابت ایران و عربستان، منافع اقتصادی و اهداف اوراسیاگرایی خویش را تأمین کند.
۱۱۷.

مناسبات اقتصادی بین خلیج فارس و دولت رسولیان در یمن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: یمن خلیج فارس دولت بنی رسول تجارت دریانوردی تجاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۶۷
این پژوهش به بررسی مناسبات تجاری بین  دولت رسولیان (حک: 626-858ق)  در یمن و خلیج فارس و  همچنین بیان تاریخچه ای از قدرت و حکومت رسولیان پرداخته است. به نظر می رسد که به سبب ماهیت تجاری حکومت رسولیان و اتکای دولت بنی رسول به درآمدهای تجاری از یک سو و جایگاه خلیج فارس در تجارت بین شرق و غرب از سوی دیگر، بررسی مناسبات روابط بین دولت رسولیان و بنادر خلیج فارس می تواند فصل جدیدی در مطالعه تاریخ خلیج فارس بگشاید. یافته های این پژوهش نیز نشان می دهد که دولت رسولیان یک دولت تجاری بوده، بازرگانی در آن دولت به ویژه با کرانه ها و جزایر خلیج فارس از اهمیت خاصی برخوردار بوده است و خلیج فارس یکی از مقصدهای مهم بازرگانی بین المللی برای رسولیان محسوب می شد. در این پژوهش با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی موضوع پرداخته شده است.
۱۱۸.

المتوکل علی الله احمدبن سلیمان احیاگر و آغازگر دورۀ دوم حکومت زیدیه یمن (حک: 532 -566ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: المتوکل احمدبن سلیمان زیدیه مطرفیه حسینیه یمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۵۵
المتوکل علی الله احمدبن سلیمان (متوفای ۵۶۶ق) پس از افول حکومت فاطمیان مصر و حکومت صُلیحیان اسماعیلی، در سال ۵۳۲ در یمن قیام کرد و توانست بر مناطق شمالی مستولی گردد و زیدیه را که به مدت یک قرن در فترت و انزوای سیاسی بودند، دوباره احیا کند و با تکاپوی سیاسی و فرهنگی، به عنوان آغازگر دوره دوم شناخته شود. سؤال این است که المتوکل چگونه توانست در عرصه سیاسی و فرهنگی به زیدیه جانی دوباره ببخشد؟ نگارنده مقاله حاضر کوشیده است با شناخت عوامل و موانع پیشرفت متوکل، با رویکرد توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع تاریخی کتابخانه ای، نقش قدرت سیاسی و فرهنگی المتوکل را ارزیابی کند. حمایت المتوکل از علمای زیدیه، برقراری صلح میان قبایل و همچنین احیای حدود و احکام الهی، از جمله تلاش های المتوکل است. این نتیجه حاصل شد که با وجود فعالیت حسینیه و مطرفیه، به دلیل عدم انسجام زیدیه صعده و صنعا، تعصبات قبیله ای، پراکندگی یاران و رقابت میان حاکمان محلی، المتوکل با اقتدار توانست مناطق شمالی یمن را متحد کند.  
۱۱۹.

بررسی رویکرد عربستان سعودی در سوریه و یمن «با تاکید بر تحدید حوزه راهبردی ج.ا.ایران»

کلیدواژه‌ها: بیداری اسلامی رویکرد عربستان تهاجمی سوریه یمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۲۲
تحولات موسوم به بهار عربی در سال 2011 و از قیام مردمی کشور تونس در شاخ افریقا آغاز شد و بسرعت به سایر کشورهای منطقه تسری پیدا کرد و منجر به بروز تحولات شگرفی در ساختارهای سیاسی-اجتماعی برخی از کشورهای شاخ افریقا و خاورمیانه گردید. در این میان،بطور خاص کشور عربستان سعودی که دارای نظام بسته از نوع سلطنتی است ماهیت وجودی خود را در معرض جدی آسیب های ناشی این موج تحول خواهی در دو حوزه داخلی و خارجی قلمداد می کرد.عربستان سعودی با توجه به رسالتی که برای خود به عنوان ام القری جهان اسلام تعریف کرده است تداوم، گسترش حضور و بسط نفوذ خود در منطقه و بطور خاص «سوریه و یمن» را در راستای مقابله با منافع راهبردی ج.ا.ایران می داند،نتیجتا واکنش هیجانی و غیرسازنده ای را در قبال تحولات خاورمیانه از خود بروز داد.این کشور که به اتخاذ سیاست های محافظه کارانه در سیاست خارجی خود معروف است.با اتخاذ رویکرد تهاجمی سعی در حفظ منافع خود، گسترش نفوذ خود در منطقه و حفظ جایگاه خود به عنوان رهبر جهان اسلام اقدام کرده است.درمقاله حاضر سعی نویسنده بر این است که با بهره گیری از رویکرد رئالیسم تهاجمی به مقایسه سیاست خارجی عربستان سعودی در بحران یمن و سوریه بپردازد.یافته های تحقیق نشان ازاین دارد:« دو کشور سوریه و یمن کانون رقابت استراتژیک دو کشور می باشند،عربستان سعودی با انتقال گروه های ترویستی-تکفیری به سوریه و تهاجم مستقیم به یمن در نقش یک کنشگر معارضه جو ظاهر شده است،و با رویکرد دینامیک تهاجمی در تضاد حداکثری با منافع راهبردی ج.ا.ایران را اقدام می کند».روش پژوهش از نوع توصیفی و تحلیلی،همچنین روش جمع آوری داده ها کتابخانه ای و محدود اینترنتی می باشد .
۱۲۰.

تحولات نوین و منظومه دفاعی-امنیتی ج.ا.ایران در مواجهه با عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی(با تاکید بر نقش یمن).

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: منظومه دفاعی-امنیتی عربستان رژیم صهیونیستی یمن موازنه سازی پویا امنیت شبکه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷ تعداد دانلود : ۳۶
منطقه غرب آسیا بعنوان یکی از حوزه های ژئوپلیتیکی در سطح جهانی شناخته می شود که بازیگران این سیستم منطقه ای همواره روابط توام با تنش،بحران و منازعه را تجربه می کنند.روابطی با ماهیت بازی با حاصل جمع صفر که بدلیل داشتن استمرار زمانی طولانی مدت در قالب منازعات عمیق و فراگیر نهادینه شده است.ج.ا.ایران با داشتن منظومه امنیتی خاص خود یکی از بازیگران مهم در این محیط منطقه ای است. با ایفای نقش فعال و پویا همواره در راستای ایجاد ثبات حداکثری و صلح فراگیر،ضمن احترام به منافع و پذیرش نقش دیگر بازیگران رویکرد جمعی،سازنده و ترمیم کننده ای را اتخاذ کرده است که در قالب بازی با حاصل جمع مثبت و مضاعف قرار می گیرد.در مقابل دو بازیگر عربستان سعودی و رژیم صهیونستی در قاللب یک همکاری بسیار پیچیده و غیرسازنده ضمن همآهنگی و همسویی حداکثری ، اقدامات خود را در راستای حذف منافع و نقش راهبردی ج.ا.ایران تنظیم و بازطراحی کرده اند.رویکرد مقابله جویانه این دو کشور در قالب بازی با حاصل جمع منفی و صفر قرار می گیرد.یمن در منظومه امنیتی ج.ا.ایران بعنوان متحد راهبردی ایفای نقش موازنه ساز را در مقابل دو کشور بر عهده دارد. که تضمین کننده حضور و تثبیت کننده بقاء راهبردی ج.ا.ایران در محیط راهبردی و سیر روند تحولات نوین منطقه ای (از بیداری اسلامی تا طوفان الاقصی) است