کاشان

یکی از موضوعات بسیار مهم در حوزه آثار علمی و پژوهشی، نقد روش شناسی آن آثار است. تفسیر « الهادی الی الحق المبین» در شمار یکی از آثار شاخص و ممتاز در حیطه تفسیر و مطالعات دینی است که با هدف آشنایی عمیقتر با مضامین قرآن کریم تهیه وتنظیم شده است. شیخ حسن صراف زاده (ره)، به عنوان مفسری خلاق و چیره دست توانسته است در این زمینه بسیار روش مند عمل کند ومطالعات دینی خود را به نیکوترین وجه ممکن با زبانی ساده، رسا، قابل فهم و مستدل برای عموم بیان کند. این روحانی نامدار و ساده زیست توانست علاوه بر تدریس در سطوح مختلف و تربیت شاگردان برجسته، آثار علمی متعددی نیز پدید آورد که «تفسیر الهادی الی الحق المبین» نمونه ای از آنهاست و تاکنون شش جلد از آن به طبع رسیده است. ایشان در تفسیر خود از منابع تفسیری بسیاری اعم از تفاسیر شیعه و سنی بهره برده اند و اصالت منابع ایشان، بیانگر دقت و حسن توجه ایشان به دقایق و ظرایف قرآنی است، البته بر این اثر هم مانندسایر آثار بزرگ دیگر،نقدهایی با رویکرد محتوایی، لفظی و نیز نگارش و ویرایش مطالب وارد است که در این پژوهش نگارندگان با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی برپایه مصاحبه های میدانی و شفاهی کوشیده اند تا ضمن نقد و روش شناسی این مجموعه تفسیری، و فراهم کردن زمینه آشنایی بیشتر و بهتر قرآن پژوهان با آن، این عالم بزرگ هم به عنوان یکی از میراث ارزشمند فرهنگ متمدن اسلامی به مخاطبان معرفی شود.

در این پژوهش با توجه به نقش دولت در توانمندسازی و توسعه روستاها، اقداماتی که دولت در قالب نظام برنامه های توسعه به ویژه بعد از انقلاب اسلامی ایران انجام داده است، نخست با شناخت و تحلیل سرمایه گذاری های دولتی به روستاها و سپس نقش توانمندسازی مردم و چگونگی اثرگذاری آن در روستاهای ناحیه کاشان مورد بازشناسی قرار می گیرد. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری کلیه 15255 خانوار روستایی ناحیه کاشان و حجم نمونه 316 خانوار می باشد. دراین تحقیق با بهره گیری از روش طبقه بندی و بکارگیری ماتریس سه بعدی از شاخص های همچون میزان سرمایه گذاری دولتی(شاخص اثرگذار)، موقعیت جغرافیایی روستا و میزان جمعیت به عنوان شاخص های اثربخش تعیین روستاهای نمونه استفاده و در مجموع 12 روستا انتخاب شد. برای تبیین رابطه میان متغیر مستقل و وابسته با توجه به ماهیت فرضیات از همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیونی و ضریب تعیین( R2 ) درنرم افزار SPSS استفاده شد. یافته های حاصل از مطالعات میدانی ازوجود رابطه قوی، مثبت و مستقیم بین دو متغیر سرمایه گذاری و توانمندسازی روستاییان(000/0 P = ) حکایت دارد. با توجه به تحلیل رگرسیون چند متغیره، متغیر سرمایه گذاری کالبدی – فضایی (301/0 BETA = )، سرمایه گذاری اجتماعی (256/0 BETA = ) و سرمایه گذاری اکولوژیکی (228/0 BETA = )، بیشترین تاثیر را بر متغیر وابسته(توانمندسازی) داشته اند. در نهایت باید در فرایند سرمایه گذاری دولت، توانمندسازی و ظرفیت سازی به عنوان هدف تعقیب شوند و دربرنامه های توسعه پایدارروستایی به برنامه ریزی مشارکت مدار و تسهیلگر، پایین به بالا و غیرمتمرکز توجه و رویکرد حاکم بر فرایند توسعه روستایی در ایران و ناحیه از طریق انتخاب سیاست های اجتماعی، اقتصادی، اکولوژیکی و کالبدی- فضایی مناسب اصلاح گردد.

بازار پانخل در منتهی الیه غربی بازار کاشان و در شمال میدان کمال الملک واقع شده است. با وجود قرارگیری در مرکز شهر، این بازار حیات اجتماعی و اقتصادی درخوری ندارد. در پی ساخت خیابان بابا افضل، بازار پانخل از بدنه اصلی بازار کاشان جدا شد و اهمیت خود را از دست داد. در ادامه با تخریب محدوده شهری اطراف بازار، بازار پانخل از بافت شهری پیرامون نیز منفک شد. در اثر این رخدادها بازار پانخل به یک بازار منزوی تبدیل شد که فعالیت های اقتصادی آن محدود شده بود؛ بنابراین هم بازار نقش و جایگاه خود را در شهر تاریخی از دست داد و هم به دلیل انزوا یک دوره طولانی کم رونقی و فرسودگی را طی کرده است؛ از این رو این پرسش قابل طرح است که مهم ترین خصوصیات بازار پانخل چیست و چه آسیب هایی به بازار پانخل وارد شده است؟ برای پاسخ دادن به این دو پرسش لازم است این بازار مستندسازی شود و به همراه محیط شهری پیرامونش مطالعه و آسیب های وارد آمده به آن ارزیابی شود. روش تحقیق مورد نظر ترکیبی است از مطالعات کیفی و کمی به همراه بررسی و پیمایش های میدانی و مستندسازی. مستندسازی، مطالعه و آسیب شناسی صورت گرفته نشان می دهد این بخش از بازار به دلایلی از جمله ساخت خیابان باباافضل جایگاه خود را از دست داده و توسعه های صورت گرفته در محلات پیرامون نیز به منفک شدن آن از بافت شهری منجر شده است. با وجود این، بازار یادشده هنوز جایگاه اجتماعی و نقش خود در آیین های شهری را حفظ کرده است.

گسترش مدرنیته و جهانی شدن، به تنوع منابع هویت ساز و بازاندیشی در هویت های پیشین در بین زنان منجر شده است. روش این پژوهش، پیمایش و داده های تحقیق، با انتخاب 385 نفر از زنان همسردار 18-44 سال در نقاط شهری شهرستان کاشان براساس روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای گردآوری شده است. یافته ها حکایت از آن دارد که در تمامی ابعاد هویت جنسیتی مورد مطالعه به جز متغیرهای هویت مادری و مدیریت ظاهر بدن؛ میانگین نمره زنان بالاتر از میانگین مورد انتظار بوده است. تحلیل چندمتغیره نشان داد که از بین تمامی متغیرهای نگرشی هویت بازاندیشانه، تنها نوع نگرش به هویت مادری بر رفتار باروری زنان اثرگذار بود؛ به گونه ای که به موازاتِ مدرن تر شدن آن، باروری زنان مورد مطالعه کاهش می یابد. همچنین نتایج تحلیل مسیر، بیانگر نقش واسطه ای و محوری هویت مادری در اثرگذاری غیرمستقیم برخی از متغیرهای هویت جنسیتی بر رفتار باروری بود. این یافته ضرورت توجه به هویت مادری را دوچندان می کند. ازآنجایی که زن ان هویت خود را همچون گذشته در خانواده، نقش مادری و فرزن ددار ش دن خلاصه نمی کنند؛ توصیه می شود گسترش تسهیلات و برنامه های حمایتی از مادران و کاهش تعارضات بین نقش مادری با سایر منابع هویت ساز جدید زنان مانند اشتغال و تحصیلات در دستور کار سیاست های جمعیتی قرار گیرد.

نقشه فرهنگی یکی از ابزارهای مهم برنامه ریزی و توسعه شهری با رویکرد فرهنگی و ناظر بر مهندسی دارایی های فرهنگی است. منظر فرهنگی که محصول مشترک مداخله هدفمند بشر در طبیعت است، یکی از دارایی های چندوجهی در نقشه فرهنگی به شمار می رود. در مطالعات شهری، تدوین نقشه فرهنگی نیازمند بررسی پایداری مناظر فرهنگی است؛ ازاین رو مسئله پژوهش حاضر واکاوی الزامات و چالش های پایداری مناظر فرهنگی در تدوین نقشه فرهنگی شهر کاشان است. روش پژوهش ترکیبی و در دو فاز کیفی با رویکرد پدیدارشناسانه و کمی به روش پیمایشی انجام گرفت. نمونه پژوهش در فاز اول 15 نفر از متخصصان موضوعی است که به روش هدفمند وابسته به معیار برگزیده شدند؛ ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختاریافته و عمیق بود. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش کولایزی و سنجش اعتبار داده های پژوهش از طریق ضریب توافق و دو کدگذار استفاده شد. در فاز دوم نمونه آماری 150 نفر از کارشناسان بخش میراث فرهنگی و گردشگری، کارشناسان شهری، کارشناسان معماری و طراحی شهری در شهر کاشان بودند که به شیوه غیرتصادفی و در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه محقق ساخته برگرفته از فاز اول بود که روایی صوری و محتوایی آن تأیید و پایایی آن با آلفای کرونباخ بالاتر از ۷/۰ برآورد شد. برای تجزیه و تحلیل از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. نتایج نشان داد الزامات و چالش های پایداری مناظر فرهنگی شامل 5 دسته فنی و زیرساختی، مراقبتی و ایمنی، مدیریتی، فرهنگی و اجتماعی و طبیعی با 43 مؤلفه بود. نتایج بخش کمی نشان داد بار عاملی عناصر طبیعی، زیرساختی و فرهنگی و اجتماعی به ترتیب بیشترین ضریب را دارند. از نظر میانگین نظرات متخصصان، بعد فرهنگی و اجتماعی و مراقبتی و ایمنی به ترتیب دارای اولویت بیشتری در پایداری مناظر فرهنگی در نقشه فرهنگی هستند.

بازار کاشان دربردارنده یازده مسجد تاریخی است. این مساجد در کنار بناها و مجموعه های دیگر ، بخش های مهمی از پیکره بازار را تشکیل می دهند؛ و علاوه بر این در شکل گیری هویت بازار نیز نقش دارند. ازاین رو شناخت مساجد از جمله الگو و نحوه شکل گیری شان و جایگاهی که از آن برخوردارند، از اهمیت برخوردار است و به شناخت دقیق تر بازار کاشان منجر می شود. همانند سایر عناصر تاریخی شهرها، این مساجد نیز تغییر کرده اند و گاه بخش هایی از آن ها از بین رفته و یا پس از تخریب به صورت جدیدی بازسازی شده اند. در این مطالعه، شناخت الگوها و نحوه کنارهم قرارگیری اجزا و فضاهای اصلی مساجد مدنظر است. لذا هدف این پژوهش شناخت و دسته بندی مساجد بازار کاشان است. در این راستا سه سؤال اصلی قابل طرح است: مهم ترین فضاهای مساجد بازار کاشان کدام اند؟ این مساجد دچار چه تغییراتی شده اند و از نظر کالبدی فضایی چه انواعی را شامل می شوند؟ این مطالعه به روش توصیفی تاریخی و همراه با پیمایش های میدانی صورت گرفته و تلاش شده تا طرح و ترکیب مساجد با یکدیگر مقایسه شوند. مطالعات صورت گرفته نشان می دهند که بازار کاشان عمدتاً و بلااستثنا شامل مساجد شبستانی است و هیچ کدام از مساجد یادشده فضاهای گنبدخانه و ایوان ندارند. این در صورتی است که نمونه های مهمی همچون مسجد جامع، مسجد میرعماد و مسجد وزیر در کاشان دربردارنده دو فضای مهم گنبدخانه و ایوان هستند. این مطالعه همچنین نشان می دهد که مساجد بازار تاریخی کاشان را می توان به دو گونه شبستانیِ بدون صحن و شبستانی با صحن تقسیم بندی کرد. علاوه بر این، مساجد شبستانی دارای صحن را نیز می توان در دو دسته جای داد: نخست، آن هایی که دارای صحن یا حیاطی دارای تشخص فضایی هستند و دوم آن هایی که حیاط در آن ها طرح یا جایگاه خاصی ندارد و صرفاً شامل فضاهای باز بدون شکل و تشخص است.

این پژوهش در جهت پاسخ به این پرسش انجام شده که عوامل مؤثر بر سلامت سکونتگاه های شهری بر پایه طب سنتی کدام اند؟ و با موردکاوی به این پرسش ها نیز پاسخ می دهد که آیا سکونتگاه های کاشان با معیارهای مورد تأکید طب سنتی همخوانی دارد؟ کدام مناطق شهری کاشان برای مکان گزینی مسکن سلامت بخش مناسب هستند؟ هدف این پژوهش تعیین سطح سلامت مناطق مسکونی در شهر کاشان بر پایه شناخت بستر اقلیمی، طبیعی و مصنوعی با تکیه بر نتایج مستندات طب سنتی و نیز ارائه نمونه ای از شیوه مطالعات کاربردی در مقیاس شهری برای دستیابی به مناطق مسکونی سلامت محور است. پژوهش از نوع پژوهش موردکاوی در شهر کاشان بوده که با شیوه توصیفی و تحلیلی انجام شده است. بر پایه یافته ها، طب سنتی برای مکان گزینی سکونتگاه های شهری، شناخت عواملی همچون اقلیم شامل عرض جغرافیایی، پستی و بلندی، بادها، جنس زمین، معادن، آب های طبیعی موجود و نحوه سامان دهی بناها برای سازگاری با اقلیم (به عنوان بستر طبیعی و مصنوعی) و ویژگی های ساکنان شهر را لازم می شمرد. برای تعیین سطح سلامت مناطق مسکونی، نخست باید شرایط اقلیمی، عوارض طبیعی و مصنوعی شهر و سالم بودن هوا بررسی شده و سپس کارآمدی ساختار بلوک های مسکونی ارزیابی و راهکارهای سلامت بخش محل سکونت پیشنهاد شود. مهم ترین عوامل محیطی کاهنده سطح سلامت مناطق مسکونی کاشان، هوای گرم وخشک در فصول گرم، ریزگردها در بهار و تابستان، آلاینده ها در پاییز و زمستان و ساختار برون گرای واحدهای مسکونی و گشودگی تک سویه بلوک های مسکونی هستند. راهکارهای سلامت بخش مناطق مسکونی عبارت اند از: انطباق ساختار گذرهای شهری بر گذر آب های سطحی، سویابی بلوک های مسکونی بر پایه بهره گیری از شرایط سلامت بخش باد و آفتاب، مرکزیت فضای باز در ساختار عرصه و اعیان بلوک های مسکونی برای کاهش گشودگی های بیرونی و مصونیت از هوای خشک و آلوده. نتایج تحلیل ها گویای آن است که بالاترین سطح سلامت در شهر کاشان بر پایه مجموع عوامل کالبدی در معماری و شهرسازی، در بافت سنتی و حوزه باغات دشت فین و پایین ترین سطح آن در بافت جنوب شرقی شهر است. در کل سطح سلامت در معماری و شهرسازی کاشان میانه مایل به سلامت است.

شهر کاشان در دوره صفوی، از نظر سیاسی و مذهبی، دارای اهمیت فراوانی است. یکی از ویژگی های شهر کاشان در این دوره، دامن گستراندن برخی جریان های مذهبی در آن است. نقطویان، یکی از این جریان هاست که این پژوهش بر آن است چگونگی حضور آنها در کاشان و فعالیت هایشان را بررسد و به پاسخ این پرسش دست یابد که چه عواملی زمینه ساز گسترش نقطویه در کاشان شد؟ و چه افرادی در این شهر به نقطویه گرایش پیدا کردند؟ و سرانجام آنها چه شد؟ پس از بررسی منابع مختلف کتابخانه ای به روش تطبیقی تحلیلی، این نتیجه به دست آمد که پیشینه شهر کاشان در تشیع و حضور برخی رهبران اسماعیلیه و پیوندهای فکری آنها با نقطویان، زمینه مناسبی برای ترویج این اندیشه در کاشان ایجاد کرد و صوفیان و برخی از رجال ادبی، از جمله مشهورترین افرادی بودند که به این جریان ملحق شدند. فعالیت نقطویان در کاشان به عنوان یک جریان مذهبی، مخالفت متشرعان را به دنبال داشت و به عنوان یک جریان سیاسی، مخالفت شدید حکّام صفوی را هم برانگیخت و در نهایت، این دو عامل موجب سرکوب شدید نقطویان در شهر کاشان شد.

مقدمه: امروزه ش هر کاشان با مس ایل و مش کلات متع ددی از جمله ان واع آلودگی های زیست محیط ی، تخری ب من ابع و ک اهش فضاهای طبیعی و در پی آن افزایش نیاز شهروندان ب ه محیط زیستی پایدار مواجه می باشد. در این راستا یکی از راهبردها، توجه به مقوله توسعه پایدار شهری برای رسیدن به تعادل فضایی شهرها در قالب رویکردی استراتژیک می باشد. هدف پژوهش: پژوهش حاضر بر آن است ضمن تحلیل وضع موجود (قابلیت ها و محدودیت ها)کاشان در حوزه محیط زیست شهری ، به ارایه راهبردهای کلیدی جهت پایداری زیست محیطی شهر در قالب برنامه ریزی راهبردی بپردازد. روش شناسی تحقیق: نوع پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه انجام توصیفی، تحلیلی است . در طراحی تحقیق و جمع آوری اطلاعات از دو روش اسنادی و پیمایشی بهره گرفته شده است. تکنیک مورد استفاده جهت تجزیه و تحلیل داده ها،مدل تلفیقیSWOT- AHP می باشد. قلمروجغرافیایی پژوهش: شهر کاشان است که در حال حاضر دومین رتبه جمعیتی و صنعتی را بعد از شهر اصفهان در سطح استان دارد. یافته ها و بحث : بررسی ها نشان می دهد شهر کاشان به دلایلی از جمله افزایش جمعیت، توسعه شدید فیزیکی و صنعتی، با مسائل زیست محیطی همچون پساب ها و آلاینده های صنعتی، فرسایش شدید خاک، تخریب و از بین رفتن باغ ها و اراضی کشاورزی و تبدیل آن به فضاهای مسکونی و صنعتی و ناقص بودن سیستم دفع فاضلاب شهری مواجه می باشد و این مسایل موجب ناپایداری زیست محیطی شهر گردیده و مدیریت شهری را با چالش های جدی روبرو ساخته است. بنابراین توجه به این گونه مشکلات و چالش های زیست محیطی شهر کاشان، نیازمند رویکرد نوینی همچون برنامه ریزی راهبردی است تا از طریق ارزیابی و تحلیل وضع موجود شهر کاشان در حوزه محیط زیست شهری، به تدوین، تعیین و اولویت بندی راهبردهایی جهت توسعه پایدار زیست محیطی شهر پرداخت. نتایج: نتایج بدست آمده نشان می دهد ساختار موجود زیست محیطی شهر از یک طرف با نقاط ضعف داخل ی و از طرف دیگر با تهدید های خارجی روبرو است بنابراین راهبرد های قابل قبول در حوزه زیست محیطی شهر کاشان از نوع استراتژیهای تدافعی (WT) است که می بایست در اولویت برنامه های توسعه پایدار زیست محیطی شهر کاشان قرارگیرد.

امروزه موضوع تأمین سلامت از طریق تنظیم محیط، به یک نیاز ضروری و جاری تبدیل شده است. مسئله اصلی این پژوهش یافتن شاخص ها و الگوی مسکن تأمین کننده سلامت از زاویه هوا، تهویه و تنفس براساس طب سنتی و همچنین مطالعه نمونه های موفق مسکن سنتی و معاصر کاشان از بعد سلامت هوا است و هدف کاربردی برای امکان سنجی استفاده معاصر دارد. پژوهش از نوع میان رشته ای و کیفی با روش استدلالی و تحلیلی و مصداق پژوهی است. تنظیم شاخصه ها به کمک مصاحبه با پژوهشگران طب و معماری بوده و برای راستی آزمایی نتایج از روش تست نرم افزار تحلیل انرژی ساختمان، دیزاین بیلدر، استفاده شده است. شیوه گردآوری داده ها جستجو در منابع کتابخانه ای، مقالات مربوط به نشریات معتبر طب و معماری و مصاحبه اکتشافی برای تعمیق فهم موضوع بوده است. براساس نتایج شاخصه های مسکن سلامت از بعد هوا در کاشان باید بتواند گرما و خشکی هوا را با رطوبت و خنکی به تعادل برساند و از هوای گرم وخشک بیرون در امان باشد. شاخص ها شامل مکان گزینی بهینه محل سکونت، طراحی اقلیمی و مبتنی بر کوچ فصلی یا روزانه، اولویت فضای باز و نیمه باز بر فضای بسته، پیوند فضاها، محصورسازی برای کنترل هوای آلوده، تعامل معماری و طبیعت، توازن بین کارکرد فضا و هوا و کاربرد الگوهای بومی معماری می باشد. در خانه های معاصر کاشان نبود جریان هوای طبیعی به سبب قرارگیری بازشوها در یک جداره، محرومیت از فضای باز و سرپوشیده با کارکرد معیشتی و اولویت آفتاب گیری بر بادگیری از مهم ترین عوامل ناکارآمدی خانه های معاصر کاشان در تأمین سلامت هوا می باشد.

هدف از این تحقیق بررسی متغیرهایی است که از دیدگاه ریخت شناسی، شکل دهنده سامانه حیاط مرکزی، برای بهبود آسایش اقلیمی خانه در شهر کاشان، بوده و تعیین میزان همبستگی میان آن ها است. این متغیرها شامل طول، عرض، ارتفاع بدنه، کشیدگی حیاط، وجود گودال باغچه، مساحت حوض، مساحت باغچه، تعداد حیاط، تعداد و جهات سرداب و حوض خانه و جهت قرارگیری حیاط مرکزی می باشند. محدوده مطالعه بافت قدیم شهر کاشان که در حدود باروی جلالی است و جامعه آماری خانه های بافت قدیم می باشد. نوع پژوهش کاربردی و روش پژوهش توصیفی با بهره گیری از آمار، تحلیل بر مبنای خروجی های اس پی اس اس و تحلیل محتوا بوده است. در این مطالعه تعداد بیست خانه به عنوان نمونه از جامعه آماری انتخاب شده و هر کدام از متغیرهای پژوهش بر اساس بازدید میدانی و منابع مکتوب بررسی و از نظر همبستگی پیرسون کنترل گردیده و با تحلیل محتوا جمع بندی و سپس نتیجه گیری گردیده است. این مطالعه از بابت تعداد و نوع متغیرها و بررسی همبستگی بین متغیرها برای خانه های حیاط مرکزی کاشان دارای نوآوری است. نتایج تحقیق نشان می دهد حیاط مرکزی های کاشان به طور میانگین دارای مساحت 6/440 متر مربع، طول 8/33 متر، عرض 5/17 متر، عمق بدنه 75/6 متر، کشیدگی حیاط مرکزی 38/1، مساحت حوض 7/48 متر مربع، مساحت باغچه 6/86 متر مربع، درصد مساحت حوض از حیاط 98/10، درصد مساحت باغچه از حیاط  7/19 ، تعداد حیاط 55/1، تعداد سرداب 75/1، 50% دارای حوض خانه و 70% دارای گودال باغچه و 65% دارای جهت قرارگیری جنوب شرقی می باشند. متغیرهای عرض و طول و مساحت حیاط و مساحت حوض و مساحت باغچه دارای همبستگی با یکدیگر بوده و حیاط ها با مساحت بیش از 500 متر مربع دو سرداب دارند.

یکپارچگی یک محدوده را احتمالاً می توان با فهم آن به عنوان یک کل به هم پیوسته مترادف دانست. به نظر می رسد که در واقع حفظ ساختارهای ملموس و غیرملموس این کل به هم پیوسته در نهایت یکپارچگی یک محدوده تاریخی را تضمین می کند. در بخش های قابل توجهی از چارچوب های حفاظت به طور ضمنی به یکپارچگی و اهمیت آن اشاره شده است. برای مثال منشور ونیز متذکر شده که محوطه های یادمان ها باید به طور خاص مراقبت شوند تا یکپارچگی آن ها حفظ شود. باوجود این، دست کم روال مشخصی برای ارزیابی و احصاء یکپارچگی در محدوده های شهری تاریخی در ایران تنظیم نشده است و مشخص نیست حدود یکپارچگی چه هستند. این در صورتی است که از جمله مهم ترین آسیب ها در شهرهای تاریخی ما تداوم نیافتن یکپارچگی به آن نحوی است که در وضعیت های تاریخی قابل شناسایی است. هدف اصلی این مطالعه یافتن اصلی ترین معیارهایی است که در ارزیابی یکپارچگی یک محدوده شهری نقش دارند. در این مقاله معیارهای اولیه برای ارزیابی یکپارچگی بر اساس چارچوب های حفاظتی موجود تدوین و سپس مدل اولیه بر روی پهنه شهری دربردارنده محله سلطان امیر احمد و محدوده های شهری پیرامون به اجرا درمی آید. مقصود آن است که یافته های اولیه بر روی یک وضعیت شهری واقعی و آسیب دیده اجرا شده و معیارهای مورد نظر به صورت دقیق تری تبیین شوند. در این پژوهش از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده و متون تاریخی، اسناد کتابخانه ای، مطالعات میدانی و به ویژه بررسی تصاویر تاریخی مسیر دستیابی به اطلاعات بوده است. لذا تلاش شده است تا وضعیت اولیه و تقریباً یکپارچه محدوده شهری مورد نظر بر اساس وضعیت ضبط شده در عکس های هوایی سال 1335 و همچنین اطلاعات موجود از کاربری ها و کار و زندگی مردم در گذشته بازسازی شود. مدل اولیه برای ارزیابی یگپارچگی نیز عمدتاً بر اساس تحلیل متونی چون توصیه نامه نایروبی، منشور واشنگتن، بیانیه سن آنتونیو و اصول والتا تدوین شده است. یافته های مقاله نشان می دهند که تغییر و تحولات صورت گرفته چگونه بر الگوهای کلان، بافت، بناها و ویژگی های بصری، رابطه محدوده با محیط پیرامون، کارکردها، روح و هویت مکان، فنون سنتی و سنت های فرهنگی یک محدوده شهریِ تاریخی تأثیر گذشته اند؛ و چگونه یکپارچگی آن را تحت تأثیر قرار داده اند.

متأسفانه محیط زیست کنونی دچار چالش های فراوانی شده است و رفع این چالش ها نیاز به بازنگری، بازآفرینی و ترمیم دارد تا حیات بشر در کره زمین حفظ شود. آموزش محیط زیست خصوصاً در مدارس، در بهبود این مشکلات نقشی انکارناپذیر دارد. نحوه آموزش و تدریس به ویژه روش های فعال تدریس نیز اثر زیادی بر توانایی های خودآموز دانش آموزان دارد که یکی از مهم ترین آنها روش همیاری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر طرح همیار معلم در انتقال مفاهیم محیط زیستی دانش آموزان پایه یازدهم متوسطه دوم کاشان انجام شد. روش پژوهش، کمی و مبتنی بر روش نیمه تجربی بود. جامعه آماری متشکل از تمامی دانش آموزان پسر مدارس دولتی پایه یازدهم شهر کاشان به تعداد 1171 نفر که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس دو کلاس 30 نفری انتخاب شدند. ب رای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که روایی محتوایی آن توسط متخصصان حوزه محیط زیست تأیید گردید و پایایی آن نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برابر با 87/0 به دست آمد. داده ها در دو سطح توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و استنباطی (تجزیه وتحلیل کوواریانس تک و چند متغیره) با نرم افزار SPSS26 تحلیل شدند. نتایج نشان داد که آموزش مبتنی بر طرح همیار معلم در انتقال مفاهیم محیط زیستی و مؤلفه های آن (به استثنای صوت و تنوع زیستی و گردشگری) به دانش آموزان تأثیر دارد؛ بنابراین، می توان با استفاده از روش های تدریس مناسب موجب افزایش کمیت و کیفیت انتقال مفاهیم محیط زیستی در دانش آموزان شد که سرریز آن می تواند ارتقای سطح محیط زیستی جامعه را در پی داشته باشد.

مصرف سوختهای فسیلی موجب مشکلات روز افزون محیط زیستی گردیده و جایگزینی آنها با انرژی های تجدید پذیر از ضرورت های امروز جهان است. هدف از این پژوهش شناخت و بررسی مولفه های اقلیم کاشان جهت ارائه راهکارهای طراحی خانه همسو با اقلیم است که موجب کاهش مصرف سوختهای فسیلی و جایگزینی انرژی های تجدید پذیر گردد. محدوده مکانی پژوهش شهر کاشان و محدوده زمانی 2007 تا 2019 می باشد. روش پژوهش توصیفی تحلیلی است. در انجام این تحقیق از منابع مکتوب و اطلاعات ماهواره ای و فایل اطلاعات Energy Plus Weather شهر کاشان استفاده گردیده است. ابتدا بر اساس بررسی اطلاعات اقلیمی آماری و محاسبه انرژی تابشی جدول مخلوط تهیه گردیده و بر اساس تحلیل اطلاعات جدول راهکارهای طراحی همسو با اقلیم ارایه گردیده است. این مطالعه از بابت تحلیل مولفه های اقلیمی برای کاشان و ارائه جدول کاربردی مخلوط و برخی راهکارها که ویژه کاشان است دارای نوآوری می باشد. نتایج این پژوهش در دو حوزه: تبیین مولفه های اقلیمی کاشان و مقایسه آن با گذشته، و راهکارهای عملی برای رسیدن به معماری همسو با اقلیم بیان شده است.

در این پژوهش هفت کاخ میان راهی دوره صفوی حد فاصل مسیر اصفهان تا کاشان به منظور شناخت بسترهای محیطی و فرهنگی تأثیرگذار بر شکل گیری آن ها، با روش تاریخی-تحلیلی مورد مطالعه قرارگرفته اند. این کاخ ها شامل عمارت های دولت آباد، ریگ، دمبی، چاه رباط، تاج آباد، عباس آباد و امامزاده اند. با توجه به اینکه برخی از این کاخ ها پابرجا بوده و برخی دیگر از بین رفته اند، شناسایی آن ها از طریق بررسی های میدانی و مطالب موجود در متون تاریخی امکان پذیر شده است. پاسخ به سؤال های ذیل از اهداف اصلی مورد توجه این پژوهش است: 1. این بناها چه کاربردی داشتند و مکان گزینی و ارتباط آن ها با سایر بناها، راه ها و سکونتگاه های مسیر چگونه بوده است؟ 2. ماهیت وجودی این بناها نشان دهنده کدام جنبه های فرهنگی و آداب و رسوم درباری دوره صفوی بوده است؟ بر اساس بیشتر نتایج به دست آمده، این عمارت ها، کاخ های میان راهی بودند که با در نظر گرفتن مواردی همچون نوع کاربری، ساختار شکلی، مکان قرارگیری، مسیر، تعداد ساختمان ها، وجود باغ یا نبود آن و نوع ارتباط با دیگر بناها و فضاها، در دو دسته مجزا قرار گرفته اند و کاربری های چندگانه ای داشتند. بنای این کاخ ها و تداوم حیاتشان در دوره صفوی به علت وجود برخی رسوم خاص دربار بود؛ رسومی که به مثابه نمادهایی از شوکت، حقانیت و اقتدار سیاسی شاهان صفوی، گاه در استقبال رسمی از پادشاه، حاکمان ولایات و در برخی موارد سفرای کشورهای بیگانه، گاه در برگزاری مراسم شکار سلطنتی و گاه در پایبندی به برخی باورهای خاص جلوه یافته است.

امنیت از شاخص های اساسی رفاه انسان ها محسوب می شود و چرخ های رش د و تع الی جامعه و افراد آن در گرو تأمین این نیاز اساسی است. گردش گری به عنوان یک ی از مهم ترین مؤلفه های توسعه و رف اه اقتص ادی بیش تر کش ورها در س ایه وج ود امنی ت اجتماعی می تواند به رشد و بالندگی منتهی گردد. وجود امنیت به عنوان یک ی از اثرگذارترین شاخص های جذب گردشگر همواره موردتوجه پژوهشگران بوده اس ت، هدف پژوهش حاضر سنجش میزان امنیت ذهنی و اثرات آن در رضایت گردشگران شهر کاشان است و روش پژوهش کاربردی می باشد. برای تجزیه وتحلیل داده های پرسشنامه از آزمون آماری تی تک نمونه ای و مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج به دست آمده از آزمون تی تک نمونه ای نشان دهنده معنی دار بودن شاخص های آسودگی خاطر، نگرش، ارزش ادراک شده، آسایش، تصویر ذهنی و امنیت بر امنیت ذهنی گردشگران شهر کاشان است. یافته های حاصل از مدل سازی معادلات ساختاری بیانگر این است که از بین شاخص های موردسنجش شاخص نگرش، بیشترین بارعاملی را با وزن 0.97 رتبه اول قرار دارد؛ و بیشتر از سایر عوامل بر امنیت ذهنی گردشگران تأثیر گذاشته است. عامل امنیت با بار عاملی 0.87 در مرتبه دوم قرار دارد. عامل آسودگی، عامل تصویر ذهنی، عامل ارزش، 0.85، 0.81، 0.79 و مقیاس آسایش با بار عاملی 0.22 در مرتبه های بعدی قرارگرفته اند پس از تجزیه وتحلیل جزئی تر شاخص ها در بین شاخص تصویر ذهنی رضایت گردشگران از انتخاب کاشان برای سفر با بارعاملی 0.81 بیشترین وزن عاملی را به خود اختصاص داده است.

توسعه یکی از دغدغه های اصلی سیاست گذاران و مجریان بسیاری از کشورهاست و تاکنون ایده ها و سیاست های متعددی در این زمینه طرح، اجرا و ارزیابی شده است. یکی از راهبردهای توسعه اقتصادی، فرهنگی و معیشتی در شهرها و روستاها از طریق توسعه گردشگری صورت می گیرد که طی سالیان اخیر سرعت و تنوع بیشتری یافته است. از سوی دیگر تلاش در جهت ارتقای ظرفیت و قابلیت های صنعتی از مهم ترین روش های توسعه ای مطرح در حوزه توسعه شهری و روستایی است. پیوند گردشگری با امر صنعت که در عنوان گردشگری صنعتی متجلی می شود می تواند زمینه های دوگانه ارتقای صنعتی و توسعه آن را نیز تشویق نماید. پژوهش حاضر که با رویکرد ترکیبی کیفی و کمّی انجام شده است، علاوه بر شناسایی ویژگی های صنعتِ گردشگری هدف جهت توسعه گردشگری صنعتی، به تحلیل اهمیت-عملکرد آن ها با محوریت توسعه صنعت عرقیجات در شهر کاشان پرداخته است. به منظور شناسایی این ویژگی ها علاوه بر مطالعات کتابخانه ای از امر مشاهده و مصاحبه نیز استفاده شد و در نهایت 9 ویژگی استخراج شد. سپس این ویژگی ها با روش تحلیل اهمیت عملکرد توسط 16 نفر از خبرگان این حوزه مورد ارزیابی قرار گرفت. براساس یافته های این پژوهش ویژگی های «درجه نوآوری و تفاوت صنعت هدف با سایر صنایع» و «ظرفیت توسعه صنعت هدف (گردشگرپذیری)» که دارای اهمیت بالا و عملکرد پایین در صنعت عرقیجات کاشان هستند، در اولویت اول توجه و بهبود قرار دارند.  

مقدمه: سکه ها، از منابع مهم شناخت تاریخ گذشته بشر و از اسناد مهم تاریخی هستند. که با مطالعه آن ها از لحاظ فنی (جنس، آلیاژ) و محتوایی (نقوش و مضامین سکه) بسیاری از ابعاد مختلف تحولات سیاسی، اجتماعی، هنری و مذهبی دولت ها بازیابی می شود. در پژوهش حاضر که با هدف شناخت مسکوکات دوره ایلخانی به تحریر درآمده، تلاش شده، تا با توصیف و تحلیل نقوش و نوشتار سکه های موزه «باغ فین» به ارتباط آ ن ها با مذهب و سیاست این دوره پرداخته شود و به پرسش چیستی مضمون سکه های ایلخانی موزه «باغ فین» و نمودهای بصری رایج آن ها پاسخ داده می شود.  روش پژوهش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف بنیادی است که با جمع آوری اطلاعات و داده های کتابخانه ای و میدانی (موزه ملی باغ فین کاشان) به شیوه تحلیلی- تاریخی به تحریر درآمده است.یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که در میان سکه های ایلخانی موجود در موزه ملی باغ فین کاشان، سکه ها به سه حاکم ایلخانی ازجمله «غازان محمود» (۶۹۴ - ۷۰۳ ه.ق)، «اولجایتو» (۷۰۳ ۷۱۶ ه.ق) و «ابوسعید» (۷۱۶ ۷۳۶ ه.ق) تعلق دارد که بیشترین آن ها متعلق به ابوسعید و سه قطعه مسکوکات متعلق به شاهزادگان دوره فترت (محمدخان و انوشیروان) است. به طور کلی، نوشتار مرتبط با مذهب شیعی (اسامی ائمه اطهار (ع)) و تسنن (اسامی خلفای راشدین)، قاب های تزیینی هندسی متشکل از دایره، نقوش گیاهی و اجرام آسمانی و نقوش با کاربری تمغا، ازجمله نمودهای بصری به کار رفته در سکه های ایلخانی موزه ملی باغ فین کاشان هستند.نتیجه گیری: نوشتار سکه های ایلخانی موزه ملی باغ فین مرتبط با مذهب شیعه (اسامی ائمه اطهار (ع) و تسنن (اسامی خلفای راشدین) است. قاب های تزیینی هندسی متشکل از دایره، نقوش گیاهی، اجرام آسمانی و نقوش با کاربری تمغا، ازجمله نمودهای بصری به کار رفته در این سکه هاست که به مانند دیگر دوره های تاریخی ایران مذهب و سیاست  عصر خود را بازنمایی کرده اند.

مقدمه: کالبد شهری متشکل از ساختمان ها، خیابان ها، تجهیزات، تأسیسات، شبکه معابر و مبلمان شهر که به عنوان اجزای اصلی شهر محسوب می گردند. کیفیت ویژگی های کالبد شهر بر زیست ساکنان تأثیر دارد. همان طور که شکل و تکامل شهرها در طی زمان سبب تحولات جمعیتی، اقتصادی و اقدامات شهرسازی شده و این تحولات، معضلات و مسائل خاصی را در شهرها به وجود آورده و یکی از مسائل مهم شهرها فرهنگ شهروندان است. در این راستا پژوهش حاضر در پی بررسی تطبیقی تأثیر کالبد شهری بر فرهنگ شهروندی در شهرهای کاشان و یاسوج می باشد.داده و روش: روش تحقیق توصیفی تحلیلی و اطلاعات با استفاده از ابزار پرسشنامه گردآوری شد. حجم نمونه با محاسبه فرمول کوکران 384 پرسشنامه و به تناسب جمعیت جامعه آماری، برای شهر کاشان 266 نفر و شهر یاسوج  118 نفر توزیع گردید. جهت تجزیه وتحلیل داده ها و مدل سازی معادلات ساختاری از نرم افزارهای SPSS و AMOS استفاده گردیده است.یافته ها: یافته ها نشان می دهد که در میان شاخص های کالبد شهری عامل (مبلمان، معابر و خوانایی شهر) در شهر کاشان با وزن 93/0 و عامل حمل ونقل شهری در شهر یاسوج با وزن 81/0 و در بین شاخص های فرهنگ شهروندی به صورت مشترک عامل مسئولیت پذیری اجتماعی در شهر کاشان با وزن 81/0 و در شهر یاسوج با وزن 79/0 بیشترین بارهای عاملی به خود اختصاص داده اند. همچنین ضریب تأثیر کالبد شهری بر فرهنگ شهروندی در شهر کاشان 33/0 و در شهر یاسوج 21/0 بوده است.نتیجه گیری: نتایج تحقیق تبیین کننده رابطه معنادار بین شاخص های کالبد شهری و ابعاد فرهنگ شهروندی در شهرهای کاشان و یاسوج می باشد. بنابراین پس از تحلیل جزئی تر مشخص گردید که در میان شاخص های کالبد شهری به ترتیب عامل (مبلمان، معابر و خوانایی شهر) و عامل حمل ونقل شهری بیش از سایر شاخص ها از نظر مردم شهر کاشان و یاسوج از اهمیت برخورد دار است و برآورد کلی شاخص های فرهنگ شهروندی نشان داد که دو شهر کاشان و یاسوج نیازمند تقویت بیشتر در ابعاد گرایش به پیروی از قانون و رفتار زیست محیطی می باشند.

مادر شدن جنبه مهمی از زندگی زنان است که با دو کارکرد مهم زایش و پرورش فرزند، نمود پیدا می کند. با ظهور مدرنیته، مادرشدن و مادری کردن به عنوان نقش اصلی زنان مورد پرسش و بازتعریف قرار گرفته است. بررسی نگرش به هویت مادری در ارتباط با تمایلات فرزندآوری زنان می تواند در شناخت تحولات باروری در ایران کمک کننده باشد. در این راستا 385 نفر از زنان 18-44 سال دارای حداقل یک فرزند ساکن در مناطق شهری کاشان به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بیانگر میانگین 2/2 فرزند قصد شده در زنان مطالعه است. میانگین نمره نگرش به هویت مادری پاسخگویان، بالاتر از میانگین مورد انتظار است. این موضوع بیانگر آن است که هنوز هویت مادری برای بخش قابل توجهی از زنان در اولویت و اهمیت قرار دارد. نتایج تحلیل چند متغیره بیانگر آن است که با کنترل همه متغیرها، متغیر نگرش به هویت مادری به صورت مثبت و نگرش به برابر طلبی جنسیتی و تحصیلات به صورت منفی بر قصد فرزندآوری زنان تأثیرگذار هستند. از سوی دیگر نتایج تحلیل مسیر بیانگر نقش میانجی و واسطه ای نگرش به هویت مادری در ارتباط با تأثیرگذاری متغیرهای برابرطلبی جنسیتی و تحصیلات بر قصد فرزندآوری زنان است. با توجه به تغییراتی که در مولفه های گفته شده در حال وقوع است، پیشنهاد می شود سیاست گذاران گسترش تسهیلات و برنامه های حمایتی که منجر به کاهش تعارض بین مؤلفه های توانمندی و استقلال زنان با هویت مادری می گردند را در سیاست های جدید جمعیتی در نظر بگیرند.