مطالب مرتبط با کلیدواژه

سیاست خارجی


۵۸۱.

نقدی بر کتاب رفتارشناسی نیروهای اجتماعی در سیاست خارجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ آبان ۱۴۰۱ شماره ۸ (پیاپی ۱۰۸) 327-353
تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۲۳۱
تحلیل سیاست خارجی به عنوان یکی از زیررشته های مهم دانش روابط بین الملل، در دهه های اخیر قرن بیست و یکم تبدیل به یک بحث زنده و جاری در محافل علمی روابط بین الملل شده است و مصداق آن آثار نسبتا مهمی است که در این حوزه تولید شده است. تحلیل سیاست خارجی بررسی اداره و اجرای روابط میان کنشگران مختلف به ویژه دولت ها در نظام بین الملل است که شامل موضوعات بسیار گسترده ای می شود. بنابراین با توجه به اهمیت تحلیل سیاست خارجی و ادبیات تولید شده در این حوزه، در این مقاله با هدف ارائه پیشنهاداتی در جهت غنای ادبیات مربوطه، به بررسی ابعاد مختلف محتوایی و فرانظری یکی از این آثار با عنوان «رفتارشناسی نیروهای اجتماعی در سیاست خارجی» خواهیم پرداخت. با بررسی های چهارگانه نقد شکلی و محتوایی این اثر، یافته های پژوهش نشان داد که در کنار مزایا و نواقص شکلی، به لحاظ محتوایی علی رغم آنکه این اثر توانسته است هستی شناسی سیاست خارجی را به تفصیل مورد بررسی قرار دهد، اما به لحاظ نظری به بررسی نظریه های این حوزه و همچنین نتایج و پیامدهای تصمیمات سیاست خارجی نیز نپرداخته است. این پژوهش به لحاظ روشی از روش نقد (بررسی شکلی و محتوایی با تکیه بر تحلیل متن)، استفاده کرده است.
۵۸۲.

بررسی نقش حکومت و سازمان های مردم نهاد بر توسعه دیپلماسی نوین گردشگری در ایران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: فضای گردشگری سال نهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۳ 89 - 106

کلیدواژه‌ها: دیپلماسی سیاست خارجی گردشگری سازمان های مردم نهاد دولت های محلی وزارت خارجه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹ تعداد دانلود : ۱۷۵
در قرن ۲۱ گردشگری به مهمترین عامل ارتباط مردم یک جامعه و سایر جوامع تبدیل شده است .بر اساس یکی از وظایف دیپلماسی رسمی ، یک کشور بایستی، سایر کشورها را جهت فرستادن گردشگران متقاعد نمایند. بر این اساس شکل گیری و تقویت موسسات ونهادهای توانمند در زمینه گردشگری در سطوح مختلف امری اجتناب ناپذیر است . بررسی ها نشان می دهد صنعت گردشگری و دیپلماسی گردشگری به عنوان اشتغالزاترین و پرسودترین صنعت جهانی ، بدلایلی همچون نگاه سیاسی و امنیتی به گردشگری ، وجود ساختارهای به شدت متمرکز دولتی منجر به مشارکت پایین سازمان های مردم نهاد ، شده لذا به نظر می رسد حوزه گردشگری وبطور خاص سیاست های خارجی مرتبط با گردشگری در ایران مورد توجه سیاست گذاران و نظام برنامه-ریزی نبوده است . روش انجام تحقیق به صورت توصیفی – تحلیلی بوده و داده های مورد نیاز تحقیق از مجموعه سیاست ها ی دیپلماسی، قوانین ومقررات گردشگری و سایر پژوهش ها و تحقیقات داخلی ونیز منابع خارجی مرتبط تهیه گردیده است .تحقیق در پی پاسخ به این پرسش است که حکومت و سازمان های مردم نهاد در ایران چه تاثیری بر توسعه دیپلماسی گردشگری دارند . نتایج تحقیق نشان می دهد گردشگری در شرایط فعلی که تحریم گسترده و اقتصاد مقاومتی موضوع اصلی کشور است می تواند با مشارکت حکومت (دولت) و سازمان های غیردولتی مردم نهاد در سطحی مناسب انجام پذیرد.
۵۸۳.

رویکردهای احزاب اسلامی اقلیم کردستان عراق: فرصت ها و تهدیدهای پیشاروی ایران

نویسنده:
منبع: مطالعات سیاسی بین النهرین دوره اول بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 129 - 149

کلیدواژه‌ها: اقلیم کردستان عراق سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران هویت احزاب اسلامی کردی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۰ تعداد دانلود : ۱۹۲
هم جواری اقلیم کردستان عراق با ایران و همچنین تحوّلات سیاسی-امنیتی منطقه غرب آسیا توجّه هر چه بیشتر جمهوری اسلامی ایران را به این اقلیم معطوف نموده است. ماهیت اسلامی نظام حکومتی ایران و ارتباط با برخی نهضت ها و گروه های اسلامی در قالب روابط با گروه های فروملّی، موجب برجسته شدن نقش و کنش گری احزاب اسلامی کردستان شده است. مؤلّفه هایی همچون نقش احزاب اسلامی در ساختار سیاسی اقلیم کردستان، تعداد کرسی های آن ها در مجلس محلّی و همچنین عمیق بودن ریشه ها و گرایش های مذهبی اسلامی در بین عموم مردم این منطقه، ضرورت برقراری رابطه با این احزاب را مطرح می سازد؛ امّا در این میان نگرانی به سبب رابطه گروه های اسلامی اقلیم با اخوان المسلمین و همچنین نسبت فکری و سلیقه ای با گروه های سلفی و تکفیری امکان همکاری جمهوری اسلامی ایران با آن ها را تحت الشّعاع قرار می دهد؛ از این رو بررسی رویکردهای این احزاب به گروه های رقیب و متخاصم جمهوری اسلامی ایران همچون گروه های سلفی و تکفیری و همچنین تحلیل نوع نگاهشان به جمهوری اسلامی ایران می تواند هم زمان به شناسایی تهدیدها و فرصت های ناشی از آن ها برای نظام سیاسی ایران منجر شود. نوشتار پیش رو رویکردهای سیاسی احزاب اسلامی را در اقلیم کردستان عراق و فرصت ها و تهدیدات فراروی ایران را بررسی کرده است و با استفاده از منابع کتابخانه ای، مواضع رسمی و غیر رسمی این احزاب و همچنین مصاحبه با برخی از اعضای برجسته سه حزب اسلامی کردستان شامل جنبش اسلامی و اتّحاد اسلامی و جماعت عدالت (اسلامی) به صورت ترکیبی و روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از مفاهیم و چارچوب نظری مکتب کپنهاگ نگارش یافته است. نتایج برآمده از تحلیل کنش های گفتاری، رویکرد به امنیتی دیدن مسائل و همچنین فرایند تهدیدزایی ازسوی احزاب اسلامی اقلیم کردستان عراق در چارچوب مکتب کپنهاگ نشان گر این است که درصورت تقویت این احزاب، فرصت ها و تهدیدهای توأمان امنیتی پیشاروی جمهوری اسلامی ایران قرار می گیرد و تنگنا (معمّابودگی) امنیتی در این حوزه، وجود راهکارها و راهبردهایی به منظور کاهش تهدیدها برای ایران ضروری می نماید.
۵۸۴.

مکانیزم گفت و گو در سیاست خارجی از منظر کلام سیاسی اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال هجدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵۵ 103 - 122

کلیدواژه‌ها: اسلام سیاست خارجی کلام سیاسی گفت و گو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۱۱۰
سیاست خارجی و درک ماهیت رفتاری واحدهای سیاسی در عرصه بین الملل از موضوعات مهم مورد توجه مکاتب، اندیشمندان و نظام های سیاسی می باشد. در کلام سیاسی اسلام به عنوان یکی از انشعابات علم کلام و از حوزه های مطالعات سیاسی که در صدد تبیین آموزه های سیاسی دینی است، تبیین الگوهای رفتاری سیاست خارجی در آموزه های قرآن کریم، روایات و سیره معصومین(ع) تجلی خاصی دارد. بر این اساس و به منظور رسیدن به اهداف سیاست خارجی، مکانیزم های متعددی در کلام سیاسی اسلام متصور است که از مهم ترین آنها مکانیزم سیاسی و فرهنگی می باشد، که بررسی و تامل در آن نشان از اهمیت بسیار کلام سیاسی نسبت به گفت و گو و مذاکره با دیگر نظام های سیاسی در راستای حل اختلافات و چالشهای موجود در عرصه بین الملل است.
۵۸۵.

دولت های استانی و سیاست خارجی؛ لایه مغفول کنش دیپلماتیک چین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال چهاردهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 37 - 65

کلیدواژه‌ها: چین سیاست خارجی تصمیم گیری حکومت های محلی تمرکززدایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۱۷۸
ساختار قدرت و شیوه تصمیم گیری درحوزه سیاست داخلی و سیاست خارجی در چین، دستکم از دید ناظران خارجی همواره دچار ابهام،تناقض و گمانه زنی های بسیار بوده است. سازوکار تصمیم گیری در حوزه سیاست خارجی بر مبنای روایت های رسمی و سازوکارهای نهادی موجود، یکپارچه، متمرکز و از بالا به پایین جلوه می کند اما امروز شواهدی فزاینده از متکثرتر شدن، مبهم تر شدن وحتی متناقض تر شدن کنش دیپلماتیک چین در بسیاری از حوزه ها به چشم می خورد که بر مبنای الگوی نظام تصمیم گیری یکپارچه نمی توان توضیحی برای آن بیان کرد. مقاله حاضر ادعا می کند که کلید درک این پیچیدگی ها و بعضا تناقض ها در کنش دیپلماتیک چین، کنار گذاشتن ایده بازیگری یکپارچه و متمرکز حزب-دولت چین در عرصه سیاست خارجی و توجه به نقش حکومت های محلی استانی در کنش دیپلماتیک این کشور است. در همین راستا، پرسش اصلی مقاله بر مبنای روش توصیفی و تحلیلی این است که حکومت های محلی استانی چگونه به عرصه تصمیم گیری سیاست خارجی این کشور وارد شدند و از چه روش هایی برای تاثیرگذاری بر تصمیم گیری های سیاست خارجی بهره می گیرند؟مقاله در همین راستا، رد پای بازیگران استانی در بسیاری از حوزه های سیاست خارجی چین از جمله حوزه انرژی، رویکرد امنیتی و سیاست منطقه ای در دریای چین جنوبی، سیاست درهای باز چین در شرق آسیا و سرانجام شیوه شکل گیری و پیشبرد عملی طرح احیای جاده ابریشم به عنوان جاه طلبانه ترین ابتکار سیاست خارجی چین را نشان می دهد.
۵۸۶.

ارائه الگوی راهبردی سیاست همسایگی برای ج.ا.ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره پانزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۲ 1-15

کلیدواژه‌ها: الگوی راهبردی سیاست همسایگی چندهمسایگی سیاست خارجی واگرایی همگرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۶ تعداد دانلود : ۴۰۱
ایران، پس از چین، پرهمسایه ترین کشوردنیا است، امادرسال های اخیر با کمترین تعامل اقتصادی با این کشورها، از مزایای آن، در سایه سنگین و میراث گفتمان واگرایی با بیشتر کشورهای همسایه محروم مانده است. ماهیت سیاست خارجی تک بعدی ایران پساانقلابی در بعد سیاست همسایگی از آن جهت مورد انتقاد است که به ناکامیها و نومیدی ها در مناسبات فرامرزی کشور افزوده است؛ به ویژه آنکه، توسعه را از دسترس دور کرده است. پرسش اصلی این پژوهش آن است که در شرایط حساس کنونی، کدام راهبرد جامع را برای سیاست همسایگی ایران می توان تدوین نمود. این پژوهش با این فرض که در سطوح جغرافیای سیاست خارجی لازم است با انتخاب سطح همسایگی از میان سطوح چهارگانه جغرافیایی(همسایه، منطقه، فرامنطقه، بین الملل) سیاست خارجی را از نو بنیان نهاد، به بازآفرینی مفاهیم سیاست همسایگی اقدام نموده است. چارچوب نظری پژوهش بر اساس مفاهیم سیاست همسایگی شامل مفاهیم جغرافیایی و سیاسی توسط خود پژوهشگر تدوین شده است. این پژوهش بر مبنای روش تحلیل راهبردی مرحله ای با اتکا بر مدیریت راهبردی دیوید استوار است. الگوی راهبردی سیاست همسایگی برای ج.ا ایران از عوامل زیر تاثیر می گیرد: منابع و راهنمای استخراج راهبرد، تلفیق منابع در طراحی الگویی برای سیاست همسایگی، تبیین شاخص های راهبردی سیاست همسایگی
۵۸۷.

کاربرد قدرت نرم روسیه در آسیای مرکزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره پانزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۲ 49-60

کلیدواژه‌ها: آسیای مرکزی روسیه قدرت نرم سیاست خارجی واقع گرایی نوکلاسیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۳۰۲
قدرت نرم روسیه در سال های اخیر توجه بسیاری از پژوهشگران حوزه اوراسیای مرکزی را به خود جلب کرده است. اقدام های انجام شده توسط روسیه برای توسعه روابط با کشورهای آسیای مرکزی به طور معمول قدرت نرم خوانده -می شود. اینکه سیاست قدرت نرم روسیه در آسیای مرکزی چه کاربردی دارد از ابعاد مختلف قابل بررسی است. بنابراین، پرسش اصلی مقاله این است که بهره گیری روسیه از ابزارهای قدرت نرم در آسیای مرکزی چگونه سیاست خارجی کشورهای منطقه را زیر تأثیر قرار داده است؟ فرضیه مقاله این است که بهره گیری روسیه از ابزارهای قدرت نرم به همسویی فکری رهبران آسیای مرکزی با روسیه و همراهی بیشتر آنها با اهداف سیاست خارجی این کشور انجامیده است. در این پژوهش با به کارگیری نظریه واقع گرایی نوکلاسیک و روش پژوهش تبیینی_تحلیلی به تبیین منطق به کارگیری قدرت نرم روسیه در آسیای مرکزی، کارآمدی راهبرد روسیه در منطقه آسیای مرکزی و نیز دلایل و عوامل تعیین کننده قدرت نرم روسیه در منطقه پرداخته شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد ارتباط های شخصی فراملی به عنوان سازوکار اصلی مسکو در جهت تأثیر بر جهت گیری سیاست خارجی کشورهای آسیای مرکزی عمل می کند.
۵۸۸.

تاثیر ناتو بر سیاست خارجی ترکیه در قبال دول همجوار

نویسنده:
منبع: راهبرد سیاسی سال پنجم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۷ 1 - 21

کلیدواژه‌ها: ترکیه ناتو سیاست خارجی منطقه گرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۷۱
سیاست خارجی ترکیه در طول هفت سال اخیر به ویژه پس از تحولات سیاسی-اجتماعی موسوم به بیداری اسلامی دستخوش فراز و نشیب های بسیاری بوده است. سیاستمداران حزب حاکم عدالت و توسعه تا قبل از سرنگونی دومینو وار حاکمان تونس، مصر، لیبی و یمن موفق شده بودند ترکیه را با تکیه بر قدرت نرم این کشور در عرصه های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به عنوان الگویی شاخص به دیگر کشورهای منطقه معرفی کنند. نگاه دکترین عمق استراتژیک ترکیه همگرایی و تعامل فزاینده را با کشورهای همجوار ترویج کرده بود، با تمام این وجود متغییرهای زیادی بر چرخش سیاست خارجی ترکیه در نگاه سلبی و تهاجمی بخصوص در قبال تحولات منطقه مانند جنگ قره باغ، داعش، سوریه موضوع خلیج فارس داشته که با نگاه ترکیه بر اروپایی شدن به ویژه نقش ناتو در این کشور با پیچیدگی های همراه شده است. پژوهش حاضر به بررسی تاثیر ناتو بر سیاست خارجی ترکیه در برابر دولت های همسایه می پردازد و این سوال را مطرح می کند که ناتو چه تاثیری بر رویکرد ترکیه در قبال دول همجوار دارد. برای این منظور پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه با کارشناسان به این نتیجه رسیده است که نگاه اروپایی شدن ترکیه پس از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه باعث نفوذ هر چه بیشتر ناتو در این کشور شده است که این خود بر همسویی هرچه بیشتر سیاست خارجی ترکیه گردیده و در نهایت منجر به نگرانی کشورهای غیر همسو با ترکیه گردیده است.
۵۸۹.

نسبت سیاست خارجی با بهداشت: چالشی نظری پیش روی سیاست خارجی ایران در عصر کرونا

نویسنده:
منبع: راهبرد سیاسی سال پنجم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۷ 47-71

کلیدواژه‌ها: دیپلماسی سلامت سیاست خارجی بهداشت کرونا ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۲۰۰
پیشینه پیوند بهداشت و سیاست خارجی در جهان به بیش از یک قرن پیش بازمی گردد؛ با اینحال رابطه و جایگاه این دو مفهوم با یکدیگر در سیاست خارجی ایران همچنان مبهم و نامشخص است. به نظر می رسد علت اصلی این امر به فقدان یا ضعف چارچوب نظری برای این مهم، در سیاست خارجی ایران بازمی گردد. برپایه ضرورت فوق سوال اصلی پژوهش حاضر این است که جایگاه بهداشت در نظریه های جریان اصلی روابط بین الملل کجاست و چه رابطه ای بین دو مفهوم بهداشت و سیاست خارجی می توان برقرار کرد؟ برای پاسخ به سوال فوق از روش توصیفی-تحلیلی و شیوه کتابخانه ای برای گرداوری داده ها استفاده شده است. یافته های پژوهش به سه رویکرد در تبیین این رابطه و جایگاه اشاره می کند: سیاست خارجی به مثابه بهداشت، بهداشت به مثابه سیاست خارجی و بهداشت به عنوان یکی از دستورکارهای سیاست خارجی. همچنین نشان می دهد امروزه توجه به بهداشت در سیاست خارجی از چارچوب های پیشین اخلاقی و انسان دوستانه(لیبرالیسم) خارج شده و جای خود را در مباحث قدرت و امنیت(واقعگرایی) بازکرده است.
۵۹۰.

واکاوی چگونگی عوامل موثر بر محور مقاومت در سیاست های منطقه ای در غرب آسیا (اهداف و منافع)

نویسنده:
منبع: راهبرد سیاسی سال پنجم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۷ 383 - 401

کلیدواژه‌ها: غرب آسیا سیاست خارجی تروریسم اسلام سیاسی منازعه جنگ نیابتی مقاومت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷ تعداد دانلود : ۲۷۹
جمهوری اسلامی ایران، حزب الله لبنان، گروه های مقاومت در فلسطین، انصارالله در یمن، مردم عراق، سوریه و بحرین، از شناخته شده ترین اجزاء و اعضای محور مقاومت اسلامی در منطقه هستند. در راستای انجام این پژوهش که به شیوه توصیفی – تحلیلی به رشته تحریر در آمده است و تحت عنوان تاثیر محور مقاومت بر سیاست های منطقه ای ایالات متحده آمریکا در غرب آسیا نام دارد این سوال مطرح شده است که: محور مقاومت چگونه منافع آمریکا در غرب آسیا را تحت تاثیر قرار می دهد؟ برای پاسخ دهی به این سوال دو فرضیه عنوان گردید که: محور مقاومت مانع تحقق منافع و اهداف آمریکا در غرب آسیا شده است و عملکرد آن به عنوان قدرت منطقه ای و فرامنطقه ای باعث تقویت مفهوم مقاومت شد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که: هدف آمریکا در منطقه خاورمیانه نه تنها مبارزه با تروریسم نیست. آمریکا با حمایت از گروه های افراطی در سوریه خواهان ساقط کردن دولت بشار اسد و فشار به جمهوری اسلامی ایران و همچنین فروپاشی محور مقاومت است.
۵۹۱.

سیاست خارجی دولت های هفتم و هشتم در پرتو گفتمان شرق شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قدرت نرم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳۰ 263-290

کلیدواژه‌ها: ایران سیاست خارجی شرق شناسی دولت های هفتم و هشتم سید محمد خاتمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۲۵۸
در دوران ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، از منظر نحوه تعامل ساختار-کارگزار شاهد رویکرد ساختار گرایی در سیاست خارجی ایران هستیم. چرا که اگرچه خاتمی منتقد برخی شرایط ناعادالنه حاکم بر سیستم بین الملل بود، لکن عمده ترین چارچوب و الزامات ساختاری سیستم بین الملل را پذیرفته بود. از طرفی با توجه به اینکه دال مرکزی روابط خارجی قدرتهای بزرگ در نسبت با »دیگران« در افق تجویزهای شرق شناسانه است، اصالت دادن به ساختارهای بین المللی متضمن پذیرش تقسیمات شرق شناسانه و نگاه سلسله مراتبی به قدرت است. لذا در تحقیق پیش رو به این پرسش پرداخته شده است که آیا ساخت سیاست خارجی دولت های هفتم و هشتم مبتنی بر معرفت شرق شناسانه است؟ پاسخ موقت پژوهش به این صورت است که ساخت سیاست خارجی دولت های هفتم و هشتم در مواجهه با مسائل و قدرت های بین المللی تحت تأثیر معرفت شرق شناسانه بوده و برای تفسیر آن از تحلیل محتوا )کیفی( داده های اسنادی و کتابخانه ای به ویژه مبانی و مستندات نظری برنامه چهارم توسعه بهره گرفته شده است. نتیجه اینکه به نظر می رسد رویکرد ساختارگرایی شرق شناسانه مبتنی بر پذیرش خود به عنوان قدرتی تبعی نه تنها با فطرت انسانی و اندیشه اسالمی سازگار نیست، بلکه قادر نخواهد شد منافع ملی مادی مدعای خود را نیز حاصل کند.
۵۹۲.

تأثیر سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه در خاورمیانه (2019- 2002) بر سیاست خارجی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل سال یازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 394-425

کلیدواژه‌ها: حزب عدالت و توسعه منطقه گرایی نئوعثمانی گرایی سیاست خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۷ تعداد دانلود : ۲۹۲
حزب عدالت و توسعه با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک، جغرافیای سرزمینی، اتصال به اروپا و نزدیکی به روسیه و خاورمیانه از طرفی و بهره گیری از مسائل ایدئولوژیک و اشتراکات تاریخی و فرهنگی از سوی دیگر، سیاست خارجی توسعه طلبانه ای را به منظور دستیابی به هژمونی منطقه ای، دسترسی به منابع انرژی و تصاحب بازارهای خاورمیانه در پیش گرفت که هم نظم موجود در منطقه و هم روابط با ایران را به چالش کشید، لذا این مقاله در تلاش است تا سیاست های حزب عدالت و توسعه و تاثیرات آن بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را در خاورمیانه بررسی نماید؟ این مقاله با رویکردی توصیفی تحلیلی و با استفاده از اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی به بررسی سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه در منطقه پرداخته است. داده های پژوهش نشان می دهد که حزب عدالت و توسعه از سویی با تاکید بر مسائل ایدئولوژیک و بهره گیری از نقش مذهب در پی تسری نفوذ خود در مناطق پیرامونی است، و ازسویی هم با تاکید بر ویژگیهای ساختاری و ژئوپلیتیک در پی افزایش قدرت نسبی و افزایش قدرت بازیگری خود در خاورمیانه است که باعث ایجاد نوعی رقابت و تعارض در عین همکاری با جمهوری اسلامی ایران می شود و تاثیرات مستقیم و غیرمستقیمی هم به لحاظ ساختاری و هم به لحاظ هویتی بر ایران و حوزه های نفوذآن در منطقه دارد.
۵۹۳.

سیاست خارجی و حکم رانی امنیت ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال بیست و پنجم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۹۸) 217 - 247

کلیدواژه‌ها: نظام حکمرانی امنیتی سیاست خارجی نظام مشارکتی نظام اقتدارگرا مسئله های امنیتی شیوه های تأمین امنیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۲۱۹
موضوع اصلی مقاله بررسی این مسئله است که بین حکمرانی امنیت ملی و سیاست خارجی چه نسبتی برقرار است و آن ها چگونه بر شکل گیری و تکوین همدیگر اثر می گذارند. برای بررسی این نسبت و تأثیرگذاری آن ها چهار پرسش بنیادی حکمرانی امنیت طرح و چهار کارویژه سیاست خارجی تشریح شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که نظام سیاسی نقش اساسی در شکل گیری هر دو متغیر دارد و در درون آن ها نظام حکمرانی امنیتی و سیاست خارجی همدیگر را تقویت کرده و تکوین می بخشند. آن ها در قالب طیفی از نظام های اقتدارگرا تا نظام های مشارکتی سامان می یابند. هر کدام از نظام های سیاسی به میزان نزدیکی به نظام اقتدارگرا یا مشارکتی گونه خاصی از نظام حکمرانی امنیتی و سیاست خارجی را شکل می دهند که کاملاً متفاوت از همدیگر هستند. نظام های مشارکتی تعریف موسعی از بقا دارند و به دنبال رهایی افراد انسانی هستند و به رغم تنوع تهدیدات امنیتی، مسئله های امنیتی محدود و از پائین به بالا دارند که با اقناع شهروندان شکل می گیرد. دولت برای حل این مسائل به دنبال گذار از حکومت به حکمرانی است. چنین نظامی سیاست خارجی همکاری جویانه را در جامعه بین المللی پیگیری و ضمن حمایت حداکثری از امنیت شهروندان به امنیت افراد انسانی دیگر نیز توجه قابل ملاحظه ای دارد.
۵۹۴.

جایگاه هوش مصنوعی در دیپلماسی؛ ملاحظاتی برای جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال بیست و پنجم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۹۸) 311 - 331

کلیدواژه‌ها: دیپلماسی هوش مصنوعی الگوریتم دیپلماسی سایبر کلان داده ها سیاست خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۲ تعداد دانلود : ۴۷۷
هوش مصنوعی در حال تبدیل شدن به یکی از ابعاد جدید قدرت است. این موضوع می تواند به ساختار مرکز- پیرامونی نظام بین الملل که ناشی از شکاف تکنولوژیکی است، عمق بیشتری ببخشد. هرچند این تکنولوژی نوظهور در مقطع کنونی بیشتر در حوزه پزشکی، کشاورزی، صنعت و اقتصاد مورد استفاده قرار گرفته، اما بی شک صحنه عملیاتی آن به زودی به عرصه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورها نیز گسترش می یابد. پژوهش حاضر در صدد پاسخ گویی به این سؤال اساسی برآمده است که «با توجه به توسعه نقش هوش مصنوعی در عرصه های مختلف، این پدیده چه تأثیری بر دیپلماسی دارد؟». دستاوردهای این پژوهش که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به نگارش درآمده، حاکی از آن است که هوش مصنوعی به عنوان عامل شکل دهنده به محیط دیپلماسی، پتانسیل تغییر بنیادین نظم و سلسله مراتب قدرت بین المللی را دارد. این امر امنیت و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را تهدید می کند و تنها راه مقابله کنش مند این است که ایران در فرایند قانونمندکردن و هنجارسازی برای هوش مصنوعی حضور داشته باشد و فناوری هوش مصنوعی را به عنوان موضوع و ابزار دیپلماتیک مورد توجه قرار دهد.
۵۹۵.

تحلیل سازه انگارانه نقش مذهب در روابط ایران و عراق بعد از اشغال توسط آمریکا

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 57-75

کلیدواژه‌ها: اشغال عراق سیاست خارجی ایران ایدئولوژی سازه انگاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۱ تعداد دانلود : ۲۰۴
حمله آمریکا به عراق در سال 2003 باعث گردید تا ایران که قبل از آن به صورت بالقوه عراق را دشمن ژئوپلتیک خود تلقی می کرد، نگرانی اش از روی کار آمدن یک دولت تهدیدگر در عراق دوچندان شود، حضور نیروهای آمریکایی نیز به این نگرانی ها دامن می زد. با این حال شرایط در عراق پس از اشغال به گونه ای رقم خورد تا ایران به عنوان یک بازیگر خارجی اصلی در این کشور به ایفای نقش بپردازد. پس از این اشغال، نسلی از دولتمردان در این کشور روی کار آمدند که روابط نزدیکی با جمهوری اسلامی ایران برقرار کردند. این روابط متأثر از انگاره های مذهبی رهبران دو کشور بود که باعث شد این روابط کاملاً متفاوت از قبل و در سطح گسترده ای دنبال گردد. با این تفاسیر هدف اصلی این مقاله بررسی چگونگی شکل گیری این روابط در سطح دو کشور ایران و عراق است. با توجه به آنچه گفته شد، سؤال اصلی این مقاله عبارت از این است که این روابط چگونه پدید آمد و عوامل مؤثر بر شکل گیری این گونه روابط چه بوده است؟ فرضیه این مقاله بر این است که انگاره های مذهبی و ذهنی در شکل گیری این روابط و به وجود آمدن همگرایی بین این کشورها مؤثر بوده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از رهیافت سازه انگاری درصدد است تا به تبیین این موضوع بپردازد.
۵۹۶.

مدل تحلیلی سیاست خاورمیانه ای ایران در دوران آشوب

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 134-154

کلیدواژه‌ها: ایران خاورمیانه آشوب امنیتی سیاست خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵ تعداد دانلود : ۲۰۹
سال های 2011 میلادی به بعد را می توان سال هایی پیچیده و در عین حال مهمی برای سیاست خارجی ایران در منطقه خاورمیانه تلقی کرد؛ دورانی که نظم جهانی دچار دگردیسی های عمده ای شده و منطقه خاورمیانه به مثابه یک زیرسیستم از وضعیت و فرایندهای جهانی تحت عنوان «آشوب» تاثیر پذیرفته است. از این رو، خاورمیانه که برای سال ها دچار بحران و بی نظمی مدام بود، به سمت یک اشوب و بی ثباتی امنیتی حرکت کرد. مولفه ها و نشانه های آشوب امنیتی در خاورمیانه را می توان بحران های مزمن، چرخه های بحران امنیتی، تداخل بحران، ابهام امنیتی، گسترش افراط گرایی و تروریسم و ظهور دولت های شکننده دانست. در این قالب، الگوی رفتار منطقه ای ایران برای حفظ و پیگیری منافع ملی و نیز رویارویی با بحران ها و تضادهای منطقه ای از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود. این پژوهش به این سوال اصلی پاسخ خواهد داد که سیاست خارجی ایران در دوران آشوب امنیتی خاورمیانه واجد چه ویژگی ها، مولفه ها و راهبردهایی است؟ فرضیه اصلی نیز عبارت از این است که در وضعیت آشوب و در شرایطی که تهدید و ابهام امنیتی افزایش یافته، جمهوری اسلامی ایران از طریق ساز وکارهای راهبردی، ارتباطی-دیپلماتیک و دولت قوی به مدیریت چنین روندی می پردازد. این پژوهش تلاش می کند که با روش توصیفی-تحلیلی، نخست مولفه های آشوب امنیتی را بررسی کرده و سپس راهبردهای سیاست خارجی و ابزارهای سیاسی-امنیتی ایران در دوران اشوب امنیتی خاورمیانه را تبیین کند. 
۵۹۷.

دیپلماسی مدبرانه: الگوی برآمده از چهار دهه مقاومت اقتصادی در ایران پس از انقلاب اسلامی

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 81-105

کلیدواژه‌ها: دیپلماسی اقتصادی سیاست خارجی توسعه ملی اقتصاد جهانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶ تعداد دانلود : ۱۸۵
همه کشورها برای رسیدن به درجه مطلوبی از توسعه برنامه ریزی کرده و جهت تحقق یا ارتقای آن راهبردهایی را در نظر می گیرند. کشورهای توسعه یافته درصدد توسعه روزافزون و افزودن بر فاصله خود با کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه هستند؛ در مقابل سایر کشورها نیز در پی کاستن از شکاف موجود می باشند. برای رسیدن به توسعه ملی مناسب به ابزارهای متنوع از جمله دیپلماسی مدبرانه نیاز است. دیپلماسی مدبرانه می تواند تسهیل گر توسعه ملی از طریق تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی و ارتباط نظام مند با جامعه بین الملل و بهره گیری از فرصت ها باشد؛ الگویی که پس از چهار دهه انقلاب اسلامی ایران می تواند مورد توجه دیپلماسی قرار گیرد. جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور مهم در حال توسعه تلاش دارد تا بر اساس سند چشم انداز 1404 به کشوری توسعه یافته و قدرت نخست منطقه تبدیل شود. یکی از ابزارهای تحقق این امر بهره گیری از دیپلماسی مدبرانه است. هدف اصلی این پژوهش پاسخ به این پرسش اصلی است که دیپلماسی مدبرانه با بهره گیری از چه راهبردهایی می تواند به تحقق توسعه مطلوب اقتصادی و اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی منجر شود؟
۵۹۸.

سیاست ایالات متحده نسبت به چین در چارچوب استراتژی مصون سازی (2021- 1990)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره ۱۱ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۴۰) 7 - 38
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۲۰۲
روابط آمریکا و چین مهمترین و در عین حال پیچیده ترین روابط در آسیا است. با توجه به رشد سریع چین و تلاش امریکا برای حفظ قدرت خود در منطقه، دو کشور در کشمکش فزاینده ای برای کسب قدرت و نفوذ بیشتر در آسیا قرار گرفته اند و سطوح مختلف تعامل و رقابت را در برابر یکدیگر تجربه می نمایند. پرسش این است که با عنایت به اهمیت آسیا در استراتژی های کلان ایالات متحده، واشنگتن چه راهبردی را در مقابل ظهور پکن در منطقه دنبال می نماید؟ فرضیه پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته آن است که واشنگتن به دلیل نگرانی از پیامدهای غیرقابل پیش بینی رقابت با چین که ممکن است به منازعه نظامی دو کشور منجر شود؛ سعی نموده است طیفی از استراتژی مصون سازی(مثبت تا منفی) را متناسب با ارزیابی این کشور از تاثیر خیزش چین بر هژمونی آمریکا در دستور کار قرار دهد تا ضمن مهار چین از رویارویی مستقیم با این کشور جلوگیری نماید. یافته های پژوهش نشان می دهد که ایالات متحده در برخورد با رقبا، استراتژی های متنوعی را به صورت هوشمند متناسب با شرایط ژئوپلتیک منطقه و فضای عمومی بین المللی به کار برده است.
۵۹۹.

برسازی فرآیند تصمیم گیری سیاست خارجی بریتانیا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره ۱۱ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۴۱) 59 - 100
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۲۹۷
بریتانیا سال ها پس از فروپاشی امپراطوری اش، همچنان از قدرت های تأثیرگذار در سیاست و روابط بین الملل و از اعضای مهم در نظم بین المللی معاصر است. با نظر به سوابق طولانی روابط ایران و انگلیس و نفوذ همیشه جاری این کشور در ایران، و  برای تأثیرگذاری بر سیاست و روابط بریتانیا با دیگر کشورها و سازمان ها به جهت تأمین منافع ملی جمهوری اسلامی ایران، باید نظام تصمیم گیری این کشور را به خوبی مورد مطالعه و شناخت قرار دهیم تا بتوانیم به الگوی کاملی از مناسبات این نظام تصمیمی دست یابیم. نویسندگان با روش توصیفی تحلیلی و بر مبنای گردآوری کتابخانه ای، در پاسخ به این سوال که تصمیم گیری در سیاست خارجی بریتانیا ذیل چه ساختار و طی چه فرآیندی شکل می گیرد؛ به تبیین عوامل، فرآیند و لایه های رسمی و غیر رسمی تصمیم سازی و تصمیم گیری این واحد سیاسی اقدام نموده و آن را تحت یک مدل به تصویر کشیده اند. سیاست خارجی بریتانیا، فاقد مواد قانونی مکتوب، پرستیژمحور، محرمانه، عملگرایانه و نخبه گراست و بدین وسیله  سیستم سیاسی، دست تصمیم گیران را باز گذاشته است تا از کنترل و فشار داخلی معاف بوده و منافع کشور (و در ابتدا منافع نخبه ها؛ حتی اگر غیر اخلاقی و یا در تضاد با قوانین بین المللی باشد) را تأمین نماید. سیاست خارجی دولت بریتانیا و تصمیم گیری نهایی، در کابینه با محوریت شخص نخست وزیر و با کارگزاری وزارت امور خارجه این کشور شکل گرفته و تکمیل می شود. نهادهای رسمی همچون سلطنت و سازمان های دولتی و امنیتی و نیز عوامل غیررسمی مثل گروه های فشار و رسانه ها به سهم خود بر تصمیم گیری مؤثرند
۶۰۰.

رفتارشناسی اقلیت های قومی در سیاست خارجی نوین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره ۱۱ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۴۲) 65 - 97
تعداد بازدید : ۲۷۲ تعداد دانلود : ۲۱۶
گذار سیاست از موضوعات بنیادین به غیربنیادین، رشد اهمّیت نیروهای اجتماعی و فرهنگی در سیاست گذاری از یک سو و درک اقلّیت ها به عنوان هویت فراملّی از سوی دیگر، ضرورت توجه به آنها در سیاست خارجی را دوچندان می کند. اما شدّت غفلت از اقلیت ها تا حدی پیش رفت که به عنوان یک مسئله فرهنگ-گریز پنداشته شد. با وجود اهمیت جهانی شدن فرهنگی و جلوس مسئله قومیت به سطح سوم سیاست، علمای روابط بین الملل آن را محصول فرعی روابط متقابل بین فرآیندهای دولت سازی و ساختار آنارشیک می پندارند. حال آن که قومیت ذاتا یک مسئله سیاسی است. اما تغییر سیستم سیاست گذاری خارجی در عصر پساجنگ سرد، ضمن تمهید بستری مهیا برای تکثّر قومی و محیط متأثر از گروه های لابی، انگیزه ای برای سهم خواهی این نیروی نوظهور در سیاست گذاری ایجاد کرد. به بیان دیگر، بین المللی شدن سیاست داخلی به مثابه تحفه سیاست قومی و تحول فناوری های شناختی منجر به کیفی سازی فعالیت سیاسی اقلیت های قومی گردید. با این وجود، عدم نمایندگی اقوام در سیاست خارجی به یک مسئله سیاسی مبدل شد. طبق این امر، تلاش برای تبیین الگوی تعامل بین اقلیت های قومی و سیاست خارجی به اهتمام اصلی نگاشته جاری بدل گردید. طبق فرضیه پژوهش، نمایندگی سیاسی و دموکراتیک در تصمیم گیری به عنوان راهبردی برای تعدیل شکاف بین اقوام و سیاست خارجی ارائه می شود. این پژوهش با کاربرد نظریه جامعه شناسی کثرت گرا و روش شناسی تحلیلی – تطبیقی، فرضیه اصلی را به آزمون می گذارد.