بررسی علل تاریخی – اقلیمی ایجاد اوئی ها در منطقه کاشان
حوزه های تخصصی:
در این مقاله، پس از شرح اقلیم منطقه کاشان و سازوکارهای مردم این منطقه برای سازگاری با محیط طبیعی، تاریخ آن از پیش از تاریخ تا دوره قاجار به اجمال مرور می شود. نتیجه گرفته می شود که این منطقه همواره محل آمد و شد و تاخت و تاز لشگریان مختلف بوده است. شهر کاشان از دوره سلجوقی به بعد، در پناه برج و باروی سترگ خود را در برابر هجوم ها مقاوم کرده است؛ اما روستاهای نزدیک شهر و از جمله نوش آباد فاقد برج و بارو بودند و دشمن سرخورده از حمله به کاشان به روستاهای اطراف آن حمله می کرده است. مشکلات ناشی از ناامنی از یک سو و آگاهی اهالی از روان بودن آب قنات از زیر خانه هایشان از سوی دیگر، و همچنین وجود اقلیم گرم و خشک منطقه کاشان، باعث شده است که آن ها فضاهائی در خانه های خود به صورت چاه ایجاد کنند. این فضاهای زیرزمینی را که در آن ها هم آب قنات جاری بوده و هم اتاق های زیرزمینی برای انبار گندم داشته، در نوش آباد «اوئی» می گویند. تجزیه و تحلیل راهروها و فضاها می رساند که کاربری جانپناه، بخش عمده ای از هدف سازندگان آن ها بوده است. یافته های تحقیق بیانگر این هستند که: 1- وضعیت اقلیمی منطقه کاشان در ایجاد فضای معماری جدیدی به نام «اوئی» برای بهره برداری از آب نقش داشته است؛ 2- وضعیت جغرافیائی و قرار گرفتن منطقه در مسیر لشگرکشی ها و حوادث تاریخی آن، در پیدایش فضای معماری مزبور به منزله جانپناه مهم بوده است؛ 3- بهره برداری از «اوئی» در دوره های مختلف با توجه به شرایط سیاسی تغییر کرده؛ و 4- احتمال این که چنین فضاهائی از آئین مهر و مهرپرستی باقی مانده باشد، وجود دارد.