مطالب مرتبط با کلیدواژه

زمین


۲۱.

ادبیات روستایی در رمان های عربی و فارسی؛ بررسی تطبیقی الأرض شرقاوی و جای خالی سلوچ دولت آبادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی (نقد و ادبیات تطبیقی سابق) سال دوم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۷

کلیدواژه‌ها: فقر زن زمین محمود دولت آبادی آب ادبیات روستایی عبدالرحمن الشرقاوی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات روایی و داستانی گونه های معاصر رمان و رمان نو
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق ادبیات فارسی و ادبیات عرب
تعداد بازدید : ۱۶۸۴ تعداد دانلود : ۶۰۲
در ادبیّات جوامع مختلف، ادبیّات روستایی به عنوان یکی از زیرشاخه های مهمّ ادبیّات داستانی مطرح بوده و بسیاری از نویسندگان بزرگ در این مورد آثاری را به رشتة تحریر درآورده اند. در ادبیّات عربی می توان از عبدالرّحمن الشّرقاوی نویسندة مصری خالق رمان الأرض نام برد که روستای کودکی خود را با ماجراهایش به تصویر می کشد؛ و از نویسندگان مشهور ادبیّات فارسی در این عرصه محمود دولت آبادی است که آثارش او را به عنوان نویسندة اقلیمی و منطقه ای، معروف ساخته است؛ او در رمان جای خالی سلوچ روستایی به نام «زمینج» را با مشکلات خانوادة سلوچ به تصویر می کشد. این مقاله با رویکردی تطبیقی پس از تحلیل دو رمان مذکور، به موضوعاتی همچون: جایگاه زنان، فقر روستائیان، آب و آبیاری، نقش زمین و ظلم دولت مردان می پردازد و واقع گرا بودن دو نویسنده، توجّه آن دو به آثار بومی، اهمیّت جایگاه زنان در دو رمان، روحیة استواری روستائیان در برابر ظالمان را بازمی نماید.
۲۲.

اسطوره باروری و آیین های باران سازی در کوهمره سرخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال چهارم بهار ۱۳۹۵ شماره ۸

کلیدواژه‌ها: زمین اسطوره تیشتر اناهیتا کوهمره ورزاو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳۳ تعداد دانلود : ۱۳۶۹
بررسی های میدانی در مناطقی که هنوز بکر و دست نخورده باقی مانده اند، نشان می دهد که باورهای اساطیری پس از قرن ها همچنان زنده اند و با اندکی تغییر و تحول به حیات خود ادامه می دهند. این باورها گاه چنان با زندگی مردم آمیخته اند که بر همه ارکان آن تأثیر می گذارند؛ به گونه ای که جداکردن و گاه تشخیص آن ها بسیار دشوار است. منطقه کوهمره سرخی یکی از منابع غنی اسطوره ها و باورهای کهن ایرانی است که پیوندی عمیق و مانا با اسطوره ها و باورهای ساکنان سرزمین ایران و حتی بین النهرین دارد. امروزه بخشی از باورهای اساطیری مردم این منطقه کهن مسکونی همچنان باقی مانده است. در این جستار بخشی از باورهای اساطیری بومیان منطقه در قالب اسطوره باروری و جشن های آب واکاوی شده است. همچنین کوشش شده است اگر شباهت و یا تفاوتی میان اسطوره های این منطقه و اسطوره های ایرانی و غیرایرانی وجود دارد، بازنموده شود. اسطوره باروری در این منطقه از چهار ضلع زمین، ورزاو، اناهیتا و تیشتر تشکیل شده است که بومیان منطقه درباره هریک باورهای ویژه ای دارند. از سوی دیگر دو آیین «کوسه کلی» و «قدح رو برد» بازمانده آیین های باران سازی در این منطقه است.
۲۳.

انتخاب گروهی و اشرافیت؛ نظری بر زمینه های عدم استقرار نهاد شورا در صدر اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۵)

کلیدواژه‌ها: زمین شورا صحابه انتخاب گروهی اشرافیت سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۹ تعداد دانلود : ۷۸۰
نخستین دهه های پس از درگذشت پیامبر(ص) از نظر تاثیر آن بر ماهیت نظام سیاسی مسلمانان در دوره های پسین دارای اهمیت چشمگیری است.  سرنوشت سازترین رخداد این دوره، برنشستن معاویه بر تخت خلافت و سپس ولی عهدی یزید بود که سرآغازی شد بر استقرار سنت خلافت خاندانی موروثی.  با این حال این شیوه، در صدر اسلام به لحاظ نظری پیشینه و مشروعیتی نداشت؛ و در برابر، شیوه ی انتخاب گروهی یا شورایی بود که از دو چشم انداز نظری و عملی چنان که خواهیم گفت شیوه ای مطلوب و ممکن به شمار می آمده است.  این ناسازوارگی میان نگرش های نظری و واقعیت تاریخیِ استقرار شیوه ی الگوی خاندانی موروثی، نیازمند توضیح است و به نظر می رسد یکی از قانع کننده ترین پاسخ ها را با یک بررسی ساختارنگرانه می توان پیش نهاد.  در این نوشتار چنین استدلال می شود که به علت وجود نداشتن طبقه ی منسجم اشرافیت سیاسی به سان یک پیش شرط لازم بود که شیوه ی انتخاب گروهی در صدر اسلام پا نگرفت.  این فقدان از یک سو در کشاکش های پس از قتل عثمان ریشه داشت، و از سوی دیگر در ویژگی ها و شیوه های توزیع و مالکیت زمین در این دوره.
۲۴.

مفهوم سنجی و ارزیابی روایات حاکی از مرکزیت کعبه در زمین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال چهاردهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۳۳)

کلیدواژه‌ها: زمین کعبه وسط دحوالارض ارزیابی سندی و متنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷۶ تعداد دانلود : ۸۲۶
در منابع حدیثی شیعه،تنها در یک روایت، ضمن اشاره به پدیده «دحو الارض» به موضوع «مرکزیت کعبه در زمین» پرداخته شده است.روایت مزبور را شیخ صدوق در کتاب عیون اخبار امام رضا (ع) به نقل از محمد بن سنان از امام رضا(ع) که در پی تبیین علل برخی احکام است. این روایت در سایر آثار شیخ صدوق ونیز در وسائل الشیعه به صورت تقطیع شده واز یک طریق واحد گزارش شده است.درکتب حدیثی نیز تا قبل از قرن چهارم هجری، ناقلی جزشیخ صدوق (ره) نداشته است ، شایان ذکراست که برخی ادیان دیگر نیز بر مرکزیت اماکن دینی خود اذعان دارند. در این مقاله کوشش شده حاکی از آن است که حدیث مورد بحث از اعتبارلازم نزد رجالیان برخوردار نیست ، در بررسی محتوایی حدیث و با فرض صحت آن ،چنانکه «وسط بودن کعبه در زمین» از حیث علمی سنجیده شود با توجه به بافت کامل حدیث، مراد از«الارض» مکّه است،و منظور از «وسط» بودن کعبه در زمین،مرکزیت کعبه در مکّه خواهد بود ؛اما چنانکه محتوای روایت از حیث معنوی مورد بررسی قرار گیرد، منظور از وسط بودن کعبه در زمین شرافت و منزلت این مکان بر سایر مکان هاست.
۲۵.

تجلی اصل مادینه هستی در بیان قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال اول زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ 145-170

کلیدواژه‌ها: قرآن بیان اساطیری زمین زن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۷ تعداد دانلود : ۲۵۷
امروزه یکی از حوزه های حائز اهمیت در مطالعات قرآن کریم، توجه به اسلوب های بیانی این متن مقدس در ارائه تعالیم الهی است که از دیرباز تا به امروز، اذهان بسیاری از عالمان بلاغت و بیان را به خود مشغول ساخته است. در این راستا یکی از اسلوب های بیانی قرآن کریم در ارائه پیام هدایت، حوزه مربوط به بیان های اساطیری این متن مقدس است که در ادبیات سنتی ما، تا حدود زیادی همان بحث تلمیحات(اشارات) است و با اسطوره گویی یا بررسی سرشت زبانی عناصر اسطوره ای متن، تفاوت اساسی دارد. بر همین اساس قرآن پژوهان، معتقدند کاربست این اسلوب بیانی در قرآن کریم، نه تنها قدحی به این کتاب وارد ننموده و اختلالی در آموزه ها و تعالیم مقدس آن ایجاد نمی کند بلکه حتی در راستای فصاحت و بلاغت آن نیز بوده و با "بلسان قوم" بودن این کتاب مقدس(ابراهیم/4)، سازگار و هماهنگ است. اما یکی از گونه بیان های اساطیری قرآن کریم، اشارات این متن مقدس به کهن الگوی مام زمین است که ابتدا به صورت بزرگ مادر اولیه در اعصار قدیمی، مورد پرستش واقع می شد و سپس در ادوار مختلف تاریخی، از اهمیت و جلای آن کاسته شد. تا اینکه در نهایت، به ضمیرناخودآگاه آدمیان انتقال یافت و تنها از طریق ادبیات و هنر بر ذهن و زبان نوع بشر جاری گشت. در این راستا پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سوال است که با توجه ب ه پیش ینة اساطیری زن سالارانة تمدن بین النهرین و جزیره عربستان ، آیا می توان انواع بازنمود این کهن الگوی مام زمین را در بیان اساطیری قرآن کریم نیز بازشناخت؟ با توجه به آیات قرآن کریم، زمین در ضمیر ناخودآگاه جمعی اعراب عصر نزول، با چه کیفیتی می زید؟ کارکرد این گونه بیان ها، در القای مفاهیم الهی چیست؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که خداوند سبحان در اسلوب بیان اساطیری این متن مقدس، بستر ظهور و تجلی این کهن الگوی مادینه را فراهم ساخته و بدین ترتیب با نفوذ در ضمیرناخودآگاه مخاطبان، پیام هدایت خویش را انتقال داده است.
۲۶.

تحلیلی بر «و من الارض مثلهن» در آیة 12 سوره طلاق با تاکید بر روایت رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم پاییز ۱۳۹۶شماره ۱۹ 123-148

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) ارض سبع سماوات زمین مثل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۰۲ تعداد دانلود : ۵۶۸
در روایتی از امام رضا(ع) به شرح و تبیین بخشی از آیه 12 سورة طلاق: «...ومن الارض مثلهن...» با تعبیر آسمان ها و زمین های گنبدی شکل و تو در تو پرداخته شده است. با عنایت به این که دربارة این آیه، تاکنون تفاسیر گوناگونی از جمله همانندی عددی، همانندی در کیفیت و آفرینش و ... ارائه شده، واکاوی روایات تفسیری ذیل آیه مورد بحث، نقش محوری روایت امام رضا(ع) در تبیین خلقت آسمان ها و زمین و همانندی زمین به آسمان ها را برجسته می کند. این روایت در منابع مختلف مورد استناد قرار گرفته و منشأ ارائة تفاسیر گوناگون از هفت زمین شده است. در این روایت به همانندی عددی زمین و آسمان ها اشاره شده که به دلایلی چون تعارض با کاربردهای قرآنی «ارض» بسیار مورد مناقشه قرار گرفته و برخی رأی به جعلی و نامعتبر بودن آن داده اند. از این رو در پژوهش حاضر، سند و متن روایت مذکور از رهگذر تأمل در قرآن، روایات، زبان عربی و برخی واقعیت های علمی به روش بررسی سندی و نقد محتوایی روایات مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. بر این اساس، حاصل این نوشتار از اعتبار سندی این روایت و علم و بینش عمیق امام رضا(ع) در تبیین آیات آفرینش حکایت می کند.
۲۷.

تفکر سیستمی حکمت متعالیه در شناخت محیط زیست (مطالعه ی موردی: زمین)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های عقلی نوین سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵ 31 - 55

کلیدواژه‌ها: تفکر سیستمی زمین حکمت متعالیه ملاصدرا محیط زیست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹۵ تعداد دانلود : ۸۵۱
از قرن بیستم تفکر سیستمی به عنوان یک تفکر کل نگر و کارآمد در مطالعه ی سیستم های پیچیده با تأکید بر درک اصول مهمی چون «همبستگی و تعامل بین اجزا»، «هدفمندی» و «تکامل پذیری» در سیستم مورد توجه اندیشمندان قرار گرفت. در این میان آنچه کمتر مورد توجه قرار گرفته است تبیین فلسفی این نوع از تفکر می باشد. مقاله ی حاضر با روش توصیفی تحلیلی به بررسی تفکر سیستمی در حکمت متعالیه به عنوان یک نظام جامع فلسفی توحیدمحور و بازتاب آن در شناخت محیط زیست به ویژه زمین خاستگاه تکون و تکامل موجودات صورت گرفته است. بررسی اصول هستی شناسی حکمت متعالیه چون اصالت وجود، تشکیک وجود، وحدت وجود، وجود ربطی و حرکت جوهری نشان از آن دارد که نگاه ملاصدرا به پدیده های طبیعی چون زمین بر اساس تفکر سیستمی است و اصول اساسی این تفکر و مزایای آن در آن وجود دارد. در چنین رویکردی هستی یک کل با اجزای به هم پیوسته است و زمین به عنوان جزئی مهم از این سیستم جامع به صورت یک سیستم یکپارچه و هدفمند، در سیری استکمالی به سوی منبعی قدسی در حرکت است. بی شک این نوع از تفکر، طبیعت شناسی نوینی را فراروی دست اندرکاران محیط زیست قرار می دهد.
۲۸.

بررسی شکل هندسی اجزای جسم از نگاه ذیمقراطیس و پیروانش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی - کلامی سال نوزدهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۷۴) 6 - 23

کلیدواژه‌ها: جسم ذیمقراطیس شکل آتش زمین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۵ تعداد دانلود : ۵۱۳
درباره بساطت و ترکّب جسم ، در فلسفه -که عهده دار شناخت واقعیات است - دو قول مطرح شده یکی قول به بساطت که جسم را تنها صورت جسمیّه می داند و ترکب آن از ماده و صورت و نیز ترکب از اجزاء صغار را منکر می شود. و دیگر قول به ترکّب که صاحبان این قول به دو دسته تقسیم می شوند: یکی آنان که جسم را از ماده و صورت (یعنی صورت جسمیه) مرکب می دانند. و دیگر کسانی که به ترکب آن از اجزاء صِغار معتقدند. گروه اخیر برای هر کدام از اجزاء سازنده عناصر و نیز برای هر کدام از اجزاء سازنده افلاک شِکلی را تعیین کرده اند که این مقاله دو شکل از آن ها را بحث کرده است. توضیح این که عناصر بسیط چهارتا هستند و افلاک در نظر آنان شکل مشترک دارد، پس شکل هایی که برای اجزاء عناصر و افلاک وجود دارند مجموعاً پنج شکل اند. در این مقاله به تبیین دو شکل (شکل اجزاء نار و شکل اجزاء ارض) عنایت شده است. در بیان هر یک از این دو شکل - که در تحریر اقلیدس شکل شانزدهم و هفدهم مقاله سیزدهم واقع شده اند - به نحوه ساخت شکل توجه شده و پس از ذکر مفروضات مسئله ، طریقه ساخت بیان شده و آنگاه بر صحت طریقه ساخت ، دلیل اقامه شده است.
۲۹.

تأملی درباره چیستی هنر از نگاه هیدگر

نویسنده:
منبع: پژوهش در هنر و علوم انسانی سال چهارم اردیبهشت ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵)
تعداد بازدید : ۶۰۹ تعداد دانلود : ۳۳۷
هیدگر در کانون فلسفه قاره ای قرار دارد. وی همچنان که در آثار فلسفی خود، سعی در گذشت از متافیزیک دارد؛ در رساله سرآغاز اثر هنری نیز سعی دارد از هنر و سنت زیبایی شناسی که به باور وی دارای مبانی متافیزیکی است، گذر کند. هیدگر با استفاده از روش پدیدارشناسی- هرمنوتیک که از ویژگی های بارز تفکر وی است به تأمل دربارة ذات هنر و اثر هنری می پردازد و در این راستا با بررسی مفاهیم چیز، ابزار، حقیقت، عالم، زمین و شعر که تلقی ما از هنر و اثر هنری بر این مفاهیم استوار است، تلقی های رایج و مشهور دربارة هر یک از این مفاهیم را نقد می کند و در پایان بیان می دارد که ذات هنر شعر است. در این مقاله که با روش توصیفی و تحلیل محتوا گرداوری شده به ارزیابی رویکرد متفاوت هیدگر به هنر و مؤلفه های آن و ارتباط آن با شعر می پردازیم.
۳۰.

حفاظت بنیادین از محیط زیست و زمین با تکیه بر مفهوم سکنی گزیدن در اندیشه هیدگر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تأملات فلسفی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۲ 65 - 91

کلیدواژه‌ها: سکنی گزیدن محیط زیست زمین طبیعت تکنولوژی مسئولیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۳۴۵
نحوه ی تعامل ما با محیط زندگی مان بستگی وثیقی دارد به تلقی و نگرشی که درباره ی آن داریم. این تعامل گاهی نسبتی است سلطه جویانه میان انسان و محیط زیست و موجودات ، چنانکه در تفکر سوبژکتیو مدرن شاهد آن هستیم. نسبتی که زمینه ساز ایجاد و تشدید بحران های زیست محیطی شده و حیات زمین و موجودات را با تهدیدات جدی مواجه ساخته است. در مقابل، می توان نسبت دیگری را در نظر آورد که بر اساس آن آدمی در برابر جهان و درباره ی آن واجد نسبتی از سر خویشاوندی است. در میان متفکران معاصر تفکر هیدگر مشیر به نسبتی با محیط زیست است که بر اساس آن می توان بر بحران های زیست محیطی غلبه کرد. تفکری که در عین حال به مباحث این حوزه اعتباری عقلانی اعطا می کند. در این مقاله نشان داده می شود اندیشه ی هیدگر درباره ی وجود و سکنی گزیدن می تواند نگاه ما را در خصوص نسبت آدمی با خود و جهان تغییر دهد. بنابراین بر پایه ی مفهوم سکنی گزیدن و معنی زمین و طبیعت در اندیشه ی وی ، شیوه ی دیگری از مواجهه ی انسان با محیط زیست و زمین مورد بررسی قرار می گیرد، شیوه ای مبتنی بر ذات سکونت که مطابق آن انسان در مقام نگهدارنده و وارث زمین و موجودات، با آنها نسبت برقرار می کند.
۳۱.

بررسی مکتب جئوکلاسیک در زمینه اقتصاد اخلاقی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق دوره جدید سال چهارم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱۵ (پیاپی ۳۷) 157 - 179

کلیدواژه‌ها: اخلاق زمین مالیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۲۸۳
هدف تحقیق حاضر بررسی زمینه های اخلاقی در مکتب جئوکلاسیک می باشد. موضوع اقتصاد اخلاقی از دهه 1990 بار دیگر در ادبیات علم اقتصاد مخصوصاً پس از بحران های دهه اول هزاره سوم مورد توجه قرار گرفته است. به طوری که برخی معتقدند که اقتصاد خود یک زیر مجموعه ای از اخلاق می باشد و علم اقتصاد بدون توجه به اخلاق بی معناست. از طرفی مکتب جئوکلاسیک تمرکز اصلی خود را بر روی زمین به عنوان مهمترین عامل تولید و شبیه مکتب فیزیوکرات ها در سیر اندیشه های اقتصادی عوامل طبیعی را مورد تاکید قرار داده است. به عبارت دیگر مکتب جئوکلاسیک ترکیبی از عقاید کلاسیک ها وفیزیوکرات ها بوده است، ولی نسبت به برخی از اصول این مکاتب انتقاد کرد. هنری جورج فیلسوف و تئوری پرداز قرن نوزدهم به عنوان بنیا نگذار این مکتب است. دراین راستا با استفاده از منابع کتابخانه ای و روش توصیفی رابطه اخلاق و این مکتب مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از آنست که مکتب جئوکلاسیک از مهم ترین مکاتبی است که به نقش اخلاق در اقتصاد بسیار تاکید شده است. علاوه بر این، مکتب جئوکلاسیک حتی جامعه ای را که نظام اقتصادی اش براساس اصول اخلاقی نباشد پایدار نمی داند. با وجود اینکه اقتصاددانان حرفه ای در آن زمان بر نظریه جدایی اقتصاد از اخلاق تاکید داشتند، هنری جورج متعقد بود که اخلاق عنصر تفکیک ناپذیر اقتصاد است و اقتصادی که مبانی اخلاقی نداشته باشد دیر یا زود از هم خواهد پاشید. از دیدگاه جئوکلاسیکها موضوعاتی از قبیل فقر، بیکاری، عدالت با تاکید بر مالیاتها وتوزیع درآمد و ثروث، بحران زیست محیطی از مواردی است که بدون توجه به مبانی اخلاقی علم اقتصاد قابل بحث و بررسی نمی باشد.
۳۲.

ارث زنان از فضاى محاذى زمین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: فقه سال بیست و یکم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۸۰) 31 - 60

کلیدواژه‌ها: ارث فضا زمین زن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۱۸۳
از آن جا که به نظر قریب به اتفاق فقهاى شیعه، زن از ارث برى برخى اموال شوهر متوفاى خویش محروم است، این پرسش وجود دارد که آیا فضاى محاذى زمین که امروزه از مهم ترین اموال به حساب مى آید، از مصادیق محرومیت به حساب مى آید یا آن که محرومیت، شامل این فضا نمى شود و زن مطابق اصل اولیه و عمومات، از آن ارث مى برد؟ تحقیق حاضر، ضمن بررسى و اثبات مالیت مستقل براى فضا، محرومیت را مختص زمین دانسته، فضاى محاذى زمین را خارج از موارد محرومیت مى داند. یکى از ثمرات مهم این تحقیق ارث زنان از عین بسیارى از آپارتمان هاى مسکونى و تجارى و ادارى است.
۳۳.

جستاری در تفسیر «اربعه ایام» سوره فصلت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۹۲) 83 - 100

کلیدواژه‌ها: سوره فصلت آفرینش زمین کوه معادن کانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۲ تعداد دانلود : ۳۴۵
هفت آیه از قرآن کریم، آفرینش جهان هستی را در شش دوره بیان کرده است. در آیات 9 تا 12 سوره فصلت، ظاهراً هشت دوره را مشخص کرده است. همین امر سبب شده تا مفسران و اندیشمندان اسلامی در صدد رفع تعارض ظاهری بین آیات مذکور و هفت آیه دیگر برآیند و در راستای این ضرورت، نظرات مختلفی را ارائه دهند. در این میان، آنچه مورد اختلاف آرای تفسیری گردیده، تفسیر عبارت «اربعه ایام» می باشد. یافته ها حاکی از آن است که می توان اقوال اندیشمندان را در شش دیدگاه تقسیم بندی کرد. در این نوشتار کتابخانه ای، اقوال مختلف نقد و بررسی گردیده و در نهایت، نویسندگان دیدگاه جدیدی را معروض می دارند که تفسیری متفاوت از «اربعه ایام» در آیه دهم سوره فصلت است. هرچند تمام نظرات تعارض ظاهری را مرتفع کرده و به شبهات حول و حوش آن به خوبی پاسخ داده اند، ولی به ابعاد دیگر آیه توجهی نکرده اند. اهمیت پرداختن به همه زوایای تفسیری آیات مذکور، نویسندگان را برآن داشت تا از بعد علمی بدان بنگرند.
۳۴.

تامین آسایش حرارتی فضای معماری در اقلیم گرم و خشک ایران با بهره مندی از رفتار حرارتی زمین(مطالعه موردی: استفاده از زمین در خانه های سنتی مناطق گرم و خشک ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال ششم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۳) 162 - 178

کلیدواژه‌ها: زمین اقلیم گرم و خشک معماری پایدار انرژی زمین گرمایی خانه ی ایرانی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۳ تعداد دانلود : ۴۴۱
روند نامطلوب ساخت و ساز و عدم همسازی با کیفیات آب و هوایی بومی، صدمات جبران ناپذیری را بر طبیعت، محیط زیست پیرامونی و اقلیم جهانی زده است. روند صعودی مصرف منابع محدود فسیلی، افزایش بیشینه دمای هوا، رشد بیابانزایی، و ازدیاد هزینه های ساختمانی، از اثرات معماری نا آشنا با اقلیم محلی است. در این میان، مناطق گرم و خشک، از این هجمه ی نامناسب ساختمانی- بویژه در کشور در حال توسعه ی ایران - در امان نیستند. با توجه به خطری چنین هولناک، تمامی جهان رو به انواع توسعه ی پایدار گذاشته که این مهم در مورد مناطق خشک و بیابانی با وجود محدودیتهای جغرافیایی نیز صادق است. این در حالی است که در ایران – با وجود منابع وافر انرژیهای طبیعی و تجارب گرانقدر معماری کهن اقلیمی-طی سالیان گذشتهبه دلیل عدم توجه به این داشته های فرهنگی و طبیعی، شاهد تولید انواع هزینه های ساختمانی و اقلیمی- در بخش خانگی بیش از 42% از کل سبد مصرفی انرژی کشور - بوده که نتیجه آن تخریب شرایط زیستی بوده است. از اینرو، این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی – تحلیلی و با مطالعات کتابخانه ای، پس از بررسی حجم مصرف انرژی و لزوم جایگزینی پایداری در معماری ملی و جهانی، در جهت هدف پژوهش به معرفی یکی از پایدارترین راهکارهای معماری در بومهای گرم و خشک، یعنی ارتباط با زمین و اصول آن پرداخته، و پس از شناخت ارتباط معنادار رفتار دما با عمق، جنس و تراکم خاک در مناطق گرم و خشک ایران – شاخص شهر یزد-سابقه ی این روش را در معماری سنتی کویری کشور کاویده، و سرانجام راهکارهایی را برای استفاده ی بهینه زمین در تامین شرایط آسایش دمایی - گرمایش و سرمایش ایستا - در معماری مسکونی گرم و خشک ایران پیشنهاد دهد.
۳۵.

بررسی احکام و آثار مالکیت بر فضا و قرار زمین: مطالعه تطبیقی در فقه اسلامی و کامن لا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی دوره شانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 379 - 402

کلیدواژه‌ها: زمین فضا قرار مالکیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲۱ تعداد دانلود : ۴۰۵
مالکیت اموال غیرمنقول به سطح زمین محدود نیست؛ بلکه شامل فضای فوقانی زمین (حق هوا؛ مالکیت فضا) و فضای تحتانی (مالکیت قرار) نیز می شود. دو دیدگاه عمده در فقه اسلامی و حقوق موضوعه راجع به حد مالکیت فضا و قرار شکل گرفته اند. بر اساس دیدگاه نخست، هیچ گونه حدومرزی برای مالکیت وجود ندارد و مالک زمین، مالک فضای زمین تا اوج آسمان و قرار آن تا اعماق زمین است؛ در حالی که نگرش دوم، مالکیت را تا حد متعارف و عقلایی می پذیرد. امروزه، مالکیت فضا و قرار، به فاصله متعارف از سطح زمین محدود است. ملاک عرف برای تعیین مقدار مالکیت فضا و قرار، توانایی مالک زمین در بهره برداری از فضا و قرار زمین محسوب می شود. مالک فضا و قرار می تواند انواع تصرفات مادی و حقوقی را مشروط به رعایت مقررات نظم عمومی، در مایملک خویش اعمال کند.
۳۶.

بازپژوهی در مفهوم «کاداستر» و نقش آن در اثبات دعاوی ملکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و حقوق اسلامی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 373 - 394

کلیدواژه‌ها: کاداستر حدنگاری حقوق ثبتی نوین زمین اموال غیر منقول دعاوی ملکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۰ تعداد دانلود : ۴۹۲
کاداستر که در نظام حقوقی ایران از آن با عنوان «حدّنگار» یاد می شود، نوعی از نقشه برداری ثبتی است که دارای ارزش حقوقی بوده و وضعیّت املاک کشور را از پنج جهت ارزش، موقعیّت، مالکیّت، مساحت و نوع کاربری مشخّص می سازد. به رغم اهمیّت و جایگاه این نهاد در حقوق نوین ثبتی، در نظام حقوقی ایران برخی از مسائل مربوط به آن همچنان مورد غفلت واقع شده است. مهم ترین سؤالی که در خصوص کاداستر مطرح می گردد آن است که «آیا کاداستر توانایی تعارض با سایر ادلّه اثبات دعوا را دارد؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ این سؤال، اطّلاعات کاداستر کدام یک از ادلّه مذکور را نقض نموده و توانایی مقابله با کدام یک از این ادلّه را ندارد؟». در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی ارزش استناد به نقشه های کاداستر در دعاوی ملکی پرداخته شده و روشن گردیده است که با توجّه به طریقیّت ادلّه اثبات دعوا و نقش آنها در دستیابی به فلسفه و هدف اصلی دادرسی یا همان کشف واقعیّت، و با عنایت به میزان اعتبار و قابلیّت اتّکا به اطّلاعات کاداستر، این اطّلاعات توان مقابله با سایر ادلّه اثبات دعوا و نقض آنها را دارا می باشد.
۳۷.

تأملی بر خویشکاری های زن در ایران باستان، با نگاهی به شاهنامه

نویسنده:
منبع: شفای دل سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 1 - 16

کلیدواژه‌ها: الهه ها حکومت خویشکاری های زن زمین کهن الگوی زن - مادر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۴۶۹
کهن الگوی زن و خویشکاری های او در ادوار و اعصار مختلف ایران، همواره یکی از موضوعاتی است که ذهن پژوهشگران را به خود مشغول کرده است. نگارنده در این جستار با روش تحلیلی – توصیفی و تحلیل داده ها به کهن الگوی زن و خویشکاری های آن در ایران باستان پرداخته است. برآیند تحقیق اثبات می کند که جایگاه زن در ایران باستان، همواره به یک شکل نبوده و در برخی از اعصار مقام او تا حد خدایان نیز بالا برده شده است. این موضوع به دورانی برمی گردد که حکومت هایی مادر سالار بر این سرزمین حاکم بوده و به تبع، خدایان آنان نیز الهه هایی مقتدر بوده اند. - این دوران، دورانی بسیار کهن است و تنها با بهره گیری از مطالعات باستان شناسی، می توان به ابعاد آن پی برد. - در این میان نمی توان از تأثیر زن در زندگی کشاورزی و همچنین خویشکاری زایش و فرزند آوری و تربیت نسل او غافل ماند. اما در دوره های متأخرتر و با کشف آهن، حکومت هایی مردسالار بر ایران حاکم می شوند و قدرت زن بسیار محدود می شود. حتی زندگی متکی بر شکار نیز بر زندگی قائم بر زمین و کشاورزی ترجیح داده می شود. به نظر می رسد ادیان آریایی از جمله آیین زرتشتی بر قدرت زن تأثیرگذاشته اند ؛ زیرا در این ادیان باستانی، نظری مثبت نسبت به زن، چنان که سابق بر آن بود، وجود ندارد.
۳۸.

همگرایی تمدنی و بحران واگرایی در جهان اسلام

نویسنده:
منبع: تمدن اسلامی و دین پژوهی سال اول تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 74 – 95

کلیدواژه‌ها: اندیشه دینی انسان زمان زمین غرب و تمدن نوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۸ تعداد دانلود : ۳۱۹
تاریخ معاصر جهان اسلام با چالش ها و بحران های متعددی مواجهه است. از مهم ترین چالش ها و بحران ها، واگرایی و تفرقه است که به نوعی بحران و چالش های دیگر به همین بحران برمی گردد. رهایی از این بحران، دست یافتن و رسیدن به همگرایی اسلامی است که مستلزم نظریه پردازی، عمل و رفتار همگرایانه می باشد. متفکران و نخبگان اسلامی نسبت به این مسأله، پاسخ ها و راه حل های گوناگونی و ارزشمندی را ارائه دادند. در این مقاله، راه حل پیشنهادی آیت الله خامنه ای و مالک بن نبی را با عنوان همگرایی تمدنی بر اساس مدل مفهومی بحران اسپریگنز موردمطالعه قرار می دهیم. بر اساس نظریه بحران اسپریگنز که چهار مرحله دارد و هر مرحله بر مرحله قبلی بنیاد نهاده می شود، شرایط کنونی ما، جهت گیری به سمت وسوی همگرایی ندارد و مشکل و بحران کنونی ما، بحران تمدنی است که ریشه و عوامل آن مشکلات فکری، فرهنگی و شبکه روابط اجتماعی است و باید برای رسیدن به تصویر آرمانی یعنی امت واحده، به سمت وسوی همگرایی تمدنی درحرکت باشیم که راه حل این مشکل و بحران به نظر می رسد.
۳۹.

ارزیابی تفکیک اراضی مسکونی و تجاری از منظر شاخص های تفکیک زمین و ذینفعان عرصه زمین؛ مطالعه موردی: منطقه یک و سه شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۴ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۷۴ 13 - 28

کلیدواژه‌ها: تفکیک اراضی زمین ارزش منطقه ای زمین مدیریت شهری تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۸ تعداد دانلود : ۲۷۷
اکثر فعالیت های بشر بر روی زمین شکل می گیرد، و عاملی موثر در حیات بشری می باشد. بر این اساس هدف اصلی پژوهش، ارزیابی تفکیک اراضی مسکونی و تجاری از منظر شاخص های تفکیک زمین در منطقه یک و سه شهر تبریز می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت کاربردی می باشد، که جهت جمع آوری داده از روش میدانی با ابزار پرسشنامه بهره گرفته شده است. ساخت پایگاه اطلاعاتی برای قطعات زمین، برمبنای شاخص های پژوهش در نرم افزار 10.4 ArcGIS صورت گرفت. جهت تجزیه تحلیل داده های پرسشنامه از آزمون های آماری ویلکاکسون، یومن ویتنی، کروسکال والیس و ضریب همبستگی اسپیرمن در نرم افزارSPSS 24 بهره گرفته شد. پرسشنامه طراحی شده در قالب شاخص های هندسی با مولفه های مساحت، تناسب و شکل با 8 سوال، دسترسی با 4 سوال، ارزش منطقه ای با 4 سوال و شاخص انسانی- مدیریتی با 4 سوال در چارچوب طیف لیکرت پنج تایی طراحی گردید. اعتبار سئوالات به صورت اعتبار صوری برآورد شد. پایایی پرسشنامه برابر با ضریب قابل قبول 76/0 بود. جامعه آماری را مجموع جمعیت منطقه یک و سه برابر با 448121 نفر تشکیل می دهد که با استفاده از فرمول کوکران در سطح اطمینان 95 درصد و ضریب خطای 5 درصد نمونه 384 نفری برآورد شد. یافته های پژوهش نشان داد که براساس شاخص های تفکیک زمین، کاربری های مسکونی و تجاری دارای تفکیک مناسب نمی باشند؛ که در این مسئله نقش معابر پررنگ تر از سایر موارد است. نتایج سنجش هم راستایی نظرات کارشناسان، بنگاهیان، صاحبان املاک و مردم عادی در مورد کیفیت تفکیک زمین با وضعیت آن در وضع موجود برپایه شاخص های پژوهش، نشان داد که نظرات کارشناسان با بیشترین فراوانی در شش مورد در منطقه یک و در هفت مورد در منطقه سه دارای هم راستایی است. در ادامه براساس نظرات سه طیف مذکور، عامل ارزش منطقه ای زمین در منطقه یک و عامل انسانی - مدیریتی در منطقه سه به عنوان بخشی از عوامل موثر در تفکیک نامناسب اراضی ارزیابی شد.
۴۰.

استفاده از روشی نوین در طبقه بندی چشم اندازهای ارضی در پهنه سرزمینی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ژئومورفولوژی کمی سال نهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۳۵) 132 - 154

کلیدواژه‌ها: طبقه بندی چشم انداز زمین ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۲ تعداد دانلود : ۳۲۴
بخشی از مطالعات ژئومورفولوژی مختص شناسایی و تفکیک خودکار، نیمه خودکار و ارائه سیستم های طبقه بندی واحد های فرمی زمین در مقیاس های مختلف است. هر یک از سیستم های چشم انداز ارضی، خود در برگیرنده تعدادی واحد های کوچک تر یا لندفرم می باشند. برخی روش ها در مقیاس شناسایی و تفکیک لندفرم ها عمل نموده و برخی به تفکیک و طبقه بندی چشم انداز ه مبادرت نموده اند. تفکیک چشم انداز های ارضی در طیف گسترده ای از مطالعات ژئومورفولوژیک همچون تهیه نقشه های ژئومورفولوژی، ارزیابی ها و پهنه بندی پتانسیل های محیطی در زمینه ژئوتوریسم، بهره برداری از محیط و توسعه پایدار، جغرافیای اقتصادی، ارزیابی مخاطرات محیطی، تنظیم سند آمایشی کشور و بسیاری بخش های دیگر به طور مستقیم و غیر مستقیم دارای کاربرد است. در این پژوهش سعی شده است که یک سیستم نوین در طبقه بندی چشم انداز های ارضی ارائه شود، که قابلیت تفکیک و طبقه بندی چشم انداز های ارضی را با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی و با در نظر گرفتن سادگی، داشته باشد. بدین منظور از مدل رقومی ارتفاعی سه مولفه ارتفاع، شیب و انحنای تانژانتی، پلان و نیمرخ، استخراج گردید، از میانگین این سه انحنا، انحنای متوسط استخراج گردید و این سه مولفه مبنای طبقه بندی چشم انداز های اراضی قرار گرفت. در گام بعدی هر یک از سه مولفه فرم شناسی فوق الذکر، بر اساس 5 روش آستانه گذاری فواصل هندسی، چارکی، شکست های طبیعی، انحراف معیار (باند اول تا چهارم) و روش میانگین وزنی  به دو بخش تفکیک گردید. سپس هر سه مولفه با یک سیستم ترکیبی، کد گذاری و عرصه سرزمین ایران به 8 واحد چشم انداز ارضی طبقه بندی گردید و نتایج به صورت نقشه های پهنه ای ارائه و تحلیل گردید.