فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده

قانون پذیری، سازه ای است که می تواند منشأ فرهنگی، اجتماعی و روان شناختی داشته باشد و پیامدهای مختلفی نیز برای افراد دارد که بسیاری از این پیامدها مرتبط با سلامت روانی افراد است؛ بنابراین، شناخت تأثیر قانون پذیری بر متغیرهای مرتبط با سلامت روانی مانند بهزیستی روان شناختی و خودکنترلی جنسی از اهمیت خاصی برخوردار است. به همین دلیل، در این پژوهش یک مداخله قانون پذیری طراحی شده است. هدف این پژوهش تعیین اثربخشی مداخله قانون پذیری بر خودکنترلی جنسی و بهزیستی روان شناختی در زنان زندانی است. طرح پژوهشی استفاده شده در این پژوهش یک طرح تک آزمودنی است. به منظور اجرای پژوهش، سه نفر از زندانیانی که بر اساس نامه دادگستری و معاونت کیفری شهرستان قم به کلینیک های مربوطه ارجاع داده شده بودند انتخاب شدند. سپس هر سه نفر تحت 6 جلسه مداخله قانون پذیری قرار گرفتند و در قالب یک پژوهش با طرح ABA، پرسش نامه بهزیستی روان شناختی ریف (1989) و پرسش نامه خودکنترلی جنسی اسماعیلی (1394) را به عنوان آزمون های خط پایه، حین اجرا و پیگیری (2 بار بافاصله 1 ماه) تکمیل کردند. داده ها به روش توصیفی و بر اساس تحلیلی بصری (سطح، روند، تغییرپذیری) تحلیل شد. نتایج نشان داد که مداخله قانون پذیری بر بهزیستی روان شناختی و خودکنترلی جنسی زنان زندانی اثر مثبت دارد. بنابراین به نظر می رسد که با اجرای مداخلات مربوط به قانون پذیری به ارتقای بهزیستی روان شناختی و خودکنترلی جنسی زنان زندانی کمک کرد. به همین دلیل، پیشنهاد می شود که این مداخله در برنامه های آموزشی و فرهنگی مرتبط با زندان ها گنجانده شود.

در دوره طولانی قاجار تاریخ پوشاک همواره بخشی از تاریخ تمدن و فرهنگ قاجار است که سهم مهمی در هویت فرهنگی ایران دارد؛ یکی از جنبه های مطالعاتی در زمینه پوشش زنان در دوره قاجار مطالعه لباس آنان در داخل و خارج از منزل است که در تصاویر نقاشی این دوره بازتاب داشته است. یکی از مسایل مهمی که در این دوره با فرهنگ و هویت اسلامی گره خورده است نحوه پوشش زنان است که در آثار نقاشی و عکاسی این دوره منعکس شده است. هدف از این مقاله بررسی نوع پوشش و بازنمایی شیوه پوشش زنان در بیرون از منزل و داخل آن است؛ این پژوهش با هدف معرفی فرهنگ پوشش و لباس زنان ایرانی با مطالعه متون و آثار مرتبط برجای مانده صورت پذیرفته است. سئوال اصلی پژوهش: پیکربندی پوشش زنان در لباس داخل و خارج از منزل چگونه بوده و شامل چه بخش هایی بوده است؟ روش پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی و تحقیق از نوع کیفی است و با توجه به متون نوشتاری و منابع تصویری این امر مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج پژوهش نشان می دهد پیکربندی پوشش زنان در دوره قاجار از بخش های مختلفی تشکیل شده است و نمونه های واقعی آن وجود دارد که قابل تطبیق با نمونه های عکاسی و نقاشی به عنوان اسناد تصویری این دوره است. زنان ایرانی در بیرون از منزل از آزادی و تنوع پوشش برخوردار بوده ولی در خارج از منزل این پوشش تنها به چادر محدود می شده است . زنان ایرانی در دوره قجار بر اساس شواهد همواره بر زیبایی پوشش خویش تاکید داشته و این امر در هنر نقاشی و عکاسی این دوره نیز نمود پیداکرده است.

هدف پژوهش برسی اثربخشی آموزش حجاب و عفاف در بستر سوره نور بر نگرش به حجاب و خودمهارگری دانش آموزان دختر متوسطه شهر مشهد بود. پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش انجام آن شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل می باشد. از میان جامعه آماری با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس 30 نفر انتخاب و به طور تصادفی در ۲ گروه 15 نفره آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش، پروتکل آموزش حجاب و عفاف در بستر سوره نور را در هشت جلسه 60 دقیقه ای دریافت و گروه کنترل آموزش ها را دریافت نکردند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه خود مهارگری تانجی و پرسشنامه نگرش به حجاب کریم زاده استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش حجاب و عفاف مبتنی بر سوره نور بر خود مهارگری و ابعاد نگرش به حجاب دانش آموزان تاثیر مثبت دارد. لذا آموزش های مبتنی بر قرآن می تواند در این زمینه حائز اهمیت بوده و با ایجاد بینش و شناخت دانش آموزان را به زیست عفیفانه فارغ از هرگونه اجباری سوق دهد. از این رو لازم است توام با قانونگذاری تلاشهایی در جهت آموزش و ارتقا آگاهی انجام شود.

کیفیت زندگی زناشویی، برای افراد دارای اهمیت بسیاری است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی درک زنان از ماهیت حمایت عاطفی در خانواده و نقش و اهمیت آن در کیفیت زندگی زناشویی است. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش داده بنیاد صورت گرفت. با توجه به اشباع نظری داده ها، نمونه مورد پژوهش شامل 16 نفر از زنان متاهل مناطق 9 و 10 شهر تهران بود که در دامنه سنی 20 تا 45 سال قرار داشتند. این افراد به روش نمونه گیری هدف مند و به شیوه در دسترس و دارا بودن ملاک ورود به تحقیق از جمله رضایت از زندگی زناشویی در سال 1400 انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه انریچ و مصاحبه اکتشافی نیمه ساختار یافته، گرداوری و تنظیم شد. یافته های تحقیق شامل 94 کد باز، 10 کد محوری و کد انتخابی "حمایتی-عاطفی خانواده".است. عوامل بسترساز شامل سرمایه های روانشناختی فردی مانند اقتدار و خویشتن داری، معناهای شخصی در ازدواج مانند معنای صمیمیت و معنای تحکیم بخشی در رابطه و پویایی های بین فردی مانند تصمیم گیری مشترک و مدیریت حل تعارض بود. عوامل مداخله گر شامل عوامل فرهنگی و اجتماعی مانند سبک زندگی حمایت گرانه بود که در حمایت عاطفی افراد در خانواده نقش داشتند. عواملی مانند دخالت اطرافیان و سبک زندگی متعصبانه، موانع موجود بر کاهش عملکرد عاطفی خانواده شناسایی شد. راهبردهای شناسایی شده شامل تعالی بخشی مانند تعالی خود و خانواده، آرامش بخشی مانند محبت کردن، مهارت یابی و زندگی آگاهانه مانند مهارت گفتگو و مهارت حل تعارض بود. این راهبردها موجب پیامدهای فردی مانند شادکامی، خودارزشمندی و امیدواری و پیامدهای بین فردی مانند احساس امنیت وخرسندی در رابطه بود. با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که حمایت عاطفی در خانواده دارای پیامدهایی است که پیامد اولیه آن شامل افزایش انعطاف پذیری و سازگاری در خانواده و پیامد ثانویه آن شامل افزایش کیفیت زندگی و کاهش عوامل گسست در خانواده است. این عوامل سلامت روان افراد و شکل گیری زندگی مطلوب خانوادگی و اجتماعی را به دنبال دارد و نیازمند توجه درمانگران و مشاوران برای افزایش سلامت و پیشبرد اهداف جامعه می باشد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی تجارب زیسته افرادی بود که تجربه ازدواج مجدد پایدار داشتند. رویکرد مورد مطالعه در این پژوهش کیفی و از نوع داده بنیاد بود. جمعیت مورد مطالعه شامل کلیه افرادی بود که تجربه ازدواج مجدد داشتند. با استفاده از شیوه نمونه گیری نظری 12 نفر انتخاب و با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته موردبررسی قرار گرفتند. داده ها به شیوه استراوس و کوربین تحلیل شد. در مجموع 81 مفهوم، 24 مقوله اولیه و 10 مقوله ثانویه، استخراج شد. این مقوله ها عبارت اند از: شرایط علی (حل وفصل مشکلات ازدواج قبلی، طرح ریزی برای ازدواج مجدد، سست شدن موقعیت بیگانه و خودی)، راهبردها (به رسمیت شناختن اختلاف نظرها، حل مشکل در سطح واحد زوجی، راهبردهای مقابله ای مناسب)، شرایط مداخله گر (تائید خانواده اصلی و توجه به ارزش های اخلاقی و مذهبی)، شرایط زمینه ای (درک چالش های زندگی و انعطاف پذیری در مواجه با آن ها، مدیریت اوقات دو نفره، به اشتراک گذاری صمیمیت و بیان احساسات) و پیامدها (تعهد به ازدواج مجدد)، این عوامل را می توان در سه طبقه مسائل قبل، حین و بعد از ازدواج مجدد طبقه بندی کرد. بر اساس نتایج پژوهش حاضر طرح ریزی و آمادگی برای ازدواج و اتخاذ راهبردهای مقابله ای مناسب در مواجهه با چالش های زندگی، پایداری ازدواج مجدد را باعث می شود.

خانواده های نظامی با خانواده های غیرنظامی متفاوت اند و نسبت به خانواده های غیرنظامی بیشتر در معرض خطر مسائل مربوط به سلامت فردی، خانوادگی و اجتماعی قرار دارند. پژوهش حاضر با هدف مقایسه فرایندهای خانواده و مرزهای ارتباطی خانواده های نظامی و غیرنظامی انجام گرفت. پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت پس رویدادی و از نظر روش جمع آوری داده ها پیمایشی بود. جامعه ی آماری پژوهش حاضر تمامی خانواده های نظامی، کارمندان بانک و مشاغل آزاد شهر اراک در سال 1399 بودند. نمونه شامل 450 نفر از مردان متأهل نظامی، کارمندان بانک و مشاغل آزاد شهر اراک بودند (در هر گروه 150 نمونه) که به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و مقیاس فرآیند خانواده سامانی و پرسشنامه مرزهای ارتباطی کیانی و را تکمیل کردند. داده های جمع آوری شده با استفاده تحلیل واریانس یک راهه و آزمون تعقیبی بونفرنی در نرم افزار SPSS نسخه 25 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج نشان داد که بین تصمیم گیری و حل مسئله، مهارت مقابله و انسجام و احترام متقابل در سه گروه خانواده های نظامی، کارمندان بانک و مشاغل آزاد تفاوت معناداری وجود ندارد (05/0<P)، اما بین مهارت های ارتباطی و باورهای مذهبی در سه گروه خانواده های نظامی، کارمندان بانک و مشاغل آزاد تفاوت معناداری وجود دارد (05/0>p). بین مرز بهنجار در سه گروه خانواده های نظامی، کارمندان بانک و مشاغل آزاد تفاوت معناداری وجود ندارد (05/0<P)، اما بین مرز به هم تنیده و گسسته در سه گروه خانواده های نظامی، کارمندان بانک و مشاغل آزاد تفاوت معناداری وجود دارد (05/0>p). مشاوران خانواده از نتایج پژوهش حاضر می توانند برای ترمیم مرزهای در هم تنیده در خانواده های نظامی، بهبود بخشی ارتباط در خانواده های کارمندان بانک و مشاغل آزاد و ارتقاء والدگری در خانواده ها تلاش نمایند.

پژوهش حاضر با هدف اثربخشی تلفیقی شفقت به خود و معنادهی به رنج مبتنی بر آموزه های اسلامی بر بی رمقی زناشویی و خود سرزنش گری زوجین با فرزند کم توان ذهنی انجام گرفت. این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری با گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه پژوهش، زوجین با فرزند کم توان ذهنی شهر تهران در سال 1402 بود. نمونه پژوهش شامل 30 زوج با فرزند کم توان ذهنی در حال تحصیل در منطقه 18 شهر تهران بودند (هر یک 15 زوج) که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و با روش تصادفی در دو گروه مساوی جایگزین شدند. گروه آزمایش 10 جلسه ی 90 دقیقه ای (هر هفته دو جلسه) مداخله تلفیقی شفقت به خود و معنادهی به رنج مبتنی بر آموزه های اسلامی را دریافت کرد و گروه کنترل در لیست انتظار برای آموزش قرار گرفت. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه بی رمقی زناشویی پایینز (1996) و مقیاس خودسرزنش گری تامسون و زوروف (2004) بود. داده ها توسط نرم افزار spss24 و با استفاده از تحلیل کوواریانس تحلیل شدند. نتایج نشان داد که آموزش تلفیقی شفقت به خود و معنادهی به رنج مبتنی بر آموزه های اسلامی بر بی رمقی زناشویی و خودسرزنش گری زوجین با فرزند کم توانی ذهنی گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل اثربخشی معنادار و پایداری دارد (05/0>P)؛ به عبارت دیگر، مداخله تلفیقی شفقت به خود و معنادهی به رنج باعث کاهش ابعاد بی رمقی زناشویی (خستگی عاطفی، 01/0>p، 06/97=F؛ خستگی روانی 01/0>P، 21/72=F و خستگی جسمی 01/0>P، 63/69=F) و خود سرزنش گری (خود سرزنش گری مقایسه ای 01/0>P، 39/138=F و خود سرزنش گری درونی، 01/0>p، 16/159=F) زوجین با فرزند کم توان ذهنی شد؛ بنابراین می توان نتیجه گرفت که تلفیق شفقت به خود و معنادهی به رنج مبتنی بر آموزه های اسلامی به پذیرش و معنابخشی به رنج، تقویت تفکر مثبت و کاهش هیجانات منفی زوجین با فرزند کم توان ذهنی منجر شده و از آن می توان به عنوان یک الگوی آموزشی و درمانی به منظور کاهش بی رمقی و خود سرزنش گری زوجین در قالب کارگاه های آموزشی و درمانی بهره گرفت.

ارتباط معلم-والدین یکی از انواع ارتباط باهدف اجرای برنامه درسی در نظام تعلیم و تربیت است و عواملی بر این ارتباط مؤثر هستند. این مطالعه باهدف شناسایی عوامل مؤثر بر ارتباط والدین-معلم باهدف اجرای برنامه درسی مقطع ابتدایی از دیدگاه معلمان و والدین انجام شده و با روش تحقیق کیفی از نوع پدیدارشناسی توصیفی به شناسایی این عوامل پرداخته است. مشارکت کنندگان در پژوهش 15 معلم و 10 والدین از دبستا ن های شهر بیرجند بودند که به شیوه هدفمند انتخاب شدند و در مصاحبه های نیمه ساختاریافته شرکت کردند. نمونه گیری تا اشباع داده ها ادامه داشت. برای تجزیه وتحلیل داده های جمع آوری شده از روش تحلیل کلایزی استفاده شد. یافته های حاصل از تجارب زیسته معلمان و والدین در خصوص عوامل مؤثر بر ارتباط والدین- معلم در 7 مضمون اصلی شرایط زمانی و مکانی، سن و جنسیت، وضعیت علمی، اقتصادی و اجتماعی، فقدان روحیه مطالبه گری و انتقادی سازنده، باورها و انگیزه های ارتباطی، محل تحصیل و نوع مدرسه، شایستگی ها و مهارت های ارتباطی طبقه بندی شد. به طورکلی یافته ها که عوامل متعددی مرتبط با معلمان و والدین بر ارتباط بین آن ها تأثیرگذار است که برخی از عوامل مرتبط با ویژ گی های شخصی افراد و همچنین شرایط اقتصادی، اجتماعی و علمی آن ها است.

زمینه و هدف: دروازه بانی مادران شامل روش های است که مادران به محدودکردن یا تقویت مشارکت پدران در فرزندپروری می پردازند. هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس سه بعدی دروازه بانی مادران (MGK_P) (پوهلمن و پالسی،2017) در جامعه مادران ایرانی بود. روش: پژوهش حاضر از نوع روان سنجی بود که در زمره تحقیقات همبستگی است. جامعه آماری حاضر شامل 386 نفر از مادران ایرانی دارای فرزند 2-5 بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. شرکت کنندگان نسخه فارسی مقیاس همراه با پرسش نامه رضایت زناشویی انریچ (ENRICH) (اولسون،1998) و مقیاس خودکارآمدی والدگری دومکا (PSAM) (دوکما،1996) تکمیل نمودند. برای بررسی روایی سازه از روش تحلیل عامل تأییدی و روایی همگرا و واگرا از طریق محاسبه ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد؛ برای بررسی اعتبار ابزار از شاخص همسانی درونی بر مبنای ضریب آلفای کرونباخ و شاخص پایایی ترکیبی استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی تأییدی حاکی از برازش و مطلوب بودن مدل سه بعدی بود. همبستگی های معنادار میان این مقیاس و مقیاس های خودکارآمدی والدگری و رضایت زناشویی نیز روایی واگرا و همگرا این مقیاس را تأیید نمود. اعتبار مقیاس با استفاده از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای ابعاد در دامنه 73/0 تا 80/0 بود و اعتبار مرکب برای ابعاد این مقیاس بین 72/0 تا 81/0 بود. بحث نتیجه گیری: باتوجه به مطلوب بودن خصوصیات روان سنجی مقیاس فارسی دروازه بانی مادران می توان از آن به عنوان یک ابزار معتبر در جامعه مادران ایرانی استفاده کرد.

پوشاک از راه مجموع علایم مادی، نظام فرهنگی یک جامعه را شکل می دهد. حجاب لباس مشارکت اجتماعی است، لباسی است که خدای متعال به حکم فطرت از ابتدای بلوغ به تن زن و مرد مسلمان کرده و او را به عنوان عضوی موثر در جامعه پذیرفته است. یکی از رشته های کاربردی در عرصه تولید لباس، رشته طراحی لباس و پارچه است و طراحی ساختار پوشش به عنوان لباس اجتماع در این رشته موضوعی قابل اهتمام است. از این رو، پژوهش حاضر به بررسی محتوی درس حجاب و عفاف به شیوه اسنادی، کتابخانه ای و تجربه آموزشی در رشته طراحی پارچه و لباس پرداخته است. روش تحقیق از جهت هدف کمی وکیفی و از نظر ماهیت روش توصیفی- تحلیلی است. شناسایی و تقویت عوامل موثر در ایجاد نوآوری و فناوری طراحی لباس اجتماع درشیوه آموزش درس عفاف و حجاب، هماهنگ با مبانی زیبایی شناسی پوشش و مبانی اسلامی از مهمترین اهداف این پژوهش است. براساس نتایج پژوهش، ارتقاء کیفی مطالب و توسعه این درس می تواند راهکار توسعه برای ایجاد برندهای ایرانی اسلامی در تنوع طراحی پوشاک اسلامی باشد.