فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده

ظرفیت سازی در خانواده و توانمندسازی آن در روند دست یابی به سرمایه اجتماعی و جامعه سالم با بهره گیری از آموزه های دینی می تواند راه حل مناسبی برای مشکلات عصر حاضر محسوب شود. این پژوهش از نوع نیمه تجربی و از نوع پیش آزمون پس آزمون بود. جامعه پژوهش شامل تمام زنان سرپرست خانواده تحت حمایت بهزیستی و کمیته امداد ساکن شهر شیراز بود که از میان آنها 30 نفر از زنان مؤسسه ایتام مهدی فاطمه(س) به عنوان نمونه پژوهشی در نظر گرفته شدند. مشارکت کنندگان پرسشنامه آگاهی از ابعاد سبک زندگی اسلامی و پرسشنامه سبک زندگی اسلامی را تکمیل کردند. به گروه آزمایشی، آموزش سبک زندگی به صورت گروهی طی ده جلسه 100 دقیقه ای ارائه شد. برای بررسی سؤالات از روش تحلیل واریانس یکطرفه با اندازه گیری مکرر استفاده شد. نتایج حاکی بود که شرکت در برنامه سبک زندگی اسلامی موجب افزایش آگاهی از ابعاد سبک زندگی (F=4946/4 , P≤0/001) و هم چنین تغییر در الگوی رفتاری (F=4331/01 , P≤0/001) می شود. این یافته می تواند برای کسانی که به دنبال اصلاح سبک زندگی و بازگشت به فرهنگ علوی هستند، سودمند باشد.

در این پژوهش با هدف بررسی رابطه شدت نیازهای اساسی در نظریه گلاسر با رضایت از زوجیت، سلامت روان و بهزیستی روانی دانشجویان متأهل دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان انجام شد. جامعه آماری پژوهش تمام دانشجویان متأهل دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان در سال تحصیلی 95-1394 تشکیل دادند. تعداد کل دانشجویان حدود 14500 نفر هستند. حجم نمونه 250 نفر و روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی بود. در این پژوهش برای سنجش نیازهای اساسی از پرسشنامه 28 سؤالی گلاسر، رضایت از زوجیت از پرسشنامه 110 سؤالی افروز، سلامت روان از پرسشنامه 28 سؤالی سلامت عمومی گلدبرگ و بهزیستی روانی از پرسشنامه 84 سؤالی ریف، استفاده، و نتایج با استفاده از تحلیل رگرسیون چندمتغیره به روش همزمان تحلیل شد. نتایج پژوهش حاکی است که بین شدت نیازهای اساسی در نظریه گلاسر با رضایت از زوجیت، سلامت روان و بهزیستی روانی دانشجویان متأهل دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان رابطه معنی داری وجود دارد. هم چنین رابطه معنی داری بین نیازهای اساسی در نظریه گلاسر با ابعاد رضایت از زوجیت، سلامت روان و بهزیستی روانی وجود دارد. مشخص شد که ابعاد نیازهای اساسی گلاسر با رضایت از زوجیت، سلامت روان و بهزیستی روانی دارای رابطه معنی داری است که تنها نیاز به آزادی قابلیت پیشگویی در متغیرهای رضایت از زوجیت و سلامت روان را داشت در حالی که ابعاد نیاز به آزادی و نیاز به بقا، توان پیش بینی بهزیستی روانی را دارد. از طرفی هیچ گونه ارتباطی بین مشخصات فردی با متغیرهای نیازهای اساسی گلاسر، رضایت از زوجیت، سلامت روان و بهزیستی روانی وجود ندارد.

هدف این مطالعه بررسی رابطه تعهداخلاقی، تجربه معنوی روزانه و خودیابی در پیش بینی کیفیت زندگی دانشجویان بود. این پژوهش توصیفی و مطالعات همبستگی از نوع پیش بینی بوده است. جامعه آماری 1098 نفر شامل تمام دانشجویان شاهد و ایثارگر شاغل به تحصیل در سال تحصیلی 96-97 در دانشگاه آزاد اراک بود که از میان آنها 285 نفر با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی فرم کوتاه (1989)، مقیاس تعهد اخلاقی (هاشمی و همکاران، 1395)، مقیاس تجربه معنوی روزانه (اندروود و ترسی، 2002) و مقیاس خودیابی (اکبری بلوطبنگان و رضایی، 1393) بوده است. نتایج تحلیل آماری نشان داد بین متغیرهای تعهد اخلاقی، تجربه معنوی روزانه و خودیابی با کیفیت زندگی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. تجربه معنوی روزانه و خودیابی می تواند تغییرات مربوط به کیفیت زندگی را بین دانشجویان به گونه ای معنادار تبیین و پیش بینی کند. با توجه به نتایج این پژوهش به نظر می رسد می توان با به کارگیری شیوه هایی برای افزایش تعهد اخلاقی، تجربه معنوی روزانه و خودیابی در دانشجویان به ارتقای سطح کیفیت زندگی بین آنها کمک کرد.

طلاق معضلی اجتماعی است که پیامدهای فردی و اجتماعی مهمی دربردارد. فرزندان از جمله گروه های آسیب پذیری هستند که تحت تأثیر طلاق قرار می گیرند. این پژوهش کیفی با هدف شناسایی پیامدهای طلاق والدین بر فرزندان و با استفاده از روش پدیدارشناختی تفسیری انجام شد. مشارکت کنندگان این مطالعه از میان دانش آموزان دوره متوسطه دوم آموزش و پرورش شهر تهران انتخاب شدند که والدینشان از هم طلاق گرفته بودند و حداقل دو سال از زمان جدایی آنها گذشته بود. نمونه گیری مبتنی بر هدف بود که با سیزده مشارکت کننده انجام گرفت. مصاحبه نیمه ساختار روشی بود که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت و فرایند مصاحبه و تحلیل داده ها تا رسیدن به نقطه اشباع نظری ادامه یافت. داده ها از طریق روش دیکلمن شناسه گذاری و تحلیل گردید. نتایج تحلیل مصاحبه ها به استخراج ۲۴ مفهوم و هفت مقوله منجر شد. بر اساس نتایج، ناامنی در تعاملات اجتماعی، مشکلات اقتصادی، مشکلات ساختاری خانواده، مشکلات تحولی و رشدی، نشانگان افسردگی، الگوهای ناکارامد سازگاری و مشکلات تحصیلی به عنوان پیامدهای طلاق والدین بر فرزندان شناسایی شد.

جهان در عصر حاضر تحت تأثیر انفجار اطلاعات، دستاوردهای فناورانه و درهم شکسته شدن مرزهای فرهنگی به سمت افق های ناپیدایی در حرکت است. جهانی شدن و فناوریهای ارتباطی و رسانه های جمعی، جهان را به دهکده ای کوچک تبدیل کرده است و فرهنگها، ارزشها، هنجارها و آداب و رسوم جوامع بشدت در حال تغییر و تحول است. یکی از حوزه هایی که تحت تأثیرات جهانی شدن، تحول قابل توجهی را تجربه کرده است خانواده و تغییر کارکردهای خانواده است. در این پژوهش تلاش شده است تأثیر جهانی شدن بر خانواده ایرانی با روش پیمایش مورد مطالعه قرار گیرد. جامعه آماری پژوهش شامل افراد 15 سال و بالاتر شهر تهران هستند که 382 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و به صورت تصادفی سامانمند انتخاب شده اند. نتایج نشان می دهد که جهانی شدن با شدتهای مختلف بر کارکردهای پنجگانه خانواده یعنی کارکرد اقتصادی، کارکرد عاطفی و روانی، کارکرد زیستی و تولیدمثل، کارکرد تربیتی و کارکرد تأمین نیاز جنسی تأثیر داشته است. در این بین بیشترین تأثیر را کارکرد زیستی و تولیدمثل و کمترین تأثیر را کارکرد اقتصادی و اجتماعی تجربه کرده است.

این پژوهش به منظور بررسی اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی بر رویکرد روانشناختی مثبت نگر فریش بر تقویت تاب آوری خانواده اجرا شد. روش پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل زنان خانه دار منطقه 12 شهرداری شهر تهران بود. 16 نفر به روش نمونه گیری هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. در این پژوهش تاب آوری خانواده با مقیاس اندازه گیری تاب آوری خانواده در پیش آزمون و پس آزمون اندازه گیری شد. گروه آزمایش در هشت جلسه 120 دقیقه ای مشاوره گروهی شرکت کردند در حالی که گروه کنترل هیچ گونه مشاوره ای دریافت نکردند. در پایان، هر دو گروه مقیاس تاب آوری خانواده را دوباره تکمیل کردند. به منظور تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره و تک متغیره استفاده شد. بر اساس یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که مشاوره گروهی مبتنی بر رویکرد روانشناختی مثبت نگر فریش بر تقویت تاب آوری خانواده در تمام ابعاد (شامل فرایندهای ارتباط و حل مسئله خانواده، منابع دینی/ اجتماعی خانواده، باور خانواده به عنوان واحدی کلی در پذیرش مشکل) تأثیر مثبتی به جای گذاشت. بر این اساس می توان از این روش مشاوره به منظور تقویت تاب آوری خانواده بهره گرفت.

هدف این پژوهش تعیین میزان اثربخشی گروهی درمانی به شیوه تحلیل تبادلی بر افزایش ابراز احساسات، احترام متقابل، حل تعارض زناشویی و رضایت زناشویی زوجین شهر اهواز بود. نمونه این پژوهش شامل 30 نفر از این جامعه بود که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. 15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه گواه به صورت تصادفی تقسیم شدند. طرح پژوهش تجربی از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل و آزمایش و دوره پیگیری بود. ابزار اندازه گیری شامل پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ (السون، 1989) و پرسشنامه ابراز احساسات (امینی قمی، 1380) بود. برای اجرا در ابتدا از هر دو گروه پیش آزمون گرفته شد. سپس گروه آزمایش در هشت جلسه 90 دقیقه ای شرکت کردند و بعد از هر دو گروه پس آزمون گرفته، و یک ماه بعد مرحله پیگیری انجام شد. تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری (مانکوا) و تحلیل کوواریانس یکراهه (آنکوا) صورت گرفت. نتایج نشان داد که اثربخشی گروهی درمانی به شیوه تحلیل تبادلی بر افزایش ابراز احساسات، احترام متقابل، حل تعارض زناشویی و رضایت زناشویی زوجین شهر اهواز مؤثر است و این نتیجه در مرحله پیگیری نیز پایدار بود.