۱.
کلیدواژه‌ها:
مانی فرستاده سوم مهر سرودهای نریسف یزدی ادبیات مزدیسنی
در برخی از سرودهای مانوی، ایزدانی چون پدر بزرگی، مهریزد و نریسه یزد، با سبکی حماسی و استفاده از برخی آرایه های ادبی،غالباً صفت های هنری، ستوده شده اند. از میان آنها، سرودهای ستایشی فرستاده سوم (نریسف یزد) که به زبان پارتی سروده شده، فرستاده سوم شبیه به میترا توصیف شده و برخی صفت هایی که به او نسبت داده شده صفت های مهری است که در مهریشت و منابع پهلوی دیده می شود. از بین سرودهای ستایشی نریسف یزد که در مجموعه دست نوشته های مانوی کتابخانه موزه برلین نگهداری می شود دو سرود با شناسه M 67 و M 77، بیش از بقیه دارای اشاراتی است که از باورهای رایج در جامعه پارتی و جامعه زرتشتی ساسانی آن دوره تأثیر گرفته است. این گفتار، نخست به نقش میترا و نریوسنگ، در شکل گیری شخصیت نریسف یزد می پردازد، سپس دو سرود پارتی از نظر تأثیراتی که اوستا، مهریشت و منابع پهلوی بر آنها گذاشته مورد نقد و بررسی قرار می گیرند.
۲.
کلیدواژه‌ها:
رده شناسی ترتیب واژه هسته ی گروه زبان اوستایی وندیداد فرگرد
رده شناسی به دنبال دسته بندی زبان های جهان و یافتن روابط موجود میان آنها به لحاظ ساختارهای دستوری و ارائه اهمیت های رده شناختی آنها است. رده شناسی کاربردهای گوناگونی در زبان شناسی امروز دارد. مطالعه ساختاری زبان های مختلف ازجمله زبان های باستانی، می تواند به تکمیل کردن طبقه بندی زبان ها کمک نماید. این مقاله به تحلیل رده شناختی فرگردهای دوم، سوم و ششم وندیداد اوستا اختصاص دارد. مطالعه بر آن بوده است با تحلیل نحوی داده ها، جایگاه این زبان را در رده های فعل پایانی قوی یا فعل میانی قوی با نگاه رده شناختی معین سازد. آوانویسی متن اوستایی به شیوه بارتلمه بوده و داده های مورد مطالعه از نسخه گلدنر، انتخاب شده است. حجم جامعه مورد بررسی در پژوهش، شامل 15 درصد از حجم کل وندیداد است. پس از تفکیک بندها، آرایش انواع جمله و سازه های نحوی، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. در بخش بررسی جمله ها، نقش های اصلی عناصر جمله تعیین شد. در بخش تحلیل سازه ها نیز بر اساس آرایش هسته گروه و وابسته های آن طبق مولفه های 24گانه ترتیب واژه درایر صورت گرفت. نتایج حاکی است که این زبان در مقایسه با زبان های منطقه اروپا-آسیا دارای 13 مولفه از مولفه های زبان های فعل پایان قوی(فعل پس از مفعول) و برخوردار از 15 مولفه از مولفه های زبان های فعل میانی قوی (فعل پیش از مفعول) می باشد. همچنین این زبان در مقایسه با زبان های جهان، 13 مولفه از مولفه های فعل پایانی قوی و 16 مولفه از مولفه های فعل میانی قوی را داراست. بنابراین زبان اوستایی وندیداد در مقایسه با زبان های منطقه خود(اروپا- آسیا) و زبان های جهان، به زبان های فعل میانی قوی گرایش دارد.
۳.
کلیدواژه‌ها:
کتیبه میخی اورارتویی سقین دل استنساخ فتوگرامتری
نقش برجسته ها و کتیبههای صخرهای روشن ترین و بی واسطه ترین روایات را از تاریخ بیان می کنند سازندگان این آثار توجه ویژه ای نسبت به وقایع زمان خود داشته اند و به درستی دریافته بودند که سینه سخت سنگ و صخره ها مقاوم ترین بوم برای ثبت اندیشهها و رخدادها و شرح فتوحاتشان خواهد بود صحت این تشخیص امروزه بر ما روشن گردیده است چراکه بسیاری از این آثار توانسته اند از گزند حوادث مختلف طبیعی، جنگ ها، تخریب های انسانی و غیره عبور کرده و سلامت خود را حفظ نمایند و امروزه در زمره میراث کهن کشورمان به ما واگذار گردند. مقاله حاضر شامل استنساخ جدیدی از سنگ کتیبه اورارتویی سقین دل واقع در بخش مرکزی شهر ورزقان، استان آذربایجان شرقی است که بر بدنه یک تخته سنگ مربوط به 2750 ق.م نقر شده است و نقوش خط میخی بر روی آن کنده کاری شده و به سبب عوامل گوناگونی دچار آسیب دیدگی گشته است. برای دستیابی به پاسخ این سؤالات، علاوه بر مطالعات تاریخی و باستان شناسی، بررسی های میدانی و همچنین استفاده از روش های نوین مستندسازی شامل اسکن لیزری، فتوگرامتری و طراحی دیجیتال متن کتیبه انجام شده است تا بتوان روند تغییرات این کتیبه را در طول زمان بررسی کرد.
۴.
کلیدواژه‌ها:
مجاز مجاز نمونه اولیه کاهش طیف مجاز
مجاز از مهمنرین آرایه های ادبی و زبانی است که همراه با استعاره از دیرباز در زبان های مختلف و از منظرادبیات، علم بیان و بلاغت، فلسفه و کلام و زبان شناسی و در دو دهه اخیر به خصوص در زبان شناسی شناختی و معنی شناسی مورد پژوهش و مطالعه قرار گرفته است. مجاز در برابر معنی حقیقی مطرح تعریف می شود و در علم بیان استفاده از لفظ در غیرمعنی حقیقی است. مجاز علاوه بر کابرد ادبی در زبان روزمره نیز کاربرد گسترده ای دارد و گویندگان یک زبان به طور خودکار از این ابزار زبانی بهره می برند اما این نوع مجاز غالبا بیشتر در قالب کاهش قابل بررسی است و مجاز نمونه اولیه نیست. فرضیه اصلی پژوهش حاضر عبارتست از اینکه هر کاهشی بر روی محور همنشینی مجاز نیست اما در هر مجازی کاهش مشاهده می شود. هنگامی کاهش منجر به مجاز در معنی واقعی آن می شود که مجاز نمونه اولیه باشد و بر مخاطب تاثیر خاصی داشته باشد یا واکنشی احساسی را در وی برانگیزاند. در واقع هدف از پژوهش حاضر، مطالعه و بازتعریف مجاز با توجه به تاثیرگذاری بر مخاطب است. طرح مجاز نمونه اولیه دستاورد اصلی پژوهش حاضر است.
۵.
کلیدواژه‌ها:
فضای مجازی کتاب خوانی کارتون استعاره تصویری استعاره مفهومی
این مقاله با هدف بررسی نقش استعاره های تصویری در انتقال پیام کارتون های شهروندی به رشته تحریر درآمده است. بدین منظور، در قالب مطالعه ای موردی، تعداد چهار کارتون با موضوع تقابل بین کتاب و فضای مجازی که در وبگاه های فارسی زبان داخلی منتشر شده اند به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند و در چارچوب نظریه استعاره مفهومی (لیکاف و جانسون، 1980، 1999؛ لیکاف، 1993) و نظریه استعاره چندوجهی (فورسویل، 1996، 2008، 2009) مورد تحلیل قرار گرفته اند. پرسش پژوهش این است که برای بیان تقابل بین کتاب و فضای مجازی در کارتون های شهروندی از کدام استعاره های تصویری استفاده شده است و حوزه های مبدأ و مقصد در این استعاره ها کدامند؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که کارتونیست ها برای بیان تقابل بین کتاب و فضای مجازی از استعاره های تصویری مبتنی بر قطار، دریا و تعارض فیزیکی بین انسان ها بهره برده اند و در حوزه مبدأ یا مقصد این استعاره ها از مجاز مفهومی نیز استفاده شده است. بنابراین، استعاره و مجاز در تعامل با یکدیگر معنای مورد نظر کارتونیست را خلق می کنند و آن را براساس نوعی استدلال قیاسی به مخاطبان خود منتقل می سازند. همچنین مشخص شد که استعاره های تصویری به کاررفته در این کارتون ها از نوع آمیخته و بافتی هستند.
۶.
کلیدواژه‌ها:
وند اشتقاقی وند تصریفی صرف واژگانی زبان پشتو تکیه
در این پژوهش، فرایندهای اشتقاق و تصریف در زبان پشتو در قالب رویکرد «صرف و واج شناسی واژگانی» بررسی و تحلیل شده است. در این مقاله، ۱۳۱ وند زبان پشتو، از جمله ۴۰ وند تصریفی و ۹۱ وند اشتقاقی، را با توجه به رفتارشان نسبت به پایه های که به آن متصل می شوند در چارچوب رویکرد کیپارسکی (۱۹۸۲) در دو طبقه خنثی و غیرخنثی تقسیم و بررسی شده اند. این پژوهش نشان می دهد که بیشتر وندهای زبان پشتو یا تکیه برند یا اتصال آنها به پایه موجب تغییر جایگاه تکیه می شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که رویکرد کیپارسکی (۱۹۸۲) که به عنوان یک نظریه مطرح برای مطالعه ساختمان واژه های انگلیسی تدوین شده است، قابلیتِ تحلیل وندهای خنثی و غیرخنثی در زبان پشتو را نیز دارد. بر اساس این پژوهش، بیشتر وندهای زبان پشتو غیرخنثی هستند و در لایه اول قرار می گیرند. لازم به ذکر است که تعداد وندهای خنثی در مقایسه کمتر، ولی کاربرد آنها در زبان وسیع تر است. علاوه براین، همان طور که نظریه صرفِ واژگانی فرض می کند، پسوندهای خنثی و غیرخنثی بر اساس فرضیه ترتیب سطوح سازماندهی شده اند.
۷.
کلیدواژه‌ها:
فارسی میانه پهلوی کتابی خط شناسی نوشتارشناسی املای تاریخی هزوارش
زبان فارسی میانه به نظامهای نوشتاری مختلف نوشته شده که یکی از آن جمله موسوم به «پهلوی کتابی» است. این نظام نوشتاری ریشه در خط آرامی دارد و در رده نظامهای واجی دسته بندی می شود. با آنکه تعداد واجهای فارسی میانه به حدود 30 واج می رسد، اما پهلوی کتابی 14 نویسه بیشتر ندارد. کمیِ تعداد نویسه ها، و وجود پدیدههایی مانند املای تاریخی و هزوارش، پهلوی کتابی را نظامی نسبتاً «دشوارخوان» معرفی کرده است. این مقاله با استفاده از داده های کتابخانه ای و با روشی تحلیلی- توصیفی، دشواریهای برونه ای و درونه ای پهلوی کتابی را مورد بررسی قرار داده و راهکارهای آموزشی بهتری را برای فراگیریِ آسانترِ آن آن پیشنهاد کند. نتایج نشان میدهد که حتی بدون مراجعه به متون پهلوی، تمام دشواریهای برونه ای پهلوی کتابی در سه تا چهار جلسه آموزشی قابل رفع و رجوع است. اما بخشی از درونه این نظام نوشتاری که مرتبط با نوع نویسه ها و تعیین ارزش واجی آنهاست، نیاز به چندین جلسه آموزشی دارد، بعلاوه، آن بخش که دربرگیرنده املای تاریخی و شبه تاریخی، واژههای عالمانه و هزوارشهاست، نیاز به مطالعات مستمر دارد و با چند جلسه آموزشی محقق نمی شود و برای تسلط بر آن باید تمام متون فارسی میانه را مورد بررسی قرار داد.
۸.
کلیدواژه‌ها:
شعر ایران باستان گاهان موسیقی شعر موسیقی بیرونی موسیقی درونی آرایه ی تکرار
گاهان کهن ترین شعر ایرانی به زبان اوستایی است. در این پژوهش موسیقی بیرونی، کناری و درونی گاهان بررسی می شود. روش گردآوری داده ها اسنادی-کتابخانه ای و روش پژوهش تحلیلی است. مطالعه ی متون ادبی باستانی از منظر دیدگاههای نو نقد ادبی باعث شناخت بهتر آنها به عنوان خاستگاه ادبیات فارسی میشود. موسیقی بیرونی، وزن شعر است و گاهان دارای نظم هجایی است. در موسیقی کناری، قافیه بررسی می شود و گاهان دارای قافیه درونی است. در موسیقی درونی، آرایه ی تکرار اهمیت فراوانی دارد که به دو گروه تکرارهای مرئی و نامرئی تقسیم می شود. از جمله تکرارهای نامرئی موجود در گاهان میتوان به انواع جناس و انواع واج آرایی یکجایه و چندجایه اشاره کرد. انواع تکرارهای مرئی نیز مانند تکرار واژه در طول یک بیت، تکرار منظم یک یا چند واژه در ابتدای ابیات، تکرار مصرع در طول یک قالب شعری، تکرار یک یا چند واژه به صورت پراکنده در طول چند بیت، تکرار منظم یک یا چند واژه در ابتدای ابیات و ردالعجز علی الصدر در گاهان دیده می شود. شناسه های پایانی، صرف اسم، تطبیق صفات و ضمایر با موصوف ها، پیشوند و پسوندها، تکرار حروف ربط و اضافه و قیدها، نیز باعث ایجاد موسیقی می شود.
۹.
کلیدواژه‌ها:
پازند خرده اوستا سنت زردشتی دستنویس ها
جز در موارد اندک، شرح و تفسیر متون اوستایی به پازند چندان نیست و جایگاهی در پیکره متون موجود ندارد. پیوند پازند و اوستا بیشتر به خرده اوستا بر می گردد. خرده اوستا متنی است که برای عامه مردم فراهم آمده است. همین ویژگی مردمی بودن سبب شده است تا صورت ها و روایت های مختلفی از آن به فراخور نیاز کاربران در طی روزگاران پدید آید. در هر دستنویس دعاها و نیایش ها افزوده یا کاسته شده اند. این افزوده ها یا متون پیرامونی به پهلوی، پازند، فارسی و حتی گجراتی دیده می شوند و جغرافیای گسترده کاربران خرده اوستا را نشان دهند. گفتار پیش رو برآن است تا خطوط کلی متن های پازند درون دستنویس های خرده اوستا را شناسایی و معرفی کند.
۱۰.
کلیدواژه‌ها:
پیمان توافق پیمان نامه مادیان هزار دادستان فارسی میانه ساسانیان
مادیان هزار دادستان یا مجموعه هزار داوری، متنی حقوقی است. این متن در اواخر دوره ساسانی یعنی اوایل قرن 7 میلادی گردآوری شده است. موضوعات حقوقی بسیار متنوعی در این متن مطرح می شود از جمله مسائل حقوقی این متن، برده داری، قیمومت، ضمانت، ازدواج، طلاق، پیمان و ... است. علاوه بر این در متن اصطلاحات حقوقی بسیاری به کار رفته است که مطالعه آن ها ما را با مفاهیم خاص این اصطلاحات آشنا می کند. موضوع این پژوهش درباره «عهد و پیمان» است که با اصطلاحات pašt، paymān و wizīr در متن آمده است. هدف این پژوهش بررسی موضوعات مربوط پیمان به منظور مقایسه سه اصطلاح مذکور است. پرسشی که این پژوهش قصد دارد به آن پاسخ دهد اینکه، اصطلاحات پیمان در چه موضوعات حقوقی به کار رفته است؟ و این 3 اصطلاح چه تفاوتی باهم دارند؟. روش پژوهش توصیفی تحلیلی و شیوه جمع آوری داده ها، کتابخانه ای است. برخی نتایج این پژوهش به قرار زیر است: این اصطلاحات در موضوعات مختلفی به کار رفته اند که گاه باهم مشترک است. تحلیل ها نشان داد که pašt یک توافق شفاهی و تعهد برای انجام کاری است. paymān قراردادی شفاهی یا کتبی است که قوانین و جزئیات خود را دارد. wizīr نیز سند پیمان و درواقع پیمان نامه است.
۱۱.
کلیدواژه‌ها:
بافت خلاقیت استعاری فشار انسجام متون خبری معناشناسی شناختی
بافت عنصری اساسی در خلق معنای استعاری در موقعیت های گفتمانی پویا تلقی می شود. نوشتار حاضر با هدف بررسی نقش عناصر بافتی در ایجاد خلاقیت استعاری در عناوین و متون خبری زبان فارسی با بهره مندی از اصل فشار انسجامِ کووچش (2015) انجام می شود. داده های مورد نیاز از سایت های خبری کشور جمع آوری شده و بر اساس الگوی بافتی کووچش (2015)، نوع بافت دخیل در ایجاد عبارات استعاری تعیین می گردد و سپس در چارچوب معناشناسی شناختی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان می دهد که خلق استعاره های بدیع در متون خبریِ مورد مطالعه تحت تأثیر عناصر مربوط به فشار بافتی از قبیل مؤلفه های فرهنگی، ایدئولوژی، آب و هوا، جغرافیا، موضوع گفتمان، عناصر گفتمانی، بافت مکانی و زمانی گفتمان و همچنین تحت تأثیر فشار بدنمندی صورت می پذیرد. در این میان، پیش زمینه سازی به عنوان فرایندی شناختی بر مبنای تجارب بدنمند مشترکِ بین افراد یک جامعه (بافت همگانی) و یا بر پایه ویژگی های منحصر به فرد جسمانی نظیر معلولیت جسمی، نابینایی و چپ دستی به عنوان بافت محلی شرایط مناسب جهت بکارگیری عبارات استعاری خاصی را فراهم می نماید. به علاوه، نگاشت مفهومی در متون خبری بررسی شده تابع محدودیت هایی است که از جانب فرهنگ، ساختار بدن و اصل ناوردایی اعمال می شود.
۱۲.
کلیدواژه‌ها:
افعال روایی ارتباط ساختاری روایت وندلر
هر روایت به مثابه ترکیبی از زنجیره های روایی به هم پیوسته و ساخته شده از اجزای کوچکی چون اسم، فعل و حرف است؛ به طوری که بنیاد و زیربنای روایت ها در کوتاه ترین وجه ممکن به این عناصر ختم می شود. در زبان شناسی فعل ها را پدیده هایی پویا، قابل تصریف و زمان بنیاد می دانیم که عمل کنشگر را نشان می دهد؛ اما در علم روایت شناسی قدرت خارق العاده افعال و بسامد آن ها زمانی آشکار می شود که بدانیم هر ژانر بسته به مضمون، موضوع و پی رنگ، سلسله مراتبی از افعال را در زیر بنای خود دارد. بر همین اساس در پژوهش حاضر تلاش کرده ایم تا فرایند ارتباط شکل گیری پی رنگ و سلسله مراتب افعال در روایت های روان شناسانه و وهمناک را نشان دهیم و فرایند کنش در این گونه داستان ها را از افعال وضعیتی تا دست آوردی در یک سیر علمی دقیق و حساب شده ترسیم نماییم. نتایج نشان می دهد که در روایت های روان شناسانه و وهمناک شاهد یک سلسله مراتب منظم از افعال به صورت: وضعیتی، پویشی، انجامی و دست آوردی هستیم و این سلسله مراتب به نحوی بسیار دقیق با پی رنگ این گونه روایت ها در ارتباط است.
