مطالعات دینی رسانه

هدف: با توجه به پیشرفت روزافزون فناوری، رسانه های اجتماعی در گسترش ارتباطات دینی میان فرهنگ ها نقش به سزایی داشته است. با این حال استفاده نادرست از رسانه های اجتماعی یا گزندهای احتمالی به ارتباطات میان فرهنگی در راستای دین، می تواند تأثیرات منفی بر ارتباطات میان فرهنگی داشته باشد، مانند ساخت و پخش محتوایی که باعث اختلاف فرهنگی و دینی مردم و ملت ها بشود. ذکر این نکته ضروری است که داشتن رسانه های اجتماعی بومی در این راستا می تواند بسیار مفید باشد.روش شناسی پژوهش : در این پژوهش با روش کیفی، به شیوه تحلیل مضمون و از طریق مطالعه کتابخانه ای میخواهیم فرصت ها و تهدیدهای رسانه های اجتماعی بررسی شده و به تاثیر این رسانه ها بر گسترش ارتباطات میان فرهنگی در راستای اهداف دینی پرداخته شده است.یافته ها: مدیریت بهتر رسانه های اجتماعی، به ویژه رسانه های اجتماعی بومی، در ابتدا باعث بهبود روابط میان فرهنگی شده و از این رهگذر می توان بهترین استفاده را از این ارتباطات داشت. همچنین می توان از تهدیدهای موجود در مسیر دین مانع شد. با دانستن فرصت ها و تهدید ها می توان مسیر درست برای ارتباط را یافته و تهدید را به فرصت تبدیل کرد.بحث و نتیجه گیری: رسانه های اجتماعی بستر خوبی برای گسترش ارتباطات میان فرهنگی است. باید توجه داشت علاوه بر انتشار مطالب در تمامی رسانه های اجتماعی غیربومی، باید رسانه های اجتماعی بومی را هم فعال کنیم و از این فرصت به درستی استفاده کنیم تا حقیقت به درستی بیان شود و ارتباطات میان فرهنگی به صورت صحیح شکل بگیرد.

هدف: هدف این پژوهش بررسی فرآیند کالایی شدن اشیایی است که به طور ذاتی تجاری نیستند و در ابتدا دارای ارزش معنوی و ارتباطی با امر مقدس هستند. این پژوهش به ویژه به مطالعه فروش محصولات متبرک آستان قدس رضوی در اینستاگرام می پردازد تا مشخص کند چگونه این اشیاء در بازار مصرف عرضه می شوند و با آن ها به عنوان کالا برخورد می شود.روش شناسی پژوهش : در این تحقیق از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. داده ها از صفحات فروش محصولات متبرک آستان قدس رضوی در اینستاگرام جمع آوری و تحلیل شده اند تا فرآیند کالایی شدن این اشیاء بررسی شود.یافته ها: نتایج تحلیل محتوای کیفی نشان داد که فرآیند کالایی شدن در مورد محصولات متبرک آستان قدس رضوی طی شده است. این یافته ها نشان می دهند که این اشیاء با پذیرش ساختار بازار، به کالاهایی تبدیل شده اند که می توانند هویت آفرینی کنند، ارتباط معنوی با افراد برقرار کنند، تجربه های گذشته را بازتداعی کنند، نشانه وفاداری باشند و برای افراد ارزش مندی ایجاد کنند.بحث و نتیجه گیری: پژوهش حاضر نشان می دهد که اشیاء متبرک با ارزش معنوی در فرآیند کالایی شدن می توانند به کالاهای بازاری تبدیل شوند که علاوه بر ارزش اقتصادی، دارای ابعاد مختلف هویتی و معنوی نیز هستند. این نتایج می تواند به درک بهتر تعامل دین و بازار مصرف کمک کند و چالش های نظری و عملی مرتبط با آن را روشن سازد.

هدف: هدف از این مقاله بررسی این ویژگی در موضوع «اسلام هراسی» است.روش شناسی پژوهش: روش بررسی این مسأله از یک سو ارزیابی نحوه عملکرد رسانه های بزرگ در موضوع اسلام هراسی با مراجعه به تحقیقات صورت گرفته در این حوزه است. از سوی دیگر تلاش شده راهِ مقابله با این گفتمان از طریق گفتمانِ «گفت وگو و تعامل بین فرهنگ ها و تمدن ها تشریح گردد.یافته ها: یافته ها نشان می دهد که ویژگی های فضای مجازی ازجمله شکل گیری بر پایه تعاملات دوسویه و افقی و امکان دیالوگ، امکان بحث و بیان نظرات در مورد واقعیت اسلام، متفاوت از چارچوب رسانه های وابسته به قدرت های استعماری را فراهم می کند. این ظرفیت می تواند به مقابله با گفتمان اسلام هراسی که توسط قدرت ها انتشار می یابد، بپردازد و آن را به چالش کشاند. از نمونه های این مطلب می توان به جنگ غزه اشاره کرد که فضای مجازی توانست تا حدودی به مقابله با گفتمان اسلام هراسی بپردازد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که راه حل مقابله با اسلام هراسی و خروج از آن، «گفت وگو در فضای مجازی» است.بحث و نتیجه گیری: از مجموع مباحث می توان نتیجه گرفت که رسانه ی اینترنت و فضای مجازی، رسانه ای است که به دلیل فضای تعاملی و ارتباطات دوطرفه امکان گفت وگو را بسیار بیشتر از سایر رسانه ها فراهم می کنند و لذا مسلمانان به عنوان کسانی که در معرض تبلیغات منفی و اسلام هراسی در سطح رسانه های بزرگ قرار گرفته اند، می توانند با استفاده از گفت وگوهای دو طرفه از طریق این رسانه ها به بازنمایی واقع بینانه تر از خود و ترسیم چهره حقیقی از اسلام برای سایر مردمان جهان اقدام کنند.

هدف: باروری و فرزندآوری به عنوان یکی از ارکان اساسی ایجاد تغییرات در وضعیت جمعیتی کشورها، توجه زیادی را در حوزه مسائل کلان مدیریتی، سیاسی، امنیتی و اجتماعی به خود جلب کرده است.روش شناسی پژوهش : پژوهش حاضر به روش فراتحلیل انجام شده و پس از جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای، به تجزیه و تحلیل پرداخته شده است.یافته ها: نتایج تحقیق نشان می دهد هجمه رسانه ها برای القای الگوپذیری از سبک غیرالهی زندگی از قبیل تشویق دختران و زنان به تجرد و فردگرایی، تجمل گرایی و اصالت مصرف، ارزش شدن کم فرزندی و نهادینه شدن آن، کاهش ارزش مادری، جایگزینی حیوانات خانگی به جای فرزند که همگی برخلاف دستورات دینی و فرهنگ اسلامی هستند، به عنوان اصلی ترین عوامل تقابل فرهنگ دینی و کنش رسانه های گوناگون به شمار می آیند.بحث و نتیجه گیری: این در حالی است که اساسِ دین، بنا نهادن شاکله و آیین زندگی است و اسلام به عنوان کامل ترین دین، دربردارنده منظومه ای از راه های رسیدن به سعادت است.

پژوهش پیش رو به بررسی نظام هنجار ی برنامه های گفت وگومحور در رسانه های نوین از دیدگاه قرآن می پردازد. رسانه های جدید دارای قالب های متنوع برنامه ای و ویژگی های متمایزی همچون «تعاملی»، «دیجیتالیزه»، «چندرسانه ای»، «برخط» و «مجازی» بودن است. در این رسانه ها، به دلیل کم رنگ بودن دروازه بانی خبر و پیام، مخاطبان در دریافت و انتقال مفاهیم فعال هستند، به طوری که در برنامه گفت و گو محور، اضلاع سه گانه (مجری، کارشناس، مخاطب) به صورت مساوی و مستقیم درگیر برنامه هستند. بنابراین قالب کامل گفت وگو خود را، به بهترین وجه ممکن در رسانه های نوین به نمایش می گذارد. یکی از رایج ترین قالب های برنامه ای در رسانه های نوین، قالب گفت وگومحور است. به کارگیری این فرمت در رسانه های نوین، با بهره گیری از کلام الهی، می تواند مخاطبان بسیاری را جذب کند، و تاثیر زیادی در تعمیق ارزش های دینی و هنجارهای مذهبی بگذارد. در این تحقیق به دنبال آن هستیم تا با استفاده از آیات الهی، هنجارهای حاکم بر برنامه های گفت وگومحور را در رسانه های نوین بر مبنای دو عنصر«پیام» و «پیام فرست»، به روش تحلیل مضمون شناسایی و بررسی کنیم. درابتدا به سراغ واژه هایی باب مفاعله که دلالت بر اشتراک و تعامل دارد ، نظیر «محاوره»، «مجادله»، «مخاطبه»، «مکالمه» و... می رویم تا به هنجارهای مرتبط با گفت وگو، اشاره شده باشد. از این رو، برخی از هنجارهای پیام فرست، مثل «گفت وگوی با تاکید برمشترکات»، «احترام به ادیان آسمانی»، «احترام به مخاطب»، «عدم ورود به حریم خصوصی»... و نیز هنجارهای پیام، با محتوای «توحید محور»، «عدالت محور»، «عبرت آموز»، «سخن با اکرام و احترام»، «اجتناب از سخن بدون علم»... را مورد مداقه قرار می دهیم، تا از این رهگذر سطح فعالیت رسانه های نوین فرهنگ ساز به رسانه تراز اسلام، برای نهادینه کردن ارزش ها و هنجارهای دینی در قالب برنامه گفت وگومحور مورد بررسی و وارسی قرار گیرند.

هدف: پژوهش حاضر قصد دارد فرصت ها و چالش های دین در رسانه های نوین در فضای مجازی با تأکید بر اینستاگرام را شناسایی و تبیین کند.روش شناسی پژوهش : پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کیفی با استفاده از تحلیل تِم و تکنیک تجسم داده کاوی و مبتنی بر مصاحبه نیمه عمیق است. تحقیق از نظر هدف، توسعه ای-کاربردی بوده و از روش کدگذاری مضامین برای تحلیل داده استفاده می کند. داده ها از طریق مصاحبه های انفرادی با 15 نفر از اساتید و خبرگان دین و رسانه از طریق نمونه گیری هدفمند و با استفاده از روش گلوله برفی به دست آمد و درنهایت مهم ترین فرصت ها و چالش های دین در رسانه های نوین اینستاگرام شناسایی و تبیین شد و راهکارهایی برای رفع آن ها ارائه گردید.یافته ها: مهم ترین فرصت های شناسایی شده شامل آینده نگری در تولید محتوا، مدیریت حضور فعالانه نهادهای دینی در فضای مجازی و بهره گیری از قابلیت های اینستاگرام است، و مهم ترین چالش ها در حوزه رسانه های نوین شامل حضور ضعیف دینی در فضای مجازی، سطحی نگری دین و تردید در آن، بهره برداری غرب از فضای مجازی و تخریب هدفمند ارزش های اسلامی و ایرانی است.بحث و نتیجه گیری: مدیران رسانه و حوزه تبلیغات دین می توانند از نتایج این پژوهش استفاده کنند. مدیران رسانه باید بر مبحث آینده نگری در تولید محتوا و حضور فعالانه در فضای مجازی تأکید ویژه داشته باشند و سعی نمایند که مباحث دینی قوی و عمیق را در این فضا تقویت و اشاعه دهند.