۱.
کلیدواژه‌ها:
شیعیان خودسازی تهذیب نفس غرایز تربیت ماهیت عقل
این مقاله به تفسیر و شرح کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام در خصوص نشانة پرهیزکاران و شیعیان واقعی می پردازد. توفیق هر انسانی در تقویت نفس، ترقی، سعادت و تکامل پیش از هر چیز در گرو همت و اراده اوست تا فراگیری آموزه های تربیتی. خودسازی، خودپروری و تلاش و کوشش انسان برای پرورش و تربیت خود و نیل به کمال و سعادت و مبارزه با عوامل انحطاط و انحراف است. تربیت افزون بر عزم و اراده جدی متربی، نیازمند مربی دلسوز است که با تعلیم رفتارهای درست به متربی و راهنمایی او به فضایل و کمالات اخلاقی و بازداشتن وی از زذایل اخلاقی، زمینة تربیت متربی را فراهم سازد. بدین منظور، تأمین نیازهای روحی و جسمی و نیز بهره گیری از اهرم تشویق و تنبیه، برای نیل به تربیت ضروری است. ازاین رو، شیعیان واقعی به آنچه جاودانه و ماندگار است رغبت دارند، به آنچه فانی و گذراست دل نمی بندند. انسان عاقل با مقایسه جاودانگی و برتری آخرت بر دنیای فانی، هرگز حاضر نمی شود لذت گذرا و اندک و موهوم دنیا را بر سعادت ابدی و نعمت های جاودانه بهشت ترجیح دهد.
۲.
کلیدواژه‌ها:
تربیت دینی تربیت مناسکی آیات الاحکام روش های تربیت دینی روش های تربیت مناسکی روش های گرایشی
در تربیت مناسکی، که یکی از حوزه های تربیت دینی است، به مباحث گوناگونی می توان پرداخت که یکی از آنها «روش های تربیت مناسکی» است. روش ها به بیان نحوة اقدام و عمل می پردازند و دارای اقسام متعددی هستند. بدین روی، این تحقیق تنها درصدد معرفی روش های گرایشی در تربیت مناسکی است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر به دست آوردن روش های معتبر تربیتی از منابع دینی است که این امر با مراجعه به آیات الاحکام میسر شده است. در این تحقیق، از روش «توصیفی تحلیل محتوا» استفاده شده و برای جمع آوری داده ها، از روش کتابخانه ای و مراجعه به قرآن بهره گیری شده است و پس از گردآوری آیات عبادی و مناسکی و مراجعه به تفاسیر و منابع تربیتی متعدد، بیاناتی که دارای رهنمود تربیتی بوده گزینش شده و روش ها از آنها به دست آمده و در سه دستة زمینه ساز (شش روش)، ایجادی (شش روش) و اصلاحی (چهار روش) دسته بندی شده است.
۳.
کلیدواژه‌ها:
گفت وگو گفتمان تعلیم تربیت آیات روایات
برقراری ارتباط مؤثر با دیگران، لازمة زندگی در جهان امروز است، و «گفت وگو» مهم ترین ابزار برای برقرای این ارتباط به شمار می آید. با توجه به نقش تأثیرگذار گفت وگو در تربیت ابعاد فردی و اجتماعی، لازم است به پرورش این مهارت، توجه ویژه ای مبذول شود. لیکن تا زمانی که ارزش، اهمیت و آثار تربیتی گفت وگو تبیین و بررسی نشده باشد، احساس نیاز و تمایل به آن به وجود نخواهد آمد. هدف اصلی مقالة حاضر، تبیین کارکردهای تربیتی گفت وگو در ابعاد فردی و اجتماعی است و در این زمینه از آیات و روایات مرتبط نیز استفاده شده است. بدین منظور، با مطالعة متون مرتبط، ضمن مفهوم شناسی واژة «گفت وگو» و ارتباط آن با سایر مفاهیم مشابه، آداب و شرایط گفت وگوی مطلوب تشریح شده و در نهایت، آثار گفت وگو در بعد فردی و اجتماعی بررسی گردیده است. در بعد فردی، آثاری همچون گسترش شناخت و معرفت، پرورش تفکر نقاد، خودآگاهی، و تقویت اعتماد به نفس، و در بعد اجتماعی سعة صدر، همدلی و هم اندیشی، و حصول وحدت و تفاهم (از طریق گفت وگوی بین نسلی، گفت وگوی تمدن ها و گفت وگوی ادیان) تبیین گردیده است.
۴.
کلیدواژه‌ها:
مؤلّفه های تفکّر انتقادی تفکر در قرآن خردورزی در قرآن اندیشه ورزی در قرآن
تفکر انتقادی، از مفاهیم علمی جدیدی است که در قرن اخیر مورد توجه قرار گرفته است. قرآن نیز به فرایندهای ذهنی با عبارات مختلفی پرداخته و به آنها توجه داشته است. سؤالی که در این موضوع وجود دارد، این است که کاربرد مفهوم تفکر انتقادی و عناصر (یا مؤلفه های) آن در ادبیات قرآنی چگونه است. پژوهش حاضر این هدف را دنبال می کند که تفکر انتقادی چه جایگاهی را در ادبیات قرآنی به خود اختصاص داده است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا، با بررسی آیات قرآن در مورد فرایندهای ذهنی، تناسب تفکر انتقادی با مفاهیم قرآنی را بررسی کرده است. در قرآن، مفهومی که دقیقاً همة عناصر تفکر انتقادی را دربرداشته باشد، وجود ندارد، اما مؤلفه های تفکر انتقادی به صورت جداگانه در قرآن مطرح شده اند. ریشه های لغوی «فقه»، «نبط»، «حجج» و «نظر» با مولفة استنتاج و استنباط تفکر انتقادی در ارتباط اند و ریشه های لغوی «حکم» و «قضی»، تناسب معنایی نزدیکی با مولفة ارزیابی، قضاوت و سنجش تفکر انتقادی دارند.
۵.
کلیدواژه‌ها:
مفهوم شناسی تقویت رفتارگرایی تقویت در قرآن
فرایند تربیت انسان شامل حیطه ها و ساحت های متعدد وجود فردی و اجتماعی انسان می شود. پیامبران علیهم السلام در انجام رسالت خود، از ابزارهای گوناگونی برای برانگیختن مردم به سوی بعضی از کارها و اجتناب دادن آنان از برخی دیگر بهره برده اند. اگر آنان به یک نظام انگیزشی کارامد و مؤثر تمسک نمی جستند، تعالیمشان بی ثمر بود. پیامبران علیهم السلام دربارة پیامدهای رفتارها به مردم هشدار داده اند که ممکن است در این دنیا یا در آخرت به وقوع بپیوندد. در این پژوهش، مفهوم تقویت با رویکردی کیفی و با روش «تحلیل منطقی» در رفتارگرایی و قرآن مطمح نظر قرار گرفته است. مفهوم «تقویت» در قرآن با توجه به انسان شناسی، که از قرآن کریم استفاده می شود، تحقق می یابد. «تقویت» در این منظر، شامل جنبة مادی (جسمانی) و معنوی (روحانی) با اولویت بُعد روحانی انسان و همسو با اختیار و فطرت انسانی و در جهت کمال حقیقی فرد می شود.
۶.
کلیدواژه‌ها:
نماز موانع اثربخشی نماز انگیزه آثار نماز
قرآن کریم برای نماز، آثار فراوانی بیان کرده که بیشتر نمازگزاران از آن بی بهره یا کم بهره اند. آنچه موجب این امر می گردد موانعی است که نمازگزار برای دستیابی به آثار نماز با آن مواجه می شود. بخشی از این موانع، گرایش ها و حالت های درونی هستند که در بهره بردن نمازگزار از آثار نماز خلل ایجاد می کند. نوشتار حاضر به دنبال شناسایی عوامل این آسیب از دیدگاه قرآن است. این پژوهش با بررسی آیات قرآن، به شناسایی و استخراج این موانع می پردازد و سپس چگونگی مانعیت برای آثاری را شناسایی و تحلیل می کند که به واسطه این موانع انگیزشی، معدوم یا مخدوش می شود. پژوهش حاضر با روش توصیفى و تحلیلى، به این موضوع پرداخته است. موانع انگیزشی حاصل این پژوهش «ریا»، «تکبر»، «نترسیدن از عذاب الهی» و «سستی و کسالت» است که برخی از آثار نماز همچون «آرامش» و «زندگی سعادتمندانة دنیوی» را مخدوش یا معدوم می کند.
۷.
کلیدواژه‌ها:
اسلام تفاوت زن ومرد برنامة درسی تربیت رسمی عمومی تربیت اسلامی جنسیت و تربیت
پژوهش حاضر به منظور ارائة الگویی برای تهیة محتوای درسی مطلوب با توجه به نگاه اسلام به تفاوت میان زنان و مردان انجام شده است. ازاین رو، با نشان دادن کم توجهی نسبت به رویکرد اسلامی به تفاوت های زن ومرد در هدف گذاری ها و برنامه های تربیتی نظام تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران، با استفاده از روش «تحلیلی توصیفی» تفاوت های تکوینی و تشریعی زنان و مردان در آموزه های اسلامی مشخص گردید. سپس با توجه به تفاوت های مذکور و در نظر داشتن حوزه های یادگیری مطرح در سند برنامه درسی ملی، در حوزة یادگیری حکمت و معارف اسلامی، محتوای درسی متفاوتی برای دورة ابتدایی دختران و دورة متوسطة اول پسران پیشنهاد شد. همچنین به منظور آمادگی دختران و پسران برای تشکیل خانواده منطبق با نظام معیار اسلامی، برای دورة دوم متوسطه، کتاب درسی مستقل برای پسران و دختران با عنوان «سبک زندگی اسلامی» پیشنهاد شد تا بر اساس محتوای آن، دختران و پسران با تفاوت های یکدیگر در ویژگی های تکوینی و همچنین نقش ها و وظایفی که نسبت به یکدیگر دارند، آشنا شوند.
۸.
کلیدواژه‌ها:
قرآن کریم نرم افزار چندرسانه ای تعاملی یادگیری صحیح خوانی و روان خوانی
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر به کارگیری نرم افزار چندرسانه ای تعاملی آموزش روخوانی قرآن بر میزان یادگیری دانش آموزان دوة ابتدایی و مقایسه آن با روش آموزش سنتی صورت گرفته است. نوع تحقیق بر اساس هدف، کاربردی و روش تحقیق شبه آزمایشی است. جامعة آماری، با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، انتخاب شد. برای گردآوری اطلاعات از فرم ارزیابی روخوانی محقق ساخت استفاده شد. در تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی، و در تعیین روایی ابزار گردآوری اطلاعات از نظر استادان و متخصصان دانشگاهی استفاده گردید و پایایی آزمون با روش ضریب آلفای کرونباخ 80 درصد محاسبه شد. یافته های حاصل از آزمونt مستقل، نشان داد که بین آزمون یادگیری از طریق چندرسانه ای تعاملی با روش سنتی در توانایی خواندن قرآن در دو مؤلفه صحیح خوانی و روان خوانی تفاوت معناداری وجود دارد. به گونه ای که تأثیر مثبت چندرسانه ای های تعاملی در روخوانی قرآن را تأیید کرد.
