۱.
کلیدواژه‌ها:
حق غفلت هوای نفس شیطان مناجات انحراف از حق
انسان مؤمن همواره باید ارتباط قلبیاش را با معبود خویش حفظ نموده و سعادت زندگی دنیوی و اخروی را از او بخواهد. توفیق درخواست بندگی و انجام تکالیف الهی و نیز زدودن شک و تردید و وسوسه های شیطان و پایداری بر ایمان راسخ، از جمله دعاهای ضروری هر مؤمن راه یافته است.
براساس سنت الهی، دلی که از یاد خدا غافل شود، همدم شیطان خواهد بود؛ اوست که آمال و آرزوی انسان را رقم میزند. اما دل انسان باتقوایی که مجلای نور الهی است، اندک توجهی غفلت از دلش زدوده میشود. سرّ اینکه گاهی انسان از پذیرش دعوت حق و انبیای الهی سر باز میزند، پیش داوری و دل بستگی به خواسته های خویش است. از این رو، برای اینکه ایمان ما محفوظ بماند، باید بر یقین و متعلقات ایمان استوار باشیم و از وسوسه های شیطان دوری کنیم.
۲.
کلیدواژه‌ها:
امام خمینی تاریخ کارکردها دیدگاه ها ضرورت ها رشد و تعالی
رشد و تعالی کشور برای همگان از جایگاه ویژه ای برخوردار است. توجه به دیدگاه های رهبران استراتژیست در هر جامعه ای موجبات هم افزایی و جهت دهی واحد تلاش ها، برای رسیدن به اهداف موردنظر این رهبران استراتژیست و دستیابی به تمدن مطلوب در نظر ایشان را فراهم میآورد.
به نظر میرسد بررسی تاریخ به عنوان یکی از پرگستره ترین علوم میتواند به رشد و تعالی هر تمدنی از جمله تمدن نوپای برخاسته از انقلاب اسلامی بینجامد. از این رو، ضروری است که به مطالعه دیدگاه ها و کارکردهای آن از منظر امام خمینی به عنوان رهبر و طراح انقلاب اسلامی پرداخته شود. روش استفاده شده در این بررسی، کتابخانه ای و بر اساس مطالعه و تحقیق در صحیفه امام و همچنین کتاب های تألیف ایشان میباشد. این ضرورت ها و کارکردها را از دیدگاه ایشان میتوان در دو دسته کلی «اخلاقی و فردی» و «سیاسی و اجتماعی» تنظیم و سامان دهی نمود.
۳.
کلیدواژه‌ها:
موقعیت جهان اسلام تعریف تاریخ معاصر اسلام گرایی
تعریف «جهان اسلام» بر اساس شاخص های جمعیتی و یا بودن ساختار قدرت در دست مسلمانان، نظر به سابقه تاریخی بسط و قبض جغرافیایی قلمرو اسلامی، شرایط متغیر سیاسی ـ اجتماعی حاضر و نیز وجود اقلیت های رو به تزاید، جامع و مانع نیست. در این نوشتار، سعی بر آن است تا از طریق بررسی تاریخی جغرافیایی قلمرو حاکمیت مسلمانان و ترسیم موقعیت کنونی، شاخص جدیدی برای تعریف «جهان اسلام» به دست آید. بازتاب جهانی پیروزی انقلاب اسلامی ایران و شکست ابرقدرت شوروی در افغانستان، موج جدیدی از اسلام گرایی در میان مسلمانان جهان پدید آورد که در شرایط کنونی از طریق تبیینی از این جریان میتوان به تعریفی پویا از «جهان اسلام» دست یافت.
۴.
۵.
کلیدواژه‌ها:
عاشورا امویان عزاداری عباسیان پیروزی سقوط
واقعه خونین و غمناک عاشورا هرچند از دید امویان نقطه عطفی در تاریخ خلافت اموی به شمار میرفت، اما در واقع این قضیه بستر سقوط آنان را فراهم ساخت؛ زیرا با وجود آنکه در آغاز تعداد اندکی از مسلمانان به یاری حسین بن علی علیه السلام در کربلا حضور یافتند، ولی با شهادت آن حضرت روحیه انقلابی مردم زنده گردید و قیام های پیاپی بر ضد خلفای اموی و سپس عباسی صورت گرفت.
این نوشتار درصدد است با تحقیق کتابخانه ای مبتنی بر روایات و یافته های تاریخی، به مهم ترین عوامل سقوط امویان و پیروزی عباسیان اشاره نموده و نقش عاشورای حسینی و عزاداری عصر ائمه علیهم السلام را در این میان بررسی نماید.
با توجه به اهمیت قیام حسینی در تاریخ اسلام و شیعه، حرکت های انقلابی و شهادت طلبانه دوستان اهل بیت که در نهایت به سقوط امویان و پیروزی عباسیان تمام شد، تنها با الهام پذیری از قیام عاشورا قابل تحلیل است. در این میان، اهتمام امامان شیعه بر ترویج اهداف عاشورا از طریق عزاداری و زیارت نقش مهمی داشته است، هرچند این سخن به معنای کم رنگ نمودن سایر عوامل تأثیرگذار در این مسئله نیست.
۶.
کلیدواژه‌ها:
عمربن خطاب احمدبن اسحاق قمی نهم ربیع الاول بیست و ششم ذی الحجه رفع القلم
در روزهای پایانی ذیالحجه سال 23 غلامی ایرانی، معروف به فیروز ابولؤلؤ عمربن خطاب را به قتل رساند. منابع تاریخی معتبر مکتب خلفا و مکتب اهل بیت علیهم السلام و اکثر علمای فریقین، زمان قتل را روزهای پایانی ذیالحجه دانسته اند، ولی برخی از منابع متأخر شیعی، با استناد به یک روایت، روز واقعه را نهم ربیع الاول میپندارند. این روایت به «روایت رفع القلم» معروف و به احمدبن اسحاق قمی مستند است. روایت مذکور ادعاهای دیگری از قبیل تحریف قرآن و رفع القلم و جواز ارتکاب معاصی را نیز طرح میکند.
در این بررسی، در استناد روایت مذکور به احمدبن اسحاق قمی خدشه وارد شده و به نقد متنی و سندی آن پرداخته میشود و قتل خلیفه در 26 ذیالحجه مدلّل میگردد. به مستند این مقاله نهم ربیع الاول و برگزاری جشن های کذایی در آن و انتساب آن به روز قتل خلیفه از هیچ پشتوانه روایی و تاریخی برخوردار نیست. این مقاله با رویکرد تحلیلی و توصیفی به نقد افسانه رفع القلم میپردازد.
۷.
کلیدواژه‌ها:
زنان بیعت صدر اسلام پیامبر (ص) هجرت عقبه
در نظام سیاسی اسلام نقش و جایگاهی که برای زنان در عرصه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مشخص شده، کمتر از مردان نیست. بر این اساس، از مسائل مهم برای زنان متعهد مسلمان آشنایی با چگونگی مشارکت و حضور در این عرصه هاست. بدین منظور، باید از نظرگاه اسلام در این خصوص، و نیز از سیر تاریخی نقش زنان در عرصه های سیاست و اجتماع مطلّع گردند.
بیعت و هجرت از مفاهیم مهم و اساسی فرهنگ سیاسی اسلام و از حوادث مهم و تأثیرگذار تاریخ صدر اسلام میباشند. یافته های این پژوهش نشان میدهد که زنان مسلمان همپای مردان در این عرصه حضور فعال داشته و تاریخی ماندگار از خود به یادگار نهاده اند.
این نوشتار با بررسی منابع تاریخی و مذهبی، و با روشی توصیفی بر این هدف است که جلوه هایی از مشارکت سیاسی زنان صدر اسلام را در دو عرصه بیعت و هجرت، که از حوادث مهم و سرنوشت ساز تاریخ صدر اسلام به شمار میروند، بررسی نماید.
۸.
کلیدواژه‌ها:
اسلام مکه پیامبر اکرم (ص) عباس بن عبدالمطلب غزوات پیامبر (ص)
این نوشتار در پی آن است تا به بررسی یکی از شخصیت های مؤثر در تحولات تاریخ صدر اسلام یعنی عباس بن عبدالمطلب بپردازد. او از ثروتمندان قریش به شمار میرفت و دو منصب مهم رفادت و سقایت خانه کعبه را عهده دار بود. وی در پیمان عقبه دوم، و محاصره سه ساله شعب ابیطالب همراه با سایر بنیهاشم بود و در برخی از جنگ های دوران پیامبر صلیالله علیه و آله حضور داشت. عباس در جنگ حنین حضور چشمگیری داشته و بعد از رحلت پیامبر صلیالله علیه و آله در حالی که بیشتر صحابه در پی انتخاب جانشین پیامبر صلیالله علیه و آله بودند، در مراسم تکفین و تدفین ایشان، حضرت علی علیه السلامرا یاری نمود. هرچند در برخی موارد ما شاهد اعتراض یا سکوت او نیز هستیم. در این نوشتار برآنیم با استفاده از روش تحلیل محتوا در منابع معتبر اولیه و بررسی منابع پژوهشی به نقش و جایگاه عباس در حوادث عصر نبوی بپردازیم.
۹.
کلیدواژه‌ها:
تاریخ نگاری صفویه سفرنامه تاورنیه شاردن کمپفر پیترو دلاواله اروپاییان
در این تحقیق، شش سفرنامه مهم دوره صفوی با هدف بررسی مقدار واقع نمایی آنها، با روش تحلیلی ـ توصیفی مورد بررسی انتقادی قرار گرفته است.
از این رو، بعد از معرفی سفرنامه ها، تلاش شده اشکالات ساختاری آنها، همراه با ارائه شواهد تاریخی، بیان شود تا محقق تاریخ در رجوع به این سفرنامه ها و سفرنامه های مشابه، از مطلق نگری بپرهیزد و با توجه به اشکالات مطرح شده در این تحقیق، با احتیاط، دقت لازم و توجه به سایر منابع، از سفرنامه های عصر صفوی استفاده نماید. در این تحقیق از جزئینگری پرهیز شده و اشکالات کلی که معمولاً همه سفرنامه ها به نحوی دچار آنها هستند بیان شده است.
