فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۳۶۱ تا ۱٬۳۸۰ مورد از کل ۱۱٬۸۶۹ مورد.
منبع:
زمانه ۱۳۸۱ شماره ۳ و ۴
حوزههای تخصصی:
در دل زمان است که زندگی آدمی جریان دارد؛ در قلمرو زمان است که رویدادها یا شیوه اندیشیدن، که در مجموع تاریخ جهان را می سازند به دنبال هم می آیند و در خلال زمان است که انسان تاریخ را می نویسد. از همین رو مکانی که در آن نگاه می کنیم و در آن بررسی می کنیم، از نظر فلسفی با مکانی که در آن می بینیم بسیار متفاوت است؛ مکانی که در آن می بینیم، همیشه مکان بازنمایی شهره در زمانی دیگر است. لوسین فِور، Lucien Fevre مورخ فرانسوی، معتقد است: «تاریخ واقعی، علم رویدادهای تاریخ نیست، بلکه دانش شناخت آدمی است در دل زمان و زمان در عین تداوم، پیوسته دچار تغییر و تحول است.»1 در چنین دیدگاهی تاریخ را در یک زمان تاریخی به تصویر می کشیم که دارای عناصر و گشتاورهای معینی است و با دقایق تاریخی زمانی که در ارتباط با آن بحث می کنیم در تفاوت هویتی قرار دارد.رویدادهای تاریخی نه تنها در طول زمان، بلکه، در گستره مکان نیز به وقوع می پیوندند. وقایع تاریخی در ارتباط با افراد، مانند رویدادهای کند و بی شتاب تاریخ گروه های انسانی، با دو محور مختصات جدایی ناپذیر در گذشته نگاشته می شوند: محور مختصات زمان و محور مختصات مکان یا فضا و محیط جغرافیایی.2 از همین رو باید در مباحث تاریخی، در مورد موضوع های گوناگون به «زمان و فضای تاریخی» توجه کرد
نشان ها و مدالهای ایران از آغاز سلطنت قاجاریه تا امروز
حوزههای تخصصی:
سیدمحمد خاتمی؛ متهم منتقد
منبع:
شهروند ۱۳۸۷ مهر شماره ۶۵
حوزههای تخصصی:
ندامت تاریخ
منبع:
زمانه ۱۳۸۳ شماره ۱۸ و ۱۹
حوزههای تخصصی:
سندی از کارنامه رژیم پهلوی
منبع:
زمانه ۱۳۸۶ شماره ۵۹
حوزههای تخصصی:
آتش سوزی سینما رکس آبادان، که در مردادماه 1357 رخ داد، به صورت وسیعی در مطبوعات داخلی و خارجی آن زمان انعکاس یافت و تاکنون اخبار و مطالب زیادی به صورت مقاله یا کتاب درخصوص آن نوشته شده، با این حال درباره علل و عواملی که باعث شده است این حادثه به وجود آید و اینکه چه کسانی در روی دادن آن مؤثر بوده اند نظرها متفاوت می باشد.سند ارائه شده در این نوشتار توسط یکی از شهروندان آبادانی به وزیر دادگستری وقت نگاشته شده است. او در این سند با استفاده از مطالب روزنامه ها و مشاهدات و دریافت های خود ماجرا را تحلیل نموده و در همان زمان رونوشت نامه خود را برای روزنامه های کیهان و اطلاعات هم ارسال کرده است. طبق بررسی های به عمل آمده این سند در هیچ یک از این روزنامه ها به چاپ نرسیده است. وزیر وقت دادگستری نیز به هیچ یک از سؤالات مطرح شده در نامه، پاسخی نداده و فقط در حاشیه آن نوشته است: «بایگانی شود.»
خاطرات: ترور سپهبد تیمور بختیار به دست عوامل ساواک در خاک عراق
حوزههای تخصصی:
انقلاب نافرجام
منبع:
زمانه ۱۳۸۵ شماره ۴۷
حوزههای تخصصی:
چنانکه می دانیم، فرجام ناموفق و دیگرگونه انقلاب مشروطیت ایران مهمترین موضوع را در تحلیل تاریخی این انقلاب به خود اختصاص داده است. مرحوم سیدمحمد طباطبایی توام با اشک دیده، ماحصل کلام در این زمینه را در یک جمله خلاصه کرد: «سرکه انداختیم، شراب شد.» اما در تحلیل همین موضوع نیز، مهمترین نکته، کناره گیری یا حذف روحانیت از صحنه انقلاب است. انقلاب با تحصن و اعتراض علما شروع شد، با فقه و فقاهت شیعی مشروعیت یافت و توسط روحانیون رتبه اول تشیع رهبری شد، اما کار آن به جایی رسید که روحانیت خود را از آن تطهیر می کرد و مردم هم به تبع ایشان از آن رویگردانی نمودند. این سوال همچنان به قوت خود باقی است: سرکوب، حذف یا کناره گیری روحانیت، چگونه روی داد؟ آیا واقعا یک پروسه بود یا پروژه یا ترکیبی از این دو؟ تاریخ به ما می گوید در آن مقطع، هم فتنه های روزگار بسیار سهمگین بودند، هم استبداد و استعمار در شیطنت ورزی چیزی فرونگذاشته بودند و هم دو دستگی، دلزدگی و دلمشغولی های بی موقع برخی رهبران دینی، در نافرجامی نهضت بی تاثیر نبود.
بازشناسی جغرافیای سیاسی سرحدات حکومت طاهریان (با تأکید بر نقش ناهمواری های جغرافیایی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
جغرافیا به عنوان بستر تاریخ همواره نقش مهمی در شکل دهی به تحولات تاریخی ایفا کرده است. بیان وضعیت جغرافیایی یک منطقه از حیث موقعیت و اقلیم سبب درک بهتر رویدادهای سیاسی می شود و حتی بسیاری از مجهولات و نکات مبهم تاریخی را قابل فهم خواهد کرد. این پژوهش، از نوع پژوهش های کیفی و به دنبال یافتن عوامل جغرافیایی مؤثر بر شکل گیری حدود سرحدّات حکومت طاهریان است. اتکا منابع تاریخی بر ارائة گزارش رویدادهای سیاسی، ناخواسته سبب کم توجهی مورّخان و راویان به مکان شکل گیری آن حوادث شده است. بر این اساس برای بازشناسی قلمرو طاهریان از منابع غیرتاریخ نگارانه، به ویژه کتاب های جغرافیایی استفاده شده است. تاکنون نقش عوامل جغرافیایی در تشکیل سرحدات حکومت طاهریان، موضوع پژوهش مستقلی قرار نگرفته و فقط در چند کتاب مرتبط با تاریخ سلسله طاهری به صورت گذرا و کلی به حدود جغرافیای سیاسی آنان اشاراتی شده است. در نوشته حاضر سرحدات طاهریان بر مبنای جهت های چهارگانه و با حفظ ترتیب تاریخی حاکمان طاهری دوباره ترسیم شده است. در پایان با مراجعه به نقشه های موجود در چند اطلس معتبر داخلی و خارجی، میزان انطباق گزارش های منابع مکتوب و نقشه های مزبور اعتبارسنجی نقشه ای جدید پیشنهاد شده است.
موانع همگرایی اجتماعی – فرهنگی ایران و افغانستان در دوران پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
پس از جدایی افغانستان از ایران، این دوکشور به عنوان دو واحد مستقل سیاسی، همواره متأثر از جریانات و تحولات داخلی و دخالت های سیاسی و فرهنگی بیگانگان نتوانستند در عرصه های اجتماعی و به ویژه حوزه ی روابط فرهنگی به تعاملی هم سو و سازنده دست یابند. دامن زدن به اختلافات متعدد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به ناچار سطح روابط اجتماعی – فرهنگی دو کشور با وجود تمامی اشتراکات از دین تا فرهنگ و زبان را دچار لطمات جبران ناپذیری ساخت. تلاش کنشگران افغان در ایجاد هویتی نوین برای افاغنه با تأکید بر پشتون گرایی سیاسی – فرهنگی، تقابل با زبان فارسی با تقویت حوزه ی زبان پشتو، دوری گزینی از ایران در حوزه ی آموزش تعملیات عمومی و رویکرد به دولت های ثالث مانند ترکیه در این زمینه، بر میزان واگرایی و جدایی فرهنگی میان دو کشور در دوران سلسله پهلوی افزود. این مقاله با رویکردی تاریخی - تحلیلی مهمترین عوامل و بسترهای موانع اجتماعی – فرهنگی میان دو کشور را با تأکید بر اسناد وزارت امور خارجه ایران و منابع افغان مورد بررسی قرار می دهد.
نقالی (نام آوران عرصه نقالی، شاهنامه خوانی، پرده خوانی)
حوزههای تخصصی:
- حوزههای تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای نمایشی تئاتر و نمایش ایران
- حوزههای تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم فرهنگی
- حوزههای تخصصی ادبیات حوزه های ویژه شاهنامه پژوهی
- حوزههای تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات روایی و داستانی گونه های معاصر نقالی
- حوزههای تخصصی هنر و معماری تاریخ هنر تاریخ هنر اسلامی امویان
سایه روشنهای قیام گوهرشاد
حوزههای تخصصی:
قیام گوهرشاد یکی از وقایع تاریخ معاصر به شمار میرود که به رغم اهمیت آن ،کمتر مورد توجه پژوهشگران بوده و در دورهای با حساسیت منفی بیش از حد و در دورهای با حساسیت مثبت زیادی مورد توجه قرار گرفته است و این امر باعث شده تا هیچ گاه ابعاد و انگیزههای مختلف آن، چنانچه باید مورد توجه قرار نگیرد و زوایای تاریک آن کمتر روشن شود. همچنان که بعد از گذشت دههها از آن هنوز بین محققان اتحاد نظری در مورد به کار بردن اسم واحد برای آن وجود ندارد، به طوری که برخی واژه قیام، برخی واقعه و عدهای از فتنه وشورش نام بردهاند که جای تأمل دارد. به هرحال خوب است تا قبل از هر چیز واژههایی مانند قیام، جنبش، واقعه و حادثه مورد بررسی قرار گیرد و با در نظر گرفتن حقایق تاریخی نامی در خور شأن برای آن انتخاب کنیم.
سانسور مطبوعات، کتاب، فیلم برداری و عکس برداری در دوره ی رضاشاه ( 1320-1304)
حوزههای تخصصی:
رضا شاه در سال های پیش از جلوس بر تخت پادشاهی، اصلاحات اجتماعی به عمل آورد که امنیت کشور را تامین کرد. اما او با کودتای سوم اسفند 1299 نظام دیکتاتوری را بنا نهاد. از آن جا که وی نقد آزادی خواهان را بر نمی تافت، بر رسانه های جمعی به ویژه جراید سانسور شدیدی اعمال کرد. رضاشاه و کارگزارانش سانسور را وسیله موثری برای نظارت می دیدند. این پژوهش بر مبنای گزارش های موجود و روش تطبیقی، نشان می دهد که با تهاجم نیروهای متفقین، دیکتاتور و نظارت او بر جراید، فروپاشید و هیچ گروه اجتماعی یا فرهنگی، از رژیم حمایت نکرد.
تاریخ سلاطین هورامان تداوم یا تحول تاریخ نگاری محلی در کردستان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
ایالت کردستان، مقارن دورة قاجار،در زمینة تألیف تاریخ های محلی حیات بالنده ای داشته است. تواریخ محلی تواریخی هستند که گرایش های زیست بوم نگاری پررنگی دارند. این تاریخ ها، به دلیل نگاه مورخان از پایین به بالا، محتوایی متنوع دارند؛ لذا در بررسی تاریخ اجتماعی حائز اهمیت هستند.یکی از مهم ترین نمونه های این تواریخ، تاریخ سلاطین هوراماناست. این کتاب، در عهد مظفری، با محوریت سلسله سلاطین هورامان و در منطقة هورامان کردستان نگارش یافته است. خاندان سلاطین هورامان، از امرای حاکم بر بلوک هورامان،از بلوکات تابع ایالت کردستان ایران به مرکزیت سنندج بودند که تاسال 1284ق. خاندان کرد اردلان بر این ایالت حکومت می کردند. یافته های پژوهش نشان می دهد از میان آثار عرضه شده در کردستان، از صدر قاجار تا پایان عهد مظفری، به جز کتاب تحفة ناصریاز میرزا شکرالله سنندجی، که برخی دیدگاه های نوین نسبت به تاریخ نویسی داشته است، بقیة تواریخ از جمله تاریخ سلاطین هورامانبه سبک و سیاق مورخان سنّتی نگارش یافته است.
پیامدهای اجتماعی مهاجرت سلجوقیان به خراسان (416-433 ق/1025-1041 م)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
ترکمن های سلجوقی بخشی از قبایل اغوز در شمال رود سیحون بودند که بعد از گرویدن به اسلام، در نیمهٔ دوم قرن 4ق، به ماوراءالنهر و در اوایل قرن 5ق به خراسان کوچ کردند. مهاجرت ترکمن های سلجوقی به خراسان، از تحولات عمده و اثر گذار در تاریخ میانه ایران و جهان اسلام است. این امر تأثیرات شگرفی در اوضاع اجتماعی و اقتصادی منطقه داشت. تفاوت نوع زندگی این ایلات با بومیان منطقه، هم زمان با برخی مشکلات طبیعی و بی توجهی غزنویان، لگام گسیختگی برخی اقشار اجتماعیِ هرج و مرج طلب، قطعاً تأثیرات شایان توجهی در اوضاع اجتماعی و اقتصادی منطقه داشت که از آن میان می توان به نا امنی اجتماعی، اختلال در تجارت، کشاورزی و دامپروری، کشتار عدهٔ زیادی از اهالی خراسان، مهاجرت جمعی از آنها به نواحی دیگر و استقرار دائمی ترکمن ها در شمال خراسان اشاره کرد. توجه اصلی مقاله حاضر به چگونگی تعامل آنها با اهالی منطقه و در نهایت، تأثیرات اجتماعی و اقتصادی این امر در خراسان است.