درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ادبیات جهان ادبیات و مطالعات بین رشته ای انواع ادبی حوزه های ویژه سبکها و جریانهای ادبی علوم ادبی قالب های شعر کلیات گونه های نثر
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۶٬۹۰۱ تا ۴۶٬۹۲۰ مورد از کل ۵۲٬۹۰۷ مورد.
۴۶۹۰۱.

گروه کارکرد تمثیل در اشعار سبک خراسانی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی دوره ۱۰ بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۵ 135 - 160

کلیدواژه‌ها: تمثیل اشعار سبک خراسانی بلاغت فارسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۲۵۱
در بلاغت فارسی اصطلاح تمثیل حوزه معنایی گسترده ای را در بر می گیرد که تشبیه مرکب، ضرب المثل، اسلوب معادله، حکایت اخلاقی و روایت های داستانی و قصه های رمزی را شامل می شود. تمثیل ریشه در عقلانیت و اندیشه دارد، از این رو رابطه ی آن با متون خردگرا یک رابطه ی مستقیم است. در تاریخ ادب فارسی، شاعران سبک خراسانی از مضامین تمثیلی بسته به میزان تعلیمی بودن سروده هایشان در جهت بیان مقاصد خویش بهره برده اند. در این مقاله میزان گرایش چند تن از سرایندگان این دوره به استفاده از تمثیل با خواندن سی درصد از ابیات هر شاعر و جمع آوری یافته ها و شواهد به مدد معیارهای سبک شناسی، بسامدگیری و با رسم نمودار، مستندسازی شده است. نخستین شاعران این دوره عمدتاً از تشبیهات تمثیلی و ارسال المثل استفاده کرده اند و با گذر زمان انواع دیگر تمثیل در سروده های شاعران متأخر این دوره نمود می یابد و با روش آگاهانه برای پوشیده گویی و بیان غیرمستقیم اندیشه خود به تمثیل روی می آورند.
۴۶۹۰۲.

نقدی بر کتاب آموزش صرف (دستور کاربردی زبان عربی) اثر عبدالرسول کشفی

نویسنده:
منبع: نقدنامه زبان و ادبیات عربی سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 147-163

کلیدواژه‌ها: زبان عربی آموزش صرف نقد عبدالرسول کشفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۲۷۴
با توجه به آمیختگی برخی از رشته های دانشگاهی با زبان عربی، کتاب های بسیاری در ارتباط با آموزش قواعد عربی نگاشته شده است؛ یکی از این کتابها که مورد استقبال مخاطبان قرارگرفته و چندین بار نیز تجدید چاپ شده است کتاب «آموزش صرف» از عبدالرسول کشفی است که در راستای تسهیل فراگیری صرف عربی برای رشته های دانشگاهی تالیف شده و مورد توجه علاقه مندان به فراگیری این علم، قرار گرفته است. این پژوهش در راستای بهینه سازی کتاب-های آموزشی به ارزیابی کتاب از لحاظ ساختار و محتوا پرداخته و به نتایجی دست یافته که از قرار زیر است: نویسنده، نوآوری هایی در خصوص آموزش نگارش تحلیل صرفی، ساده سازی مباحث مربوط به اعلال، به کارگیری نمونه های مختلف متنی از قرآن و نهج البلاغه تا جملات ساده روزمره و استفاده از تمرین های کاربردی داشته و از زبانی بسیار شیوا و ساده برای ارائه مطالب بهره برده است در عین حال، گاه در تبیین مباحث، دقت لازم را نداشته، به همین جهت، کتاب از برخی اشتباهات محتوایی نیز خالی نیست. سطح کتاب متناسب با همه دانشجویان مبتدی در علم صرف است
۴۶۹۰۳.

La « Fiction Biographique » : Une Conceptualisation Critique Contemporaine à l’Œuvre(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Recherches en Langue et Littérature Françaises Année ۱۵, No ۲۷, Printemps & été ۲۰۲۱ 135 - 149

کلیدواژه‌ها: classification conceptuelle conceptualisation générique critique biographique fiction biographique pensée critique

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۲۲۵
Le ‘contemporain’ comme notion esthétique a partie liée à un travail critique qui se propose d’en définir les particularités et les traits distinctifs. Ainsi, on peut supposer que la définition de la « littérature contemporaine française » remonte avant tout aux efforts critiques qui ont été débuté dans ce contexte depuis les années 1990. Cette définition passe souvent par les classifications conceptuelles dont la « fiction biographique », qui est une étiquette générique destinée à distinguer les écritures biographiques contemporaines en régime romanesque par rapport aux exemples plus classiques du genre. En ce sens, cette notion est le résultat d’une conceptualisation critique parallèle à la création littéraire, qui se veut sensible à la fois à la tradition littéraire et aux évolutions contemporaines. Ainsi, il paraît difficile d’ignorer l’influence prégnante de la pensée critique qui accompagne la pratique biographique, la légitime et y prête un nouveau sens dans un marché du livre de plus en plus foisonnant. La présente étude a pour objectif de projeter une nouvelle lumière sur l’importance du travail critique dans le devenir du genre biographique à travers trois rôles que l’on lui attribue : ‘description’, ‘orientation’ et ‘classification conceptuelle’.
۴۶۹۰۴.

بررسی تطبیقی وادی توحید از دیدگاه مولانا و عطار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره ۱۴ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۵۴ 319 - 341

کلیدواژه‌ها: عرفان وادی توحید مولانا عطار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۵ تعداد دانلود : ۲۶۹
هدف از این پژوهش بررسی تطبیقی وادی توحید از دیدگاه مولانا و عطار بوده است. در این پژوهش، نشان داده شده که مولانا جلال الدین بلخی چگونه در اثر ماندگار خویش، مثنوی معنوی، با طی کردن وادی توحید با سالکان راه طریقت همراه و همگام است. از طرفی چون مثنوی یک اثر تعلیمی تمثیلی است به صورت مختصر به بررسی پاره ای از داستان ها و تمثیلاتی می پردازیم که مولانا در آن به یکی از هفت وادی اشاره کرده است. البته تعداد مقامات در منطق الطیر عطار به طور آشکار هفت وادی ذکر شده است که عبارتند از: طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت و فقر و فنا. در میان شاعران عرفانی، عطار است که مرز مقامات را به خوبی مشخص کرده و کتاب «منطق الطیر» خویش را بر پایه همین هفت مقام بنا نهاده و نظمی مشخص و منطقی در سیر بیان اندیشه های عرفانی خویش داشته و توحید را در منطق الطیر بسیار نمایان بیان نموده است. در نتیجه مولانا در مثنوی بر تعداد مقامات مقید نبوده است و تفکیکی میان آنها قائل نیست. او نیز  به نظم و ترتیب آن ها نظر نداشته است و یکی از مهم ترین مقامات را هر دو شاعر توحید می دانند.
۴۶۹۰۵.

بررسی سه مضمون باختینی کارناوال، گفت وگوگرایی و کرونوتوپ در نمایشنامه سر فرود آورد تا پیروز شود یا اشتباهات یک شب اثر الیور گلدسمیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش ادبیات معاصر جهان دوره ۲۰ پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ 245 - 274

کلیدواژه‌ها: الیور گلدسمیث بدن گروتسک فروداشت کارناوال کرونوتوپ گفت وگوگرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۳۴۸
نمایشنامه سر فرود آورد تا پیروز شود یا اشتباهات یک شب را می توان نقطه اعتلای زندگی ادبی الیور گلدسمیث دانست. ارجاعات متعدد به رخدادها و آثار ادبی قرن هجدهم انگلستان، بر غنای نمایشنامه افزوده و گواه حضور معانی عمیق در پس مکالمات زنده شخصیت هاست. در این نوشتار، معانی ادبی و اجتماعی این نمایشنامه بررسی می شود. برای نیل به این هدف، مفاهیم کارناوال، گفت وگوگرایی و کرونوتوپ میخائیل باختین به کار گرفته می شود تا با بررسی گفتمان های موجود در متن و عناصر زمانی و مکانی، روشن شود که چگونه گلدسمیث با خلق شرایطی کارناوالی، جامعه ای را به تصویر می کشد که در آن، صدای خدمتکاران، زنان و آنان که زیر سلطه صاحبان قدرت اند، اهمیت می یابد و شنیده می شود؛ درحالی که هنجارهای تحمیل شده اجتماعی و ایدئولوژی های قدرت مدارانی که سعی در انزوای صدای طبقات فرودست دارند، به چالش کشیده می شوند.
۴۶۹۰۶.

تأملی درباره ترکیب «سرعلف» در مرزبان نامه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ادبیات بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۹۰ 63 - 74

کلیدواژه‌ها: مرزبان نامه تصحیح تحشیه ترجمه سرعلف سبز علف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۶۵
از دیرباز بر سر ضبط صحیح «سرعلف» و معنای آن در داستان «شتر با شتربان» در باب هفتم مرزبان نامه ، اختلاف نظر وجود داشته و همچنان باب بحث درباره آن گشوده است. علامه محمد قزوینی در پانویس به یکسانی ضبط این واژه در همه نسخ اشاره کرده است اما با نهادن علامت پرسش، در صحت ضبط و معنای آن تردید کرده است. دیگر مصححان، شارحان و پژوهشگرانی که نکاتی درباره تصحیح و تحشیه این متن قلمی کرده اند، نسبت به این واژه مواضع متفاوتی داشته اند: گروهی از محققان این ضبط را پذیرفته اند و با ارائه معنا در ایضاح آن کوشیده اند؛ برخی از محققان آن را مصداق گشتگی متن دانسته اند و برخی تمام و یا قسمتی از آن را از متن حذف نموده اند و هرکدام برای پذیرفتن ضبط، حذف ترکیب و یا پیشنهاد واژه بدیل، دلایلی اقامه کرده اند. در این مقاله پس از بررسی و ارزیابی تفصیلی نسخ و شروح موجود، کوشیده ایم بر پایه داده های گویشی ضبط صحیح را مشخص کرد و معنای دقیقی از این واژه به دست دهیم. این واژه در گویش های جنوب خراسان به معنای قسمت های نازک و نورسته سر گیاهان به کار می رود و مجازاً به هرگونه علوفه و گیاه مرغوب و باکیفیت نیز اطلاق می شود.
۴۶۹۰۷.

بررسی انتقادی نقدهای واردشده به اندیشه تسامح مولوی در سده اخیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد ادبی سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۵۰ 169-204

کلیدواژه‌ها: مولوی نقدهای مثنوی تسامح پلورالیسم شمول گرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۵ تعداد دانلود : ۳۵۶
مولوی، صاحب اثر عظیم مثنوی ، از عارفان آزاداندیشی است که صلح و تسامح با دیگراندیشان را یکی از مبانی فکری و رفتاری خود قرار داده یا معرفی کرده است. او در آثار متعدد خود، به زبان و شیوه های مختلف اندرز، تمثیل و حکایت، در ترویج این اندیشه کوشیده و همگان را به پیروی از این سلوک فردی و اجتماعی فراخوانده است. اندیشه تسامح مولوی، مانند بسیاری دیگر از دیدگاه های وی، با نقد و انکار همراه شده است. در نوشتار حاضر، با رویکردی تحلیلی انتقادی و با استفاده از شیوه های علمی تحلیل متن و استناد، نقدهای واردشده به این اندیشه مولوی بررسی شده است. هدف از این ارزیابی، علاوه بر معرفی و نقد دیدگاه های منکران اندیشه تسامح در عصر حاضر، رسیدن به شناختی روشن و حقیقی تر از کمّ و کیف این اندیشه مولوی است. براساس بررسی های انجام شده، چنین برداشت می شود که هم زیستی مسالمت آمیز پیروان ادیان مختلف در جامعه (پلورالیسم اجتماعی) در اندیشه مولوی، به پیروی از منابع و مبانی اسلام، جایگاه ویژه ای دارد؛ اما تکثرگرایی (پلورالیسم) دینی، علی رغم برخی مشابهت ها و همگونی ها، مورد قبول و تأیید مولوی نیست. همچنین با تحلیل و استناد به اصل حکایت ها و ابیات مولوی مشخص می شود که درواقع پلورالیست خواندن او درک ناقصی است که برخی روشن فکران یا منتقدان، با خلط یا مغالطه در افکار و اندیشه ها و استناد نامناسب به ابیات و حکایت هایی از مثنوی ، به دست آورده اند.
۴۶۹۰۸.

بازپردازش تمثیل های مرزبان نامه و کلیله و دمنه برای کودکان بر اساس نظریه ارتباط گیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: بلاغت کاربردی و نقد بلاغی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۸) 45 - 58

کلیدواژه‌ها: تمثیل مرزبان نامه کلیله و دمنه کودکان نظریه ارتباط گیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۴۹
کودکان ادبیات خاص خود را می طلبند و ضرورت دارد هر اثری که مختص کودکان است تا حد چشمگیری تأمین کننده نیازهای این گروه باشد. در دهه های اخیر حفظ و انتقال هویت ملی ادبی به کودکان سبب توجه نویسندگان و اقتباس کنندگان بی شماری به متن های ادبی کهن و نو برای کودکان شده است. آثاری مانند کلیله و دمنه، مرزبان نامه به دلیل تمثیلی بودن ظرفیت مؤلفه های این التفات را در خود داشته اند. در این پژوهش تلاش شده است به روش توصیفی تحلیلی به بررسی کیفیت تبیین و انتقال تمثیل های مرزبان نامه و کلیله و دمنه به کودکان بر اساس نظریه ارتباط گیری پرداخته شود. در این میان تأثیر فرایند شکل دهی و شکل گیری متن اقتباس شده از تمثیل ها بر سه پایه مهم زیست محیط، همبندسازی و انگیزش بررسی شده است. یافته ها نشان می دهد با تکیه بر سه اصل مذکور می توان ارتباط مناسب تری بین متون تمثیلی و مخاطبان کودک و نوجوان برقرار کرد.
۴۶۹۰۹.

بازتاب جلوه های لذت این جهانی در شعر، نقاشی و معماری عصر صفوی با استفاده از رویکرد تطبیقی هنری رماک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بین رشته ای ادبی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 36-70

کلیدواژه‌ها: عصر صفوی ادبیات تطبیقی شعر نقاشی معماری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۳۷۳
این مقاله با مفروض داشتن ارتباط بین حوزه های متنوع اندیشه و هنر هر عصر، پژوهشی بینارشته ای در قلمرو ادبیات تطبیقی و بینارشته ای است که به مطالعه ی ارتباط بین شعر، نقاشی و معماری عصر صفوی می پردازد و با استفاده از نظریه ی ادبیات تطبیقی هنری رماک، و بررسی بینارشته ای شعر، نقاشی و معماری عصر صفوی در پی تبیین و تحلیل این موضوع است که چگونه مفهومی یکسان، به اشکال متفاوت در شعر، نقاشی و معماری این عصر نمود یافته است. بر اساس یافته های این پژوهش، لذت این جهانی و کسب لذت و سرخوشی، که از مؤلفه های اساسی زمینی شدن و روی گردانی از عوالم دیگر است، یکی از پیش فرض هایی است که اساس اندیشه و هنر این عصر را شکل می دهد. از این روی، شاعران، نقاشان و معماران عصر صفوی به اشکالی مختلف و متنوع، به جنبه ی لذت بخش بودن هنر خود توجه داشته اند و بر اساس آن به آفریدن و خلق آثار خود دست یازیده اند.
۴۶۹۱۰.

بررسی چگونگی روابط گفتمان های مهری-زردشتی در دوران پادشاهی گشتاسپ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره ۱۳ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵۰ 219 - 246

کلیدواژه‌ها: شاهنامه گشتاسپ گفتمان مهری زردشتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۷۰
شاهنامه فردوسی به سبب وجود هم زمان نشانه ها و عناصری از ایدئولوژی، آیین ها و اساطیر گوناگون در آن، محل تداخل و تلاقی گفتمان های متعدّد و نظام های نشانه شناختی است. از بین این گفتمان ها، حضور دو گفتمان مهری و زردشتی در شاهنامه چشمگیر و قابل توجّه است؛ درواقع اهمیّت این دو ایدئولوژی در ایران باستان و اشتمال شاهنامه بر ویژگی ها و عناصر نظام فکری، اعتقادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه ایران از یک سو و شکل گیری بسیاری از زمینه ها و وقایع ایرانِ پسازردشتی در بستر روابط این دو آیین از دیگر سو، موجب شده است که بسیاری از داستان های شاهنامه در ژرف ساخت یا روساخت خود منعکس کننده روابط گسترده و متنوّع دو گفتمان مهری و زردشتی باشند. بنا به نظری، گشتاسپ و تیره او پیش از روی آوردنِ زردشت به آن ها و درآمدن به دین زردشتی، مهری بوده و خدایان و سازمان های انجمن های مهری را داشته اند. پژوهش حاضر با بهره گیری از طیفی از رویکردهای انتقادی و به شیوه تحلیلی-انتقادی و روش کتابخانه ای، ضمن اثبات تعلّق گشتاسپ به آیین مهری، در پی آن است که روابط گفتمان های مهری-زردشتی را در داستان گشتاسپ در شاهنامه تحلیل کند و به این پرسش پاسخ دهد که روابط گفتمان های مهری و زردشتی در متن داستان گشتاسپ از کدام نوع تعامل، تقابل یا ترکیب است؟
۴۶۹۱۱.

نقش و کارکرد داستانی قهرمانان، شریران و یاریگران در حکایت های هزار و یک شب بر اساس نظریه پراپ

نویسنده:
منبع: شفای دل سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۵ 85 - 107

کلیدواژه‌ها: نقش و کارکرد داستانی قهرمانان و شریران هزار و یک شب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۳۳۲
در این مقاله نقش و کارکرد داستانی قهرمانان و شریران در قصّه های عامیانه با توجّه به حکایت های هزار و یک شب و بر اساس نظریه پراپ مورد بررسی قرار گرفته است و هم​چنین به دسته بندی یا الگو قراردادن قهرمانان و شریران و تحلیل و تبیین نقش و کارکرد داستانی قهرمانان و شریران در حکایت های مذکور پرداخته شده است.هزار و یک شب کتابی است سرگرم کننده که ریشه در ادبیات هندی و ایرانی دارد. این کتاب در حدود قرن دهم هجری در مصر تدوین کامل یافته و در دوره قاجاریه توسط عبداللّطیف طسوجی تبریزی به فارسی برگردانیده شده است و از آن جایی که در قصّه های عامیانه ساختار متن در جهت نوعی تقابل بین قهرمان و شریر هویّت پیدا می کند و نقش قهرمانان در قصّه ها سرکوبی شخصیّت های شریر و جادوگران است و نقش شریران در قصّه ها به هم زدن آرامش خانواده خوشبخت و ایجاد یک نوع خراب کاری است، بر این اساس نقش و کارکرد داستانی قهرمانان و شریران در حکایت های هزار و یک شب توصیف و تحلیل شده است.
۴۶۹۱۲.

دریغ یاد (نوستالوژی )در شعر 4 شاعر معاصر تاجیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره ۱۳ بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۷ 205 - 228

کلیدواژه‌ها: دریغ یاد تاجیکستان صدرالدّین عینی بازار صابر گلرخسار صفی آوا لایق شیرعلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۱۱۸۹
مردم تاجیکستان  بعد از سال ها جدایی، از سرزمین کهن و مهد شاعران و دانشمندان بزرگ زبان فارسی در خراسان بزرگ، با بازیافتن استقلال، بار دیگر فرصت برگشتن  به هویت اصلی خود را می یابند و درصدد سروسامان دادن به فرهنگ و ادبیات فارسی، این میراث گران بهای نیاکان ما، برمی آیند، و  به آرزوی دیرین خود جامه عمل می پوشانند، با بررسی آثاری که  شاعران این دیار، بعد از استقلال سروده اند، متوجه می شویم که اغلب این سرایندگان، با یادآوردن گذشته ارزشمند خویش در روزگار خراسان بزرگ و برای آن چه که در این مدّت جدایی از دست داده اند، حسرت می خورند و گلّه و شکایت از سرنوشت خویش دارند. به طوری که در آثار اخیر تعداد زیادی از شاعران تاجیکستان، دریغ یاد (نوستالوژی ) و حسرت  برای گذشته فرهنگ و زندگی اجتماعی گذشته آنان  به خوبی آشکار است. در این مقاله با (روش توصیفی – تحلیلی) بررسی اشعاری  از صدرالدین عینی، بازار صابر، گلرخسار صفی آوا و  لایق شیرعلی از زاویه دریغ یاد می پردازیم. تا به عمق اندوهان علاقه مندی این شاعران  مبارز و  وطن پرست  به  فرهنگ و ادبیات فارسی  سرزمین  مادری پی ببریم.
۴۶۹۱۳.

حروف معانی مرکبه در نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی و بلاغی سال ششم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۲۳) 101 - 112

کلیدواژه‌ها: حرف معانی مرکب نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۲۷
تاریخ ادب عربی نام آوران بیشماری را در عرصه علم و ادب به تصویر کشیده است لکن بعضی از آنان همواره جاودانه اند و در این راستا مولی الموحدین أمیر المؤمنین علی (ع)، نبوغ سرشار و شخصیت عظیمش او را به نهایت رشد و کمال در همه زمینه ها رسانید بگونه ای که خود واضع علم و ادب گردید فکر مواجش، اندیشه زلالش، روح مصفایش، زیبائی بیانش ما را بر آن داشت تا در سایه سار سریان وجریان فیوضاتش شاهد قطره ای از این اقیانوس بیکران باشیم. این مقاله با رویکرد تحلیلی و توصیفی به حروف معانی مرکبه در بیان نورانی امام(ع) در نهج البلاغه می پردازد تا تحول معانی ناشی از ترکیب حروف را از نزدیک مورد پژوهش قرار دهد. حرف تنبیه واستفتاح (أَلاَ )، حرف جواب (بَلَى)، حرف تشبیه ( کأنَّ )، حرف استدراک ( لکنَّ )، حرف جزم ( لمَّ ا )، حرف نصب (لَنْ)، حروف تحضیض ( ألاّ ) و (هَلاَّ)ًّ و (لَوْلاَ)، حرف ردع و زجر (کلاَّ)، حرف عطف (إم َّا)، از حروف معانی مرکبه ی وارد شده در نهج البلاغه است. در این پژوهش، آراء و نظرات، پیرامون آنها، مورد بررسی نحوی قرار گرفت. و از یافته های پژوهش تغییرات معانی پس از ترکیب، و عدم استفاده از حروف معانی مرکبه "إذما" و "لوما" در نهج البلاغه است.
۴۶۹۱۴.

کاربست عنصر زمان در آفرینش داستان گیله مرد

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی و بلاغی سال چهارم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۱۵) 27 - 42

کلیدواژه‌ها: روایت شناسی زمان گیله مرد بزرگ علوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۷۰
روایت شناسی، رویکردی نوین در مطالعه متون مختلف از جمله ادبیات داستانی است؛ که در پی کشف قواعد و امکانات حاکم بر گفتار روایی (متن) است. یکی از مولفه هایی که در تحلیل یک روایت مورد بررسی قرار می گیرد عنصر زمان است؛ که اولین بار ژرار ژنت فرانسوی به طور جدی به آن پرداخته و ظهور آن را در متن در سه سطح نظم، تداوم و بسامد بررسی کرده است. از آنجا که در داستان گیله مرد بهره گیری از این عنصر در پروردن داستان نقش اساسی دارد. در این پژوهش برآنیم تا کاربست این عنصر و تاثیر آن را در روند شکل گیری داستان بررسی کنیم. به این منظور ظهور سه تعین زمانی را در این داستان بررسی کرده و کاربرد و تاثیر هر یک را جداگانه شرح داده ایم. هدف این پژوهش آن است که نشان دهد بزرگ علوی چگونه با بکارگیری بازی های زمانی از تنگنای کوتاهی داستانش رسته و داستانی با فضا و شخصیت هایی پرورده ارائه داده است.
۴۶۹۱۵.

تحلیل ناخرسندی شمس از مشایخ و فقهای معاصر خویش

نویسنده:
منبع: نقد، تحلیل و زیبایی شناسی متون سال پنجم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱۴ 52 - 70

کلیدواژه‌ها: شمس تبریزی مشایخ فقها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۱۹۴
در بستر ادبیات عرفانی، محمّد بن علی بن ملک داد تبریزی، عارف شهیر آذربایجانی میراث دار دَرد و کابوس بارِ گران معرفت است. وی در جستجوی عشق و معرفت حقیقی با مشایخ و فقهای معاصر زیادی همچون ابوبکر سله باف، رکن الدین سجاسی، شمس الدین خویی، اوحد الدین کرمانی و ... مصاحبت می گزیند، اما در آنها تجرید و تفریدی که حقیقت آن در مرحله معاملات، رد قبول خلق و توجه مطلق به خدا باشد، را ندیده است، بنابراین ضمن استفاده از مجلس درس و مصاحبت با آنها، احوال و اقوال اکثر آنها را در خور انتقاد می یابد. شمس، مشایخ و پیران مصاحب خود را چنان محو جمال جَلَوات حقیقت کرده که پیوند خود را با گذشته و مصاحبت و معاشرت با آنها گسسته و طالب دیدار اولیای مستور حق بوده است. مقاله حاضر با روش کتابخانه ای و با استناد به کتاب مقالات، به تحلیل اندیشه مسحور شمس پرنده که از مشایخ و فقهای معاصر مُنغّض گشته، پرداخته است.
۴۶۹۱۶.

تصویرشناسی انقلاب اسلامی ایران در شعر مصطفی محمد غماری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال دهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۰ 125 - 143

کلیدواژه‌ها: ادبیات تطبیقی انقلاب اسلامی ایران انقلاب الجزایر آرمان گرایی مرجعیت دینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۸۲
توجّه به انقلاب اسلامی در ادبیّات معاصر الجزایر از اهتمام شاعران این سرزمین به موضوعات سرنوشت سازی همچون استقلال، عزّت و کرامت انسانی و روحیه شهادت و ایثار حکایت دارد؛ بر این اساس، شباهت های فراونی میان انقلاب اسلامی ایران و انقلاب الجزایر به چشم می خورد.این گفتار، با تکیه بر روش توصیفی - تحلیلی، سیمای انقلاب اسلامی و مؤلّفه های اسلامی و انقلابی آن را در شعر مصطفی محمّد غماری - شاعر انقلابی و متعهّد الجزایر – بررسی می کند. این شاعر انقلابی که یکی از دیوان های شعری خویش را با عنوان خضراء تشرق من طهران ، به انقلاب اسلامی ایران اختصاص داده است؛ مهم ترین شاخصه های انقلاب اسلامی را وجود مرجعیّت دینی آن، الهام از اندیشه های اصلاح گرایانه قیام عاشورا، جان فشانی و ازخودگذشتگی شهیدان می داند. جستار پیش رو درنهایت به این نتیجه دست یافت که برخی عوامل، توجّه این شاعر متعهّد را به انقلاب اسلامی و ستایش شخصیّت بی نظیری همچون امام خمینی (ره) در شعر وی به دنبال داشته است که مهم ترین آن ها تربیت دینی شاعر، روحیه انقلابی و شهادت طلبی امام خمینی (ره)، استعمارستیزی و لزوم برپایی حکومت اسلامی و الهی برمبنای تعالیم اسلام و آموزه های قرآنی است. از مهم ترین ویژگی های انقلاب اسلامی در شعر غماری می توان به پیوند ژرف آن با تعالیم الهی، وجود فرهنگ پایداری و استقلال طلبی، حمایت از ملّت های مظلوم و ستمدیده و ایجاد وحدت و پکپارچگی میان ملّت های اسلامی اشاره کرد.
۴۶۹۱۷.

بازتاب مقامات دهگانه عرفانی در دیوان خاقانی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ادبیات غنایی سال دوم بهار ۱۳۹۱ شماره ۲ 41-56

کلیدواژه‌ها: خاقانی دیوان عرفان سیر و سلوک مقامات دهگانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۵ تعداد دانلود : ۵۵۲
خاقانی، شاعر پرآوازه قصیده سرای قرن ششم- که به مدیحه سرایی شهره است و در تصویرسازی ها، بویژه در وصف طبیعت و بالاخص در ستایش صبح و مظاهر آن، از همگنان پیشی گرفته است- در اقبال به عرفان و اصطلاحات عرفانی، تعلّق خاطری دارد؛ هر چند عرفان او در سطح سنایی و عطّار نیست، امّا رویکرد او به مقامات سیر و سلوک، درخور توجّه و واکاوی است. بازتاب مقامات دهگانه توبه، ورع، زهد، فقر، صبر، شکر، خوف، رجا، توکّل و رضا در دیوانش، توجّه کردنی است؛ در این پژوهش، مقامات مذکور، با شواهد شعری، از دل دیوان استخراج و همراه با تحلیل های مربوط، نموده شده است تا معلوم گردد خاقانی، علاوه بر ابعاد هنری دیگر، در عرفان نیز دستی دارد و به استناد شواهد فراوان، مفاهیم عالی آن را در جای جای اشعار خود آورده است.
۴۶۹۱۸.

بررسی و نقد کتاب دستور کاربردی زبان عربی جلد دوم: آموزش نحو تالیف عبد الرسول کشفی

نویسنده:
منبع: نقدنامه زبان و ادبیات عربی سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 109-124

کلیدواژه‌ها: آموزش نحو زبان عربی عبد الرسول کشفی نقد کتاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۴۶
تدوین منابع آموزشی صرف و نحو از دیرباز مورد توجه دانشمندان زبان عربی بوده و است. کتاب «دستور کاربردی زبان عربی جلد دوم: آموزش نحو » تالیف عبد الرسول کشفی، دکترای فلسفه و حکمت اسلامی، از جمله آثاری است که جهت آموزش نحو در دانشگاه ها به رشته تحریر درآمده و مورد توجه مدرسان و دانشجویان واقع و چاپ های متعددی از آن منتشر شده است. نیاز به منابع کارا بر اساس شاخص ها و استانداردهای یک کتاب درسی دانشگاهی، بررسی و نقد این اثر را ضروری می نماید. این پژوهش بر اساس دستورالعمل شورای بررسی متون و تحلیل محتوای کتاب، به بررسی و نقد این کتاب پرداخته است. نتایج به دست آمده عبارتند از: وضوح و سهولت اثر، پرداختن به مباحث کلی و کاربردی و اجتناب از ذکر جزئیات غیر کاربردی، تنوع و کاربردی بودن تمرینات، تقسیم بندی های مناسب و استفاده از شاهد مثالهای قرآنی و روایی که علاوه بر جذابیت محتوایی، برای دانشجویان مأنوس است؛ در کنار این مزایا، این اثر دارای اشکالات متعدد لفظی و محتوایی است که در این مقاله بدان پرداخته شده است به علاوه از نظر سطح محتوایی کتاب، این اثر بیشتر مناسب رشته های غیر تخصصی به نظر می رسد.
۴۶۹۱۹.

ارتباط عقل و ایمان در مثنوی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ادبیات غنایی سال دوم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۳ 41-52

کلیدواژه‌ها: عقل ایمان ارتباط مثنوی مولوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۴۷
گفتار پیش رو، بحثی است پیرامون عقل و ایمان در مثنوی؛ این پژوهش بر آن است که حقیقت عقل و ایمان را از نظر مولوی بکاود و پرده از چند و چون ارتباط آن دو کنار زند و بررسی نماید که ارتباط عقل و ایمان، از دیدگاه شاعر، کلامی است یا فلسفی یا عرفانی، سپس روشن نماید که عقل و ایمان در رسیدن به وحدت عرفانی چه نقشی دارند. نکته شایان توجّه این است که جایگاه عقل در سخن، اندیشه و جان مولانا، مقدّم بر ایمان است؛ او به عقل ایمانی و ایمان عقلی می اندیشد. این نوشتار، که عقل و ایمان و ارتباط آن دو را از نظر عرفانی مورد تحلیل و بررسی قرار داده است، بر این باور است که در سایر نوشته ها و تحقیقات ادبی کمتر به این زاویه از بحث پرداخته اند %;- - n pt'>
۴۶۹۲۰.

تحلیل مربع تنشی طنز در فرایند نشانه معناشناسی شعری از ابوالقاسم حالت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال سیزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۷) 29 - 46

کلیدواژه‌ها: مربّع معنایی طنز ابوالقاسم حالت نشانه معناشناسی شعر معاصر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۴۹۰
الگوی تحلیل نشانه معناشناسی گفتمانی، به عنوان رهیافتی نو برای دستیابی به کل معنای متن، یکی از روش های مناسب تجزیه و تحلیل آثار ادبی است. این رویکرد، توانایی تحلیل ساختمان طنز را در اختیار مخاطب می گذارد. طنز، به مثابه ژانری هنری، همواره در متون ادبی اهمیت و اقبال ویژه ای داشته است. بررسی نشانگانی نمودهای طنز در یک اثر، می تواند نقاط پررنگ را در طیفِ اندیشه ی خالقِ آن، آشکار سازد. ابوالقاسم حالت (1298-1371) یکی از موفق ترین طنز پردازن در حوزه ی ادب فارسی معاصر است و اشعار او بیان حقایق جدی و واقعی از موقعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران در قالب عباراتی طنزآمیز است. در این مقاله، با خوانش دقیق طنز در شعر «ابوالقاسم حالت»، مؤلفه های نشانه معناشناسی آن را باتوجه به آرایش نیروهای هم سو و معارض، بررسی و تمهیدات متن بر اساس مربع تنشی برای تأمین مقاصد گفتمانی را واکاوی می کنیم. بدین منظور، نخست به بررسی نشانه شناسی شعر می پردازیم و پس از آن، به تحلیل طنز در شعر وی خواهیم پرداخت. پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی است و داده ها با استفاده از شیوه ی تحلیل محتوا، به روش کتابخانه ای و بر اساس دانش نشانه معناشناسی بررسی، تجزیه و تحلیل شده است. در تحلیل گفتمانی طنز ابوالقاسم حالت، تلاش بر این است تا از نشانه های منفرد، خُرد نشانه ها، کلان نشانه ها و مجموعه ای از نشانه ها عبور کنیم تا بتوانیم به ورای نشانه ها، یعنی آنجایی که نشانه ها با یکدیگر تعامل برقرار می کنند، برسیم و بدین ترتیب بتوانیم به خوانشی گفتمانی دست یابیم. یافته ها نشان می دهد که شاعر با گذر از مربع معنایی و رسیدن  به مربع تنشی، چگونه شرایط گفتمان را تغییر می دهد و معانی سیال را تولید می کند.  

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان