درخت حوزه‌های تخصصی

سواد اطلاعاتی از جمله توانمندیهای پایه برای افراد در جهان دانش محور بشمار می آید که هدف اصلی آن پرورش یادگیرندگان مادام العمر است. دو ویژگی عمده موفقیت برنامه های سواد اطلاعاتی را تضمین می کند: الف. استفاده از استانداردهای سواد اطلاعاتی و ب. برقراری ارتباط بین محتوای برنامه ها و نیازهای خاص هر فراگیر. به چنین برنامه هایی برنامه های زمینه گرا گویند. هدف عمده این پژوهش، بررسی تأثیر کارگاه سواد اطلاعاتی در تحول در درک دانشجویان تحصیلات تکمیلی از مفاهیم سواد اطلاعاتی و رشد مهارتهای آنان در جستجوی اطلاعات و بهره گیری از آن در پیشبرد پژوهش است. پژوهش به صورت شبه تجربی و اقدام پژوهشی و با شیوه تحلیلی انجام شد. 20 نفر از دانجشویان کارشناسی ارشد در دو گروه ""روانشناسی و علوم تربیتی"" و ""کتابداری"" آزمودنیها را تشکیل دادند. دو پرسشنامه، که با سؤالهای باز طراحی شد، مشاهده و بررسی و تحلیل تمرینها بستر لازم برای گردآوری اطلاعات را بوجود آورد. پرسشنامه اول برای شناسایی ویژگیهای شرکت کنندگان و زمینه موضوعی پژوهش در دست انجام آنها و پرسشنامه دوم، که در پیش آزمون و پس آزمون استفاده شد، میزان درک آنها از مفاهیم سواد اطلاعاتی و مهارتهای مربوطه سنجید. زیر ساخت پرسشنامه دوم را استانداردهای سواد اطلاعاتی ACRL تشکیل داد. محتوای کارگاه ها، که برای گروه اول و دوم به صورت مجزا برگزار شد، بر پایه نیازهای تعیین شده آزمودنیها شکل گرفت. در طول کارگاه هر آزمودنی بر پایه موضوع مورد تحقیق خود به جستجو و فعالیت پرداخت. نتایج نشان داد که گرچه در پیش آزمون گروه اول مشخص کردند که درک مناسبی از مفاهیم سواد اطلاعاتی ندارند ولی هر دو گروه در پس آزمون مفاهیم را درک کرده و پاسخهای مرتبطی به سؤالها دادند. هر دو گروه در پیش آزمون به مشکلاتی مانند روبرو شدن با بازیافتهای زیاد، در برخی مواقع عدم کاربرد کلید واژه هایی که انتخاب می کنند و عدم توانایی در استفاده از بازیافتها اشاره کردند. نتایج پس آزمون مشخص کرد که همه آنها از نتایج کارگاه رضایت داشته و دریافتند که چگونه دامنه موضوع را محدود کنند، به اطلاعات دست یابند و از آن در فرایند پژوهش استفاده نمایند.

هدف: هدف اصلی این پژوهش بررسی و مقایسه عملکرد حافظه های رویدادی و معنایی به عنوان نظام های پردازش اطلاعات در کتابداران شاغل در بخش خدمات عمومی کتابخانه های تخصصی شهر تهران است. هم چنین بررسی تفاوت بین این دو حافظه در نمونه مورد مطالعه و تدوین فهرست رتبه بندی کتابخانه های شهر تهران بر مبنای نمرات اکتسابی در این دو حافظه نیز مورد توجه پژوهشگران قرار گرفت. روش: پژوهش حاضر پس رویدادی و از نوع کاربردی است. برای گردآوری داده ها از دو آزمون یادآوری کلمات پربسامد-کم بسامد و تصاویر افراد مشهور-غیر مشهور برای حافظه رویدادی و از دو آزمون مقوله های طبقاتی و آزمون سیالی واژگان برای حافظه معنایی استفاده شده است. جامعه مورد بررسی 151 کتابخانه تخصصی شهر تهران بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند 31 کتابخانه از بین آن ها انتخاب شدند. سپس با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی از تعداد 329 کتابدار شاغل در کتابخانه های منتخب، یک نمونه 40 نفری برای اجرای آزمایش انتخاب شدند. برای آزمون فرضیه ها و پاسخ به پرسش های پژوهش از آمار توصیفی و آزمون های T استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بین عملکرد حافظه رویدادی و حافظه معنایی با عامل جنسیت کتابداران مورد مطالعه تفاوت معنی داری وجود ندارد. هم چنین بین عملکرد حافظه رویدادی و حافظه معنایی با میزان سابقه کار آزمودنی ها تفاوت معنی داری دیده نشد. اما نتایج پژوهش مشخص کرد که بین عملکرد حافظه رویدادی و حافظه معنایی کتابداران تفاوت معنی دار وجود دارد.

هدف پژوهش حاضر شناسایی قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی پاپیروس و آذرخش از نظر بازیابی اطلاعات است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و برای انجام آن از روش های تحلیل محتوا و پیمایشی - مقایسه ای استفاده شده است . برای این منظور از سیاهه وارسی 81 گویه ای برای سنجش، بررسی، شناسایی و ارزیابی ابعاد پژوهش استفاده شد و وضعیت نرم افزارهای دیجیتالی در 5 شاخص قابلیت جستجو و مرور، فرمول بندی جستجو، امکان انواع جستجو، ویژگی نمایش و استاندارد های بازیابی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از استفاده شده است . یافته ها SPSS آزمون های تی مستقل و تک نمونه ای در نرم افزار حاکی از آن است که میزان تحقق نرم افزار کتابخانه دیجیتالی آذرخش از نظر بازیابی 60 درصد است . بنابراین، / 83 درصد و نرم افزار دیجیتالی پاپیروس 4 / اطلاعات 37 نرم افزار دیجیتالی آذرخش از این نظر در وضعیت مطلوب تری نسبت به نرم افزار دیجیتالی پاپیروس قرار دارد.

مفاهیم گوناگونی وجود دارد که بدون حضور آنها جامعة اطلاعاتی تحقق نمییابد که از جملة آنها مفهوم اطلاعات است. در این زمینه، اطلاعات به حقایقی گفته میشود که دربارة دنیایی که در آن زیست میکنیم سخن میگوید، و این توصیف درواقع، بسیار شبیه توصیف دانش است و به همین دلیل گاه به جامعة اطلاعاتی «جامعة دانش» نیز گفته میشود.بدون حضور فن آوریهای اطّلاعاتی و ارتباطی جامعة اطّلاعاتی شکل نمیگیرد و درواقع، وقتی سخن از جامعة اطلاعاتی به میان میآید، دست کم در بیان متداول مردم، غرض «جامعة فن آوری اطّلاعاتی» است. در این جامعه، محل ّی بودن معنای خود را از دست میدهد و جوامع به سوی جهانی شدن پیش میروند و تبدیل به گروه های شبکه ای میشوند که دارای پیوند مستحکم زمانی و مکانی است.مرور منابع و نظریات صاحب نظران نشان میدهد که همگان بر سر تعاریفی که از جامعة اطّلاعاتی میشود توافق دارند، ام ّا همة این تعاریف سئوالهایی را به ذهن متبادر میکند که به ندرت میتوان از آن وجه تمایزی دریافت. از سوی دیگر، جایگاه حق مؤلف در این محیط دیجیتال بررسی میگردد و اینکه آیا رویکرد جدید به مدیریت حقوق میتواند میان نظام سنتی و منافع جدید تعادل ایجاد کند.

هدف از این پژوهش مطالعه رفثار اطلاع یابی اینترنتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید بهشتی است. روش تحقیق از نوع پیمایشی یافته ها نشان می دهد که اختلاف قابل ملاحظه ای میان استفاده دانشجویان مورد مطالعه از انواع- اطلاعات در اینترنت وجود دارد. به طوری که مقالات بیشترین سهم را به خود اختصاص داده بود و بیشترین هدت آنان ازگردآوری این اطلاعات، برآوردن نیازمای پژوهشی بوده است. دانشجویان مورد بررسی مهم ترین دلیل عدم استفاده از اینترنت را عدم دسترسی عنوان کردند. دانشجویان مورد بررسی بیشتر از موتورهای کاوش راهنما و نمایه ای استفاده میکنند. بیشترین مشکل دانشجویان، نداشتن حساب بانکی در اینترنت بوده است. بیشتر دانشجریان مورد بررسی (4/44 درصد) میزان رضایت خرد را از نحرهء ارائه خدمات اینترنت دانشگاه متوسط ارزیابی کردند. و دلیل عدم رضایت آنها عمدتأ عدم دسترسی یا اشتراک دانشگاه با پایگاه های اطلاعاتی موضوعی مناسب بوده است.

کتابخانه، نظامی باز است که عناصر و ساختار فرایند ارتباط را در بخشهای مختلف و نیز در کلیّت آن می­توان مشاهده­کرد. بررسی کتابخانه از وجه ارتباطی، به شناخت نقاط قوّت و ضعف آن کمک کرده و به ارائه بهتر خدمات می­انجامد. در این مقاله، بر اهمیت توجه به وجوه ارتباطی کتابخانه، تعریف ارتباطات، تعیین دامنه و شمول آن تأکید گردیده و ضمن بررسی اجمالی مدلها و نظریه­های ارتباط، عناصر و ساختار ارتباط در کتابخانه به عنوان یک نظام باز تعیین و تشریح شده و در نهایت بر اساس این عناصر و ساختار، یک مدل ارتباط در کتابخانه پیشنهاد و چند کارکرد و فایدة آن مطرح گردیده است

کتابداری و اطلاع رسانی در چند دهه اخیر هماهنگ با پیشرفتهای علمی و فناوری جدید در دنیا توسعه یافته، اما در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و از جمله کشور ما ضعیف باقی مانده است؛ در حالی که انتظار می رود با توجه به قدمت این رشته و نیروی انسانی و پ ژوهشگران تربیت شده در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری، فعالیتهای علمی در آن وضعیت مناسبی داشته باشد به گونه ای که با تولید اطلاعات علمی، توسعه و باروری این علم محقق گردد. در این پژوهش، تلاش شده است با بررسی تولیدات علمی کتابداری ایران از طریق سنجش مدارک نمایه شده در پایگاههای اطلاعاتی، ضمن مشخص نمودن نقش جامعة کتابداری ایران، زمینه ای برای تعیین موقعیت علمی کشورمان در میان کشورهای منطقه خاورمیانه (ترکیه، عربستان سعودی و مصر) فراهم شود. این پژوهش به روش پیمایشی ـ تحلیلی و با استفاده از سیاهة کنترل، انجام شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد طی 34 سال مورد بررسی (2003-1969) تنها 134 مدرک از ایران به دو پایگاه اطلاعاتی نامبرده راه یافته است. از این رو، وضعیت تولید اطلاعات علمی ایران در زمینة کتابداری چندان مناسب به نظر نمی رسد. با وجود اهمیت روزافزون حوزة اطلاع رسانی و گرایش کتابداران اکثر کشورها به این حوزه، نتایج پژوهش نشان دهندة عدم گرایش پژوهشگران کتابداری ایران به تولید اطلاعات در این حوزه است.

موتورهای کاوش در اینترنت، عمده ترین ابزار برای شناسایی و مکانیابی منابع اینترنتی هستند. شناخت ویژگیها و کارکردهای این موتورها موجب خواهد شد که از منابع اینترنتی به شیوه ای کارآمدتر استفاده شود. در این مقاله پس از بیان علت بهکارگیری و نحوة کار موتور کاوش، معیارهای ارزیابی موتورهای کاوش ارائه شده اند. سپس مختصری دربارة موتورهای وراکاوش گفته شده و در پایان، با یک مثال، چهار موتور کاوش عمده در جدولی با هم مقایسه و ارزیابی شده اند.

هدف اصلی پژوهش حاضر کشف میزان تأثیر ورود اصطلاحات بر ساختار اصطلاحنامه اریک است. روش این پژوهش تحلیل محتوا و جامعه آماری تحقیق 205 اصطلاح جدید وارد شده در ویرایش چهاردهم اصطلاحنامه اریک ورود اصطلاحات منجر به حذف روابط، تغییر روابط و افزودن پیوند میان اصطلاحات قدیم میشود، اما نسبت این گونه تغییرات بسیار اندک بوده و عمده ترین تأثیر ورود اصطلاحات در اضافه شدن حجم وسیعی از روابط در هر سه ساختار اصطلاحنامه، بویژه در ساختار هم ارز است. در این میان، علیرغم حجم زیاد روابط همبسته، کمترین تأثیر در این نوع از روابط دیده میشود؛ در مقابل، در عین کمتر بودن تعداد روابط سلسله مراتبی، این ساختار بیش از ساختار همبسته تحت تأثیر قرار گرفته است. بنابراین، میتوان چنین دریافت که براساس نتابج این تحقیق، صرف بیشتر یا کمتر بودن فراوانی روابط دلیلی بر تأثیرپذیری بیشتر یا کمتر آنها از ورود اصطلاحات جدید نیست