درخت حوزه‌های تخصصی

نگرش کاربران بالقوه و افراد غیر کتابدار به انواع آثار مرتبط با یک خانواده کتابشناختی، یکی از مسائلی است که کمتر مورد توجه پژوهشهای مرتبط با پیاده سازی الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی (FRBR) بوده است. این در حالی است که اصطلاحهای پرکاربرد بیانگر انواع آثار وابسته در میان کاربران از یک سو و نوع آثار (موجودیتهای) مورد توجه و استفاده آنها از دیگرسو، اهمیت ویژه ای در پیاده سازی این الگو و نمایش معنادار آثار مرتبط بهم دارد. پژوهش حاضر در پی بررسی مهمترین عناصر اطلاعاتی و نیز نحوه نگرش کاربران بالقوه فهرستهای رایانه ای به خانواده های کتابشناختی و موجودیتهای آنها است. به این منظور و با استفاده از روش پژوهش ترکیبی با رویکردکیفی با 30 نفر از متخصصان برجسته شاهنامه پژوه مصاحبه به عمل آمده و از آنها خواسته شد تا با استفاده از روش توزیع کارت به دسته بندی 40 کارت کتابشناختی تنظیم شده بر مبنای الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی بپردازند. سپس از آنها خواسته شد تا نامی برای هر یک از دسته های تشکیل شده انتخاب کرده و در مورد آن دسته توصیف و ارزیابی خود را ارائه کنند. درنهایت 11 دسته بر مبنای نظرات مصاحبه شوندگان تشکیل گردید و هر یک از دسته ها با توجه به فراوانی اصطلاح های بکار رفته در توصیف آنها مورد تحلیل قرار گرفت. حاصل این تحلیل، مشخص شدن 11 درختواره کوچک برای هر یک از 11 گروه تشکیل شده بود که پس از ادغام، درختواره کلی خانواده کتابشناختی شاهنامه تشکیل و به شکل یک الگو ارائه گردید.

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی دیدگاه دبیران در خصوص محتوای کتاب های درسی مهارت های اجتماعی- اقتصادی در دوره راهنمایی تحصیلی پیش حرفه ای دانش آموزان کم توان ذهنی است. روش: در پژوهش حاضر به روش سر شماری تعداد 35 نفر از دبیران کتاب های درسی مهارت های اجتماعی- اقتصادی دوره راهنمایی تحصیلی پیش حرفه ای استان های قزوین، گیلان و مازندران بهعنوان گروه نمونه انتخاب شدند و پرسشنامه محققساخته را تکمیل کر دند. داده ها به کمک آزمون خی دو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که دبیران مورد مطالعه، کتاب های درسی مهارت های اجتماعی- اقتصادی دوره راهنمایی تحصیلی پیش حرفه ای را در مؤلفه های هدف ها، محتوا، اصول سازماندهی محتوا، زمان در نظرگرفته شده برای تدریس، نقش تصاویر در فهم مفاهیم کتاب، ویژگیهای ظاهری کتاب، ارزشیابی از پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و روش های تدریس فعال «کاملاً مناسب» و در مؤلفه کاربرد عملی از مفاهیم کتاب در زندگی روزمره «تا حدی مناسب» ارزیابی کردند. نتایج آزمون خی دو بیانگر عدم وجود تفاوت معنادار بین دیدگاه دبیران پایه های اول، دوم و سوم در ارزیابی محتوای کتاب های درسی مهارت های اجتماعی اقتصادی بود. اصالت/ارزش: برای ارتقاء مهارت های اجتماعی و اقتصادی دانش آموزان کمتوان ذهنی به کتابهای درسی مناسب نیاز است. پژوهش حاضر با بررسی نظرات دبیران شاغل به تدریس کتابهای درسی مهارتهای اجتماعی- اقتصادی میتواند به مؤلفان و برنامهریزان کتابهای درسی به ویژه برای دانش آموزان کم توان ذهنی کمک کند.

افراد مختلف برداشت های متفاوتی از پدیده های یکسان دارند و وجود این ادراکات متفاوت پایه های متفاوتی را برای رفتار افراد شکل می دهند. در این مقاله، با بهره گیری از رویکرد کیفی و روش پدیدارنگاری، مفاهیم متفاوت مشارکت کنندگان (برنامه ریزان دولت الکترونیک) از پدیده شفافیت اطلاعات به وسیله مصاحبه های نیمه ساختاریافته به دست آمده و مطابق با چارچوب روش پدیدارنگاری، در قالب هفت طبقه توصیفی متفاوت که نشان دهنده هفت مفهوم متفاوت از پدیده شفافیت اطلاعات هستند، ارائه شده است. گرایش بیشتر مشارکت کنندگان بر مفهوم ""دانای کل"" از شفافیت اطلاعات که متضمن تعیین یک سویه اطلاعات ارائه شده به کاربران سامانه دولت الکترونیک است، از جمله نکات عمده ای است که این مطالعه به آن دست یافته است که می تواند دال بر اقدامات منفرد نسبت به شفافیت اطلاعات در روند استقرار دولت الکترونیک در کشور باشد.

هدف: پژوهش حاضر عناصر درگاه های دانش، در درگاه های دانشگاهی خارجی را ارزیابی و برای طراحی درگاه های دانشگاهیِ دانش مدار الگویی ارائه کرده است. روش/ رویکرد پژوهش: با استفاده از سیاهه ارزیابی محقق ساخته (شامل 33 عنصر درگاه دانش)، 19 درگاه بررسی شده است. یافته ها : از 19 درگاه دانشگاهی مورد مطالعه، درگاه دانشگاه ادینبورگ دارای 21 عنصر؛ آتاباسکا و بوفالو دارای 20 عنصر؛ لازال، راتگرز، و تکنولوژی ویرجینیا دارای 18 عنصر؛ و درگاه کالج شریدان دارای 17 عنصر است. دیگر درگاه های دانشگاهی، کمتر از نیمی از عناصر سیاهه ارزیابی را داشتند. نتیجه گیری : بیشتر درگاه های دانشگاهی بررسی شده، از عناصر درگاه های دانش کمترین استفاده را کرده اند و در طراحی خود از عناصری که باعث اشتراک دانش و انتقال آن می شود، کم بهره برده اند. لازم است ضمن بازنگری درگاه های طراحی شده، به این بُعد از قابلیت های درگاه های دانشگاهی توجه بیشتری شود.

هدف : نظریه­ها و دیدگاه­ها درمورد تکنولوژی/فناوری و رواج روز افزون آن بررسی و دیدگاه­های اندیشمندان در مورد ابعاد مثبت، منفی، و فرا­مدرنیستی آن نقد می­شود و به سوال­های مقدر پاسخ داده شده است. روش/رویکرد پژوهش: مرور متون مرتبط یافته­ها: سه گروه اصلی شناسائی شدند: گروه اول با دید مثبت، رواج فناوری را علت­العلل پیشرفت­های اقتصادی، فرهنگی، و اجتماعی می­دانند و ایجاد اقتصاد مبتنی بر دانش را در تحولات فناورانه جست­وجو می­کنند. گروه دوم با دید منفی، رسوخ فناوری را در زوایای مختلف زندگی انسان، نوعی هتک حریم خصوصی افراد تلقی کرده و آن را ابزاری برای در معرض گذاشتن خصوصی­ترین زوایای زندگی فرد قلمداد می­کنند. گروه سوم، که با دیدگاه فرامدرنیستی به فناوری و عواقب آن، از آن جهت که پیشرفت فناوری باعث زیان­رسانی به طبیعت می­شود، با آن به مقابله برخاسته­اند.

در دهه های اخیر، سنجه های متعددی برای تعیین میزان تاثیر نشریات علمی معرفی و مورد استفاده قرار گرفته اند. شمار استنادات و ارزش ضریب تاثیر از جمله شاخص هایی هستند که در این زمینه کاربرد بسیاری یافته اند و از شهرت بسیاری در حیطه علم سنجی برخوردارند. علاوه بر این سنجه ها، سنجه های مناسبی جهت تعیین میزان تاثیر انتشارات علمی معرفی شده اند که از جدیدترین آنها می توان به «عامل ویژه» و «نفوذ مقاله» اشاره نمود. عامل ویژه، سنجه ای از اهمیت و اعتبار کلی یک نشریه در جامعه علمی و میزان تاثیر مقاله، سنجه ای از میانگین تاثیر هر مقاله در میان سایر مقالات یک نشریه است. بحث اصلی در مقاله حاضر، سنجه «عامل ویژه» است و ضمن معرفی و توصیف این عامل، ویژگی ها و خصوصیات آن و تفاوت های آن با ضریب تاثیر و نحوه محاسبه آن به تفصیل شرح داده می شود. از آنجا که محاسبه سنجه نوین «نفوذ مقاله» منوط به داشتن مقدار عامل ویژه است، در لابلای نوشتار، مختصری نیز به آن پرداخته می شود.

هدف : مبانی نظری حوزه مصورسازی و بررسی مصورسازی داده و مصورسازی اطلاعات را معرفی می­کند. روش : مطالعه منابع اطلاعاتی مرتبط، تطبیق و بررسی کیفی نقش مصورسازی است. یافته­ها : کاربرد اصلی مصورسازی در کتابداری و اطلاع رسانی، ایجاد و برقرای بهتر ارتباط دیداری در زمینه طراحی رابط کاربر و نیز بهینه سازی فرایند بازیابی اطلاعات است. مباحث مصورسازی براساس گرافیک رایانه ای شکل­گرفته و سبب انتقال بهتر اطلاعات به مخاطب می شود. یکی از کاربردهای مهم مصورسازی در محیط مجازی است که از پیشرفت های فناورانه در فضای رقومی بهره گرفته است. همچنین انواع طبقه بندی مصورسازی و دو نوع اصلی مصورسازی داده و اطلاعات تشریح شده است. نتیجه گیری: مصورسازی نقش موثری در درک اطلاعات برعهده داشته و میان مفهوم مصورسازی داده و مصورسازی اطلاعات تفاوت های قابل­توجهی وجود دارد که در برخی از مقاله ها این دو مفهوم به­جای یکدیگر به کار رفته اند.

هدف: این پژوهش بررسی نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاع­یابی دبیران مقطع متوسطه در دبیرستان­های شهر اندیمشک می­باشد. روش/رویکردپژوهش: نوع تحقیق توصیفی و روش آن پیمایشی است و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه می­باشد. جامعه مورد تحقیق شامل 531 نفراز دبیران دبیرستان­های دولتی آموزش و پرورش شهر اندیمشک در سال تحصیلی 1387- 1388 بوده است. ازتعداد 531 نفر برطبق جدول کرجسی ومورگان240 نفر به­صورت نمونه­گیری تصادفی انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده­ها با کمک نرم­افزار آماری اس.پی.اس.اس. صورت گرفت. یافته­ها: یافته­ها نشان داد که بیشترین هدف و انگیزه دبیران از جست­وجوی اطلاعات بالا بردن معلومات عمومی می­باشد. مهم­ترین منبع رسمی کسب اطلاعات دبیران، کتاب می­باشد. اکثریت قریب­به­اتفاق دبیران کتاب­های درسی را جوابگوی نیازهای اطلاعاتی خود نمی­دانند. دبیران منابع چاپی را جهت رفع نیازهای اطلاعاتی خود برمنابع غیرچاپی ترجیح می­دهند. مهم­ترین مشکل در جریان اطلاع­یابی دبیران، کمبود وقت می­باشد. دبیران نقش اینترنت را در تامین نیازهای اطلاعاتی خود موثر می­دانند و مهم­ترین دلیل عدم استفاده از اینترنت را، نداشتن وقت کافی عنوان کرده­اند. از نظر دبیران مهم­ترین کمبود در کتابخانه محل کار، غنی نبودن منابع کتابخانه بوده است . مهم­ترین اولویت دبیران جهت استفاده از منابع اطلاعاتی مختلف، بالا بردن اطلاعات تخصصی می­باشد. نتیجه­گیری: با آنکه اینترنت به­عنوان مهم­ترین منبع الکترونیکی برای رفع نیازهای اطلاعاتی دبیران ذکر شده است، اما ضعف مراکز در ایجاد مراکز اینترنتی به­عنوان نکته ضعف مهمی در این مراکز تلقی می­شود. در این زمینه استفاده از اینترنت در کتابخانه­ها و وجود سیستم کامپیوتری جهت استفاده دبیران توصیه می­گردد.

هدف از اجرای این پژوهش سنجش تأثیر کتاب درمانی برکاهش نشان گان های درون سازی و برون سازی شده-ی کودکان ناشنوای مقطع ابتدایی مدرسه ی استثنایی وصال بیرجند در نیمسال تحصیلی دوم سال 1388-1389 بود. روش پژوهش شبه آزمایشی (طرح یک گروهی با پیش آزمون و پس آزمون) و از نوع کاربردی بود. جامعه ی پژوهش شامل دانش آموزان ناشنوای گروه سنی ب (سال های اول ابتدایی) این مدرسه بود. ابزار گردآوری در این پژوهش سیاهه ی رفتاری کودک و گزارش معلم بود که بر اساس تست روان شناسی آشنباخ تنظیم شد. در این پژوهش ابتدا این سیاهه ها درباره ی هریک از آزمودنی ها توسط والدین و معلم آن ها تکمیل شدند، سپس فرایند کتاب درمانی با استفاده از کتاب های منتخب گروه سنی ب همراه با لوح های فشرده ی زبان اشاره ی این کتاب ها، در طی هفت جلسه اجرا شد و پس از آن پس آزمون نیز توسط والدین و معلمان کامل شد. نتایج پیش آزمون ها و پس آزمون ها توسط پژوهشگر با استفاده از آزمون تی وابسته در نرم افزار اس پی اس اس و رسم نیمرخ های مربوط به هر آزمودنی در پیش آزمون و پس آزمون با نرم افزار اکسل مقایسه شد. همان طور که پیش بینی می شد نتایج به دست آمده نشان داد که کتاب درمانی با استفاده از کتاب های برگزیده ی مناسب برای کودکان بر کاهش مشکلات اضطراب/ افسردگی، گوشه گیری/ افسردگی، شکایات جسمانی، مشکلات اجتماعی و توجه و تفکر، و رفتارهای قانون شکنی و پرخاشگرانه ی کودکان ناشنوای گروه سنی ب دبستان استثنایی وصال بیرجند تأثیر داشت. با توجه به این که مشکلات اضطراب/ افسردگی، گوشه گیری/ افسردگی و شکایات جسمانی، از نشان گان های درونی سازی شده (رفتارهای بیش از حد مهارشده ی معطوف به درون ) و رفتارهای قانون شکنی و پرخاشگرانه از جمله مشکلات برونی سازی شده (مشکلات رو به بیرون و در تعارض با دیگر افراد و محیط ) هستند، در فرایند کتاب درمانی با کاهش هریک از این مشکلات، در کودکان، این نشان-گان ها نیز کاهش یافتند. کتاب درمانی سبب شد تا از مشکلات رفتاری و اجتماعی این دانش آموزان کاسته شود

: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین میزان علاقه مندی و به کارگیری فنّاوری اطلاعات و ارتباطات براساس مدل پذیرش مبتنی بر علاقه هال و هارد انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، دبیران دوره متوسطه شهر اصفهان بودند. نمونه آماری شامل 110 نفر از دبیران مدارس متوسطه بودند که به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. روش پژوهش، توصیفی- همبستگی بود. ابزارهای پژوهش شامل دو پرسشنامه: الف) پرسشنامه مراحل علاقه مندی هال و هارد و ب) پرسشنامه سطوح کاربرد گریفن و کریستنسن بود. داده های حاصل از پژوهش با روش آماری ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون بررسی شدند. یافته های پژوهش نشان داد که بین سطوح به کارگیری فاوا (عدم استفاده، آشنایی، آمادگی، تجدید و نوسازی، استفاده عادی ، بهبود، تلفیق، و استفاده مکانیکی) و مراحل علاقه مندی (آگاهی، کسب اطلاعات، شخصی سازی، مدیریت فرایند، ارزیابی، هماهنگی، و تمرکز مجدد) در همه سطوح رابطه معنی دار مثبت وجود داشت. فقط بین سطح به کارگیری و مرحله مدیریت رابطه معنی دار وجود نداشت.

هدف: آنچه از نسخه های خطی ادامه حیات یافته، از سرنوشتی یکسان برخوردار نبوده است. هر چند آن تعداد از نسخه ها که اطلاعاتِ دقیقی در معرفی خود به همراه دارند، کم نیستند، با این حال، رقم قابل توجهی از آن ها، در هاله از ابهام به سربرده و آگاهی لازم آن ها را همراهی نمی کند؛ آثاری هم به نام دیگران شهرت یافته و هویت پدید آورندهِ اصلی، پنهان است؛ نسخه هایی هم در اثر عوامل طبیعی و غیر طبیعی دچارآسیب دیدگی جزئی و کلی و یا تباهی شده که تعداد آن ها فرآوان است. روش: این نوشتار در کشف هویت و یا محک زدن به داده های گزارش شده از نسخه ها، کاربست روشی را هدف قرارداده که طی سالهای اخیردر رشته های فنی و مهندسی، زیرِ عنوان «مهندسی معکوس» از آن یاد می شود. با این روش در مواردی می توان با «اعتماد صِرف بر فن و تکنولوژی» و در شرایطی می تواند «با قرار گرفتنِ فن و تکنولوژی در کنار دیگر تخصص ها و داده ها»، احتیاطِ علمی در شناخت و معرفی نسخه را فزونی داد، و اگردستِ جعل و یا تزویری در نسخه وارد شده، با اطمینانِ بالایی از جزئیات آن سخن گفت، و اگرنسخه ای نیازمند مرمّت است، اجرای آن را با دقت لازم، امکان سنجی کرد. یافته ها: نظر به بین رشته ای بودنِ ادعای این نوشتار و تازه بودن زاویه نگاه، ارائه منابع، ذیلِ عنوان آمده مقدور نبوده است، با این حال تلاش شده، نوشتار با استفاده از منابع کتابخانه ای در دو دانشِ مستقلِ «کتابداری» و «فنی – مهندسی» مستند شود. با آنچه آمده است، مرزهای کارِ فهرست نگار، محقق و نقّاد، به هم آمیخته است و بیانگر ارتباط مستقیمی است که می توان بین مهندسی معکوس و نسخه شناسی یافت شود.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر استنادی مقاله های مجلات علمی- پژوهشی فارسی زبان ایران در سه حوزه موضوعی علوم پزشکی، علوم کشاورزی و علوم انسانی است که در پایگاه استنادیSID نمایه شده اند. روش: در این پژوهش از روش تحلیل استنادی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه مقاله های دارای 2 استناد و بیش از 2 استناد مجلات علمی- پژوهشی فارسی سه حوزه علوم پزشکی، علوم کشاورزی و علوم انسانی که بین سال های 80 تا 85 منتشر شده و در پایگاه SID نمایه شده اند تشکیل میدهد. برای انتخاب مقالات از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده است. ابتدا اطلاعات کتابشناختی هر مقاله و نیز اطلاعات کتابشناختی مربوط به استنادهای آن ها از پایگاه SID استخراج گردید. برای تحلیل آماری داده ها نیز از نرم افزار اس پی اس اس استفاده شد. یافته ها : با توجه به نتایج پژوهش میانگین استنادی سه حوزه مورد بررسی 08/3 استناد به دست آمد. همچنین براساس نتایج حاصل از تحلیل های استنباطی تفاوت معنی داری بین سه حوزه موضوعی از لحاظ تأثیر استنادی وجود ندارد. در کل، یافته های این پژوهش نشان داد نرخ استنادی مقاله های مجلات علمی- پژوهشی فارسی زبان ایران بسیار پایین است و بسیاری از آن ها هیچ استنادی دریافت نکرده اند؛ بنابراین باید در استفاده از استنادهای این مقاله ها در امر ارزیابی تأثیر علمی پژوهشگران با احتیاط عمل شود. اصالت/ارزش: تعداد استنادهای مقاله های مجلات علمی به عنوان یک شاخص مهم برای ارزیابی تأثیر انتشارات یک کشور بر جامعه علمی مورد استفاده قرار می گیرد؛ ازاین رو این پژوهش وضعیت تأثیر استنادی مقاله های مجلات علمی- پژوهشی فارسی زبان ایران در سه حوزه موضوعی علوم پزشکی، علوم کشاورزی و علوم انسانی را روشن می کند.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی نیازهای اطلاعاتی دانش آموزان ناشنوا و کم شنوای مدارس استثنائی شهر شیراز از دیدگاه معلمان آنان و نقش کتابخانه های مدارس استثنائی شیراز در برآوردن این نیازها انجام شده است. روش: در این پژوهش که در آن از روش پیمایشی استفاده شده است، نظرات 44 نفر از معلمان مدارس ناشنوا و کم شنوا از طریق پرسشنامه گردآوری شد و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم-افزار اِس. پی. اِس. اِس انجام شد. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که نیازهای اطلاعاتی دانش آموزان ناشنوا و کم شنوای مدارس استثنائی شیراز شامل: اطلاعات عمومی، منابع اطلاعاتی کمک درسی، و تفریح و سرگرمی می-باشد و از نظر معلمان، مناسب ترین شکل تأمین منابع اطلاعاتی، کتاب به همراه سی دی یا دی وی دی همراه با زبان اشاره می باشد. از نظر معلمان، منابع اطلاعاتی موجود چندان تأثیری در رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان ناشنوا و کم شنوا ندارد و دانش آموزان ناشنوا و کم شنوا قادر به خرید و استفاده از منابع اطلاعاتی موجود نیستند. 2/52 درصد از معلمان معتقدند که دستگاه های ارتباطی مناسب (تله تکست، چت نوشتاری و ....) برای استفاده دانش آموزان وجود ندارد، و میزان استفاده دانش آموزان از کتابخانه مدرسه بسیار کم است و دانش آموزان از وجود منابع اطلاعاتی در کتابخانه مدرسه خود آگاهی کافی ندارند وکیفیت کتابخانه های مدرسه پایین است. اصالت/ارزش: یافته های این پژوهش می تواند به مسئولان امور در شناسائی نیازهای اطلاعاتی گروه ویژه ای از افراد جامعه و تلاش برای رفع این نیازها، و همچنین به والدین و معلمان دانش آموزان ناشنوا و کم شنوا کمک کند تا با اشتراک مساعی به رفع نیازهای اطلاعاتی این گروه خاص از دانش آموزان بپردازند.