درخت حوزه‌های تخصصی

گسترش کاربری تکنولوژیهای نوین ارتباطی آثار مثبت و منفی متفاوت و گاه متناقضی برای گروه های مختلف جمعیتی و اجتماعی به دنبال دارد. بنابراین، بهره گیری از دانش و تخصص کارشناسان ارتباطات در حوزه ی سیاست گذاری فرهنگی-ارتباطی منجر به کسب شناختی دقیق تر از جامعه شده و افزایش اثرات مثبت و کاهش پیامد های منفی را به دنبال دارد. به میزانی که متخصصان سیاست گذاری ارتباطی، ابزارهای کارا-تری برای کندوکاو و تعیین سیاست ها در اختیار داشته باشند و دیدگاه هایشان مورد توجه و مبنای برنامه ها قرار گیرد، می توان انتظار داشت جامعه با آسیب های کمتر، بتواند بهره مندی بیشتری از این فناوری ها داشته باشد. در این مقاله، کوشیده ایم ضمن ترسیم تصویری اجمالی از وضعیت اقتباس تلفن همراه توسط نوجوان ایرانی و الگوی کاربری آن، و با مرور تجربه ی کشورهای مختلف، راهبردهای کلی در سیاست گذاری مصرف رسانه ای این گروه را از نظر بگذرانیم. نگاهی به تلاش های سایر جوامع در این زمینه نشان می دهد که می توان با درگیر کردن بازیگران اجتماعی مختلف (مدرسه، مربیان و خانواده) و با اتّخاذ سیاست های ارتباطی کلان (واردات، تولید و عرضه ی گوشی های مخصوص نوجوانان، آگاهی بخشی به والدین و نوجوانان1 و افزایش سطح سواد رسانه ای)، به سازماندهی قاعده مند الگوی کاربری نوجوانان از تلفن همراه دست یافت.

کشورهای جنوب در فرایند جهانی شدن و توسعه رسانه‌های جمعی با فرصت‌ها و چالش‌هایی روبه‌رو خواهند شد که شامل 1- قومی‌شدن رسانه‌های جمعی 2- توسعه رسانه‌های آلترناتوی 3- طراحی سیاست‌های جامع رسانه‌ای 4- بین‌المللی شدن رسانه‌های جمعی در داخل کشورهای جنوب است. زیر ساخت جدید ارتباطی مورد نظر کشورهای صنعتی نیازها و ویژگی‌های خاص کشورهای جنوب را در نظر نگرفته است. پدیده پیچیده جهانی شدن خود محصول توسعه حوزه تجارت بین‌المللی و لیبرالیزه‌شدن سیاست‌های اقتصادی، ارتباطی و سیاسی درعصرجهانی است. واکنش های ابراز‌شده در برابر پدیده‌جهانی شدن از تطبیق با فرایند جهانی گرایی تا اتخاذ رویکرد بومی گرایی یا منطقه‌گرایی در نوسان بوده است. آینده این فرایند به موازنه موجود میان قوانین ناظر برتوسعه اقتصادی، ادغام ارتباطی و استقلال فرهنگی و نیز رابطه متغیر میان حکومت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی، شرکت‌ها و افراد بستگی دارد. دراین مقاله مولف با رویکرد ارزیابی امنیتی فرایند جهانی شدن در قرن بیست‌ویکم به ابعاد تهدیدزای جهانی شدن و به تعبیر دیگر، پروژه حاکمیت فرهنگ غربی می‌پردازد. این نوشتار با تاکید بر بازیگر اصلی فرایند جهانی‌شدن یعنی رسانه‌،مفهوم رسانه‌ای شدن زندگی را بررسی می‌کند. در مفهوم اخیر رسانه‌ها به عنوان مراجع هویت‌هایی مطرح می‌شوند که هم شان دولت‌های ملی ماهیت جامعه انسانی را شکل می‌دهند. سیر تکوین و تحول ایده جهانی شدن در بعد رسانه‌ای و ارزیابی امنیتی آن با توجه به آثار اجتناب ناپذیر حضور رسانه‌ها در زندگی بشر و طرح راهکارهای جبران کننده بخش دیگری از محتوای مقاله را شامل می‌شود. نویسنده در بحث تبارشناسی جهانی شدن سه دوره تبلیغات، ارتباطات و اطلاعات را بررسی می‌کند و در نهایت با معرفی ویژگی‌های جامعه بشر در قرن بیست‌ویکم اذعان می‌دارد که جامعه جهانی شده پس از عصر اطلاعات اکنون دوره فترت خود را سپری می‌کند و این دوره به تحقق جامعه شبکه‌ای ختم می‌شود. وی در ادامه باب بررسی تفسیرهای مختلف از مفهوم جامعه شبکه‌‌ای را می‌گشاید و بااین مبحث موضوع تبارشناسی جهانی شدن را به پایان می‌رساند.

تلفن همراه امروزه جزء جدانشدنی مناسبات و ارتباطات روزمره محسوب می شود، و با توجه به پیشرفت های روزافزون این وسیلة ارتباطی، مطالعه در مورد آن ضروری است. هدف اصلی پژوهش حاضر توصیف و تبیین فرهنگ مصرف تلفن همراه با استفاده از شاخص های سبک زندگی در بین دانشجویان است. چارچوب نظری این پژوهش نظریة مصرف بوردیو است. این پژوهش مطالعه ای پیمایشی با حجم نمونة چهارصد نفر، با استفاده از ابزار پرسش نامه بر روی دانشجویان دانشگاه دولتی و علوم پزشکی شهرکرد است. نتایج پژوهش نشان می دهد که نظریة مصرف بوردیو در جامعة مورد مطالعه به میزان زیادی رفتار مصرفی دانشجوها در ارتباط با تلفن همراه را به خوبی تبیین می کند. همچنین نتایج مربوط به شبکه های اجتماعی مجازی، نظریة گمنامی در فضای مجازی را در زمینة مصرف برنامه های نرم افزارهای پیام رسانی وایبر، لاین، واتس آپ و... را تأیید می کند.

آنتونی گیدنز، مدیر دانشکده اقتصاد لندن، است و پیش‌تر با عنوان پروفسور جامعه‌شناسی در دانشگاه کمبریج مشغول خدمت بوده است. وی در مقاله حاضر، تلاش می‌کند تا جهانی شدن را به مثابه نیرویی غیرقابل مقاومت به خواننده معرفی کند و اورا برای رویارویی با این تغییر آماده سازد، تغییری که در بطن شرایط محیطی زندگی بشر درحال رخ دادن است و گریزی از آن نیست. وی این پدیده‌را بیش از هرچیز تحت تاثیر پیشرفت نظام ارتباطات می‌داند. به زعم او جهانی‌شدن منحصر به پدیده‌های برون فردی از جمله اقتصاد و سیاست نخواهد شد، بلکه پدیده‌های «درون فردی» از جمله ارزش‌های خانوادگی، حقوق زنان و... نیز از آن متاثر خواهند شد.

این مقاله بر آن است تا ساخت خود زنانه در فیس بوک را مورد بررسی قرار دهد. برای نیل به این هدف، پروفایل فیس بوک 20 کاربر حرفه ای را به روش تحلیل محتوی کیفی، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان می دهد که از میان دو رویکرد خوش بینانه و بدبینانه به حضور زنان در فیس بوک، رویکرد خوش بینانه تایید می شود. بدین معنا که زنان کاربر حرفه ای در بخش های مختلف پروفایل فیس بوک شان مانند پست های روی وال، عکس پروفایل ، تنظیمات خصوصی، اسم پروفایل، کامنت ها، دوستان و گروه ها، برخلاف کلیشه های جنسیتی رایج که زنان را احساساتی، مطیع، منفعل، وابسته و جذاب نشان می دهد، به شیوه های مختلف، خود را فعال، مستقل، قدرتمند و منتقد شرایط اجتماعی موجود، نشان داده-اند. بنابراین در فیس بوک، تاحدودی شاهد شکسته شدن مرزهای جنسیتی دوتایی هستیم.

هدف اصلی پژوهش حاضر مطالعه رابطه بین میزان بهره مندی از رسانه های نوین (تلفن همراه) و میزان پایبندی نسل جوان به ارزش های اجتماعی است. این پژوهش نخستین پژوهشی است که با تاکید برمطالعه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز و واحد علوم وتحقیقات آذربایجان شرقی در استان انجام شده است. برای نیل به اهداف تحقیق ابتدا تعاریفی از میزان بهره مندی، پایبندی، ارزش های اجتماعی و همچنین رسانه های نوین ارائه و نظریه های مربوط به ارزش های اجتماعی و رسانه های جمعی مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس نظریه هاو دیدگاه های تبیین کننده رسانه ها و ارزش های اجتماعی از جمله نظریه کاشت، استفاده و خوشنودی و... و دیدگاه های جمیزلال، گربنر و اینگلهارت و جانسون و همچنین دیدگاه های داخلی و خارجی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. پژوهش حاضر در بین 368 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز و واحد علوم وتحقیقات آذربایجان شرقی که بین 22 تا 40 سال سن دارند انجام شد. در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده و با بهره گیری از پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز تحقیق گردآوری شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد: هرچه میزان استفاده از تلفن همراه بالا می رود اهمیت این معیارها در همسرگزینی افزایش می یابد. هرچه میزان استفاده از رسانه تلفن همراه افزایش می یابد اهمیت روابط اجتماعی بین دو جنس مخالف افزایش می یابد. هرچه میزان استفاده از تلفن همراه بالا می رود اهمیت مسئولیت پذیری در بین دانشجویان افزایش می یابد. هرچه میزان استفاده از تلفن همراه افزایش می یابد بر اهمیت خاص گرایی افزوده می شود. در واقع می توان گفت تلفن همراه به عنوان یک رسانه دارای مخاطب عام بر اهمیت برخی از ارزش های اجتماعی افزوده است.

هدف این پژوهش، شناسایی انگیزه های دانش آموزان پسر دوره متوسطه دوم شهر همدان در استفاده از شبکه های مجازی اجتماعی بود. این پژوهش با استفاده از رویکرد ترکیبی و طرح اکتشافی انجام شد. در بخش کیفی با استفاده از روش پدیدارشناسی با بیست نفر از دانش آموزان که با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شده بودند، مصاحبه عمیق صورت گرفت. سوالات مصاحبه حول انگیزه های استفاده نوجوانان از شبکه های اجتماعی بود که با استفاده روش پنج مرحله ای اسمیت تحلیل شد. سپس به منظور بسط دامنه یافته ها با استفاده از روش توصیفی و پیمایشی، پرسشنامه محقق ساخته 23 سؤالی بین 300 نفر از دانش آموزان پسر دوره دوم متوسطه توزیع شد. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات هفت نفر از متخصصان شبکه های اجتماعی مجازی و پایایی آن از طریق محاسبه آلفای کرانباخ به میزان 88/0 r=  محاسبه گردید. یافته ها نشان می دهد، دانش آموزان برای کسب اطلاعات جدید، سرگرمی و تفریح، ارتباط و تعامل با دیگران و خود ابرازی از شبکه های اجتماعی مجازی استفاده می کنند. همچنین انگیزه های دانش آموزان در استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی به ترتیب اولویت کسب اطلاعات، سرگرمی، ارتباط و تعامل و خودابرازی است.

مطالعة پیشِ رو به بررسی نقش رسانه های اجتماعی نوین در شکل گیری و برساخت هویت نسلی در میان جوانان می پردازد. روش پژوهش کیفی می باشد و تکنیک پژوهش مصاحبه روایی است. بر این اساس مصاحبه های مجازی آنلاین با 29نفر از افرادی که از وایبر استفاده می کنند، صورت گرفته است. نمونه گیری از نوع هدفمند و معیار نمونه گیری، اشباع نظری است. داده های به دست آمده با روش تحلیل تماتیک، تحلیل شده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد وایبر که رسانه ای اجتماعی است همزمان که سبب ساخت زیست جهانی مجازی برای سوژه های جوان می شود، نوعی افتراق هویتی بین آنها و سوژه های نسل های دیگر را هم به وجود می آورد و سبب تقویت شکاف نسلی می شود. وایبر به سبب اقتصاد ارزان خود، نوعی استقلال اقتصادی را حداقل در آن بخشی از استفاده کنندگان از وایبر که وابستگی اقتصادی به خانواده شان دارند را شکل داده است. این استقلال اقتصادی، هم سبب تقویت حضور این افراد در فضای وایبر شده است و هم نوعی شکاف نسلی را بین این افراد و خانوادة آنان و حتی سایر نسل ها ایجاد کرده است. عضویت در گروه های مجازی وایبری، سبب شکل گیری شکافی بین شبکه سازی های غیررسمی و شبکه سازی های رسمی و گروه های رسمی با گروه های غیررسمی مجازی شده است. این مسئله می تواند به تمایز معنایی و هویتی بین نسل های متفاوتِ چنین شبکه سازی هایی هم منجر شود و شکاف نسلی و تمایز نسلی را تقویت نماید.