درخت حوزه‌های تخصصی

اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
اخلاق اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۷۶۱ تا ۷۸۰ مورد از کل ۹٬۱۵۱ مورد.
۷۶۱.

آثار و مفاسد گرایش به دنیای مذموم و راهکارهای دوری از آن با تأکید بر دیدگاه آیت الله مصباح یزدی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 39-50

کلیدواژه‌ها: دنیای مذموم گرایش به دنیا راهکارهای دوری از دنیای مذموم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۲۰۸
در کنار عواملی همچون هوای نفس و شیطان، گرایش به دنیای مذموم یکی از عوامل سقوط انسان محسوب می شود. ازاین رو باید دنیای مذموم و آثار آن را شناخت و برای فاصله گرفتن از آن کوشید. شناخت دنیای مذموم، آثار و مفاسد گرایش به آن و نیز راهکارهای دوری از آن با تأکید بر دیدگاه آیت الله مصباح یزدی، مسئله مقاله حاضر به شمار می رود. نتایج این تحقیق که با استفاده از روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته، حاکی از آن است که گرایش به دنیای مذموم می تواند منشأ گناهان و انحرافات، محروم شدن از معنویات، کفر، ترس و سختی هنگام مرگ گردد. ازاین رو برای دوری از دنیای مذموم در حوزه بینشی، باید عبرت آموزی و درک حقیقت دنیا و اصالت ندادن به آن را تقویت کرد؛ در حوزه گرایشی با بهره گیری از الگوهای معنوی می توان کشش به سوی دنیا را کاهش داد؛ و در حوزه رفتاری، همنشینی با انسان های زاهد، تلاوت قرآن، توسل به معصومان(ع) و عمل به ضد می توان روحیه دنیاگرایی را مهار کند.
۷۶۲.

معیارهای فراگیر عدالت اجتماعی در قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۵ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۷) 31-56

کلیدواژه‌ها: عدالت اجتماعی قرآن کریم اصول عدالت اخلاق عدالت توزیعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۱۵۴
لزوم دست یابی و توافق بر قواعد عام در عدالت پژوهی که به  مثابه قوانین اساسی در رفتارهای فردی و اجتماعی سامان بخش تدوین دیگر قوانین و ارزیابی وضع موجود باشد، همواره در کانون توجه اندیشمندان عدالت پژوه و فیلسوفان سیاسی بوده است. این پژوهش که با هدف کشف نظر قرآن کریم درباره این اصول و به روش توصیفی ۔ تحلیلی و با تکیه بر گزاره های مرتبط در قرآن کریم انجام شده است، استخراج یازده اصل است که اصل برابری اوّلیه، اصل محاسبه پیامد های عمل و اصل شفافیّت وتوجه به میزان آگاهی به عنوان اصول مبنایی؛ اصل خود مسئولیتی، اصل تناسب وسع و تکلیف، اصل تناسب تلاش و پاداش، اصل توجه به نقش و تأثیر، اصل تناسب جُرم و جزا و اصل تعلیق احساسات به عنوان اصول اجرا و اصل جبران به عنوان اصلی ترمیمی و تصحیحی، در تمامی مراحل دست یابی به عدالت اجتماعی عمل خواهند کرد. برخی از این اصول مانند اصل تعلیق احساسات و برابری را، با توجه به همراهی دیگر اصول، در تمامی مراحل، «اصول زمینه ای» نام داده ایم و در پایان الگویی با پوشش مطلوب موضوعات مختلف جهت محاسبه و اقدام عادلانه، طراحی و عرضه شده است.
۷۶۳.

بررسی تفاوت های بین نسلی به لحاظ دین داری و هویت دینی: والدین جانباز و فرزندان ساکن در شهرستان بندر لنگه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۲۵) ۱۰۴-۸۷

کلیدواژه‌ها: نسل ابعاد دین داری هویت دینی جانبازان و فرزندان شان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۳ تعداد دانلود : ۱۹۰
هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه تفاوت های بین نسلی به لحاظ ابعاد دین داری و هویت دینی والدین جانباز و فرزندان شان انجام پذیرفت. روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش از نوع توصیفی- پس رویدادی بوده است. جامعه آماری شامل تمامی 460 جانباز ساکن در شهرستان بندرلنگه و تمامی فرزندان پسر 20 تا 30 ساله خانواده های آنان بود که از آن بین تعداد 25 نفر از پدران و 25 نفر از فرزندان پسر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و با دو پرسشنامه دین داری گلاک و استارک (1965) و همچنین پرسشنامه هویت دینی سراج زاده (1383) مورد سنجش قرار گرفتند و پس از جمع آوری داده ها از آزمون تی وابسته استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان دهنده آن است که میانگین هویت دینی فرزندان در دو بعد احساسی (6/21=M) و مناسکی (5/21=M) از میانگین بعد احساسی (4/20=M) و مناسکی (5/20=M) والدین خود بالاتر و والدین نیز در بعد اعتقادی (2/22=M) نسبت به فرزندان (5/16=M) در سطحی بالاتر قرار دارند. به علاوه نمرات میانگین جوانان در دو بعد فکری (5/16=M) و پیامدی دین داری (9/19=M) از والدین خود در بعد فکری (1/13=M)، و پیامدی (4/18=M) برتر و والدین نیز در بعد اعتقادی (3/20=M) در مقایسه با فرزندان (6/16=M) در سطحی بالاتر قرار دارند. نتیجه گیری: به طور کلی والدین پژوهش حاضر با فرزندان شان فضای فکری متفاوتی که بتوان شکاف نسلی خواند را تجربه نمی کنند.
۷۶۴.

وضعیت شناسی روشی مقیاس های روان شناسی اخلاق در ایران: مرور نظام مند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال یازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۲۳) 95 - 143

کلیدواژه‌ها: روان شناسی اخلاق مقیاس اخلاق مفاهیم اخلاقی روایی اعتبار کازمین بررسی مروری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۷ تعداد دانلود : ۳۵۶
هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت مفهوم شناختی و روان سنجی مقیاس های حوزه اخلاق در پژوهش های ایرانیِ بازه زمانی 1350 تا 1399 بود. روش پژوهش، بررسی مروریِ نظام مند مقیاس ها بر اساس مدل «کازمین» بود که در سه شاخص روایی، اعتبار، و پاسخگویی در قالب ارزیابی 9 پارامتر روایی محتوا، همسانی درونی، مقایسه نسبی، خطای اندازه گیری، روایی ساختاری، آزمون فرضیه ها، روایی بین فرهنگی، روایی ملاکی، و پاسخگویی بوده است. داده های پژوهش در طی شش گام شناسایی و 92 مقیاس انتخاب شد. یافته های پژوهش نشان داد که از کل مقیاس ها (درون فردی، 37 مقیاس؛ میان فردی، 26 مقیاس؛ و اجتماعی-سازمانی، 29 مقیاس) تنها پارامتر همسانی درونی در شاخص اعتبار توانسته در بیش از 70 درصد موارد رعایت شده، و نتایج آن مثبت باشد. پس از آن، مفهوم شناسی، روایی محتوا، و آزمون فرضیه ها در 50 درصد مقیاس ها مورد توجه قرار گرفته، و نتایج آن مثبت بوده است. دیگر پارامترها در اکثر گزارش ها محاسبه نشده، یا اطلاعات آن در اختیار نبوده، یا بررسی آن ها موضوعیت نداشته است. در پژوهش حاضر، هیچ مقیاس «مطلوب» که تمام پارامترهایِ موضوعیت دار کازمین را مورد توجه قرار داده باشد، شناسایی نشد؛ تنها 5 درصد مقیاس ها «قابل قبول» بوده، 40 درصد آن ها «نیازمند تکمیل»، 30 درصد «نیازمند به بررسی مجدد»، و 25 درصد آن ها «نیازمند ارائه اطلاعات تفصیلی» می باشند. بنابراین اگر درصد مقیاس های نیازمند به تکمیل به مقیاس های قابل قبول اضافه شود، می توان ادعا کرد که 45 درصد مقیاس های ایرانیِ حوزه اخلاق، قابلیت استفاده را داشته؛ و مابقی نیازمند بازبینی یا ارائه اطلاعات تفصیلی جهت ارزیابی و قضاوت هستند.
۷۶۵.

چیستی و ارکان خصیصه ی قطع رحم و انواع آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۵۰) 321-338

کلیدواژه‌ها: خویشاوند نسب قطع رحم صله رحم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۳۰۹
صله در لغت به معنای : احسان ، دوستی و ارتباط آمده و مراد از (( رحم )) خویشاوندان و بستگان و به عبارت دیگر محبت و سلوک داشتن با خویشان و نزدیکان است . قطع رحم عبارت است از آزردن و رنجاندن خویشان و بستگان و نزدیکان ، و یاری نکردن و غمخواری ننمودن با آنان در مال و آسایش و خیرات دنیوی در حالی که به آن محتاج باشند . و سبب و باعث آن یا عدوات است یا بخل و خسّت . ظاهرا بین قطع و صله ی رحم حالت واسطه ای وجود دارد ، زیرا هر احسانی ، ولو خویشاوند وی بدان محتاج نیست و خود او به آن نیازمند است ، صله نامیده می شود و حال آنکه عدم این احسان قطع رحم نیست. بدترین نوع قطع رحم عاق والدین است به طوری که پیغمبر - صلّى اللّه علیه و آله - فرمود که: «جمیع مسلمین در روز قیامت مرا خواهند دید، مگر عاق والدین، و شراب خوار، و کسى که نام مرا بشنود و صلوات بر من نفرستد». و همین قدر از براى عاق والدین کافى است که: پیغمبر خدا بر او نفرین کرد و فرمود: «هر که پدر و مادر، یا یکى از آنها را ادراک کند، و او را از خود راضى نسازد هرگز آمرزیده مباد. جبرئیل بر نفرین آن حضرت آمین گفت». در مکاتبه منسوب به امیر المؤمنین (ع) به عمال خود چنین است: «مروا الاقارب ان یتزاوروا و لا یتجاوروا». مرحوم نراقى در معراج السعاده در شرح این جمله چنین مى نویسد: امر کنید خویشاوندان را که به دیدن یک دیگر روند اما باهم همسایگى نکنند، چه همسایگى باعث بغض و حسد و قطع رحم گردد.
۷۶۶.

نقش کاوش های خردورزانه و الگوبرداری (تقلید) در شکل گیری نظام باورها و ارزش ها بازخوانی رویکرد علامه مصباح یزدی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 25-44

کلیدواژه‌ها: تقلید و الگوبرداری چالش های تقلید خودکفایی عقلانی الگوبرداری در باورها ارزش ها روش ها و راهکارها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۲۳۱
با توجه به نقش چشمگیر تقلید و الگوبرداری در زندگی عرفی و زندگی دینی، این نوشتار کوشیده است دیدگاه علامه مصباح یزدی را در باب باورها، ارزش ها و روش رسیدن به اهداف ارزشی و نقشی که تقلید می تواند در آن ایفا کند، بررسی نماید. خودکفایی عقلانی و یا الگوبرداری از دیگران در عرصه باورها و ارزش ها تا کجا و براساس کدام معیار قابل تفکیک است؟ چرایی تقلید، الگوی سزاوار تقلید و نیز انگیزه روان شناختی که معمولاً ما را به الگوبرداری می کشاند، ازجمله جنبه هایی است که این نوشتار بررسی کرده است. علامه مصباح یزدی از متفکران معاصر شیعی بر این باور است که تقلید و الگوبرداری در جنبه های اصلی زندگی دینی نه تنها نشانه نارسیدگی عقلانی و شناختی نیست، بلکه از ضرورت های سامان دهی و آسان سازی روند زندگی دینی است. بسیاری از جوانان با انگیزه حفظ و تقویت استقلال جوانی می خواهند در روند زندگی دینی خود به دیگران وابسته نباشند، اما از سوی دیگر گوشه ها و زوایایی از باورها و ارزش هایی که در زندگی برای خود برمی گزینند، نمی تواند در تیررس برد شناختی و عقلانی آنان قرار گیرد. استاد مصباح این چالش زندگی دینی را به بحث کشیده و بر سر دو راهی تحقیق و تقلید راه سومی را که جالب است، پیشنهاد می کند. به رغم آنکه این راه پیشنهادی، زندگی کنونی ما را به زندگی پیراسته حضرت محمد و جانشینان معصوم(ع) پیوند می زند، اما همچنان راه خودکفایی عقلانی و استقلال در خردورزی را بر ما گشوده می دارد.
۷۶۷.

تحلیل نسبت میان تربیت اخلاقی و تلقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تأملات اخلاقی دوره سوم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 27 - 48

کلیدواژه‌ها: تربیت اخلاقی تلقین قصد روش محتوا پیامد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۲۲
آیا تربیت اخلاقی امری عقلانی عاری از تلقین است یا این که لزوما با تلقین اخلاقی همراه می باشد؟ در پاسخ به این پرسش و نسبت میان تربیت اخلاقی و تلقین دو دیدگاه کاملا متفاوت وجود دارد. دیدگاه مخالف تلقین، منکر هرگونه نسبتی میان تربیت اخلاقی اصیل با تلقین است. در این نگرش تلقین بر اساس چهار معیار قصد، روش، محتوا و پیامد صورت می گیرد. در دیدگاه موافق تلقین، نقش تلقین برای تربیت اخلاقی، حیاتی و اجتناب ناپذیر است. در این رویکرد از آن جایی که تصدیق معیار غایی اخلاقی غیرممکن است تلاش در تربیت اخلاقی مسلما رنگ و بوی تلقین دارد. فصل مشترک دو دیدگاه فوق، نادیده گرفتن شرایط سنی یادگیرنده در امر تربیت اخلاقی است. پژوهش حاضر برخلاف دیدگاه مخالف تلقین، تربیت اخلاقی بدون تلقین را امری غیرممکن می داند. اما از سوی دیگر با محصور کردن کارکرد مثبت و لازم تلقین به دوران اولیه رشد بچه از دیدگاه تربیت اخلاقی تلقینی نیز فاصله خواهد گرفت. مطابق این ادعا، از آن جایی که بچه در مراحل اولیه رشد خود فاقد قوای انتقادی و استدلالی لازم برای فهم و پذیرش و تبعیت از یک معیار اخلاقی است، تربیت اخلاقی در این دوره با تلقین درآمیخته است. این نوع تلقین، تاثیر گذاری بر تمایلات، عادات و انتظارات بچه است که منجر به شکل گیری تعهد اخلاقی نزد او خواهد شد. لذا تلقین اصول اخلاقی در دوران بچگی ناقض تفکر و سنجش نقادانه قضاوت های اخلاقی در دوره رشد و بلوغ فکری او نخواهد بود.
۷۶۸.

آسیب شناسی روش تربیتی تنبیه و راه های برون رفت از آن با نگرش به منابع اسلامی

نویسنده:
منبع: مطالعات دین پژوهی سال ۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۲ 31 - 48

کلیدواژه‌ها: روش های تربیتی تنبیه آسیب شناسی تنبیه راهکار های رفع آسیب تنبیه تنبیه در اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۰ تعداد دانلود : ۱۶۸
  تنبیه از روش های مهم و مؤثر تربیتی است که برخلاف وجهه ناخوشایند و آفت هایی که دارد در طول تاریخ تعلیم و تربیت بشر سابقه زیادی دارد. امروزه نیز برخی اندیشمندان حذف آن را به خاطر بازدارندگی آن در شرایط خاص نمی پسندند. بدیهی است استفاده نادرست از این روش اگر براساس اصول و ضوابط مناسب نباشد، آسیب های متعددی برای فرد و جامعه به دنبال دارد که در منابع اسلامی نیز به حد مطلوبی به این آسیب ها و حتی راهکار های برون رفت از آن پرداخته شده است. در پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی، آسیب های مطرح شده در منابع اسلامی، اعم از آسیب های جسمانی، روانی، اخلاقی، اجتماعی، شخصیتی، دینی و اخروی و حتی راهکار های برون رفت از این آسیب ها اعم از آموزش روش های مختلف تربیتی به والدین، هماهنگی در تربیت، عدم تصمیم گیری در حال عصبانیت و کاستن از سختی شرایط زندگی، کشف، ارائه و تبیین شده است.  
۷۶۹.

ارزیابی مقایسه ای کیفیت فعالیت های فوق برنامه درسی اجرا شده در مدارس دوره متوسطه شهر قم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال هفدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۰ 45 - 58

کلیدواژه‌ها: ارزیابی فعالیت های فوق برنامه برنامه درسی اجرا شده عناصر نُه گانه کلاین دوره متوسطه اول آموزش و پرورش شهر قم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۳۰۰
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی مقایسه ای کیفیت فعالیت های فوق برنامه درسی اجرا شده در مدارس دوره متوسطه شهر قم براساس عناصر نه گانه کلاین انجام شده است. روش پژوهش، توصیفی−پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی می باشد. جامعه پژوهش شامل مدیران، مربیان و دانش آموزان دوره اول متوسطه شهر قم می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی ساده و برحسب جدول مورگان به ترتیب 119، 140 و 401 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه محقق ساخته بود. روایی صوری و محتوایی پرسش نامه به وسیله صاحب نظران حوزه مربوطه و پایایی نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 97/ محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی از قبیل آزمون t تک نمونه ای، تحلیل واریانس کروسکال−والیس و آزمون U مان ویتنی استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد: 1. از دیدگاه مدیران فعالیت های فوق برنامه درسی اجرا شده در ابعاد «اه داف و مواد آموزشی» در وضعیت نامطلوبی قرار دارند؛ 2. از دیدگاه مربیان فعالیت های فوق برنامه درسی اجرا شده در بعد «زمان یادگیری» در وضعیت نامطلوبی قرار دارند؛ 3. از دیدگاه دانش آموزان فعالیت های فوق برنامه درسی اجرا شده در ابعاد اهداف، محتوا، م واد آموزش ی، فعالیت های یادگیری، راهبردهای اجرا، ارزشیابی، گروه بندی، زمان و فضا در وضعیت نامطلوبی قرار دارند.
۷۷۰.

کارکردهای عقل عملی و تبیین مبانی عمل اخلاقی از دیدگاه علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۵۰) 279-298

کلیدواژه‌ها: عقل عملی ادراک اعتباری عمل اخلاقی علامه طباطبایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۳۱۳
این پژوهش با هدف بررسی کارکردهی عقل عملی از دیدگاه علامه طباطبائی و تدوین مبانی عمل اخلاقی بر اساس آن، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی از نوع تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. ایشان عقل نظری را دارای کارکرد ادراک حقیقی، تشخیص حق از باطل و کارکرد عقل عملی را ادراک اعتباری و تشخیص خیر از شر می داند و احکام مربوط به اعما اختیاری را صادر می کند. یافته های پژوهش دلالت دارد بر اینکه عقل عملی دارای سه کارکرد ادراک (علم)، تشخیص باید و نباید، حکم به انجام عمل می باشد. در قسمت ادراک(علم)، عقل عملی با برخورداری از الهام الهی و ساخت ادراک اعتباری عمل می کند. در قسمت تشخیص باید و نباید برای رسیدن به حسن اخلاقی باید از فطرت سالم و قانون الهی که همانا دین قیّم است بهره گیرد و در کارکرد حکم به انجام عمل، عقل عملی به کمک قوه فعال و طی مراحل نیاز، ایجاد احساس درونی، ساخت ادارک اعتباری، دادن نسبت باید(ضرورت)،شوق، اراده، حکم به انجام عمل می دهد و در نهایت با انجام عمل به لذت برای انساان حاصل می شود. عملی اخلاقی است که در پی لذت اخروی باشد نه دنیوی. در پایان پس از گردآوری اطلاعات و بررسی آثار علامه طباطبائی به روش کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل به روش تحلیل محتوای قیاسی این نتیجه حاصل شد که علت اصلی انحراف عقل عملی پیروی از هوای نفس است و رمز رسیدن به اخلاق حسنه علم نافع و عمل صالح و برخورداری از تربیت صالح است.
۷۷۱.

تبیین اصول اخلاقی حاکم بر تولید و توزیع محتوا در فضای مجازی از منظر اخلاق اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال دوازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۴ (پیاپی ۶۷) 41 - 72

کلیدواژه‌ها: اخلاق فناوری اطلاعات فضای مجازی اصول اخلاقی کد اخلاقی محتوای مجازی تولیدکنندگان و ترویج دهندگان محتوای مجازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۲ تعداد دانلود : ۲۵۹
فعالیت تولیدکنندگان و ترویج دهندگان محتوا در فضای مجازی به نوعی زیربنای فعالیت های سایبری کاربران و استفاده کنندگان از محتوای مجازی است و از همین رو، این گروه از جایگاه ویژه ای در اخلاقی شدن فضای مجازی برخوردارند. مسئله مهم، تبیین ملزومات پایبندی اخلاقی و رفتارهای اخلاقی تولیدکنندگان و ترویج دهندگان محتوا در فضای مجازی است و تا زمانی که این مسئله تبیین نگردد، رفتار اخلاقی این افراد و در نتیجه، اخلاقی شدن فضای مجازی، امری ناممکن و دست نیافتنی است. هدف از این پژوهش، پاسخ به سؤالاتی است که با بنیان های ارزشی افعال و مسئولیت های اخلاقی تولیدکنندگان و ترویج دهندگان محتوا در فضای مجازی و فناوری های اطلاعات و ارتباطات پیوند دارد. روش تحقیق از نظر گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و رصد میدانی فضای مجازی و از نظر ارائه اطلاعات، تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است. از منظر آموزه های وحیانی اسلام، اصول و ارزش های اخلاقی حوزه تولید و ترویج محتوا در فضای مجازی عبارت اند از: راستی و صدق، اهتمام به امور دیگران و خدمت رسانی، مسئولیت پذیری و وظیفه شناسی، امانت داری و رعایت حقوق دیگران، دانش افزایی، پرهیز از اشاعه فحشا، حفظ محیط زیست و پرهیز از شایعه پراکنی.
۷۷۲.

ارائه الگوی عملیاتی برای ارزیابی اثربخشی کنش های هنجاری روحانیون(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۵ (پیاپی ۶۸) 65 - 102

کلیدواژه‌ها: الگوی ارزیابی اثربخشی روحانیون اقناع آستان قدس حلقههای معرفت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۳۱۲
امروزه مردم بیش از پیش با منابع و آموزه های متنوع فرهنگی و اجتماعی روبه رو هستند. روحانیت نیز مانند دیگر رسانه ها باید روش های به روز و مناسب ارتباط با مخاطب را پیدا کند. پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی ارزیابی رفتار هنجاری روحانیون برای اقناع مخاطب و سنجش الگوی طراحی شده صورت گرفته است. برای طراحی الگوی ارزیابی، مطالعات نظری قابل توجهی در زمینه اثربخشی و متقاعدسازی انجام شد. الگو شش وجهی ارزیابی استاد سخنران یا روحانی مشاور طراحی شد. این الگو با روش مشاهده مشارکتی و مصاحبه ساختاریافته، در جلسات حلقه های معرفت که آستان قدس در حرم امام رضا برگزار می کند، اجرا و ارزیابی شده است. الگوی یادشده برای ارزیابی اثربخشی رفتار هنجاری روحانیون شامل شش مؤلفه فرم گفتار، تحریک مخاطب، صمیمیت، جزمیت، اعتبارسازی و ویژگی های فیزیکی است. همچنین، پس از مطالعه رفتار هنجاری روحانیون در جلسات حلقه های معرفت، خوشه بندی شاخص های ارزیابی روحانیون در زمینه اقناع نیز استخراج گردید که عبارت اند از: ویژگی های ارتباطی (ارتباط فعال / ارتباط منفعل)، جانب داری در پیام (موضع گیری آشکار / نبود موضع گیری آشکار)، تشابه با مخاطب (پیوسته / گسسته)، رویکرد (عاطفی / عقلانی)، شیوه پاسخ گویی (ارجاعی / استدلالی).
۷۷۳.

ارزیابیِ دیدگاه انتقادی لوئیس پویمن در باب نسبی گرایی اخلاقیِ ذهنی و قراردادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تأملات اخلاقی دوره سوم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 51 - 71

کلیدواژه‌ها: نسبی گرایی پویمن ذهنی قراردادی ذهنی گرایی عینیت گرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۲۵۶
لوئیس پویمن فیلسوف آمریکایی معاصر درآثارخود از زوایای مختلف به نقد و بررسی نسبی گرایی اخلاقی پرداخته است. در این مقاله با روشن ساختن مواضع و صورت بندیِ استدلال های وی سعی در ارزیابی دیدگاه انتقادی او در باب نسبی گرایی اخلاقی «ذهنی» و «قراردادی» داریم. در نظر پویمن تعارضی آشکار میان مفهوم بنیادین اخلاق و نسبی گرایی اخلاقی وجود دارد. نسبی گرایی ذهنی ما را به ورطه فردگرایی افراطی و زیبایی شناسیِ سلیقه ای فرو می غلطاند. نسبی گرایی قراردادی نیز در حل و فصل نمودن مناسبِ مشکلاتی مانند تعریف فرهنگ، اجتماع و پاره ای دیگر از انتقادات با شکست مواجه می شود. پویمن با تحلیلی دقیق، دو عنصر تنوع و وابستگی را که دو مدعا اصلی نسبی گرایی قراردادی اند به چالش کشیده و نارسایی های آن را آشکار می سازد. وی در نهایت پس از بررسی نسبی گرایی اخلاقی در دو شاخه مهم آن و ارزیابی جانانه استدلال ها و گزاره های نسبی گرایان، به این نتیجه می رسد که نسبی گرایی در قرائت های مختلف خود قابل دفاع نیست و در نتیجه باید به اخلاقی عینی که ساختاری منسجم و بارز داشته باشد پناه برد.
۷۷۴.

وظیفه مندی و نقشهای آموزش و پرورش در ترویج دوستی و برادری میان مذاهب اسلامی و مبانی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) ۶۴-۴۱

کلیدواژه‌ها: مذاهب اسلامی اختلاف و تفرقه آموزش و پرورش رسمی برادری اسلامی تکفیر نجات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۳ تعداد دانلود : ۲۲۲
هدف : هدف این مقاله بررسی وظیفه مندی و نقشهای آموزش و پرورش در ترویج دوستی و برادری میان مذاهب اسلامی و استخراج مبانی آنها از منابع اسلامی است . روش : روش مورد استفاده برای دست یابی به هدف فوق روش اجتهادی - استنباطی است. برای دستیابی به این هدف، نخست قرآن و سیره و سنت پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) و فقه و کلام اسلامی مطالعه و مبانی وظیفه مندی و نقش آفرینی آموزش و پرورش در این زمینه استخراج و همراه با مستندات آنها تبیین و تشریح شد. سپس با روش استنباطی، لزوم نقش آفرینی و وظیفه مندی آموزش و پرورش اثبات و در پایان نقشهایی که باید در این زمینه ایفا کند، مشخص شد. یافته ها: در این تحقیق سه مبنا برای وظیفه مندی و نقش آفرینی آموزش و پرورش در ترویج برادری میان مذاهب اسلامی به دست آمد: 1) مسلمان بودن پیروان همه مذاهب اسلامی، 2) اهل نجات بودن اکثر آنها و 3) برادری همه مذاهب اسلامی. بر اساس این مبانی وظیفه مندی و لزوم نقش آفرینی آموزش و پرورش رسمی اثبات شد. همچنین مشخص شد مهمترین اقداماتی که آموزش و پرورش کشورهای اسلامی در این زمینه باید انجام دهند عبارتند از: آشنا کردن متربیان با آموزه برادری اسلامی، برطرف کردن شبهات، پرورش روحیه احترام به عقاید دیگران، احساس مسنولیت نسبت به سرنوشت مسلمانان، پرورش قدرت تفکر، حقجویی و پرهیز از تعصبهای نابجا، پرورش مهارتهای گفتگوی منطقی، آگاهی بخشی نسبت به پیامدهای تفرقه و اختلاف. نتیجه گیری: ساحت تربیت اجتماعی – سیاسی سند تحول بنیادین زمینه مناسبی برای عملیاتی نمودن اهداف فوق الذکر است
۷۷۵.

مروری نظام دار بر مفهوم منش های اخلاقی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات اخلاق کاربردی سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۷۰) 37 - 73

کلیدواژه‌ها: اخلاق منش اخلاقی فضیلت های منش پیشایندهای شخصیتی روان شناسی اخلاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۲۱۴
پژوهش حاضر که با هدف بررسی و تشریح تلاش های صورت گرفته در زمینه مفهوم سازی منش اخلاقی انجام شد، مروری نظام دار است که با استفاده از روش مرور کتابخانه ای انجام شد. برای انجام پژوهش، کلیدواژه های فارسی و انگلیسی منش اخلاقی، اخلاق و فضیلت های منش در پایگاه های شناخته شده در بازه زمانی سال های 1970 تا 2023 جستجو و 38 مقاله استخراج شد. بر اساس معیارهای میزان ارتباط با موضوع پژوهش و اعتبار نویسندگان و مجلات منتشرکننده، 32 مقاله انتخاب گردید. یافته ها نشان داد در سال های اخیر، روان شناسان اخلاق برای پیش بینی رفتار اخلاقی به بررسی آن دسته از صفات شخصیتی می پردازند که با رفتار اخلاقی مرتبط هستند. در پی جهت گیری اخیر، مدل های مختلفی با عناوین متفاوت اما با مضمون مشابه منش های اخلاقی پدید آمده است. از بین مدل های منش اخلاقی به نظر می رسد مدل سه مؤلفه ای کوهن و همکاران (2014) که منش اخلاقی را در قالب ساختاری چندوجهی شامل مؤلفه های انگیزشی، توانایی و هویتی مفهوم سازی می کند، در تعیین و مفهوم سازی مؤلفه ها و مکانیسم های تشکیل دهنده منش اخلاقی از جامعیت بیشتری برخوردار است. یافته های این پژوهش می تواند هم به لحاظ نظری و هم کاربردی مؤثر واقع گردد. از جنبه نظری، پیشایندهای شخصیتی رفتار اخلاقی و غیراخلاقی تفسیر شده است. همچنین از نظر کاربردی، این یافته ها می تواند در ارزیابی منش اخلاقی، یاری بخش روان شناسان علاقه مند به این حیطه باشد. علاوه بر آن، یافته های پژوهش حاضر می تواند در تعیین ملاک های مناسب هنگام گزینش و جذب نیرو در سازمان ها مؤثر باشد.  
۷۷۶.

واکاوی برآیندی آثار فزاینده و کاهنده «علاقه» در تفکر انتقادی از دیدگاه روایات اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) ۱۵۰-۱۲۳

کلیدواژه‌ها: علاقه تفکر انتقادی فرآیند تفکر روایات اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۶ تعداد دانلود : ۳۲۳
هدف : با مطالعه گزاره های درون دینی و برون دینی می توان دو نوع تأثیرگذاری را میان علاقه و تفکر انتقادی مشاهده کرد؛ اشاره به نقش پیش برنده علاقه و دیگری به نقش کاهنده آن در فرآیند تفکرورزی. روش :نگاره پیش رو با هدف تبیین و حل تنافی نام برده با رویکرد تطبیقی و از روش «توصیفی-تحلیلی» و در گردآوری اطلاعات به صورت «کتابخانه ای» بهره برده است. یافته ها: یافته های به دست آمده نشان می دهد اگرچه علاقه داشتن به منزله یک تمایل انسانی، به طور کلی تأثیر مثبتی بر تفکر دارد، اما همین مؤلفه در مواردی مانع دیدن کاستی ها و نقص ها نیز می شود. ازاین رو در تفکری همانند تفکر انتقادی که نیاز به قضاوت و ارزیابی بیشتر نمود دارد، بایستی برای ارتقای آن، علاقه به موضوع را کنترل کرده تا نگاه انتقادی به مسئله به درستی شکل گیرد. بر اساس برآیند نتایج، پیشنهاد می شود که به نقش کاهنده علاقه در تفکر انتقادی، به ویژه در درک شناختی و فراشناختی ساختار ذهنی تفکر، توجه دقیق تری شود و از آموزه های درون دینی در درک بهتر از آثار برآیندی علاقه در تفکر انتقادی بهره گرفته شود. نتیجه گیری : بر این اساس بازخوانی به روز و روشمند آموزه های دینی از ضروریات زیست آگاهانه در هزاره سوم به شمار می آید؛ به ویژه زمانی که رویکرد مؤثر و زاینده به مؤلفه های روان شناختی بیش ازپیش مورد نیاز زندگی پیچیده امروز است.
۷۷۷.

بررسی نقش داستان حضرت موسی (ع) و حضرت خضر (ع) از منظر قرآن در آموزش تفکر مراقبتی مبتنی بر آموزه های فلسفه برای کودکان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال هفدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳۹ 73 - 91

کلیدواژه‌ها: داستان موسی خضر تفکر مراقبتی فلسفه برای کودکان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۰ تعداد دانلود : ۳۹۳
هدف پژوهش حاضر، بررسی داستان موسیg و خضرg مبتنی بر آموزش تفکر مراقبتی براساس آموزه های فلسفه برای کودکان است تا بتواند کاربرد داستان های قرآنی را به منظور چگونگی آموزشِ تفکر از جنس مراقبتی بازگو نماید. روش پژوهش از نوع توص یفی-تحلیلی است. نمونه موردی شامل آیات 60 تا 82  سوره کهف و تفاسیر مربوطه می باشد که فاکتورهای تفکر مراقبتی از جمله تفکر ارزش گذاری، عاطفی، فعال، هنجاری و همدلانه را در خود دارد. یافته های تحقیق، داستان فوق که خود حاوی سه داستان پندآموز و تفکر برانگیز از نوع استاد-شاگردیست را در زمره داستان هایی با قابلیت حضور فاکتورهای تفکر مراقبتی و آموزش از طریق آن برشمرده است. همچنین دارا بودن ویژگی های پرسش و پاسخ در متن داستان و چالش های موجود در مسیر تجربه اندوزی، یادگیری و رشدِ تکاملیِ شخصیتِ حضرت موسیg در پایان داستان را برای آموزش کودکان مناسب می داند. به نظر می رسد بررسی چنین داستان هایی از جنس دیالوگ های احساسی و عقلانی که ارکان تشکیل دهنده تفکر مراقبتی از منظر فلسفه برای کودکان را در خود دارد، برای رشد و تکاملِ پرورش این جنس از تفکر در کودکان سودمند باشد. در نتیجه گیری حاصله از یافته ها، به دو معنا از تفکر مراقبتی می رسیم، نخست اینکه متوجه آنچه می اندیشیم باشیم و دیگر آنکه متوجه نحوه اندیشیدنمان باشیم.
۷۷۸.

آموزه های اخلاقی در شعر عصر سامانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۴۷) 27 - 52

کلیدواژه‌ها: آموزه های اخلاقی شعر عصر سامانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۵ تعداد دانلود : ۲۴۴
سامانیان نخستین سلسله ایرانی پس از اسلام هستند که به صورت جدی در پرورش شعر و ادبیات فارسی کوشیدند از معروف ترین شاعران این دوره می توان به رودکی، شهید بلخی، دقیقی، ابو شکور و کسایی، رابعه، ربنجنی اشاره کرد. از مضامین پرکاربرد در آثار ادبی عصر سامانی، اخلاق و موضوعات اندرزی است که در این دوره بدان توجه زیاد شده است. پرداختن به آموزه های اخلاقی در شعر این دوره می تواند مخاطب را نسبت به مردم و اخلاق آنها در دوره سامانی آگاه کند. ازآنجاکه تاکنون کاری جدی در مورد آموزه های اخلاقی در خصوص شاعران این عصر که اغلب شاعران بی دیوان هستند صورت نگرفته این پژوهش ضروری به نظر می رسد. از مقاله حاضر به بررسی برخی از مباحث چون عدالت، دانش اندوزی، خرد، صبر، بخشش و بخشایش، آزادمنشی و مناعت طبع و ... با رویکرد توصیفی تحلیلی پرداخته است و به این نتیجه دست یافته است که شاعران این عصر به بیان مضامین اخلاقی تلاش کرده اند این دوره فقر ناپسند شمرده شده، در عوض دریافت هدایا به شخص مظطر وام پرداخت می شود واقعیت گرایی سبب توصیفات جزییات طبیعت یا واقعیات حالات جسمی شاعر در شعر این دوره مشاهده می شود و خردورزی به جای خرافه در اشعار عده ای از سرایندگان به ویژه در اشعار ابو شکور با بسامد فراوان دیده می شود.
۷۷۹.

نقد حقوقی-اخلاقی نگرش مکتب استکهلم در درمان بیماری همه گیر کویید 19(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۴۸) 191 - 212

کلیدواژه‌ها: سوئد اخلاق مراقبت های بهداشتی سن بیولوژیک حقوق تأمین اجتماعی کووید- 19

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۷ تعداد دانلود : ۲۵۰
تأمین منابع نظری سیاست های اضطراری دولت ها در مواجهه با بحران های غیرمترقبه یکی از مهم ترین وظایف جامعه علمی هر کشور است. مبارزه با بحران همه گیری بیماری کویید 19 به عنوان یک تهدید همه جنبه علیه جامعه جهانی سبب گردیده است تا بسیاری از دولت ها با غافلگیری در برابر شدت بیماری، سیاست های نظام بهداشت و درمان خود را متحول کنند. در همین زمینه، فیلسوفان مکتب اخلاق استکهلم با تدوین نظریه ای حقوقی-اخلاقی سعی در کمک به نظام بهداشت و درمان کشور سوئد برای کنترل و مدیریت همه گیری بیماری کرونا کرده اند. اساس این نظریه مبتنی بر دو رکن مهم اولویت بندی در درمان بیماران و جیره بندی امکانات و منابع درمانی کشور است. نحوه تفسیر و تعیین سن بیولوژیکی بیماران با توجه به شرایط اضطراری همه گیری یکی از قابل توجه ترین قسمت های این نظریه است. بر این اساس، با تعیین اختلاف سن واقعی از بیولوژیک هر بیمار می توان احتمال زنده ماندن بعد از درمان و امید به زندگی او را تعیین نمود. فیلسوفان مکتب استکهلم به نظام بهداشت و درمان دولت سوئد پیشنهاد می کنند که اگر مجبور باشند بین کمک به بیماران با احتمال یکسان برای زنده ماندن که امید به زندگی متفاوتی دارند، تصمیم بگیرند، اولویت کمک رسانی باید به بیماری باشد که سن بیولوژیکی کمتری دارد. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی، به بررسی و نقد این نظریه حقوقی-اخلاقی پرداخته و عواقب و آثار ناشی از اتخاذ چنین سیاست هایی را بر نظام اجتماعی تشریح خواهد نمود.
۷۸۰.

تحلیل معانی و اطلاقات عتاب در نهج البلاغه؛ هم سو با روش های تربیت اخلاقی (مطالعه موردی نامه های17، 39 و 41)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال یازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۲۳) 63 - 95

کلیدواژه‌ها: تربیت اخلاقی روش های تربیتی عتاب نهج البلاغه نامه ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰ تعداد دانلود : ۲۴۸
دین اسلام بر محوراخلاق است وکلیه افراد انسانی از حقوق خاصی برخوردار هستند و هرگونه عدم احترام به ساحت انسانی با ذات و فطرت انسانها در تقابل است.این مقاله با هدف تحلیل مصادیق عتاب (نکوهش ها و تحقیرها)در نامه های نهج البلاغه بر اساس روشهای تربیت اخلاقی،انجام شده است تا مشخص شود که دلایل کاربرد این عبارات از طرف مربی بزرگ بشری چه بوده است.روش انجام پژوهش توصیفی- تحلیلی و معناشناختی بوده است و نامه های 17، 39 و 41نهج البلاغه که دارای این مصادیق بودند مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند.یافته های پژوهش حاکی از این است که حضرت امیر(ع)با تأسی به روشهای تربیت اخلاقی از جمله؛تذکر،مواجهه با نتایج اعمال،آگاهی بخشی و بینش-دهی،تمثیل،موعظه،محاسبه،انذار و عبرت آموزی؛نسبت به آگاهی بخشی به مخاطب اهتمام ورزیده و هدف نهایی ایشان از بیان این عبارات؛اعطای بینش به مخاطبان خاص از عمل ناپسند خود و بیدار سازی سایر افراد از مکر وحیله آنان می-باشد.از مجموع روش های تربیتی مورد استفاده توسط حضرت(ع)،روش تربیتی آگاهی بخشی و بینش دهی،دارای بیشترین فراوانی است که مبین اهمیت و تأثیرگذاری این روش،جهت روشنگری و اصلاح بشر،نسبت به سایر روشهای تربیتی می-باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان