درخت حوزه‌های تخصصی

کتاب «چهارمقاله» حجم کمی دارد؛ ولی به دلیل قدرت نمایی نویسنده ی آن در حیطه ی دو سبک نثر مرسل و نثر فنی ازلحاظ ادبی بسیار باارزش است. افزون براین، اطلاعات باارزشی که این کتاب از چهار حرفه ی دبیری، شاعری، منجمی و طبابت به دست می دهد، بر ارزش این کتاب افزوده است. همچنین این کتاب ازجهاتی نوعی تذکره نیز به حساب می آید و این ویژگی کم نظیر آن را نباید ازنظر دور داشت. لذا تردیدی نیست که دریافت و فهم زیبایی های متن این گنجینه ی ادبی و بهره مندی از آن، وابسته به درک صورت و معنای صحیح متن آن است. ازآنجاکه پس از تصحیح عالمانه ی کتاب «چهار مقاله» توسط علامه محمد قزوینی، تنها استاد محمد معین، اقدام به شرح این اثر باارزش کرده اند و درضمن شرح این کتاب، پیشنهادهایی را درخصوص تصحیح مجدد برخی از واژگان آن بیان کردند، لذا در این جستار کوشش شده است برخی از کاستی های این شرح موجود نشان داده شود و درادامه نیز پیشنهاد دکتر معین مبنی بر تصحیح مجدد برخی از واژگان این کتاب، به بوته ی نقد کشیده شود و تلاش شده است که باتکیه بر متن «چهار مقاله» و قراین دورن متنی و برون متنی و همچنین دیگر منابع مرتبط، معنایی صحیح تر و تصحیحی سازوارتر ارائه گردد.

از دید انسان موحد، اجزای جهان هستی جلوه هایی از قدرت، حکمت و جمال الهی اند، از این رو، حیوانات مختلف با گستردگی و تنوع اعجاب آور، همگی نشانه ها و آیات آفرینش الهی محسوب می شوند. بنابراین، از جمله ویژگی های قرآن کریم کاربرد کلمات معمول و مأنوس همچون اسامی جانوران و حیوانات است. کاربرد نام ۴۰ حیوان در بیش از ۱۹۰ آیه و نامگذاری برخی سوره ها بدین نام ها، بیانگر اهمیت کاربرد این دسته از نام ها در قرآن است. اما در پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته، از میان این حیوانات شتر و خوک بررسی می شود. هدف از این بررسی، عوامل کاربرد شتر و خوک در آیات حاوی نام آن دو به لحاظ دلالت معنایی و موضوعیت است. بدین منظور پس از استخراج کلیه آیاتی که نام آن حیوانات در آنها اشاره شده بود، دلالت معنایی و موضوعیت این آیات بررسی می شود. همان طوری که نتایج تحلیل داده، نشان می دهد، شتر به همان اندازه که در قرآن و اعراب از جایگاه ویژه ای برخوردار بود و به دفعات با نام های مختلف از این حیوان در قرآن کریم اشاره شده است، در مقابل از خوک به پلیدی و نجاست با یک نام «الخنزیر» یاد شده است.

در استان های دوزبانه کشور، میانگین دانش آموزانِ مردودی و ترکِ تحصیلیِ دوره ابتدایی به ویژه در سال های نخست بیشتر بوده است. به همین سبب، می توان ادعا کرد که دوزبانگی در عملکرد تحصیلی دانش آموزان تأثیرگذار است. یکی از مؤلفه هایی که می تواند تأثیر مستقیمی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان داشته باشد، میزان مهارت خواندن است. مهارت خواندن مشتمل بر پنج مؤلفه درک مطلب، درستی خواندن، سرعت خواندن، آگاهی واجی و میزان خزانه واژگان فارسی است. در این پژوهش، میزان مهارت خواندن دانش آموزان اول ابتدایی در منطقه های دوزبانه و یک زبانه بر پایه مولفه های موردِ اشاره و پیوند میانِ این مؤلفه ها مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی بوده و نمونه موردِ مطالعه از شهرهای تبریز و تهران گردآوری شده اند. در هر شهر به صورت جداگانه، 10 کلاس و در هر کلاس، 15 دانش آموز مشتمل بر150 دانش آموز پسر و دختر مورد توجه قرار گرفتند که به طور کلی مشتمل بر 20 کلاس و 300 نفر دانش آموز بودند. برای نمونه گیری از روش خوشه ای چند مرحله ای و در درونِ خوشه ها، از روش نمونه گیری تصادفی منظم استفاده شده است. ابزار پژوهش، برای سنجش سه مولفه درک مطلب، سرعت خواندن و صحت خواندن، آزمون سیاهه خواندن شفیعی و همکاران (2010 Shafiei et al.,) با پایایی77/0 بود. برای سنجش میزان آگاهی واج شناختی، از خرده آزمون آگاهی واجی سلیمانی و دستجردی (Soleimani & Dastjerdi, 2010) با پایایی90/0 بهره گرفته شد. برای تعیین میزان واژگان، از آزمون محقق ساخته بر اساس مطالعه نعمت زاده و همکاران (Nematzadeh et al., 2011) با پاپایی84/0 با روش آزمون- بازآزمون استفاده شد. آزمون های موردِ اشاره در نیمه دوم اردیبهشت ماه 1395 به اجرا درآمدند. یافته های تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل t مستقل نشان داد که میزان مهارت خواندن دانش آموزان یک زبانه و دوزبانه در دو مؤلفه درستی و سرعت خواندن تفاوت معناداری دارند. هر چند در سه مؤلفه درکِ مطلب و میزان آگاهیِ واجی و شمار واژگان تفاوت معنا داری بین دو گروه مشاهده نشد. همچنین برای بررسی پیوند میانِ مؤلفه های خواندن، از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد که یافته ها نشان داد پنج مؤلفه خواندن ارتباط معنا داری با یک دیگر دارند.

براهویی، زبانی غیرایرانی و از خانواده زبان های دراویدی است که محل اصلی رواج آن، کشور پاکستان است اما در ایران نیز گویشورانی دارد. گروهی از براهویی های ایران با جمعیت کمتر از دو هزار نفر در جنوب کرمان زندگی می کنند که بخشی از آنها در روستای تُم مِیری شهرستان رودبار جنوب و بخشی درشهرستان فاریاب ساکن اند و علاوه بر براهویی، به فارسی و نیز گویش رودباری که گویش مسلط منطقه است تکلم می کنند. دو قرن مجاورت و همزیستی با بومیان منطقه، باعث به وجود آمدن گونه ای جدید از زبان براهویی شده است که آن را می توانیم براهوییِ رودبار جنوب بنامیم. موضوع این مقاله، بررسی واج های این گونه زبانی، و هدف از آن، استخراج و توصیف آوایی واج ها و نیز بررسی و شناخت منشأِ واج های این گونه زبانی است. منطقه پژوهش، روستای تم میریِ شهرستان رودبار جنوب است. داده ها به شیوه میدانی و با مصاحبه با گویشوران مرد و زن، از سطوح مختلف سنی و تحصیلی گردآوری شده است.

بدون تردید، مهارت خواندن و درک مطلب یکی از چهار مهارت اصلی در زبان انگلیسی است که نقش مهمی در نشر علم و دانش ایفا می کند و به همین دلیل مورد توجه صاحب نظران است. از میان عوامل مختلفی که بر کیفیت مهارت خواندن و درک مطلب تأثیر می گذارند، اضطراب خواندن در زبان خارجی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پژوهشگران موارد مختلفی همچون رسم الخط و شیوه نگارشی متفاوت، عوامل فرهنگی و ترس از خطا را علل ایجاد اضطراب خواندن در زبان خارجی معرفی کرده اند. در کنار این موارد و با در نظر گرفتن جایگاه حواس و هیجان های مثبت و منفی در روند یادگیری زبان خارجی، می توان سطح هیجامد زبان آموز نسبت به محتوای متن را یکی از علل ایجاد اضطراب خواندن در زبان خارجی دانست. هیجامد که ترکیبی از سه مؤلفه حس، هیجان، و بسامد است به این نکته مهم اشاره دارد که افراد هیجان های مختلفی را در اثر تجربه های حسی مختلف در ارتباط با واژگان زبان تجربه می کنند. جستار حاضر می کوشد میزان و ترتیب استفاده از حواس پنجگانه زبان آموز برای بالابردن سطح هیجامد و تقویت سرمایه های حسی هیجانی در ارتباط با محتوای متن را، به عنوان راهکارهایی برای کنترل اضطراب خواندن در زبان خارجی معرفی کند. در نهایت، پیشنهاد می شود پژوهش های تجربی نیاز است که میزان تأثیرگذاری انواع هیجامد، ترتیب و ترکیب استفاده از حواس برای کنترل اضطراب خواندن بررسی شود.

پژوهشِ حاضر بر آن است تا به بررسیِ اثربخشیِ آموزشِ آگاهی تکواژی با بازی، بر مشکلات خواندن و نارساخوانی دانش آموزان با ناتوانی یادگیری ویژه بپردازد. این مقاله، از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمونِ همراهِ گروه گواه است. جامعه آماری پژوهش، تمامی دانش آموزان دختر نارساخوان را شامل می شود که در سال تحصیلی 96-95 در پایه ی تحصیلی دوم ابتدایی مدارس شهر درچه استان اصفهان مشغول به تحصیل بودند. از جامعه مذکور، با روش تصادفی ساده 30 دانش آموز به عنوان نمونه انتخاب شدند و در دو گروه 15 نفره آزمایش و گواه قرار گرفتند. سپس، گروه آزمایش به مدت 10 جلسه و هر هفته 3 جلسه تحت مداخله آگاهی تکواژی با بازی، قرار گرفتند. در این زمان، گروه گواه هیچ گونه مداخله ای دریافت نکردند. ابزار به کار رفته در این پژوهش، آزمون خواندن و نارساخوانی نما (Kormi-Nori et al., 2008) و آزمون محقق ساخته بود. داده های پژوهش، با آزمون آماری تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که تأثیر مداخله ی آگاهی تکواژی بر نارساخوانی دانش آموزان (در مؤلفه های زنجیره واژه ها، زمان خواندن و درستیِ خواندن) در سطح 0.05=α معنا دار بود. بر پایه یافته های پژوهش یابد اشاره نمود که آگاهی تکواژی با شناخت و درک ساختار کلمات مرتبط بوده و در معنادهی به واژه ها مؤثر است. بر این اساس، پیشنهاد می شود از مداخله آگاهی تکواژی به منظور افزایش مهارت های خواندن دانش آموزان با ناتوانی یادگیری ویژه استفاده گردد.

آموزش دستور یکی از فرایندهای مهم آموزش زبان است که با فراز و نشیب های بسیاری روبه رو بوده است. در روش های سنتی تأکید را روی به خاطرسپاری قواعد دستوری می گذارند؛ اما رویکردهای نوین آموزشی به ارتقای توانایی ارتباطی از طریق دستور نیز توجه می کنند. پژوهش حاضر می کوشد پس از بررسی سیر تاریخی آموزش دستور، رویکردهای نوین آموزشی بر اساس حس و تفکر را پیشنهاد دهد. نگارندگان بر اساس سطوح تفکر بالا و پایین و درگیری حواس زیاد (حواس افزوده) و حواس کم (حواس کاسته) ، چهار آموزش «نظری»، «کاربردی»، «فکرورزی» و «فکربردی» را معرفی کرده و بدین نتیجه دست یافته اند که آموختن قواعد دستوری به تنهایی کافی نیست؛ بلکه مدرس باید تلاش کند آموزش دستور را به گونه ای انجام دهد که قواعد دستوری در حافظه بلندمدت زبان آموز ثبت شود. بنابراین، دستور را می توان به شیوه فکربردی انجام داد و انواع تفکرهای انتقادی، خلاقانه و آینده نگر او را نیز پرورش داد. در این روش، با افزایش قدرت تفکر و درگیری حواسِ بیشتر، میزان توجه زبان آموز بیشتر می شود و خلاقیت و توانش ارتباطی او نیز افزایش می یابد و این امر میزان یادگیری نکات دستوری را افزایش می دهد. در این راستا، استفاده از تمرین های دستوری تکلیف محور و تمرین هایی که به تفکرهای انتقادی و خلاقانه می انجامد ، مؤثر به نظر می رسد و مدرس می تواند از طریق آن ها دستور را به شکل کاربردی و فکربردی آموزش دهد.

بررسی حاضر، به صورت بندی حالت دهیِ کنائی در زبان های تاتی، تالشی و وفسی بر پایه چارچوبی کمینه گرا می پردازد. انطباق در زبان های مورد اشاره دوگانه است. به این مفهوم که در بندهای لازم و بند متعدیِ زمانِ حال، فاعل در حالت مستقیم بوده و فعل با فاعل مطابقه می کند. این در حالی است که در بندهای متعدی زمان گذشته، فاعل در حالت غیرفاعلی بوده و فعل با فاعل مطابقه وندی ندارد. در عوض، واژه بست، وظیفه ارجاع به فاعل متعدی را بر عهده دارد. در این راستا، پس از معرفی دیدگاه های مطرح در پیوند با حالت دهی کنائی نشان خواهیم داد که این نوع حالت دهی در زبان های ایرانی نوعی حالت دهی ساختاری است و در قالب حالت دهی ذاتی، قابل صورت بندی نیست. در این راستا، مبانی نظری مارک بیکر (Baker, 2015) که با تکیه بر مفاهیم نحوی، نسخه جدیدی از نظام حالت دهی وابسته (Marantz, 1991) را ارائه می دهد، به کار گرفته شده است. این رویکرد، قادر است بر پایه نظریه فازها به نحو کمینه ای، حالت دهی کنائی در بندهای متعدی زمان گذشته را صورت بندی کند.

شعر هنری زبانی است که از دو توانایی توصیفی و موسیقایی بهره می برد. معمولاً در ترجمه شعر یکی از این دو توانایی به نفع دیگری نادیده گرفته می شود. آنچه بیشتر مورد توجه قرار می گیرد دقت در انتقال معنا و وفاداری به تصویرپردازی های شاعر است. افیم اتکیند، زبان شناس و ادیب روس در پژوهش های خود در حوزه ترجمه شعر به شش نمونه از ترجمه اشاره کرده و معتقد است که هرگونه تلاش برای ترجمه شعر و به ویژه اشعار با شکل ثابت به یکی از این نمونه ها محدود می شود. امّا آنچه اتکیند به آن می رسد در نهایت آن کلیتی نیست که او اصرار دارد در ترجمه از زبان مبداء به زبان مقصد حفظ شود. به نظر ما اصلی ترین قسمت شعر که لفظ یا موسیقی کلمات است در ترجمه شعر از دست می رود. از این رو مقاله حاضر بر آن است که پیشنهادی در جهت امکان پذیر ساختن انتقال موسیقی شعر از زبان مبداء به زبان مقصد ارائه دهد. پیشنهاد ما انتقال آوایی در رسم الخط زبان مقصد است که می تواند جنبه های موسیقایی شعر فرانسه را در خوانش خوانندگان فارسی زبان ناآشنا به زبان فرانسه برجسته کند. بدین ترتیب خواننده فارسی زبان شعر فرانسه نه تنها از جذابیت های معناشناختی شعر بهره می شود بلکه می تواند از موسیقی شعر که جزء جدایی ناپذیر آن است نیز لذت ببرد.