درخت حوزه‌های تخصصی

هدف پژوهش حاضر مقایسه سطح خودکارآمدی زبان انگلیسی دانش آموزان مقطع دبیرستان در رشته های علوم ریاضی، تجربی و انسانی و همچنین میزان رابطه خودکارآمدی با پیشرفت تحصیلی آنان در زبان انگلیسی با تاکید ویژه بر نقش گرایش تحصیلی است. واکاوی ویژگیهای خودکارآمدی آزمودنی ها و منابع شکل گیری باورهای آنان نیز محور دیگر این پژوهش می باشد. نمونه تحقیق شامل15 دبیر زبان انگلیسی و 150 دانش آموز در سه رشته مذکور بودند. داده ها با استفاده از پرسشنامه خودکارآمدی، نمرات آزمون پیشرفت تحصیلی و مصاحبه با دبیران و دانش آموزان هر سه رشته جمع آوری شدند. تحلیل داده ها حاکی از وجود تفاوت معنادار بین سطح خودکارآمدی و میزان پیشرفت تحصیلی آزمودنی های رشته انسانی با فراگیران دورشته دیگر بود. همچنین میان سطح خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دو رشته علوم انسانی وریاضی رابطه معنا دار وجود داشت. نتایج تحلیل کیفی مصاحبه ها بیانگر منابع متفاوت شکل گیری باورهای فردی در آزمودنی های سه گرایش بود. نتایج این مطالعه می تواند دستاوردهای کاربردی مهمی برای معلمان و برنامه ریزان درسی داشته باشد به طوری که بتوانند با طراحی محتوی کتب درسی واستفاده از روشهای تدریس مناسب در رشد باورهای مثبت در فراگیران نقش سازنده ای را ایفا کنند.

در ترجمه ی واژه های غیرساده ی روسی دقّت در اجزاء سازنده ضروری است. امّا در کلاس های ترجمه، در برخی ترجمه های منتشرشده از زبان روسی، در فرهنگ های دوزبانه ی روسی به فارسی و فارسی-به روسی و یا در ترجمه ی اصطلاحات تخصّصی غالباً به همین مرحله بسنده میشود. بدین معنی که صِرفِ تقطیع تکواژیِ واژه ی غیرساده، یافتن برابر برای هر جزء آن در زبان مقصد و ترکیب این اجزا تنها روشِ درست در ترجمه ی این گونه واژه ها معرّفی می شود. روش یادشده در اینجا «رویکرد تکواژشناختی محض» نامیده شده است. در مقاله نخست واژه های غیرساده در زبان روسی معرّفی شده و برپایه ی نظرات دستورنویسانِ مطرحِ روس این واژه ها به سه گروه مشتق، مرکّب و مرکّبِ ترکیبی تقسیم می شوند. سپس با آوردن مثال برای واژه-های هر دسته (که برپایه ی منابع معتبر روسی تقطیع تکواژی شده اند) و معادل ارتباطیِ آنها در زبان فارسی تلاش شده تا ناکاراییِ رویکرد تکواژشناختیِ محض در ترجمه ی این گونه واژه ها نشان داده شود. روش های جایگزین روش موردبحث نیز معرفی می شود. فهرستی از واژه های غیرساده ی روسی همراه با ترجمه های تکواژشناختی و ارتباطیِ آنها در پایان می آید.

یکی از عناصری که روند یادگیری زبانهای خارجی یا زبان دوم را با اختلال مواجه می کند، خطاهای زبانی است؛ البته بروز خطا در فرایند یادگیری مسأله ای عادی و قابل پیش بینی است. ولی آنچه در این رابطه از اهمیت برخوردار است، آگاهی نسبت به این خطاها و یافتن راهکارهایی برای رفع آنهاست. تجزیه و تحلیل خطا به منظور یافتن علل بروز آنها از اصول اولیه تدریس و آموزش زبانهای خارجی محسوب می شود. یکی از مواردی که در جریان آموزش زبان ژاپنی زبان آموزان در سطوح مختلف در استفاده از آن دچار خطا می شوند، جملات مجهول است. از آنجا که جملات مجهول در زبان ژاپنی کاربرد زیادی دارند، استفاده ی صحیح از آنها از اهمیت زیادی دارد. ما در تحقیق حاضر کوشیدیم نخست، مروری کوتاه بر ساختار و ویژگیهای جملات مجهول در زبان ژاپنی داشته باشیم، سپس با بهره گیری از روش میدانی به ارزیابی رایج ترین خطاهای زبان آموزان ایرانی در هنگام کاربرد این جملات بپردازیم. نتایج این پژوهش نشان می دهد که زبان آموزان دو نوع خطا مرتکب شده اند: خطاهای بین زبانی و خطاهای درون زبانی. بررسی خطاهای بین زبانی نشان داد که زبان فارسی به عنوان زبان مادری عامل اصلی بروز خطاهایی نظیر استفاده از مفعول در جایگاه فاعل، حذف عامل انجام عمل و خطا در کاربرد ساختار نحوی با تعمیم قواعد دستوری فارسی به ژاپنی بوده است. خطاهای درون زبانی در تفکیک جملات مجهول از فرمهای دستوری مشابه، کاربرد حروف اضافه و ساخت مجهول سه بخشی رخ داده است.

از آن جا که نقش معلم در موفقیت زبان آموزان همیشه حائز اهمیت بوده است، ویژگی های فردی آن ها از جنبه های مختلف مورد توجه قرار گرفته است. در بین ویژگی های مختلف، رشد هویت یکی از پیچیده ترین مسائل در حوزه ی زبان شناسی کاربردی است؛ زیرا یادگیری یک زبان خارجی تغییرات بسیاری در سیستم ارزشی و انگیزشی فرد ایجاد می کند که به نوبه ی خود ممکن است باعث تغییر هویت گردد. بنابراین، این تحقیق با روش کمّی و به صورت پیمایشی یک نیاز مهم همچون درک احتمالی دانشجومعلم های زبان انگلیسی در محیط تربیت معلم ایران را در پرتو نظریه ی خود احتمالی مورد بررسی قرار داد. بدین منظور پرسشنامه ی "درک احتمالی معلمان زبان انگلیسی از خویش" با طراحی و اعتبار سنجی کریمی و نوروزی (2019)، بین 141 دانشجو معلم با روش نمونه-گیری تصادفی توزیع گردید. با استفاده از آزمون های آماری همچون آزمون نا-پارامتری دو جمله ای و آزمون رتبه ای فریدمن نشان داده شد که بینش دانشجومعلمان نسبت به خودآرمانی خویش از نظر مطلوبیت در رتبه اول، نسبت به آن چه باید باشند در رتبه دوم و نسبت به آن چه می ترسند باشند در رتبه سوم قرار گرفته است. نتایج این پژوهش برای دانشجو-معلمان، استادان و کارشناسان تربیت معلم مفید بوده و زمینه رشد درک خویش و ارتقا حرفه ای را برای دانشجو-معلمان رشته زبان انگلیسی فراهم می کند.

ویژگیهای جمعیتی دبیران بعنوان یکی ازعوامل مؤثّر در استفاده از تکنولوژی در کلاس معرفی شده اند. در تحقیق حاضر نگرش دبیران زبان انگلیسی دبیرستانهای تبریز نسبت به استفاده از تکنولوژی در کلاس بر اساس ویژگیهای دموگرافیک آنها مورد بررسی قرار میگیرد. در این پژوهش، 195 نفر از دبیران زبان انگلیسی دبیرستان های تبریز پرسشنامه ای 30 آیتمی از نوع لیکرت را که نسخه اصلاح شده پرسشنامه آلبیرنی(2006) بود، پُرکردند. نتایج نشان داد: الف) دیدگاه دبیران زن زبان انگلیسی نسبت به تکنولوژی به طور معناداری مثبت تر از دبیران مرد است، ب)دیدگاه دبیرانی که در سنّ بازنشستگی بودند، به طور معناداری مثبت تر از دیگر دبیران باسابقه بود، ج) دبیران زبان کلاس-های دوره متوسطه دوم دیدگاه مثبت تری نسبت به تکنولوژی در مقایسه با دبیران زبان کلاسهای دوره متوسطه دوم داشتند، و د) ویژگیهای دموگرافیک دبیران زبان انگلیسی ایرانی (شامل مقطع تدریس، جنسیّت، سابقه تدریس و مدرک تحصیلی) 26 درصد واریانس موجود در دیدگاه آن-ها نسبت به کاربرد تکنولوژی در کلاس هایشان را توضیح می دهد. در مقاله، به رهاوردهای آموزشی این تحقیق نیز پرداخته شده است.

ساختارهای برآیندی دربردارنده تنوع ساختاری گوناگونی در سطح تعامل نحو و معنا بوده و دارای ناهمگونیهای بین زبانی است. مطالعه کنونی به بررسی فراگیری انواع مختلف ساختارهای برآیندی توسط فراگیران انگلیسی فارسی زبان می پردازد. به دلیل نبود ساختهای سببی و غیر سببی برآیندی در زبان فارسی ، فراگیران می توانند در تولید و درک انواع مختلف این ساختار با چالش هایی مواجه شوند. این پژوهش به بررسی موارد ذیل پرداخت: (الف) فراگیری انواع گوناگون ساختارهای برآیندی بر اساس تعامل نحو- معنا؛ (ب) تاثیر بسندگی زبانی در تولید و درک انواع گوناگون این ساختارها؛ (ج) تعیین پرچالش ترین ساختار برآیندی و (د) تاثیر زبان اول در تولید ساختارهای برآیندی. بدین منظور، با بهره گیری از شیوه تحقیق کمّی و طرح نیمه تجربی غیر مداخله ای تعداد 68 داوطلب در آزمون ترجمه شرکت کردند. نتایج نشان داد که فراگیران از ساختارهای برآیندی جهتی تا حد قابل توجهی استفاده می کنند ولی در مورد ساختارهای برآیندی مشخصه ای، از انواع ساختارهای جایگزین استفاده می نمایند. فراگیران در تولید ساختارهای برآیندی شبه انعکاسی با بیشترین چالش مواجه بودند. بسندگی زبانی نیز تاثیر معنی داری در تولید ساختارهای برآیندی داشت. یافته های این پژوهش چالش های مرتبط با رابطه نحو- معنا را در فراگیری زبان دوم آشکار می کند و در بردارنده پیامدهای آموزشی برای فراگیران و طراحان مطالب درسی در بافت زبان فارسی است. .

در این پژوهش تداخل زبانی زبان آذری در زبان فارسی را مورد بررسی قرار داده ایم. داده های تحقیق، با توجه به شرحی درباره آن در متن مقاله، نشان می دهد که در همه سطح های زبانی تداخل زبانی صورت می گیرد و میزان تداخل زبانی با میزان دانش زبانی گویشوران در زبان هدف ارتباط عکس دارد. بررسی داده های پژوهش نشان می دهد که زمینه های تداخل زبانی بسیار گونه گون است که ما در این نوشته از کل داده ها، فقط ۲۰۰ جمله و عبارت را در قالب هشت طبقه بسیار رایج بررسی و معرفی کرده ایم. این هشت طبقه تداخل زبانی عبارت اند از: در حرف اضافه از نوع حذف یا استفاده نابجا از حرف اضافه، در فعل از نوع ترجمه فعل آذری و ترجمه فعل های اصطلاحی و تداخل معنایی چند به یک در فعل در کنار معرفی چند فعل پربسامد دخیل در موضوع، در ترجمه لفظ به لفظ جمله آذری، در وجود لفظ مشترک با معناهای متفاوت در دو زبان، در واژه سازی با الگوی زبان مادری، در برگردان اصطلاح ها، تداخل زبانی ویژه و نیز تداخل در حضور نظام تصریف و قواعد نحوی زبان اول را معرفی کرده ایم و برای هرکدام از این طبقه ها نمونه هایی را از داده های تحقیق آورده ایم. با توجه به نتایج این پژوهش به والدین آذری زبان که فاقد دانش زبانی کافی در فارسی هستند، پیشنهاد می کنیم با فرزندان خود به زبان مادری سخن بگویند که در غیر این صورت فرزندان آنها از امتیاز داشتن زبان مادری محروم می شوند و ازسوی دیگر زبانی را از والدین خود می آموزند که در اصل فارسی نیست. والدین اجازه دهند فرزندان آنها زبان فارسی را از منابع مطمئن تر بیاموزند که درنتیجه آن فرزندان آنها دو زبان را به طور کامل فراخواهند گرفت. شبکه های استانی آذری زبان صداوسیما می توانند ضمن آگاهی از زمینه های تداخل متقابل زبانی دو زبان آذری و فارسی، از نتایج این پژوهش در تهیه برنامه و گزارش و خبر بهره ببرند.

در بسیاری از زبان ها و گویش های ایرانی واکه [a] به [e] ارتقا می یابد و این فرایند عاملی غیر از هماهنگی با واکه یا همگونی با همخوان مجاور دارد. برای مثال، در دلواری [a] در «در» [dar] در صورت جمع این واژه یعنی [der-ɑ] به [e] ارتقا پیدا می کند و مشخص است که این فرایند متأثر از هماهنگی واکه ای یا همگونی با همخوان نیست. پژوهش های پیشین این فرایند را متأثر از تعداد و جایگاه هجا و تکیه دانسته اند، اما بررسی دقیق تر نشان می دهد که این فرایند به تعداد هجا و تکیه حساس نیست و آنچه در ارتقاء واکه [a] به [e] دخالت دارد ساخت هجاست. نمونه های متعدد این فرایند در زبان ها و گویش های ایرانی نشان می دهد که بازشدنِ هجای بسته به دنبال حذف همخوان پایانی یا بازهجابندی آن در فرایندهای صرفی عامل ارتقاء [a] به [e] است. حذف برخی از همخوان های پایانی در سیر تحول زبان فارسی از دوره میانه تا به امروز به بازشدن هجای پایانی، ارتقاء [a] به [e] و درنهایت خنثی شدگی تقابل آنها در این جایگاه منجر شده است. حتی به نظر می رسد که گوناگونی آزاد [a] و [e] در بسیاری از واژه های زبان فارسی نیز ناشی از این باشد که [a] در هجای بسته و [e] در هجای باز مطلوبتر است. بررسی صوت شناختی فضای واکه ایِ زبان فارسی در دو نوع هجای باز و بسته پایانی نیز نشان می دهد که ساخت هجا حتی در سطح صوت شناختی نیز بر ارتفاع واکه ها تأثیرگذار است، به گونه ای که واکه ها در هجای بسته بازتر و در هجای باز بسته ترند و این ویژگی به خصوص در مورد واکه [a] تفاوت معنی داری را نشان می دهد. این ویژگی بسیار به آنچه که در نظام های واکه ای مبتنی بر تمایز در سختی و نرمی مشاهده می شود شبیه است. در این زبان ها، واکه های نرم (بازتر) در هجای بسته و واکه های سخت (بسته تر) در هجای باز مطلوب ترند.

دوگانه های تقابلی از دیرباز در زندگی بشر وجود داشته اند و خط فکری و هیجانی او را رقم زده اند. انسان با این تقابل های دوگانه بر مسائل جهان هستی، برچسب ارزشی زده و این برچسب گذاری ها وی را در تصمیم گیری دچار تردید و بلاتکلیفی می کند. پرواضح است که این تفکر نسل به نسل به افراد منتقل شده و در فرهنگ افراد انعکاس یافته است. ازآنجاکه زبان بخش جدایی ناپذیر فرهنگ است، با بررسی زباهنگ های (زبان + فرهنگ) مردم یک جامعه می توان به تفکرات و باورهای ارزشی آنان پی برد. بنابراین، در پژوهش حاضر نگارندگان، با استفاده از بخش های هشتگانه الگوی SPEAKING هایمز (1967)، به کنکاش زباهنگ «بلاتکلیف شدگی» در گفتمان هایی از زبان فارسی که در آن ها «عبارات تقابلی دوگانه» به کار رفته ، پرداخته اند. بدین منظور از مجموع 712 موقعیت گفتمانی، 317 پاره گفتار طبیعی که در آن ها عبارات دوگانه تقابلی به کار رفته بودند، با روش نمونه گیری هدفمند و از مشاهده موقعیت های مکالمات شفاهی افراد در مکان های عمومی و خصوصی از گویشوران زن (115 نفر) و مرد (97 نفر) در بازه سنی 15 تا 74 سال و با سطح تحصیلات (دیپلم، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا)، شغل (دانشجو، کارمند، آزاد، استاد، خانه دار، پزشک و مهندس) و شرایط اجتماعی (پایین، متوسط و بالا) استان خراسان رضوی (شهرستان مشهد) گردآوری شدند و به صورت کیفی و توصیفی در پرتو الگوی هایمز مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان می دهد که ایرانیان به اهداف متفاوتی مانند نازکردن و خجالت، نشان دادن عدم اطمینان، پرهیز از ابراز نظر به صورت مستقیم، مسئولیت گریزی، اجتناب از اعلام نظر مخالف، نیافتن پاسخی مشخص برای تصمیم، دفاع از خود، نشان دادن گرفتاری ذهنی، دوری از استرس و نگرانی، نداشتن اطلاعات کافی و عدم آگاهی، جلوگیری از سوءتفاهم و تعارف این زباهنگ را در بافت های عمومی/ خصوصی، رسمی/ غیررسمی استفاده می کنند. بسامد بالای این زباهنگ در فرهنگ ایرانیان ابهام گریزی بالای آنان را نشان می دهد که دراصل تمایلی به ماندن در بلاتکلیفی، تعلیق و ابهام ندارند و ویژگی جمع گرایی جامعه ایران سبب می شود افراد در زمانی که مردد می شوند، نظرات جمع را مهم بدانند. بنابراین، بلاتکلیفی خود را با عبارات تقابلی دوگانه ابراز می کنند تا مخاطبشان به طور مستقیم یا غیرمستقیم در تصمیم گیری به یاری شان بیاید و آنان را با اعلام نظر خود از بلاتکلیفی نجات دهد.

این نوشته به معرفی و نقد مقاله «فمینیسم» نوشته سوزان هکمن می پردازد. در بخش معرفی گزیده ای ای از روند تاریخی جریان فمینیسم و عرصه های مختلفی که از نگاه هکمن این مکتب از آن گذر کرده است در اختیار خوانندگان قرار می گیرد. سپس، در بخش نقد و بررسی به اشکالات رویکرد هکمن به فمینیسم پرداخته شده است. در این قسمت از مقاله برای روشن شدن کاستی های متن هکمن، نظریات الن شوالتر، فمینیست آمریکایی ، در مورد تقسیم بندی انواع فمینیسم مورد استفاده قرار گرفته است. در پایان، به نقاط قوت و ضعف مقاله هکمن و هم چنین نتایجی که این نقاط قوت و ضعف برای خوانندگان در بر دارند اشاره شده است.

کاربردشناسی، یکی از گرایش های نسبتاً نوظهور در رشته زبانشناسی است که همواره مورد توجه پژوهشگران بوده و به حوزه مستقل از پژوهش های زبانشناختی تبدیل شده است. با توجه به اهمیت دانش کاربردشناسی در بهبود توانش ارتباطی زبان آموزان، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر آموزش تلویحی و تشریحی با استفاده از برشهای ویدئویی بر درک کاربردشناسی دو کنش گفتاری معذرت خواهی و امتناع پرداخته است. به این منظور، تعداد 49 دانشجوی نیم سال اول رشته ادبیات و آموزش زبان انگلیسی سطح متوسط از دانشگاه گلستان برمبنای آزمون تعیین سطح آکسفورد به عنوان جمعیت نمونه انتخاب شدند. محدوده سنی این زبان آموزان، بین 18 الی 33 سال بود. زبان آموزان به صورت تصادفی در سه گروه آموزش تلویحی، آموزش تشریحی و کنترل گروه بندی شدند. در گروه  تشریحی، زبان آموزان توضیحات فراکاربردشناسی، بازخوردهای مستقیم وآموزش های مستقیم ارتقاءآگاهی دریافت کردند. هر چند زبان آموزان گروه تلویحی تحت آموزش ضمنی قرارگرفتند. در آموزش گروه تلویحی و تشریحی از 60 فیلم کوتاه استفاده شد که از سریال «فرار از زندان» و مجموعه فیلم کتاب «تاچ استون 2» برگرفته شده بودند. در مقابل، گروه کنترل هیچ گونه آموزشی برای یادگیری چگونگی استفاده از کنش های گفتاری معذرت خواهی و امتناع دریافت نکردند و بخش های گوناگون کتاب «تاچستون 2» آموزش داده شد. پیش و پس از دوره 10 جلسه آموزش، هر سه گروه در آزمون تکمیل کلام چندگزینه ای شرکت کردند. یافته های به دست آمده از آزمون تحلیل واریانس یک متغیره نشان داد که درک زبان آموزان از کنش گفتاری معذرت خواهی و امتناع در گروه آموزش تلویحی و تشریحی، پس از اجرای آموزش ارتقاء و پیشرفت داشته است. همچنین، یافته های آزمون شفه نشان داد عملکرد گروه آموزش تشریحی بهتر از گروه تلویحی بوده و همچنین عملکرد گروه آموزش تلویحی بهتر از گروه کنترل بوده است. بر پایه نتایج این پژوهش به آموزگاران زبان انگلیسی پیشنهاد می شود که با استفاده از برش های ویدئویی راهکارهای آموزش تشریحی را بیش از آموزش تلویحی مورد توجه قرار دهند.