هوشنگ خسروبیگی

هوشنگ خسروبیگی

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه پیام نور

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۷۳ مورد.
۲۱.

چگونگی شکل گیری «حکمرانی بنادر و جزایر خلیج فارس» به مرکزیت بوشهر در عصر ناصری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 171 - 190

کلیدواژه‌ها: قاجاریه بنادر جنوب ناصرالدین شاه امین السلطان بندر بوشهر حکمرانی بنادر و جزایر خلیج فارس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۱ تعداد دانلود : ۵۷۵
بنادر و جزایر خلیج فارس از آغاز حکومت قاجاریه تا اوایل سده چهاردهم هجری اغلب تحت نظارت والی فارس و به صورت غیرمتمرکز اداره می شدند. اما در عصر ناصری با تاسیس نهاد جدیدی تحت عنوان «حکمرانی بنادر و جزایر خلیج فارس» به مرکزیت بوشهر، اداره تمامی این مناطق به صورت متمرکز زیر نظر شخص حکمران بنادر قرار گرفت. در این مقاله با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با استفاده از اسناد جدید به بررسی روند شکل گیری این نهاد تازه تاسیس در عصر ناصری خواهیم پرداخت. یافته های تحقیق نشان می دهد، که هرچند وقوع مساله هرات و لشکرکشی انگلیسی ها به خارک و بوشهر در عصر محمدشاه را می توان سرآغاز توجه حکام قاجار نسبت به اهمیت بنادر جنوب دانست. اما در عصر ناصری با ظهور رجال آگاه و کاردانی همچون امیرکبیر و اعمال سیاست های واقع بینانه وی در قبال خلیج فارس، گماشتن والیان باکفایت در فارس و حمایت های تجار و بازرگانان جنوب، کم کم زمینه های لازم برای تجدیدنظر در نحوه اداره بنادر جنوب فراهم شد، که نتایج اصلی آن پس از دوره ای کوتاه، ضمن لغو نظام اجاره داری بنادر، منجر به تاسیس حکمرانی بنادر و جزایر خلیج فارس در سال 1305ق توسط امین السلطان شد. البته تاسیس این نهاد جدید به منظور اداره متمرکز بنادر جنوب، در عمل نتوانست به نتایج مطلوب و شایسته ای دست یابد.
۲۲.

بررسی اندیشه های حکمروایی در حکومت آل بویه بر اساس نام گذاری فرزندان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال نهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 25-51

کلیدواژه‌ها: آل بویه فرهنگ ایرانی- اسلامی نام گذاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۷۲۰
دوره ی آل بویه در بازتعریف سنت های حکمروایی در تاریخ ایران دوره ی اسلامی، نقشی مهم دارد؛ این امر را پژوهشگران از وجوه مختلف بررسی کرده اند. پژوهش حاضر معطوف به بررسی در حوزه ی فرهنگی و متکی بر شناسایی ارتباط اندیشه های حکمروایی این خاندان با دیگر رفتار های فرهنگی آنان است. قلمرو فرهنگی مورد مطالعه نیز نام گذاری فرزندانشان است. این بررسی با رویکرد توصیفی تحلیلی و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و کمّی انجام شده است. دستاورد تحقیق نشان داد که نام گذاری فرزندان این خاندان، تابعی از اندیشه های فرهنگی - سیاسی و حکمروایی آنان است. این اندیشه متکی بر تعمیق پیوند فرهنگی میان سنت های ایرانی و فرهنگ اسلامی و نیز با تکیه بر علایق شیعی بود که در نام گذاری آنان نیز قابل مشاهده است. رفتار آل بویه در نام گذاری فرزندانشان بر چهار رکن «فرهنگ ایرانی»، «فرهنگ اسلامی»، «علایق شیعی» و نیز «توجه به پاسداشت پیشینه ی خاندانی» استوار بود.
۲۳.

جایگاه ابوعلی چَغانی در تعاملات نظامی و سیاسی دولت سامانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۱ 5-26

کلیدواژه‌ها: ابوعلی چغانی آل محتاج چغانیان سامانیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۵ تعداد دانلود : ۴۹۲
آل محتاج ازجمله فرمانروایان محلی ولایت چَغانیان، در بخش علیای آمودریا، بودند که هم زمان با دوره اقتدار امیراسماعیل سامانی (279-295ق)، در منطقه تحت سلطه خود، یعنی بخش هایی از خراسان و ری، حاکمیت داشتند. این سلسله محلی دست نشانده دولت سامانی نقش مؤثری در اقتدار سیاسی و نظامی آن دولت داشت. صداقت و شجاعت امیران این خاندان، ازجمله ابوعلی چغانی، در امور سیاسی، نظامی، و اقتصادی سبب شد تا به برجسته ترین مقام های حکومتی و لشکری سامانیان نایل آیند. مسئله اصلی پژوهش حاضر بررسی اقدامات و خدمات سیاسی و نظامی ابوعلی چغانی و تاثیر آن بر اقتدار دولت سامانی است. این نوشتار بر آن است تا با رویکردی توصیفی-تحلیلی، به این پرسش ها پاسخ دهد که اولاً این خاندان چگونه توانستند در این دولت به چنین جایگاه برجسته ای نایل آیند و اعتماد دولت مردان سامانی را به دست آورند و ثانیاً، چه نقشی در سازمان سپاه سامانی و تحولات نظامی این دولت داشتند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که ظهور و سقوط چغانیان نقطه عطفی در تاریخ ایران محسوب می شود؛ چراکه با حذف چغانیان، به عنوان سپه سالاران کل خراسان و در رأس آنان، ابوعلی چغانی، از صحنه سیاسی و نظامی دوره سامانیان، قدرت های دهقانی ایرانی از اریکه قدرت نظامی فروآمدند و از بین رفتند. همین عامل، از عوامل مهم سقوط دولت سامانیان به شمار می رود.
۲۵.

بررسی بنیان های مشروعیت حکومت آل مظفر(795-713 ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال دهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۹

کلیدواژه‌ها: آل مظفر مشروعیت زورو غلبه دین امنیت عدالت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۱ تعداد دانلود : ۱۰۰۱
این تحقیق تلاشی است در جهت بررسی بنیان های مشروعیت حکومت آل مظفر(795-713ه .ق). مشروعیت توجیه عقلانی و حقانیت زمامداران برای اعمال حکومت بر مردم و نیز اطاعت و فرمانبرداری مردم از آنان می باشد. موضوع مشروعیت هم در بحث از تداوم و بقای یک حاکمیت مطرح می شود و هم در بحث از زوال و اضمحلال دولت ها. به خوبی قابل فهم است که بحث مشروعیت آن چنان اهمیت دارد که هر حکومتی در گام نخست به دنبال آن است. چون بدون مشروعیت، حکومت نه تثبیت می شود و نه تداوم پیدا می کند. مساله این تحقیق، شناسایی مبانی مشروعیت زا برای این حکومت و چرایی انتخاب این مبانی و چگونگی کارکرد آن برای تثبیت و استمرار و مقبولیت خاندان آل مظفر برای حکمرانی است. این بررسی با روش توصیفی- تحلیلی در حوزه مطالعات تاریخی انجام شده است. نتایج بررسی نشان داد که شاهان مظفری گرچه در خلا قدرت سیاسی پس از فروپاشی ایلخانان موفق شدند با زور و غلبه، قدرت را بدست گیرند، اما بر این امر واقف بودند برای تداوم حکومتشان نیازمند به بنیان های دیگر مشروعیت خواهند بود. از این رو برای مقابله با مشکلات ناشی از تزلزل قدرت، درصدد فائق آمدن بر چالش های مشروعیتی برآمدند. در همین راستا توانستند به عنوان امرای بازمانده از حکومت ایلخانان و نیز کسب مشروعیت دینی و بیعت با خلفای عباسی مصر حکومتشان را مشروعیت بخشند. همچنین تا حدی مشروعیت ایرانی و مشروعیت برآمده از امنیت خواهی و عدالت محوری و در نهایت مشروعیت برآمده از توجه به کلیه گروه های مذهبی را کسب کنند.
۲۶.

ساختار اقتصادی و اجتماعی شهر شاهرود در نیمه اول عصر قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 21-35

کلیدواژه‌ها: شاهرود قاجار محلات اقتصاد جمعیت راهها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۵ تعداد دانلود : ۵۴۹
بی شک توجه به تاریخ اجتماعی و تاریخ محلی نقش موثری در شناسایی فضای کالبدی هر شهر دارد. با این وجود گرچه مورخان به دلایل متعدد کمتر به پژوهش در این حوزه پرداخته اند اما با تغییر در نگرش، می توان به اوضاع اجتماعی، اقتصادی، معیشتی و فرهنگ حاکم بر طبقات اجتماعی پی برد. هدف این پژوهش بررسی دلایل رونق اقتصادی شاهرود و تاثیر آن بر اوضاع اجتماعی این شهر در زمان روی کارآمدن حکومت قاجار تا سال 1310ق براساس مطالعات تاریخ اجتماعی و تاریخ محلی است. شاهرود به دلیل موقعیت مهم تجاری و نیز قرار داشتن در مسیر زیارتی از رونق اقتصادی و تجاری ویژه ای برخوردار بود که در نتیجه آن فضای کالبدی شهر نیز تغییر یافت. از همین رو این پژوهش بر آن است تا به شناسایی و بررسی علل و عوامل موثر در روند توسعه اقتصادی و اجتماعی شاهرود در دوران قاجار تا سال 1310ق بپردازد.
۲۷.

عوامل مؤثر بر وضعیت تجارت خراسان و ماوراءالنهر در دوران تیموریان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۳ 153 - 176

کلیدواژه‌ها: تیموریان تجارت خراسان و ماوراءالنهر مراکز تجاری مسیرهای تجاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۷ تعداد دانلود : ۸۵۸
نوشتار حاضر به بررسی وضعیت تجارت خراسان و ماوراءالنهر در عهد تیموریان می پردازد که یکی از عناصر تشکیل دهنده اقتصاد تیموریان است. در این نوشتار با اتکای به داده های موجود در منابع و با رویکردی توصیفی – تحلیلی، اوضاع تجارت منطقه، از ظهور تیمور تا انتهای حکمرانی بایقرا موردبررسی قرارگرفته است. مقاله این پرسش اساسی را موردتوجه قرار می دهد که وضعیت تجارت در خراسان و ماوراءالنهر در دوره تیموریان چگونه بود؟ در این نوشتار، نشان داده شده است که توجه به مقوله تجارت در دیدگاه امیران تیموری، موقعیت جغرافیایی خاص این دو منطقه مهم، تنوع کالایی و نیز رشد چندین شهر عمده در این مناطق، مجموعه ای از عوامل مؤثر بر رونق تجارت در خراسان و ماوراءالنهر می باشند. تجارت مناطق مذکور با تکیه بر فاکتورهای فوق و نیز قرار گرفتن در معرض سیاست های اقتصادی امیران تیموری، دارای تجارتی پویا گردید. لذا با رونق نسبی در اجزاء متشکل تجارت منطقه در دوره تیموریان روبروییم
۲۸.

ارزیابی کارکرد محتوای الکترونیکی در آموزش تاریخ در دانشگاه گام اول برای شناسایی بایسته های نقد محتوای الکترونیکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال هجدهم دی ۱۳۹۷ شماره ۱۰ (پیاپی ۶۲) 65-88
تعداد بازدید : ۵۵۶ تعداد دانلود : ۳۰۰
تعمیم سریع فناوری های آموزشی را می توان به یک انقلاب در عرصة آموزش تلقی کرد. بر همین اساس، به نظر می رسد برنامة آیندة نه چندان دور و حتی بسیار نزدیک «شورای بررسی متون و کتب درسی» توجه به بررسی محتواهای درسی الکترونیکی درکنار کتاب های چاپی است. گام آغازین در بررسی و نقد محتوای درسی الکترونیکی شناسایی ویژگی های عمومی و اختصاصی و نیز کارکردها و الزامات یک محتوای درسی الکترونیکی است. هدف این پژوهش تدوین بایسته ها و الزامات حاکم بر تولید محتوای الکترونیکی درسی دانشگاهی در رشتة تاریخ به منظور رسیدن به چگونگی نقد مناسب این گونه آثار است. بخشی از این مطالعات در حیطة چگونگی استفاده از امکانات چندرسانه ای در محتوای الکترونیکی برای آموزش تاریخ در دانشگاه است. بر این اساس، مسئلة اصلی این پژوهش چگونگی هم راستایی سازی آموزش تاریخ با قابلیت ها، شیوه ها، و ابزارهای آموزشی در نظام آموزش الکترونیکی و محتوای درسی الکترونیکی است. این بررسی، که با رویکرد توصیفی تحلیلی انجام شده است، نشان داد که ماهیت و محتوای دروس تاریخ هم راستایی بسیاری با آموزش الکترونیکی دارد. داده های این پژوهش می تواند دست مایة مناسبی برای تدوین شیوه نامة نقد محتوای الکترونیکی درسی به خصوص در رشتة تاریخ باشد.
۲۹.

بررسی نقش و جایگاه صنعتگران خراسان و ماوراءالنهر در عهد تیموریان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 157-179

کلیدواژه‌ها: تیموریان صنعتگران نقش خراسان و ماوراءالنهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۵ تعداد دانلود : ۷۲۷
گروه صنعتگران خراسان و ماوراءالنهر در عهد تیموریان، پیرو رونق اقتصادی و سیاست حمایت های امیران تیموری، موقعیت گزیده ای در جامعه یافتند. مقاله این پرسش اساسی را مورد توجه قرار می دهد که سیاست های تیمور و جانشینانش چه تأثیری بر جایگاه اجتماعی گروه صنعتگران در خراسان و ماوراءالنهر و به تبع آن بر وضعیت صنعت در این نواحی داشته است؟ در اثر شرایط و امکانات منطقه و حمایت حکومت گروه صنعتگران در خراسان و ماورالنهر بازساماندهی شدند و ساختار یافتند. در این پژوهش بررسی این فرآیند و بررسی نقش اجتماعی-اقتصادی گروه مذکور در ارتباط با حکومت تیموریان مد نظر قرار دارد. با روش توصیفی-تحلیلی و گردآوری اعم گزارشهای مربوط به دوره زمانی ظهور تیمور تا پایان حکمرانی بایقرا، احیاء گروه صنعتگران و جایگاه آنان در اجتماع به مثابه یک مسأله اجتماعی مورد تحلیل قرار گرفت.
۳۰.

میراث اداری ساسانیان در ایران دوره سامانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: دبیران ساسانیان سامانیان دیوان دربار دهقانان

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی سامانی فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ فرهنگی-اجتماعی-اداری ایران
تعداد بازدید : ۲۹۲۵ تعداد دانلود : ۱۶۰۶
با سقوط شاهنشاهی ساسانیان و ورود اسلام به ایران و تشکیل خلافت اسلامی توسط امویان و عباسیان، سامانیان اولین حکومت ایرانی بودند که موفق شدند ساختار اداری منسجم و کارآمدی را تأسیس کنند و معیار و الگویی برای حکومت های بعداز خود شدند.پرسش اصلی پژوهش پیشِ رو این است که نقش دهقانان و دبیران در انتقال سنت های اداری ساسانیان و سیاست سامانیان برای احیای ساختار اداری و مبانی نظری اندیشهشاهنشاهی دربار ساسانیان چگونه بوده است؟ این مقاله درصدد است با روش توصیفی-تحلیلی، نقش دهقانان و دبیران در انتقال سنت های اداری ساسانیان به دوره اسلامی به ویژه سامانیان، چگونگی احیا، تشکیل و الگوبرداری از ساختار اداری وکوشش برای تجدید مبانی نظری اندیشهنظام شاهنشاهی دربارساسانی را توصیف وتحلیل کند.فرضیهاصلی این است که ازنظرِ الگو،روش و مبانی نظام اداریِ سامانیان اقتباسی از دورهساسانیان است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهدکه دهقانان ودبیران نقش اساسی در انتقال سنت های اداری ساسانیان به دورهاسلامی داشته اندوسامانیان با احیای ماهیت،شیوه ها و اصطلاحات دیوان های ساسانی و تجدیدمبانی نظری دربار ساسانیان ازطریق ترجمهمتون پهلوی،ایجاد دربار مجلل و انتساب به خاندان ساسانی در راستای کسب مشروعیت سیاسی توانستند گام های اساسی دربنیادنظام اداری کارآمد بردارند.
۳۱.

معرفی و بررسی منظومه حماسه ای تاریخی نویافته تاریخ شاه عباس یکم ( با تأکید بر تاریخ محلی مازندران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب حماسی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۴

کلیدواژه‌ها: نسخه خطی تاریخ شاه عباس یکم منظومه های حماسی تاریخ محلی مازندران صفویه

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی نسخه شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات حماسی حماسه تاریخی
تعداد بازدید : ۹۳۷ تعداد دانلود : ۸۱۷
نسخه های خطّی، در مجموعه میراث مکتوب ایران، از جای گاهی ویژه برخوردارند. بخش اعظم تحوّل اندیشه ای پیشینیان ما از طریق این نسخه ها بدست ما رسیده است. اهمیّت شناسایی، احیا و انتشار نسخ خطی به عنوان منابع مهم تاریخی، ادبی، فرهنگی و نیاز به منابع جدید تحقیقاتی برکسی پوشیده نیست. هدف از نگارش این مقاله، معرفی نسخه نویافته و منبع جدید که نام اصلی آن دانسته نیست و ما آن را با نام منظومه حماسی تاریخی تاریخ شاه عباس یکم/ منظومة فتوحات شاه اسماعیل می شناسیم. این اثر که به بیان وقایع تاریخی سیاسی ایران، بویژه مازندران و حکومت محلی مرعشیان و دیگر حاکمان محلی خودمختار شمال ایران در عصر صفویه، می پردازد، برای تاریخ نگاری مازندران بسیار اهمیّت دارد؛ شاعر گم نام این منظومه، تمام وقایع مهم تاریخ ایران، تا عصر خویش را به نظمی نوین درآورد. در این منظومه نوآوری هایی دیده می شود که در تاریخ نویسی «مازندران» پیشینه نداشت. مقاله حاضر به شناسایی و واکاوی نسخه، با تأکید بر تاریخ محلی دارالمرز می پردازد.
۳۲.

شناسایی و بررسی تشکیلات نظامی جایگزین دیوان عرض در دوره ایلخانان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران تابستان و پاییز ۱۳۹۶ شماره ۲۲ (پیاپی ۸۰/۵) 47-68

کلیدواژه‌ها: ایلخانان تشکیلات نظامی دیوان عرض عارض مغول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۷ تعداد دانلود : ۱۲۱۶
با هجوم مغولان به ایران، جایگاه و موقعیت دیوان عرض به طور کامل دگرگون شد و تشکیلات اداری و مالی نظامی مغولان جایگزین این دیوان شد. مساله اصلی پژوهش متکی بر این است که مغول ها و ایلخانان حکمران چه سازو کارهایی برای جایگزینی عملکرد دیوان عرض و عارض و متناسب یا ناهمسان با سنت های اداری قلمرو متصرفی(ایران) اتخاذ کردند. این تحقیق با هدف بررسی مساله فوق و نیز شناسایی و بررسی تشکیلات نظامی جایگزین دیوان عرض در دوره ایلخانان، فرایند این جایگزینی و نیز نتایج مترتب بر آن و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی در حوزه مطالعات کتابخانه ای سامان یافته است. مغولان به دلیل توانمندی خود در نظامیگری و تشکیلات آن، استفاده از دیوان عرض را منسوخ کردند. در تشکیلات جدید برخی از وظایف دیوان عرض به امرای نظامی و بخشی نیز به الغ بیتکچی و دیگر کارکنان اداری و مالی داده شد. با شروع حکومت ایلخانان و به خصوص ایلخانان مسلمان، علیرغم تداوم سنت های مغولی در سازمان لشکری و خصوصاً از عهد غازان خان، تغییراتی همسو با سنت های اداری ایرانی در این حوزه صورت گرفت. این اقدامات-خواسته یا ناخواسته- گرچه نشان از بازگشت کم رنگ دیوان عرض و عارض در این دوره را دارد، ولی به دلیل حضور پر رنگ امرای نظامی و نیز ظاهراً اختلافات دیوانسالاران ایرانی، این دیوان نتوانست همچون برخی عناصر اداری ایرانی به صورت کامل احیا شود. این بازنمایی کم رنگ نیز ناشی از تلاش هوشمندانه دیوانسالاران ایرانی در احیا و یا حداقل در تلفیق سنت های اداری ایرانی با سنت های مغولی محسوب می شود.
۳۳.

انجمن خیریة ایرانیان در تفلیس و سرمایة اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید بهار ۱۳۹۶ شماره ۳۳ (پیاپی ۱۲۳)

کلیدواژه‌ها: شبکه اجتماعی سرمایة اجتماعی انجمن خیریة ایرانیان در تفلیس

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۹۴۳ تعداد دانلود : ۵۱۲
انجمن خیریة ایرانیان در تفلیس یکی از نخستین انجمن های ایرانیِ مدرن و دموکراتیک در تاریخ معاصر بود که توانست با سرمایة اجتماعی نسبتاً گسترده اش به تأسیس مدرسه، کمک به نیازمندان و بسیاری از امور خیریة دیگر بپردازد. پژوهش حاضر درصدد است به توصیف و تبیین رابطة انجمن خیریة ایرانیان در تفلیس و سرمایة اجتماعی از سال های 1900 1930م. بپردازد. سرمایة اجتماعی دارای مؤلفه های متعددی است که البته تکیه این پژوهش بر مؤلفه شبکة اجتماعی است. این تحقیق با تکیه بر حوزه نظریِ شبکه اجتماعی، به تبیین نظری موضوع پرداخته است و به خصوصیات شبکه اجتماعی با ویژگی های سه گانة ساختی، تعاملی و نیز کارکردی شبکه در انجمن خیریة مذکور توجه نموده است. پژوهش درصدد است به این سؤالات اساسی پاسخ دهد که انجمن خیریة ایرانیان در تفلیس چگونه زمینه را برای شکل گیری سرمایة اجتماعی فراهم کرد؟ آیا انجمن نقشی در ایجاد همبستگی، تعامل، تسهیل روابط اجتماعی و مشارکت اجتماعی و به طورکلی سرمایة اجتماعی ایرانیان مهاجر ایفا نمود؟ روش پژوهش در این تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی و در حوزه مطالعات کتابخانه ای است. یافته ها حاکی از آن است که مؤلفه شبکه اجتماعی تأثیر مثبت و مهمی بر شکل یابی و نیز استمرار فعالیت انجمن خیریة مذکور داشت.
۳۴.

عوامل دیرپایی دوران حکومت غوریان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال نهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۳۶)

کلیدواژه‌ها: سلجوقیان ماندگاری غزنویان خوارزمشاهیان غوریان شنسبانیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲۸ تعداد دانلود : ۸۳۸
قدرت سیاسی غوریان با دوران حکمرانی خاندان شنسبانیه شناخته شده است. این خاندان دست کم از سال 401تا612ق/1011تا1215م حکومت کردند و پس ازآن نیز برای سال های طولانی، بازماندگان آنها در شبه قارﮤ هند حکومت کردند. این بررسی پژوهشی توصیفی تحلیلی در حوزﮤ مطالعات تاریخی، کتابخانه ای، است. هدف پژوهش نیز شناخت و ارزیابی عوامل طولانی بودن قدرت سیاسی و نظامی غوریان و دیرپایی استقرار سیاسی آنان در سرزمین های شرقی خلافت اسلامی است. دستاوردهای پژوهش نشان می دهد این عوامل در وجوه مختلف و به نوﺑﮥ خود هریک در پایداری طولانی مدت حکومت غوریان سهم داشته اند. توان دفاعی و تهاجمی غوریان، موقعیت و گسترﮤ جغرافیایی، محبوبیت نسبی خاندان شنسبانی در میان غوریان، توان مالی و اقتصادی غوریان، اسلام آوردن غوریان، حمایت خلافت عباسی از غوریان، حکومت خانوادگی ﺳﻠﺴﻠﮥ غوریان، وجود مراکز چندگاﻧﮥ حکومت و اوضاع سیاسی پیرامونی از مهم ترین این عوامل بودند.
۳۵.

بررسی روند شکل گیری تشکیلات اداری مغول ها در ایران با تاکید بر دوره چینتمور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال نهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۳۳)

کلیدواژه‌ها: تحولات تشکیلات اداری روندها عناصر ایرانی عناصر مغولی ختایی چینتمور

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی مغول اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ فرهنگی-اجتماعی-اداری ایران
تعداد بازدید : ۱۰۹۵ تعداد دانلود : ۷۶۱
تاثیرات غلبه و حکمرانی مغول ها در ایران، از جنبه های مختلف درخور بررسی است. از جمله این تاثیرات نحوه مدیریت و شیوه راهبرد بخش های اداری است. مغول ها در هنگام ورود به ایران، روش اداری خاص خود را داشتند و به طبع، در تشکیلات موجود در ایران دگرگونی هایی ایجاد کردند. در نتیجه با حکمرانی مغول ها، تشکیلات کهن اداری ایرانی اسلامی دگرگون شد. در برابر این تشکیلات و عناصر جدید، سنت های کهن اداری ایرانی اسلامی چه دگرگونی هایی پیدا کرد؟ چنین به نظر می رسد که با وجود به کارگیری کاربدستان ایرانی در نظام اداری مغول ها در ایران که امری ناگزیر بود، اصطکاک و تناقض و تباین میان این عناصر محتمل بود. این عامل موجب شد که در روزگار نخستین سلطه مغول، بر پیچیدگی رویدادهای دیوانی و نحوه تلفیق تشکیلات اداری مغول ها با تشکیلات ایرانی اسلامی افزوده شود. گزارش این تحول به قلم دیوانسالاران ایرانی که بی تردید، ذهنیت ایرانی را در متن وارد کرده اند نیز به ابهامات موجود افزون خواهد شد. ازاین رو، این مقاله درصدد است تا با بازخوانی ویژگی تشکیلات مغول ها و تشکیلات اداری ایرانی اسلامی از یک سو و بررسی گزارش مورخان ایرانی از رویدادهای اداری و سیاسی در روزگار نخستینِ ایجاد تشکیلات مغول ها در ایران از سوی دیگر، روند تحولات و دگرگونی هایی را که در تشکیلات اداری ایران در مواجه با مغول ها به وجود آمد، تبیین کند.
۳۶.

جایگاه سیاسی امارت در همگرایی جامعه و حکومت ایرانی در دوره اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال هفدهم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۶۶)

کلیدواژه‌ها: آل بویه سامانیان هویت ایرانی غزنویان تاریخ ایران امارت

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات کلیات و فلسفه‌ تاریخ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
تعداد بازدید : ۱۱۷۵ تعداد دانلود : ۶۳۶
امارت به عنوان ساختاری سیاسی در ایران دوره اسلامی، که از وجوه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز برخوردار بود، با بهره گیری از بسترهای نوظهور پس از اسلام و با به کارگیری سنت های سیاسی ایرانی، انسجامی را که لازمه یک سازمان سیاسی وحدت بخش بود در جامعه ایرانی تحقق بخشید. این نوشتار با در نظر داشتن سهم امارت های سامانی، غزنوی و آل بویه در استمرار هویت ایرانی و بهره گیری کارآمد از سنت های سیاسی پیشین ایران، بر آن است با رویکرد توصیفی تحلیلی معمول در پژوهش های تاریخی به این پرسش مهم پاسخ دهد که این امارت ها چه اثری در تحقق نظام سلطنت با رویکرد ایرانی اسلامی داشته اند؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که همگرایی سیاسی و اجتماعی ایران دوران اسلامی و کوشش ایرانیان برای استمرار بخشیدن به هویت خویش، برآمده از عملکرد آگاهانه نظام های امارتی مذکور بود و امیران این عصر، میان پرده تاریخ ایران تا زمان تکوین نظام سلطنتی با رویکرد ایرانی اسلامی را به خوبی پوشش داده اند.
۳۷.

دفاتر مالی در نظام دیوانسالاری عصر صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: صفویه اقتباس اداری اوارجه توجیهات دفاترمالی روزنامچه

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی اقتصادی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ فرهنگی-اجتماعی-اداری ایران
تعداد بازدید : ۱۶۱۱ تعداد دانلود : ۷۹۶
هر دولتی برای نظامند شدن امور مالی خود نیاز دارد تا از یک تشکیلات منظم و مکتوب پیروی کند تا بر اساس آن بتواند درآمدها و هزینه های کشور را ساماندهی نماید. دولت صفوی نیز برای این مهم مناسبات مالی را طرح ریزی کرد که توسط مستوفی الممالک و دفترخانه به اجرا درمی آمد و موارد مربوط به آن در دفاتر مالی نوشته می شد. شناسایی و معرفی این دفاتر و نقش و کارکرد آن در دیوان ازجمله اهداف این تحقیق است. مهم ترین مسئله این تحقیق شناسایی و ارزیابی عنصر تداوم در تشکیلات اداری دوره صفویه در بخشی از حوزه فرایندها و کارکردها یعنی دفاتر مالی است. که ازجمله مهم ترین ارکان در حوزه فرایندهای مالی محسوب می شدند. در این پژوهش تلاش شده است تا با روش توصیفی- تحلیلی- تطبیقی و در حوزه مطالعات کتابخانه ای، این دفاتر معرفی و میزان اقتباس تشکیلات اداری صفویه از دوره های پیشین و در حوزه کارکرد این دفاتر شناسایی و ارزیابی شود. اتکا اصلی این پژوهش، بر رسایل مربوط به سیاق و دفاتر مالی تشکیلات اداری آستان قدس رضوی در عصر صفوی است. یافته های این بررسی نشان می دهد که تشکیلات اداری صفویه حداقل در حوزه کاربرد و چگونگی کارکرد این دفاتر عمدتاً از دوره پیشین اقتباس کرده است و عنصر تداوم در این حوزه کاملاً آشکار است. در این حوزه سه دفتر اصلی روزنامچه، اوارجه و توجیهات حداقل از قرن چهارم تا پایان صفویه و نیز – به اتکای داده های موجود تا سال ها پس از صفویه- از دفاتر اصلی مالی بودند که تقریباً با همان کارکرد در دوره صفویه وجود داشتند. بااین حال برخی تغییرات در این فرایند در حوزه عناوین دفاتر و محتوای آنان به خصوص در مورد دفاتر غیر از دفاتر سه گانه فوق صورت گرفته است.
۳۸.

مشروعیت توأمان یا چندگانگی مشروعیت در حکومت های ایران دوره اسلامی (از طاهریان تا سقوط خوارزمشاهیان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۹۶
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۷ تعداد دانلود : ۴۲۲
هر حکومتی برای کسب مقبولیت و حقّ اعمال حاکمیت بر مردم، نیازمند یک منطق اجتماعی و یا هر عامل وحدت بخش دیگر در جهت توجیه کردن قدرت خویش است. در ایران نه دین و نه عاملی دیگر، به تنهایی نمی تواند این نقش را ایفا کند، بلکه مجموعه ای از عوامل به صورت توأمان این وظیفه را عهده دارند به این معنی که حکومت ها در ایران مشروعیتشان بر بنیان های چندگانه استوار است که ما از آن به مشروعیت توأمان یاد می کنیم و به همین دلیل است که فرمانروا در ایران، در اصل نماینده مذهبی و سیاسی و در کنار آن نماینده ی اداری، نظامی، فرهنگی و مظهر گذشته و تاریخ این کشور نیز است. ما با روش توصیفی - تحلیلی به دنبال اثبات این دیدگاه هستیم که حکومت های ایران بعد از اسلام تا سقوط خوارزمشاهیان به لحاظ مشروعیتی دارای یک نوع مشروعیت توأمان یا چندگانه هستند.
۴۰.

بررسی و بازنگری دستورالعمل حکومت بنادر خلیج فارس (1319ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و ششم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۳)

کلیدواژه‌ها: خلیج فارس دستورالعمل بنادر جنوب میرزا نصرالله خان مشیرالدوله رضاقلی خان سالارمعظم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸۳ تعداد دانلود : ۸۳۰
هدف: این پژوهش بر آن است تا به بررسی شکلی و محتوایی «دستورالعمل حکومت بنادر خلیج فارس» به عنوان یکی از اسناد مهم و ارزشمند به جای مانده از دورة قاجار دربارة منطقة استراتژیک خلیج فارس بپردازد. روش/رویکرد: این مقاله بر پایة اسناد آرشیوی و منابع کتابخانه ای و به روش توصیفی و تحلیلی نگاشته شده است. یافته ها و نتایج: در بازخوانی و چاپ این کتابچه اشتباهات فاحشی رخ داده است. مشیرالدوله به عنوان وزیر امور خارجه و امین السلطان به عنوان صدراعظم عصر مظفری از اهمیت و جایگاه حیاتی و تاریخی خلیج فارس و بنادر و جزایر جنوب ایران آگاه و مطلع بوده اند. آن ها در این دستورالعمل بر موضوعات مهمی همچون توجه به کنسولگری ها و چگونگی روابط با دول بیگانه، جلوگیری از استملاک بیگانگان در خاک بنادر، سوءاستفاده های انگلیسی ها و مأموران محلی از تلگراف خانه، مراقبت از کشتی پرسپولیس، ادارة امور گمرک و تذکرة بنادر و وظایف شخص حکمران بنادر در قبال این مسائل پرداخته اند. همچنین از دلایل مهم بی توجهی و غفلت نسبت به بنادر و جزایر خلیج فارس در این دوره، سازمان اداری فاسد و فرسودة قاجار، نبود ثبات در مدیریت و تعدد مراکز تصمیم گیری در خصوص بنادر، حضور کشورهای استعمارگر خارجی مانند انگلستان و سیاست استعماری آن ها در منطقه و ضعف نیروی نظامی و ناوگان دریایی بود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان