حامد عباسی

در اقتصاد جهانی بی مرز امروز، مکان ها در نقش بازیگران جدید، در صحنه بین المللی عمل می کنند. جهانی شدن اقتصاد و تشدید سرعت تغییرات فن آوری دو نیروی مهم در رقابت های مکانی بسترهای جغرافیایی بوده که برای مواجه با چالش های رقابتی و محیطی حاصل از آن، وجود افرادی خلاق، ریسک پذیر و آگاه به فرصت های محیطی در عرصه های اقتصادی سرزمینی، ضروری می نماید. از سوی دیگر، افزایش اهمیت کسب و کارهای گردشگری در تنوع بخشی اقتصادی و پایداری معیشتی بویژه در جوامع محلی سبب شکل گیری فرصت های مختلف اقتصادی برای پاسخگویی به این نیازها شده است، توجه به فعالیت های گردشگری نوآورانه در چارچوب توسعه کارآفرینی نواحی روستایی یکی از مهمترین این فرصت هاست. از این رو، مقاله حاضر به بررسی فضای کارآفرینی گردشگری بخش سامن شهرستان ملایر با هدف تحلیل قابلیت بازساخت فضایی کارآفرینی گردشگری در توسعه نواحی روستایی پرداخت؛ روش پژوهش توصیفی تحلیلی با فن پیمایشی و از نوع کاربردی بود. صاحبان کسب و کار مبل و منبت، به تعداد 100 نفر جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند و به دلیل محدود بودن تعداد آنان از روش نمونه گیری سرشماری استفاده شد. ابزار اندازه-گیری پرسشنامه ای بود که پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ برای متغیر کارآفرینی گردشگری 98/0 محاسبه شد، که بیانگر مناسب بودن ابزار پژوهش بود. تحلیل داده ها در محیط نرم افزار SPSS20 انجام گرفت. یافته ها نشان داد کارآفرینی گردشگری (مبل و منبت) در 90 درصد از نواحی روستایی دارای وضعیتی نسبتاً مطلوب بوده و سطح رشد فعالیت های اقتصادی کارآفرینی گردشگری را در منطقه منجر شده است. طبق نتایج روستاهای دهنو و دهنوآورزمان دارای قابلیت بازساخت فضایی کارآفرینی و تبدیل شدن به مکان های تجاری بزرگتر هستند. همچنین، نتایج آزمون مقایسه میانگین ها نشان داد بین ادراک کارآفرینان با سطح تحصیلات مختلف از نظر عوامل مؤثر بر بازساخت فضایی کارآفرینی گردشگری مبل و منبت تفاوت معنی داری در سطح یک درصد خطا (99 درصد اطمینان) وجود دارد

هدف پژوهش تعیین تأثیر محتوای واقعیت افزوده بر بار شناختی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل می باشد. جامعه آماری دانشجویان رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان بود که با روش نمونه گیری احتمالی تصادفی خوشه ای تک مرحله ای 126 نفر انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه سنجش بارشناختی پاس و آزمون پیشرفت تحصیلی بود که اعتبار آنها توسط متخصصان تأیید و ضریب پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ 92% و آزمون با روش دو نیمه کردن 96/0 محاسبه گردید. برای تجزیه تحلیل داده ها از میانگین، انحراف استاندارد، تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی توکی استفاده شد. نتایج نشان داد محتوای واقعیت افزوده موجب کاهش بار شناختی و افزایش پیشرفت تحصیلی می گردد. لذا به اساتید و دانشجویان پیشنهاد می شود با کاربرد محتواهای واقعیت افزوده، نسبت به تسریع، تثبیت و تعمیق آموزش و یادگیری اقدام نمایند، چرا که طراحی، تولید و بکارگیری اصولی واقعیت افزوده می تواند تحول بزرگی در آموزش و یادگیری ایجاد کند.

بروز و گسترش بی عدالتی ونابرابری بین محلات تابع عوامل درونی و بیرونی ساختار جغرافیایی- فضایی است؛ که شهرها را دچار چالش های مدیریتی، اجتماعی و اقتصادی نموده است.شهر خرم آبادمرکز استان لرستان است که در سالیان اخیر با افرایش مهاجرت از سایر نقاط،نمادهای فراوانی از تضادهای محله ای را دارا می باشد.هدف اصلی این پژوهش شناسایی محلاتی است که دارای کیفیت نامناسب خدماتی و زیستی هستند تا در برنامه ریزی های شهری نسبت به رفع کمبودها تصمیمات متناسب اتخاذ گردد. در این مطالعه روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و با بهره گیری از مدلهای تجزیه و تحلیل خوشه ای و روش توزیع اعتبارات و با استفاده از شاخص های کالبدی، اقتصادی، اجتماعی-زیست محیطی و خدمات زیربنایی، محلات خرم آباد مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. نتایج آنالیز خوشه ای نشان می دهد که 17 محله خرم آباد در 4 طبقه متجانس قرار گرفته اند و 8 محله در ارتباط با شاخص های مورد سنجش در وضعیت نامناسب نسبت به سایر محلات قرار دارند. همچنین بر اساس نتایج تکنیک توزیع اعتبارات میانگین کل نمرات بدست آمده در تمام محلات برابر با(9/105) و انحراف معیار(32) می باشد. دامنه اختلاف امتیازات محلات (8/130)می باشد؛که تأییدی بر شدت اختلاف بین محلات شهر و درنتیجه بیانگر عدم عدالت اجتماعی و وجود تباینات جغرافیایی- فضایی در شهر خرم آباد می باشد.

با توجه به رشد شهرنشینی درگستره محیطی، مساله محیط زیست و دست یابی به پایداری زیست محیطی شهر امری ضروری است. بنابراین هدف مقاله حاضر شناسایی و خوشه بندی پیشران های موثر بر توسعه زیست محیطی شهر خرم آباد با رویکرد فضایی راهبردی است. روش جمع آوری داده ها به صورت اسنادی- پیمایشی بوده که فرایند تجزیه و تحلیل آنها در دو بخش صورت گرفته است. در بخش اول جهت تحلیل توسعه فضایی شهر، در قالب نرم افزار ArcGIS 10.2 و ENVIتغییرات کاربری اراضی محدوده مورد مطالعه طی یک دوره 31 ساله مورد ارزیابی قرار گرفته و در بخش دوم جهت شناسایی پیشران های توسعه زیست محیطی شهر خرم آباد، از روش پیمایشی (پرسشنامه ای) در قالب نمونه گیری هدفمند استفاده شده که بر اساس آن 62 عامل موثر بر آینده زیست محیطی شهر خرم آباد در 5 بُعد کلی (اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، نهادی و مدیریتی، زیست محیطی و کالبدی) گردآوری گردید. این عوامل در قالب یک ماتریس متاقطع 62 *62 در نرم افزار میک مک مورد تحلیل ساختاری قرار گرفته که از میان آنها 10 پیشران کلیدی با تاثیرگذاری بالا مشخص شد. نتایج این پژوهش نشان داد که ارتقاء میزان پایداری زیست محیطی در شهر خرم آباد و شهر هایی همانند آن با عنایت به گستردگی ابعاد زیست محیطی، در گرو استفاده از تفکر بلندمدت و گذار از ملاحظات زودگذر با نگاه به اصول توسعه پایدار است، تا در قالب یک برنامه ریزی فضایی -راهبردی و مشارکت محور، بتوان به توسعه زیست محیطی مناسب دست یافت.

حمل و نقل یکی از مهم ترین زیربناهای تشکیل دهنده زندگی شهری است که شکل و چگونگی توسعه اجتماعی و اقتصادی شهر را تعیین می کند. در این راستا، بررسی کیفیت حمل و نقل شهر همدان که می تواند در توسعه آن بسیار مفید باشد؛ مورد توجه قرار گرفت. جهت ارزیابی میزان رضایتمندی شهروندان از سیستم حمل و نقل از مدل رگرسیون غیرخطی و شبکه عصبی مصنوعی استفاده شد. بدین منظور ابتدا با تدوین پرسش نامه ای که بر اساس سه شاخص اصلی (وضعیت تجهیزات و تأسیسات، وضعیت ساختار کالبدی و وضعیت مدیریت و شیوه خدمات رسانی) پایه ریزی گردید؛ دیدگاه شهروندان جمع آوری شد. سپس با اتحاذ این شاخص ها به عنوان متغیر مستقل و میزان رضایت مندی به عنوان متغیر وابسته، یک مدل رگرسیون غیرخطی اجرا شد. میزان همبستگی و جذر میانگین مربعات خطای خروجی از این مدل به ترتیب به مقدار 914/0 و 334/0 مقدار بدست آمد. در رویکردی دیگر با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی، یک مدل با ساختار سه نرون ورودی، یک لایه پنهان و یک نرون خروجی پایه ریزی شد. همبستگی خروجی این مدل به مقدار 998/0 مقدار و جذر میانگین مربعات خطای آن در حدود 6 برابر کمتر از مدل رگرسیونی محاسبه شد. نتایج نشان دادند که مدل شبکه عصبی با تخمین توأمان روابط خطی و غیرخطی، از انعطفاف پذیری و قابلیت مناسب تری نسبت به رگرسیون غیرخطی برخوردار است. از طرفی شاخص های قیمت گذاری با ضریب (853/0)، برابری و رفاه با (795/0) و کاهش تقاضای سفر با (790/0) مقدار، اثرگذارترین شاخص ها در رضایت مندی شهروندان از شبکه حمل و نقل شهری هستند.      

سکونتگاه های غیر رسمی، نماد ناپایداری در نظام های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه شهری است که پیامد  آن، افزایش میزان آسیب پذیری در ابعاد مختلف، ازجمله در زمینه کالبدی است. این مناطق با انبوهی از مشکلات، کیفیت زندگی شهروندان را تحت تاثیر قرار داده و از طرفی مدیریت بر این بخش از شهر با سایر مناطق شهری متفاوت و دشوار است. بنا بر اهمیت تهدیدات سکونتگاه های غیر رسمی در مقابل مخاطرات محیطی، هدف این مقاله شناخت عوامل مؤثر در آسیب پذیری کالبدی و مدل سازی آن در محله اسدآبادی شهر خرم آباد است. روش تحقیق به لحاظ ماهیت و روش، تحلیلی توصیفی و به لحاظ هدف، کاربردی است. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از مدل رگرسیون چند متغیره، مدل ماشینبردار پشتیبان (SVM-ԑ) و الگوریتم جنگل تصادفی (RF) استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که محله اسدآبادی، در تمام شاخص های کالبدی در وضعیت نامناسبی قرار دارد و از منظر ساکنان محله اسدآبادی، شاخص خدمات عمومی با ضریب رگرسیونی 429/0 بیشترین اثر گذاری را بر آسیب پذیری کالبدی دارد. بر اساس معیارهای ارزیابی، مدل کرنل سیگموئید ماشین بردار از سایر روش ها نتایج بهتری را ارائه می دهد و این مدل، توانایی پیش بینی آسیب پذیری کالبدی مجتمع های سکونتی غیر رسمی در برابر مخاطرات را تا بیش از 60 درصد موارد، صحیح پیش بینی می کند.

ارتقای سرزندگی یک شهر نه تنها می تواند موجب رضایت مردم از جنبههای اکولوژی سبز، توسعه اقتصادی، خلاقیت فرهنگی و کیفیت زندگی شود، بلکه به ارتقای توسعه پایدار آن کمک می کند. اما امروزه شهرها به سرعت تحت فشار های مدرنیته دچار تحولات فضایی شده اند. به طوری که این تحولات موجب عدم توازن اجتماعی و اقتصادی شده است. تهران به عنوان بزرگترین شهر کشور با کارکردهای متنوع اقتصادی، اجتماعی، کالبدی مشکلات پیجیده ای را تجربه می کند که این خود منجر به کاهش میزان سرزندگی شده است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی و ارزیابی وضعیت سرزندگی در سطح محله های شهر تهران انجام شده است. داده ها و اطلاعات لازم جهت اندازه گیری سرزندگی از بلوک های آماری مرکز آمار، نقشه کاربری اراضی شهر، تصاویر ماهواره-ای و تصاویر ماهواره ای استخراج شد. برای ارزیابی سرزندگی از چندین مولفه اصلی یعنی اقتصادی، جمعیتی و گردشگری، کیفیت زندگی، کیفیت هوا، سرزندگی شبانه و حکومت محلی در قالب شاخص های متفاوت استفاده گردید. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که سرزندگی در شهر تهران را می توان به چهار عاملی اصلی خلاصه نمود. عامل اول با 19 درصد از واریانس کل، بیشترین میزان تاثیر گذاری و عامل چهارم با 10 درصد واریانس کل، کمترین اثری گذاری را در مقوله سرزندگی داشتند. در مجموع با تلفیق چهار عاملِ سرزندگی در شهر تهران نقشه نهایی سرزندگی ترسیم گردید. نقشه تلفیق شده سرزندگی نشان داد که بخش های مرکزی و شمال غربی شهر وضعیت مناسبی دارند اما در ، بخشهای جنوبی و جنوب شرقی شهر، در وضعیت نامناسبی از نظر سرزندگی شهری قرار دارند.

صنایع دستی از مهم ترین پتانسیل های موجود در حوزهٔ گردشگری فرهنگی به شمار می آید. گردشگری و صنایع دستی رابطه ای دو سویه دارند و این دو بخش مکمل هم در رونق اقتصاد هستند. صنعت ورشوسازی ازجمله جاذبه های مهم گردشگری فرهنگی شهر بروجرد است. بر این اساس، هدف این تحقیق واکاوی عوامل و ابعاد دخیل در توسعهٔ این صنعت است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی است. نمونهٔ آماری پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی به دست آمد و برای تعیین حجم نمونه نیز از فرمول کوکران استفاده شد. بر این اساس، تعداد 270 نفر انتخاب شدند. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار  SPSS20 و لیزرال (LISREL) تجزیه وتحلیل شدند. یافته های آماری بیانگر این است که تأثیر متغیرهای مستقل (اجتماعی - فرهنگی، عوامل تکنولوژیک، حمایت و پشتیبانی دولت) مؤثر در هنر - صنعت ورشو در توسعهٔ گردشگری شهر بروجرد معنی دار است (001/0=p-value ). خروجی معادلات ساختاری نشان داد که متغیر اجتماعی - فرهنگی با ضریب تأثیر (75/0)، حمایت و پشتیبانی دولت با رقم (68/0) و عوامل تکنولوژیک مؤثر در صنعت ورشو با رقم (65/0)، علاوه بر تأثیر مستقیم، در توسعهٔ گردشگری بر دیگر متغیرهای شهر بروجرد تأثیر غیرمستقیم می گذارند. با توجه به اینکه مقدار ریشهٔ دوم برآورد واریانس خطای تقریب RMSEA کمتر از (08/0) گزارش شده است، مدل برازش مناسبی دارد. نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان داد که توسعهٔ گردشگری مبتنی بر هنر - صنعت ورشو به هم افزایی عوامل اجتماعی - فرهنگی، حضور نهادهای رسمی و سرمایه گذاری بخش های خصوصی نیاز دارد.