کیوان صالحی

نظام آموزشی در هرکشوری فراتر از توان، امکان و انگیزه های معلمانش توسعه نمی یابد. معلم، عامل اصلی اجرای برنامه های تربیتی در مدرسه است. هدف این مطالعه، شناسایی عوامل، ملاک ها و نشانگر های مناسب برای سنجش آمادگی معلمی در دوره ابتدایی است. بدین منظور مرور منظمی در پژوهش های پیشین در بازه زمانی 2000-2021 انجام شد و پایگاه های داده های علمی شامل پروکوئست، اریک، گوگل اسکالر، پایگاه مرکز داده های علمی جهاد دانشگاهی، پرتال جامع علوم انسانی و بانک اطلاعات نشریات کشور مورد جست وجو قرار گرفتند. پس از تدوین و اعمال ملاک های ورود و خروج و کنارگذاری مقالات نامتناسب با هدف پژوهش براساس بیانیه پریزما، 67 مقاله باقی ماند. نتیجه بررسی مقالات به شناسایی 191 نشانگر، 21 ملاک و 8 عامل اصلی منتهی شد. پس از دسته بندی یافته های مرحله مرور پیشینه، با مراجعه به کارشناسان در قالب مراحل فن دیمتل به عنوان یکی از انواع روش های تصمیم گیری گروهی بر اساس مقایسه های زوجی و قضاوت کارشناسان، میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری هریک از ملاک ها مورد محاسبه قرار گرفت؛ یافته ها بیانگر آن بود که 5 ملاک اول به ترتیب میزان تأثیرگذاری شامل استعداد تدریس، حساسیت اخلاقی، تعهد و مسئولیت پذیری، تربیت عقلانی اخلاقی و پژوهش محوری است و همچنین با حذف میزان تأثیرپذیری ملاک ها و محاسبه خالص میزان تأثیرگذاری، برترین ملاک ها به ترتیب شامل پیش نیاز های اساسی معلمی، توانمندی های عمومی و برتر ذهنی، استعداد تدریس، ویژگی های نگرشی و عاطفی و مهارت های ارتباطی هستند. نتایج رتبه بندی ها نشان می دهد که ملاک های مربوط به عامل پیش نیاز های معلمی دارای بیشترین اثرگذاری هستند.

هدف پژوهش حاضر، واکاوی مؤلفه های سواد فرهنگی برای دانش آموزان دوره دوم متوسطه است. داده ها بر اساس یک طرح پژوهش کیفی از نوع سنتزپژوهی و با استفاده از گام های هفت گانه سندلوسکی و باروس (2006) جمع آوری شده اند. انتخاب نمونه با استفاده از ملاک های پذیرش و عدم پذیرش و برنامه مهارت های ارزیابی حیاتی [1] صورت گرفت سپس با درنظرگرفتن میزان ارتباط با موضوع پژوهش منابع اولیه غربال و تعداد 26 منبع برای بررسی نهایی انتخاب شد، در ادامه با استفاده از تحلیل محتوای و کدگذاری باز و محوری منابع منتخب مورد تحلیل قرار گرفت. جهت بررسی قابلیت اعتبار یافته ها از ضریب توافق بین دو کدگذار استفاده شد که مقدار 76/. به دست آمد. نتیجه این تحلیل شناسایی 4 بعد و 14 مؤلفه بود. بعد خودآگاهی فرهنگی شامل سواد چندفرهنگی، مهارت های عملی، مهارت های آکادمیک، آشنایی با نمادها و مهارت های زندگی بود. بعد تفکر انتقادی شامل تفکر سطح بالاتر و استدلال صحیح، تقسیم بندی دانش، بستر استفاده و فرایند است. بعد مسئولیت پذیری مشتمل بر دو مؤلفه مسئولیت پذیری فردی و مسئولیت اجتماعی و مدنی بوده و بعد رهبری تأثیرگذار شامل الزامات فرهنگی جوامع آینده و نقش های تأثیرگذار جهانی است. نتایج این پژوهش می تواند مبنایی برای برنامه ریزان، پژوهشگران و دست اندرکاران حوزه تعلیم وتربیت در بعد فرهنگی باشد.   [1]- CASP

افت انگیزه شغلی، از مهمترین علل کاهش کیفیت عملکرد حرفه ای است. شواهد و مستندات میدانی از کاهش چشمگیر انگیزه شغلی معلمان حکایت می نماید. پژوهش حاضر با هدف بازنمایی ادراک و تجربه زیسته معلمان در خصوص علل کاهش انگیزه شغلی آن ها به انجام رسید و در آن سعی شد با استفاده از رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی از نوع توصیفی به بازسازی معنایی ادراک معلمان از علل کاهش انگیزه پرداخته شود. به منظور گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختارمند استفاده شد. با استفاده از نمونه گیری هدفمند و راهبرد زنجیره ای، پس از 20 مصاحبه، اشباع داده ها حاصل شد. تحلیل عمیق تجربه زیسته معلمان با استفاده از راهبرد هفت مرحله ای کُلایزی، به شناسایی و دسته بندی پنج دسته عمده از عوامل کاهش انگیزه معلمان دوره اول متوسطه منجر گردید. این پنج علت به ترتیب اهمیت شامل؛ الف) مسائل آموزشی؛ ب) مسائل داخل سازمانی؛ ج) مسائل اقتصادی؛ د) مسائل اجتماعی؛ ه) مسائل شخصی و خانوادگی است. یافته ها نشان داد که معلمان مورد مطالعه، علل متعدد و متفاوتی را برای کاهش انگیزه شغلی شان معرفی کرده اند و این بدان معنی است که هر یک از معلمان با چالش های متعدد و متفاوتی در امر آموزش و انجام فعالیت های حرفه ای خود روبرو هستند و کم توجهی در بهبود وضعیت ایشان، می تواند نظام آموزشی و به ویژه پویایی و بالندگی جامعه را در آینده ای نزدیک با مخاطرات عمده ای همراه سازد.

مطالعه حاضر، با هدف قضاوت در خصوص کیفیت برنامههای ک ارآفرینی و نق ش آن در اش تغال مول د ، در س ه مرحله، میزان توفیق هنرستانهای دخترانه شهر تهران را به عنوان یکی از زیرمجموعهه ای نظ ام مه ارت آم وزی رسمی در سطح پیش از دانشگاه، مورد ارزیابی قرار داده است. در مرحله «پیشارزشیابی»، نش انگ رها و معیاره ای قضاوت در سطوح «نامطلوب، نسبتاًمطلوب و مطلوب» تدوین شد. در مرحله «ارزشیابی»، با استفاده از نشانگرهای تدوین شده، و تدوین ابزارهای مورد نیاز، دادهها از زیرجامعههای هنرجویان، هنرآموزان، مدیران، دانشآموختگ ان و کارفرمایان گردآوری شد. نتایج نشان داد که میزان توفیق هنرستانهای دخترانه نواحی شمال و مرکز شهر ته ران در برنامههای کارآفرینی، در سطح «نامطلوب» و در هنرستانهای دخترانه نواحی جنوب، شرق و غرب شهر تهران در سطح «نسبتاً مطلوب» قرار دارد. به طور کلی و در مجموع کلیه نواحی مورد بررسی، میزان توفیق هنرستانه ای دخترانه شهر تهران در برنامههای کارآفرینی، در سطح «نامطلوب» ارزشیابی شد. در مرحله «پسارزشیابی»، ض من استفاده از نتایج تحلیل محتوای سؤالات بازپاسخ پرسشنامه دانشآموختگان و کارفرمایان و مصاحبه با هنرجوی ان، هنرآموزان، و کارشناسان نظام مهارتآموزی، علل نتایج بدست آمده در مرحله ارزشیابی، مورد بحث قرار گرفته و راهکارهای بهبود، پیشنهاد شد.

هدف اصلی این پژوهش ساخت روبریکی برای ارزشیابی عدالت در سنجش کلاسی بود. بدین منظور مبتنی بر روش پژوهش آمیخته اکتشافی دو مطالعه به انجام رسید که در مطالعه اول با استفاده از نمونه گیری هدفمند از نوع ملاکی 39 مصاحبه فردی با مطلعان کلیدی شامل اعضای هیأت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تهران، یک مصاحبه گروهی و یک مصاحبه گروه کانونی انجام شد و در مطالعه دوم، از میان دانشجویان دانشگاه تهران تعداد 511 نفر از طریق نمونه گیری خوشه ای سه مرحله ای انتخاب شدند. تحلیل داده های کیفی به شناسایی مدلی مفهومی شامل چهار مضمون اصلی «عدالت رویه ای»، «عدالت تعاملی»، «ماهیت سنجش» و «عدالت در آزمون کتبی» مبنای تدوین ملاک ها و ساخت روبریک انجامید. در مطالعه دوم، ویژگی های روان سنجی روبریک با استفاده از روایی محتوایی، تحلیل گویه ها، روایی سازه و تعیین پایایی بررسی شد. روایی محتوایی هر یک از ملاک ها بالاتر از مقدار معیار 0/78 و روایی مقیاس کلی 94/0به دست آمد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان دهنده استخراج سه عامل عدالت رویه ای، ماهیت سنجش و عدالت تعاملی بود که در مجموع 57/08 کل واریانس متغیرها را تبیین می کردند. نتایج تحلیل عاملی به همراه بررسی ضرایب تمیز و دشواری گویه ها منجر به حذف سه ملاک ضعیف شد و روبریک با 17 ملاک نهایی گردید. آلفای کرونباح محاسبه شده برای عدالت رویه ای، ماهیت سنجش و عدالت تعاملی به ترتیب 0/87، 0/84و 0/79به دست آمد. همچنین ضریب بازآزمایی برای آن ها در حد مطلوب و به ترتیب 0/65، 0/63و 0/54محاسبه شد.

پژوهش حاضر، با هدف بازنمایی تجارب زیسته کارکنان مدارس در مورد عوامل گرایش برخی مدیران به بهره کشی از زیردستان انجام شده است. بدین منظور از رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی از نوع توصیفی استفاده شد. مشارکت کنندگان به شیوه هدفمند از نوع ملاکی و از بین معلمان و معاونان مدارس دولتی شهرستان مهدی شهر استان سمنان انتخاب شدند. داده ها با استفاده از فن مصاحبه نیمه ساختارمند با 10 نفر از معلمان و معاونان گردآوری شد و مبتنی بر راهبرد کُلایزی، تحلیل گردید. به منظور افزایش اعتبارپذیری، انتقال پذیری، اتکاپذیری و تاییدپذیری، از شیوه های«بهره گیری از نظرات همکاران پژوهشی و تأیید آن ها»، تحلیل موارد منفی، سه سو سازی، کنترل از سوی اعضا، «تبیین جزئیات دقیق فرایند گردآوری و تحلیل داده ها»،«درگیری طولانی مدت»، «بازرسی و بازبینی در زمان کُدگذاری»، و استفاده شد. تحلیل عمیق داده ها به شناسایی و طبقه بندی 24ملاک و 4عامل اصلی شامل "نحوه انتصاب مدیران"، "خصوصیات اخلاقی و شخصیتی مدیران"، "خصوصیات حرفه ای مدیران" و "خصوصیات اخلاقی زیردستان" منتج گردید که می تواند تصویری روشن از عوامل گرایش برخی از مدیران به بهره کشی از زیردستان، ارائه نماید. به نظر می رسد، اجرایی سازی نظام ارزشیابی پویا و با ضمانت اجرایی برای تشخیص کیفیت انتصاب و عملکرد مدیران مدرسه که با مشارکت عوامل انسانی درون مدرسه، انجام شود، می تواند در بهبود فضای تعاملی در مدرسه و جلوگیری از رفتارهای استثمارگرایانه احتمالی، اثربخش باشد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی شاخص های تفکر مستقل و ارائه شواهدی از آن در دوره متوسطه اول انجام شده است. به این منظور با استفاده از روش اسنادی، به مرور نظام مند پیشینه پژوهش در پایگاه های مختلف علمی در 40 سال اخیر پرداخته شد. بررسی ها به شناسایی 30 سند منتج گردید. تحلیل داده ها مبتنی بر راهبرد تحلیل مضمون به شناسایی 146 کُد باز منجر گردید و در 7 مضمون اصلی و 27 مضمون فرعی دسته بندی شدند. شاخص های شناسایی شده شامل؛ احساس آزادی و حق انتخاب، یادگیری متقابل و مشارکتی، تسلط به مهارت های شناختی، تسلط به مهارت های فراشناختی، آشنایی با مهارت حل مسئله، فعالیت مستقل و پیروی آگاهانه بود. نتایج تحلیل محتوای کتاب های دوره متوسطه اول نیز حاکی از آن است که؛ کتاب ریاضی و علوم تجربی از بیشترین فراوانی در بین شاخص های تفکر مستقل برخوردار است. همچنین از بین شاخص های شناسایی شده نیز، بیشترین فراوانی مربوط به مقوله «فعالیت مستقل» و کمترین فراوانی مربوط به مقوله «احساس آزادی و حق انتخاب» و «پیروی آگاهانه» می باشد. لذا می توان بیان کرد، اگر در فرایندهای تربیتی دانش آموزان از شاخص های شناسایی شده، استفاده شود، محتمل است در بزرگ سالی به افرادی مستقل با قابلیت های فردی و مقاوم در برابر ناهنجاری ها و آسیب های اجتماعی تبدیل شوند.

مقاله حاضر، با هدف ساخت و میزان کردن ابزاری برای سنجش مدارس اثربخش در دوره ابتدایی انجام شد. در گام اول و بر اساس پیشینه پژوهش و نظرات آموزگاران و متخصصان، 70 نشانگر شناسایی شد. در گام دوم و به منظور بررسی روایی محتوا، از نظرات 11 نفر از خبرگان استفاده شد. روایی سازه بر اساس نظرات 643 آموزگار مدارس ابتدایی دولتی شهر تهران که به روش نمونه گیری خوشه ای دومرحله ای انتخاب شده بودند، و با استفاده از تحلیل عاملی مورد بررسی قرار گرفت. پایایی نیز از طریق روش های بازآزمایی، آلفای کرونباخ و شاخص اُمگا تعیین شد. نتایج نشان داد که ابزار ساخته شده از ویژگی های روان سنجی مطلوبی برخوردار است و می تواند به عنوان ابزاری میزان شده برای سنجش کیفیت مدارس اثربخش مورد استفاده قرارگیرد.

این مقاله درصدد است تا ویژگی های کارآفرینانه (پیشرفت طلبی، استقلال طلبی، خلاقیت، ریسک پذیری، کنترل درونی و تحمل ابهام) هنرجویان هنرستان های کاردانش استان چهارمحال و بختیاری را مورد ارزیابی قرار دهد. برای اندازه گیری متغیرها نیز از پرسشنامه 55 سؤالی احمدپورداریانی و مقیمی (1388) استفاده شده است. جامعه این مطالعه را تمامی هنرجویان هنرستان های کاردانش استان چهارمحال و بختیاری تشکیل می دهد که از میان آنان تعداد 321 هنرجو به روش چندمرحله ای انتخاب شد. داده های به دست آمده نیز با استفاده از آزمون های تی استیودنت و تحلیل واریانس مورد تحلیل قرار گرفت. تحلیل داده ها منجر به برآورد و مقایسه تفاوت های موجود بین ویژگی های کارآفرینانه هنرجویان هنرستان های کاردانش به تفکیک جنسیت، سن، مناطق جغرافیایی و وضعیت اقتصادی اجتماعی والدین آنان شد.

پژوهش حاضر با هدف پیش بینی عملکرد مدیران مدارس ابتدایی برحسب مؤلفه های کارکردهای اجرایی مغز نظیر؛ بازداری پاسخ، توجه پایدار، حافظه کاری، انعطاف پذیری، برنامه ریزی، تصمیم گیری و شناخت اجتماعی، انجام شد. پژوهش حاضر توصیفی- همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه مدیران مدارس ناحیه 7 مشهد بوده که با روش نمونه گیری طبقه ای با احتساب متناسب، حجم نمونه 106 نفر تعیین شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه کارکردهای اجرایی با پایایی (88 / 0) و پرسشنامه ارزیابی عملکرد مدیران مدارس با آلفای کرونباخ (90 / 0) گردآوری شد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون حاکی از آن بود که بین کارکردهای اجرایی مغز مدیران با عملکرد آنان (0001 / 0=sig، 71 / 0= r) در سطح معناداری 01 / 0 همبستگی مثبت و مستقیم وجود دارد. همچنین، یافته های رگررسیون گام به گام نشان داد در بهترین مدل پیش بینی (مدل چهارم) برای عملکرد مدیران مدارس ابتدایی ناحیه 7 مشهد، مؤلفه شناخت اجتماعی کمترین نقش پیش بینی کننده (156 / 0 =Beta) و مؤلفه انعطاف پذیری بیشترین نقش پیش بینی کننده (482 / 0 =Beta) را دارد. با توجه به یافته های به دست آمده، ضرورت دارد برای انتخاب و انتصاب مدیران مدارس به منظور انجام بهینه وظایف خویش، در درجه اول از میزان و کیفیت بالای کارکردهای ایشان اطمینان حاصل کرد.

اهمیت عزت نفس در تشجیع و تهییج دانش آموزان به درگیر شدن با تکالیف درسی چالش برانگیز از یکسو و فقدان شناخت کافی از عوامل مؤثر بر ارتقاء عزت نفس بر شادکامی دانش آموزان، مسئله اصلی مطالعه حاضر به شمار م ی رود. بنابراین، این پژوهش با هدف بررسی تأثیرات دوره آموزش مهارت محور مشبک بری روی چوب، بر عزت نفس و شادکامی دانش آموزان کم توان ذهنی آموزش پذیر 14 تا 18سال پسر شهرستان سنندج در سال تحصیلی 94-93 انجام شده است. بدین منظور30 نفر دانش آموز کم توان ذهنی آموزش پذیر پسر از بین 140 نفر دانش آموز کم توان ذهنی آموزش پذیر پسر به طور تصادفی ساده انتخاب و به دو گروه آزمایشی (15 نفر) و کنترل (15 نفر) به صورت تصادفی تقسیم شدند. روش پژوهش از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. به منظور گردآوری داده ها، از دو پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ و شادکامی آکسفورد استفاده گردید. ابتدا پیش آزمون بر روی دو گروه اجرا شد و سپس آموزش مهارت مشبک بری روی چوب، بر اساس استاندارد مهارت و آموزشی مشبک کار خاص ناتوانان ذهنی و جسمی به عنوان برنامه مداخله ای به مدت 3 ماه و هر هفته 3 جلسه (یک ساعتی) اجرا شد. پس از اتمام دوره مداخله، پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ و شادکامی آکسفورد بار دیگر بر روی دو گروه اجرا شد. برای تحلیل داده ها، از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج نشان داد بین عملکرد دو گروه آزمایش و کنترل در میزان عزت نفس و شادکامی تفاوت معنادار وجود دارد؛ این یافته نشان می دهد دوره آموزش مهارت مشبک بری چوب به گونه ای معنادار در افزایش عزت نفس و شادکامی دانش آموزان کم توان ذهنی آموزش پذیر پسر، مؤثر بوده است.

استفاده بهینه از تکالیف اصیل، راهبردی هوشمندانه در تحول بخشی به نظام های آموزشی برای درک الزامات و نیازمندی های دنیای واقعی و شکل دهی، پرورش و توسعه شایستگی های دانش آموزان به مثابه شهروندان مُولد، مسئول، خودنظم ده، خلاق، کارآمد و با اعتماد به نفس است. مقاله حاضر با هدف شناسایی ملاک ها و نشانگرهای سنجش تکالیف درسی اصیل در دوره ابتدایی انجام گردید. از روش پدیدارشناسی توصیفی استفاده شد. داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 14 مطلع که به روش ملاکی انتخاب شده بودند، گردآوری و به روش کُلایزی تحلیل گردید. تحلیل داده ها، به شناسایی 43 نشانگر و 11 ملاک شامل «شفافیت اهداف یادگیری»، «محوریت تفاوت های فردی »، «چالش برانگیزی»، «متنوع سازی تکالیف «، «تکالیف چندمهارتی»،  «ارتباط با زندگی روزمره و توانایی حل مسئله»، «شفافیت ملاک های ارزیابی»، «بازخوردمحوری»، « شناخت و فراشناخت»، «دادن حق انتخاب به دانش آموز» و «تفکر نقادانه: پرورش قوه نقد و نقادی» منجرگردید.از آنجا که کیفیت تکلیف در عملکرد دانش آموزان نقش دارد، درصورت استفاده از ملاک ها و نشانگرهای اصیل در تدوین تکالیف درسی، می توان از این فرصت تحول آفرین برای توانمندسازی دانش آموزان و پرورش شایستگی های ایشان برای ایفای مؤثر نقش های شهروندی بهره برد.

زمینه سازی برای تحقق مرجعیت علمی، از مهمترین اهداف راهبردی نظام جمهوری اسلامی و قلب تپنده و پیش نیاز اصلی شکل گیری و بالندگی تمدن جدید ایرانی اسلامی است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی موانع و چالش های دستیابی به مرجعیت علمی در حوزه علوم انسانی و تبیین کژکارکرد های بازدارنده انجام شده است. بدین منظور با معناکاوی در ادراک نخبگان و فرهیختگان دانشگاهی و بهره گیری از رویکرد کیفی و روش نظریه داده بنیاد، به شناسایی و تبیین پدیده مورد بررسی پرداخته شد. داده ها با استفاده از نمونه گیری هدفمند از نوع راهبردهای زنجیره ای و نظری و مصاحبه نیمه ساختاریافته با 31 نفر از نخبگان و استادان دانشگاه گردآوری شد و به روش کدگذای باز، محوری و گزینشی تحلیل گردید؛ تحلیل داده های حاصل از مصاحبه ها به شناسایی 7 مقوله اصلی منجر گردید که شامل "زمینه های فرهنگی و اجتماعی"، "زمینه های ساختاری"، "کژکارکرد های نظام آموزش و پژوهش"، "ناهمسویی های بینشی و انگیزشی"، "کژکارکرد های تخصیص منابع و امکانات"، "کژکارکرد های سیاست گذاری و برنامه ریزی " و "استیلای نگرش های کمّی گرا" است. در نهایت نتایج نشان داد استیلای نگرش کمّی گرایی در رویه های موجود، به شکل گیری و تشدید موانع و کژکارکرد های بازدارنده مرجعیت علمی دامن زده است.

هدف: باورمندی و عاملیت عقلانی به ارزش های الهی، اکسیر حرکت بالنده، تاب آور، تعالی بخش و ارزش آفرین زندگی فردی و جمعی انسان ها، در عصر دیجیتال است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل ادراک و تجربه زیسته دانش آموزان دوره دوم متوسطه از نقش فضای مجازی در دگرگونی باورهای دینی شان انجام شده است. روش: بدین منظور از رویکرد کیفی، روش پدیدارشناسی توصیفی و فنون مصاحبه با رایانامه و سؤال های باز پاسخ استفاده شد. شرکت کنندگان با روش نمونه گیری گلوله برفی در میدان پژوهش متشکل از دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه در رده سنی 15 تا 18 سال در شهر تهران در مناطق 1و16و20 انتخاب شده و با رسیدن به حالت اشباع در مصاحبه پانزدهم، فرایند مصاحبه های نیمه ساختارمند به پایان رسید. داده ها مبتنی بر راهبرد کُلایزی و نرم افزار MAXQDA تحلیل گردید. به منظور افزایش اتکاپذیری، تأییدپذیری، باورپذیری صحت داده ها، از شیوه های «بازرسی و بازبینی در زمان کُدگذاری»، «بهره گیری از نظرات همکاران پژوهشی و تأیید آن ها»، و «درگیری طولانی مدت» استفاده کردیم. یافته ها به شناسایی 85 عبارت مهم، و دسته بندی 13 زیرمضمون و 5 مضمون شامل مضامین شناختی، اعتقادی، رفتاری، عاطفی، عملی منجر گردید. یافته ها: با بررسی دیدگاه ها و تجارت دانش آموزان در مواجهه با فضای مجازی و گسترش استفاده آن در دوران کرونا و پس از آن، دگرگونی های قابل توجه و بعضاً نگران کننده ای در باورهای دینی دانش آموزان در هر پنج بُعد اصلی شناختی، اعتقادی، رفتاری، عاطفی، عملی رخ داده است. نتیجه گیری: مسئله پرورش صحیح و زمینه سازی برای ارتقای باورها و عاملیت به آموزه های دینی در دانش آموزان مورد مطالعه، نه تنها از وضعیت رضایت بخشی برخوردار نبوده، بلکه با تاثیرپذیری از عوامل متعدد و متنوعی به ویژه محتوا و ارزش های رایج و غالب در فضای مجازی، با دگرگونی های گسترده و در جهت معکوس باورهای مورد انتظار دینی همراه شده است. به نظر می رسد، ادامه روند موجود در مواجه و دسترسی بدون مدیریت هوشمندانه نوجوانان با تمامی سطوح محتوایی و کم توجهی نزدیک به انفعال، به محتواها ارائه و منتشر شده در فضای مجازی که بر طبق شواهد موجود از واقعیت های میدانی و رسمی در مدارس، موثرتر عمل کرده است، می تواند بنیاد باورهای اعتقادی دانش آموزان را با مخاطرات بنیان برافکنی مواجه سازد. این مهم ضرورت توجه جدی در آموزش سواد رسانه ای به والدین و نوجوانان از یکسو، ایجاد زمینه برای عاملیت بخشی به انگیزه ها و اقدامات تمامی فرهیختگان و دغدغه مندان تربیتی اعم از معلمان، مدرسان، استادان، مربیان، مشاوران، روان شناسان، جامعه شناسان و مروجان فرهنگی به تولید همگانی و بازنشر محتواهای فاخر و اصیل متناسب با آموزه های فرهنگی کشورمان و به ویژه انتشار و اشاعه آن براساس سرگرم آموزی و اصول تعلیم و تربیت تفریحی، هر چند دیرهنگام، اما می تواند زمینه ای را برای کاهش مخاطرات دم افزون این فضای بشدت اثرگذار و اصیل موسوم به مجازی را فراهم نموده و جامعه را از بخشی از مخاطرات آن برهاند.

محیط مدرسه به عنوان یکی از مهمترین عوامل شکل دهنده رفتار افراد می تواند سهم قابل توجهی در ایجاد شادی در افراد درون مدرسه و تسری آن به جامعه داشته باشد و لازم است برای توأم کردن این زمان با شادی بیشتر، این موضوع مورد توجه بیشتری قرار گیرد. با توجه به اهمیت دوره ی ابتدایی در نظام آموزشی، شناسایی نشانگان مرتبط با شادی دانش آموزان ابتدایی ضرورت دارد؛ این پژوهش با هدف شناسایی نشانگان سازنده سازه مدرسه شاد مبتنی بر معناکاوی ادراک دانش آموزان از مدرسه شاد انجام شده است. میدان پژوهش، مدارس ابتدایی شهر تهران است. شرکت کنندگان به روش نمونه گیری ملاکی انتخاب شدند. اشباع داده ها در چهاردهمین مصاحبه بدست آمد. این پژوهش با رویکرد کیفی، روش پدیدارشناسی و طرح توصیفی انجام گردید. داده ها بر اساس مصاحبه نیمه ساختارمند و انشاهای دانش آموزان گردآوری شد. داده ها، مبتنی بر راهبرد هفت مرحله ای کُلایزی تحلیل گردید. به منظور افزایش اتکاپذیری، تأییدپذیری، باورپذیری صحت داده ها، از شیوه های «بازرسی و بازبینی در زمان کُدگذاری»، «بهره گیری از نظرات همکاران پژوهشی و تأیید آن ها»، و «درگیری طولانی مدت» استفاده شد. یافته ها به شناسایی 32 نشانه، هشت زیرمضمون و سه مضمون شامل «مضمون اجرایی-مدیریتی»، «مضمون مربوط به محیط مدرسه»، «مضمون مربوط به عوامل روان شناختی» منجر گردید. مضامین شناسایی شده، به شناخت عمیق و تشخیص دقیق نشانگان مدرسه شاد برای بررسی میدانی مدارس کمک می نماید. براساس نتایج بدست آمده می توان نتیجه گرفت که بین انتظارات دانش آموزان از مدارس شاد با وضعیت موجود، فاصله دوچندانی وجود دارد، لذا بازاندیشی فوری و اقدامات هوشمندانه برای بهسازی محیطی مدارس و حرکت به سمت مدارس شاد، از ضرورتی دوچندان برخوردار است.

با توجه به اهمیت و نقش فزاینده نیازسنجی آموزشی به عنوان اولین گام فرایند آموزش بهینه کارکنان و کم توجهی به شناسایی جامع موانع این فرایند ارزش آفرین، در پژوهش حاضر تلاش گردید تا با استفاده از رویکردی کیفی، ضمن واکاوی عمیق این پدیده، موانع فرایند نیازسنجی آموزشی در شرکت ملی گاز ایران شناسایی شده و راهکارهایی برای بهبود آن پیشنهاد گردد. بدین منظور از روش گروه های کانونی استفاده شد. میدان پژوهش شرکت ملی گاز ایران بود و شرکت کنندگان با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از نوع ملاکی از بین کارکنان واحد آموزش و تجهیز نیروی انسانی انتخاب شدند. گردآوری داده ها با استفاده از فن مصاحبه کانونی انجام شد و در چهارمین مصاحبه کانونی (شامل 20 نفر) به سطح اشباع داده ها رسید. تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل مضمون، به شناسایی 207 گزاره مفهومی، 19 مضمون پایه و 4 مضمون اصلی منتج گردید. مضامین اصلی شامل موانع فردی (مشارکت ناکافی کارکنان سازمان در فرایند نیازسنجی آموزشی و غیره)، موانع سازمانی (اشکال در فرایندهای واحد برنامه ریزی نیروی انسانی سازمان و غیره)، موانع مدیریتی (مشارکت ناکافی مدیران، رؤسا و سرپرستان سازمان در فرایند نیازسنجی آموزشی و غیره) و موانع محیطی (کمبود زیرساخت های لازم و مناسب در سازمان و غیره) است. با توجه به یافته های پژوهش، توجه به موانع شناسایی شده به منظور اجرای بهینه فرایند نیازسنجی آموزشی در شرکت ملی گاز ایران ضرورت دارد؛ لذا در پایان راهکارهایی به منظور کاهش تأثیر موانع بر اجرای بهینه فرایند نیازسنجی آموزشی و بهبود آن ارائه شد.

زمینه و هدف: هم اینک تعداد زنان سرپرست خانوار در ایران در حال افزایش است؛ و وفاق عمومی بر سر موضوع آسیب پذیری آنان موجب شده است، بسیاری از پژوهش ها به سمت گره گشایی از مسائل آنان برآیند. یکی از مهمترین آنها بخصوص در ایران، تغییر شکل مناسبات اجتماعی این زنان و انتظاراتی است که جامعه از آنان دارد. هدف پژوهش حاضر مطالعه تجربه زیسته این زنان در مناسبات اجتماعی آنان است. روش: این پژوهش با روش پدیدار شناسی انجام شد. میدان پژوهش، 1962 زن سرپرست خانوار شهر مشهد در زمستان1400بود که به شیوه هدفمند و با بیشینه پراکنش انتخاب شدند. داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختارمند گردآوری شد که در بیست و یکمین مورد به اشباع نظری رسید، سپس تحلیل داده ها با روش کلایزی انجام شد. یافته ها: داده ها نشان داد که زنان سرپرست خانوار در چهار بعد زیسته بدن، روابط، فضای اجتماعی و زمان در قبل و بعد از سرپرستی خانوار تغییراتی را در مناسبات اجتماعی خود می دهند. بدن برای گروهی محملی برای حفظ شرافت و برای گروهی ابزاری برای اعتراض به شرایط موجود تلقی می شود. روابط زیسته نیز در طیفی وسیع از فاصله گیری اجتماعی تا آزادی کامل در نوسان است. اکثریت آنان متفق-القولند که فضای اجتماعی برای آنان ناامن و غیر قابل اعتماد است. تعدادی به گذشته با نگرشی مثبت، گروهی با نگرشی منفی، گروهی سعی در فراموشی کردن گذشته و زندگی در اکنون و تعدای خود را تسلیم سرنوشت و بالاخره گروهی با توجه به شرایط موجود درصدد تغییر جهان زیسته خود هستند. نتیجه گیری: ضروریست که سیستم های حمایتی از این زنان چگونگی مناسبات اجتماعی آنان را جدی بگیرند و به طور توامان به هر چهار بعد زیست بدنی، فضای اجتماعی، ارتباطی و زمانی آنان توجه نمایند.

این پژوهش با هدف اثربخشی آموزش تحلیل رفتار متقابل بر مؤلفه های سبک تعاملی معلم- دانش آموز در دوره ابتدایی انجام شد. طرح پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه انجام گرفت. جامعه آماری شامل زنان معلم دوره ی ابتدایی شهرستان طبس در سال تحصیلی 99-1398 بود . در این پژوهش تعداد 30 معلم زن دوره ی ابتدایی با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و با گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جای گرفتند. معلمان گروه آزمایش به مدت 10 جلسه90 دقیقه ای در طول 5 هفته تحت آموزش تحلیل رفتار متقابل قرار گرفتند ولی معلمان گروه گواه مداخله ای دریافت نکردند. در این پژوهش از پرسش نامه سبک تعامل معلم با دانش آموز لارداسمی و کنی (QTI) استفاده شد. داده های حاصل از پژوهش با روش آماری تحلیل کواریانس چندمتغیره (مانکوا) وبا استفاده از نرم افزار آماری SPSS-18 تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش گروهی تحلیل رفتار متقابل بر مؤلفه های رهبری (05/0>p)، کمک کننده/دوستانه (01/0>p)، درک کردن (05/0>p)، ناراضی بودن (05/0>p) و تنبیه کردن (01/0>p) تأثیر معنی داری داشته است و بر مؤلفه های سخت گیری، نامطمئن بودن و مسئولیت پذیری/آزادی فراگیر تأثیر معنی داری ایجاد نکرده است. نتایج نشان می دهد که آموزش گروهی تحلیل رفتار متقابل به معلمان، موجب بهبود سبک تعامل آن ها با دانش آموزان از طریق اثربخشی بر رهبری، رفتار کمک کننده و دوستانه، درک کردن دانش آموزان، کاهش نارضایتی از وضعیت کلاس و تنبیه کردن، می شود. لذا توصیه می شود که در مدارس به آموزش مفاهیم و راهبردهای این نظریه به معلمان پرداخته شود.

هدف پژوهش حاضر، تحلیل ادراک دانشجویان دانشگاه تهران، از راهکارهای پیشگیری از یادگیری زائد و عوامل کارآمدی و ناکارآمدی مطالب درسی در رشته علوم تربیتی است. ازاین رو با استفاده از رویکرد پژوهش کیفی و روش پدیدارشناسی از نوع توصیفی، ادراک 27 نفر (6 مرد و 21 زن) از دانشجویان رشته علوم تربیتی و گرایش های مختلف آن (10 نفر کارشناسی و 17 نفر تحصیلات تکمیلی) از دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران که با استفاده از نمونه گیری هدفمند ملاکی انتخاب شده بودند، مورد واکاوی قرار گرفت. گردآوری داده ها با استفاده از فن مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد و تا زمان اشباع داده ها ادامه یافت. تحلیل داده ها مبتنی بر راهبرد هفت مرحله ای کلایزی بود. برای اعتبار پذیری یافته ها، از راهبرد حضور در محیط پژوهش و صرف زمان کامل با شرکت کنندگان، تبادل نظر با همتایان و همچنین از سه سویه نگری بهره برده شد. به منظور رعایت ویژگی های کیفی پژوهش، از سه ملاک انتقال پذیری، تأییدپذیری و قابلیت اطمینان، استفاده شد. با تحلیل داده ها برای راهکارهای پیشگیری از یادگیری زائد، چهار مضمون با محوریت راهکارهای مربوط به محیط آموزشی و محیط شغلی و برای عوامل کارآمدی و ناکارآمدی مطالب درسی نیز به ترتیب پنج و سه مضمون استخراج گردید که عمدتا حول توجه به نیازها، علایق و شرایط فراگیران و ارتباط نظری و عملی دروس بود. درمجموع بر اساس نتایج پژوهش، بازنگری های منظم در برنامه های درسی، توجه به نیازها و علایق فراگیران در این راستا و به کارگیری عملی دانسته ها از عوامل مهم در کارآمدی مطالب درسی و از راهکارهای مهم پیشگیری از یادگیری زائد در این رشته معرفی گردید.

هویت زنان سرپرست خانوار در هر جامعه ای در قالب نقش های جنسیتی، اقتصادی، اجتماعی و فرزندپروری در دو عرصه خصوصی و عمومی تعریف می شود. هدف از مطالعه حاضر، واکاوی و بازنمایی تجربه زیسته این زنان در مناسبات خویش در دو عرصه خصوصی و عمومی آنان است. این پژوهش با رویکردی پدیدار شناسی انجام شد. میدان پژوهش، شهر مشهد و شرکت کنندگان زنان سرپرست خانوار در تابستان 1400بودند که با روش هدفمند از نوع ملاکی و با بیشینه پراکنش انتخاب شدند. داده ها با مصاحبه نیمه ساختارمند گردآوری شد و در اتمام 21مورد با اشباع نظری به پایان رسید. تحلیل روایت مشارکت کنندگان با روش کلایزی و نرم افزار MAXQDA نسخه 12 انجام شد. مرور مصاحبه ها، چهار مضمون اصلی نقش های خانوادگی، اجتماعی، ویژگی های زنانه و ارتقاء خودپنداره را آشکار ساخت. در ادراک زنان سرپرست خانوار، عرصه خصوصی، قلمروی خاص آنان محسوب می شود که با مضمون مراقبت و زنانگی گره خورده است. در این عرصه، مضامین خانه داری، رسیدگی به فرزندان و امور خانه پررنگ است. در عرصه عمومی این گونه زنان، به فعالیت های اقتصادی مشغولند. ناتوانی های مالی، شناختی، جسمی و عملکردی در این حوزه شناخته ترین عوامل تأثیر گذار در حضور کم رنگ تر آنان در فعالیت های عمومی است. پاردایم هایی ادراکی در این گونه از زنان از خود وجود دارد که می تواند موضوع تفکر و پژوهش در عرصه جنسیت، زنانگی و سرپرستی خانوار باشد.