مجتبی مقصودی

سیاستگذاری مطبوعاتی در ایران تابع بسیاری از متغیرهاست. از دستگاه های اجرایی متولی مدیریت و نظارت بر رسانه ها گرفته تا فضای عمومی جامعه و سایر گروه های ذی نفع و نهادهای موجود در نظام سیاسی جمهوری اسلامی که به عنوان بازیگرانی فعال بر فرایندهای سیاستگذاری اثرگذار هستند. بااین همه در تاریخ 40  ساله جمهوری اسلامی نمی توان نقش ساختاری و گفتمانی رهبران انقلاب در تبیین فرایندهای سیاستگذاری مطبوعاتی را نادیده گرفت. این مقاله با تحلیل گفتمان دیدگاه های امام خمینی (ره) و حضرت آیت الله خامنه ای درباره مطبوعات و رسانه ها تلاش کرده تا الگوی مطلوب سیاستگذاری رسانه ای را در پرتو اندیشه های این دو شخصیت بازطراحی کند. این مقاله با استفاده از روش تلفیقی، از نظریه سیستمی در سیاستگذاری بهره گرفته و از داده های تحلیل گفتمان رهبران انقلاب بر اساس مدل نورمن فرکلاف، به عنوان ورودی های سیستم استفاده کرده و خروجی سیستم را بر اساس این ورودی ها آسیب شناسی کرده است. سابقه قریب به دو دهه روزنامه نگاری پژوهشگر از یک سو و استفاده از روشی تازه برای تحلیل گفتمان بیانات رهبران انقلاب در حوزه رسانه، فرصتی فراهم کرده تا در این پژوهش، مدلی مطلوب برای تعریف رسانه انقلابی در سپهر گفتمانی رهبران انقلاب ارائه شود و پس از آن، مدل مطلوب سیاستگذاری در این حوزه به دست آید.

در این مطالعه تلاش شده تا توسعه سیاسی در ایران، در چارچوب و سپهر پیشران ها و ایستاهای هویتی، با استفاده از نظریه ی زمینه ای و بررسی آرا و اندیشه های دانشمندان مختلف ایرانی در قالب یک الگو به تصویر کشیده شود. در این مسیر، از مدل مفهومی هویت های چندگانه رینولدز و پوپ، که درک کامل و گویایی از فرد، اجتماع، عوامل درونی و بیرونی در تعامل با توسعه سیاسی ایجاد می کند، استفاده شد. به منظور تبیین و طراحی الگوها ابتدا مؤلفه های هویتی توسعه سیاسی استخراج شد. با کدبندی و طبقه بندی سه مرحله ای این مؤلفه ها، چیستی و هستی آنها کاملاً تحدید و تعریف شد. حلقه های متقاطع هویتی توسعه سیاسی در طواف حول هسته مرکزی ترسیم شد. هسته مرکزی و حلقه های متقاطع در بافتی از عوامل متنی بازنمایی شد. در نهایت، مدل مفهومی استخراج شد که نشان می دهند چگونه ابعاد مختلف هویت که در گذر زمان و در محیط و بافت نقش می پذیرند، بر توسعه سیاسی تأثیرگذاری دارند. این مطالعه ی زمینه ای، جنبه هایی از هویت را مشخص کرد که بر توسعه سیاسی تأثیر مثبت دارند و به عنوان مزیت باید در تقویت آنها کوشید. از سوی دیگر، ابعاد منفی هویتی را، که به عنوان ایستا از توسعه سیاسی در ایران جلوگیری می کند، کشف کرد؛ کاستی هایی که باید برای اصلاح آنها تلاش کرد. به علاوه، این مدل نشان می دهد که ابعاد مختلف هویت، همگی، در توسعه سیاسی در ایران نقش دارند، اما به شیوه های مختلف تجربه شده و از اهمیت کم و بیش متفاوتی برخوردارند.

تجزیه و اضمحلال شوروی و پایان نظام دو قطبی فرصت مناسبی را فراهم نمود تا بازیگران منطقه ای و بین المللی برای دستیابی به نقشی مهم و تأثیرگذار در راستای تحقق اهداف خود گام بردارند. در این بین موقعیت خاص ژئوپلیتیک ایران در منطقه در کنار علقه های کهن و دیرپای فرهنگی، شرایط مساعدی برای ایفای نقش منطقه ای ایران فراهم نمود؛ که البته نه تنها ایران از این فرصت بی نظیر تاریخی به خوبی بهره برداری نکرد، بلکه با اتخاذ سیاست های نامناسب فرصت را به دیگر رقبای منطقه ای واگذار نمود. در میان کشورهای فارسی زبان، با توجه به ظرفیت های بالقوه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، ایران می تواند نقش پررنگ و مهمی در همگرایی و وحدت منطقه ای داشته باشد. در این مقاله سعی شده مشخص شود چه الزامات و ضرورت هایی برای بازنگری مناسبات ایران با کشورهای فارسی زبان وجود دارد و ایران چه رویکرد، مواضع و کارکردهایی را باید در این عرصه در پیش گیرد؟ فرضیه پژوهش این است که با توجه به اشتراکات فرهنگی – هویتی کشورهای فارسی زبان به ویژه ایران، افغانستان و تاجیکستان و لزوم همگرایی منطقه ای، ایران از توانایی ها و قابلیت های لازم برای افزایش قدرت نفوذ و ایفای نقشی کلیدی در منطقه برخوردار است. همچنین در نوشته حاضر، ضمن بررسی جایگاه همگرایی منطقه ای از دیدگاه سازه انگاری و در راستای تحقق اهداف همگرایی منطقه ای فارسی زبانان، بر ضرورت های توجه و بهره گیری بیشتر ایران از ظرفیت های عمیق فرهنگی – هویتی (به ویژه عنصر مشترک زبانی) با تأکید بر بازنگری در مناسبات ایران با حوزه فارسی زبانان پرداخته خواهد شد و نقش، سهم و مسئولیت کلیدی و تاریخی ایران مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

   سازش و مصالحه در فرهنگ سیاسی ما دارای بار منفی بوده و به همین دلیل به هرگونه ندای سازش و مصالحه انگ و بر چسب خیانت زده می شود. واقعیت آن است که جامعه ما در حال حاضر در شرایط مصالحه و آشتی بسر نمی برد و برداشت نادرست از این مفهوم، امکان هرگونه مصالحه را از جامعه سلب می کند.    باید توجه داشت که مصالحه سیاسی به عنوان یک کنشگری سیاسی به معنی انفعال و وادادگی نیست. با توجه به اینکه مصالحه سیاسی نافی هویت های سیاسی نیست، لذا گروه ها و جریان های مختلف سیاسی با تاکید بر مصالحه سیاسی می توانند ضمن حفظ اصول و ارزش های خود به تعامل و تفاهم برسند. در ارتباط با این موضوع که مصالحه سیاسی چه نسبتی با گفتمان های مسلط در جمهوری اسلامی ایران دارد، در این مقاله ابتدا شکل گیری مهمترین گفتمان ها و چگونگی هژمونیک شدن آنها بررسی شده و در مرحله بعد، نسبت مصالحه سیاسی با هریک از این گفتمان ها مورد سنجش قرار گرفته است.    پرسش اصلی مقاله این است که: آیا در شرایط موجود امکان مصالحه میان گفتمان های سیاسی در جمهوری اسلامی ایران وجود دارد؟ با توجه به این سوال، فرضیه اصلی پزوهش بر این پایه استوار است که: هرچند هژمونیک شدن گفتمان ها به واسطه فرآیند ضدیت (Antagonism)، امکان مصالحه میان گفتمان های سیاسی را غیر ممکن می سازد، اما  گفتمان ها به واسطه رویکرد آگونیسم(Agonism)، می توانند به مصالحه نسبی برسند. در آگونیسم ما با رابطه "دوست- دشمنی" طرف نیستیم، بلکه شاهد رابطه ی رقابت آمیزی هستیم که در آن مشروعیت مخالفان به رسمیت شناخته می شود.     در جستجو برای نظریه ای که بتواند روش تحلیل مناسبی را برای این مقاله فراهم آورد، نظریه های معطوف به گفتمان به ویژه خوانشی که ارنست لاکلا و شنتال موفه از تحلیل گفتمان ارائه  می دهند، انتخاب شده است.  

هدف این تحقیق، بررسی تأثیر آموزش راهبردهای فراشناختی بر توانایی خواندن و درک مطلب در میان دانشجویان با میزان متفاوت آگاهی از راهبردهای فراشناختی و انگیزه خواندن در زبان انگلیسی است. به این منظور، 85 دانشجو از دانشگاه فرهنگیان اراک به روش نمونه گیری در دسترس، انتخاب شدند و پس از دریافت پرسشنامه های انگیزه و راهکارهای خواندن و کسب نمره 1± بالاتر و پایین تر از میانگین در هر ابزار به چهار گروه با میزان متفاوت آگاهی از راهکارهای فراشناختی و انگیزه خواندن تقسیم شدند. راهکارهای خواندن و درک مطلب به این دانشجویان آموزش داده شد و قبل و بعد از آموزش، آزمون خواندن و درک مطلب اجرا شد. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش، آزمون استاندارد 40سؤالی توانش زبان ان گلیسی (نلس ون)، آزم ون خواندن و درک مطل ب طالبی(2015)، پرسشنامه راهبردهای درک مطلب در خواندن مختاری و ریچارد (2002)، و پرسشنامه انگیزه خواندن کومی یاما (2013) است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل کواریانس تک متغیره (آنکوا) جهت آزمون فرضیه های پژوهش استفاده گردید. یافته ها در هر چهار گروه، رشد معناداری در توانایی خواندن و درک مطلب نشان داد. گروهِ با انگیزه پایین و آگاهی پایین و گروه با انگیزه بالا و آگاهی بالا از راهکارهای خواندن، به ترتیب کمترین و بیشترین میزان پیشرفت را نشان دادند. بررسی مؤلفه ای نیز عدم انسجام در عملکرد خواندن در گروه های مختلف را نشان داده است. لذا ترکیبات مختلف از مشخصه های فراگیران بر نتیجه آموزش راهبردهای خواندن تأثیرگذار بوده و باید موردتوجه مؤلفین کتب درسی و مدرسین مهارت خواندن قرار بگیرد.

مؤسسه مطالعات ملی پژوهشی با عنوان «سنجش هویت جمعی ایرانیان» در دی و بهمن 1393، با حجم نمونه 15034 در سطح کشور (31 استان) از افراد 18 الی 65 ساله انجام داد. متغیّر «همبستگی اجتماعی»، یکی از متغیّرهای اصلی را در این سنجش تشکیل می دهد؛ که پژوهش حاضر به نتایج سنجش این بعد مهم از هویت جمعی ایرانیان و توصیف آن می پردازد. هدف این پژوهش بررسی این مسأله است که ایرانیان به بعد همبستگی اجتماعی خود چقدر گرایش دارند و ترجیحات هویتی آنها بیشتر متمایل به کدام هویت است. سؤالات مهم تحقیق عبارتند از: کم و کیّف متغیّر همبستگی اجتماعی و انسجام جمعی عام نزد شهروندان ایرانی چگونه است؟ و کدام یک از ابعاد متغیّر همبستگی اجتماعی (احساس دوستی، احساس غرور و تعهد ملی و عام گرایی) نزد شهروندان ایرانی رجحان و برجستگی بیشتری دارد؟ نتایج تحقیق گویای این است که در میان مؤلفه های سنجش همبستگی اجتماعی احساس تعهد ملی نسبت به سرنوشت کشور، افتخار به ایرانی بودن و حفظ جمهوری اسلامی و احساس دوستی به ترتیب بیشترین نقش و سهم را دارند. در مجموع مؤلفه های همبستگی اجتماعی بالا هستند.

هدف این مقاله، بررسی روند دگرگونی فرهنگ سیاسی نسل های اجتماعی شهر سنندج است. مدل نظری و مفهومی پژوهش حاضر، بر مبنای کارهای آلموند و وربا، پای، اینگلهارت، الازار و روزنبام و تسلر و گائو ارائه شده است. همچنین این مطالعه به روش کمی صورت گرفته و داده ها با تکنیک پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شده است. جامعه آماری شامل افراد 15-74 ساله ساکن محله های مختلف شهر اعم از زن و مرد است که 485 نفر آنان به روش های نمونه گیری ترکیبی انتخاب شدند. نتایج نشان می دهد فرهنگ سیاسی نسل های اجتماعی شهر سنندج در حال دگرگونی از فرهنگ سیاسی محدود به دیگر فرهنگ های سیاسی از جمله دموکراتیک است. این روند با فرض رفع بسیاری از موانع ساختاری فراروی نسل های جوان تر و افزایش مشارکت های فعال آنان در زمینه های اجتماعی-اقتصادی و سیاسی تسریع می شود. همچنین نسل های بزرگ سال بیشتر بازنمای فرهنگ سیاسی محدود هستند، اما جوانان در کنار بازنمایی فرهنگ سیاسی دموکراتیک، بیش از نسل های میانی فرهنگ های بی اعتنا و عملگرا را بروز داده اند که مطابق با خواسته های تئوریک نیست. متغیرهای این مطالعه، دگرگونی و تفاوت فرهنگ سیاسی نسل ها را تا حد زیادی توضیح داده است. نتایج نیز پشتوانه نظری و تجربی دارد.

این تحقیق با روش کمّی و به صورت پیمایشی و مطالعه ی طولی درون گرایانه با هدف بررسی نگرش انتقادی دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد صورت پذیرفت. به این شرح که پرسشنامه "نگرش انتقادی درخصوص زبان آموزی در ایران" که توسط پیشوایی و کساییان (2013)، طراحی و اعتبارسنجی شده است، بین164 دانشجو (91 دانشجوی دختر و 73 دانشجوی پسر) در نیم سال اول و نیم سال آخر تحصیل، یعنی در دو مرحله با فاصله زمانی 5/3 و 5/1 سال، (هنگام ورود و هنگام دانش آموختگی آن ها از دانشگاه) در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در گرایش های آموزش و مترجمی زبان انگلیسی در چهار دانشگاه استان مرکزی، توزیع گردید. آلفای کرونباخ، پایایی این پرسشنامه را 93/0 نشان داد. با استفاده از آزمون های آماری از قبیل آزمون من ویتنی و تحلیل واریانس یک طرفه نشان داده شد که میزان بینش انتقادی این دانشجویان در طول تحصیل رشد معنا داری نداشته است. نتایج این پژوهش برای دانشجویان، استادان و طراحان برنامه درسی مفید بوده و زمینه رشد بینش انتقادی را برای دانشجویان رشته زبان انگلیسی فراهم می کند.

هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر بر گسترش گروه های رادیکال قومی- مذهبی در ایران است. روش پژوهش توصیفی-اکتشافی و جامعه آماری آن اساتید دانشگاه، کارکنان سازمان زندان ها، کارکنان سامانه های اطلاعاتی و امنیتی و اعضاء رسمی (دستگیرشده و دستگیر نشده) گروه های رادیکال قومی - مذهبی است که100 نفر به عنوان نمونه آماری بر اساس روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. به منظور گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای، اسنادی، و همچنین پرسشنامه (بسته و باز) استفاده شد. جهت تجزیه وتحلیل اطلاعات از تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. قبل از انجام تحلیل عاملی، کفایت نمونه گیری و آزمون بارتلت محاسبه شد. نتایج پژوهش نشان داد که ده عامل محرومیت، بی عدالتی جغرافیایی و فضایی، ترکیب نامتوازن و نامتجانس ملی، ساختار توپوگرافیک ایران، عدم انطباق گروه های مذهبی با مرزهای سیاسی، وابستگی به سرمایه خارجی، تحولات سیاسی منطقه، نفوذ قدرت های خارجی، مشروعیت سیاسی، تهدیدهای امنیتی می تواند بر گسترش گروه های رادیکالی قومی-مذهبی مؤثر باشند.

تحقق دموکراسی در عراق به ویژه در اقلیم کردستان با چالش های عدیده ی فرهنگی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی امنیتی مواجه است که به سدی در مسیر دموکراتیزاسیون بدل شده اند. مقاله ی حاضر در تلاش است تا به این سوال بپردازد که «چالش های تحقق دموکراسی در عراق با تمرکز بر اقلیم کردستان کدامند و چگونه به مانعی در مسیر دموکراتیزاسیون بدل شده اند؟» در پاسخ اولیه می توان اذعان کرد که «عراق و به ویژه اقلیم کردستان از 2003 تا 2019 طیفی از چالش ها در مسیر گذار به دموکراسی از قبیل خشونت علیه اقلیت ها، ظهور رادیکالیسم اسلامی، غلبه ی فروملی گرایی، بحران رانتیریسم، شکاف در لایه های نخبگان ملی و نیز مداخلات خارجی مواجه بوده است». یافته های مقاله نیز صحت این مولفه ها را در کنار موضوعاتی از قبیل نظام قضایی نا عادلانه و توسعه ی اقتصادی نامتوازن به عنوان موانع تحقق دموکراسی در این کشور را تایید می نماید. این پژوهش از روش ترکیبی کمی و کیفی در یک مطالعه واحد به طور همزمان بهره می برد تا ضمن تفسیر تاریخی با بررسی روندها، ابعاد و کمیت ها به تشریح و تبیین سوال اصلی بپردازد. روش جمع آوری داده ها از نوع اسنادی و از منابع کتابخانه ای و اسناد و آمارهای معتبر است؛ بعلاوه در این مقاله از منابع کردی با رویکرد چند علتی به جای رویکرد تک علتی – تقلیلی استفاده شده است تا درک عمیق تری از وضعیت چالش عدم تحقق دموکراسی در عراق با تمرکز بر اقلیم ارائه شود

شناسائی بسترها و عوامل همگرایی و چالش های پیش روی آن یکی از ضرورت های مهم امر سیاستگذاری درباره همبمستگی ملی در  هر کشوری است. در این خصوص با توجه به این که ایران به عنوان کشوری که دارای تنوع ناحیه ای و فرهنگی در درون خود می باشد و این امر هر از چندگاهی به عنوان ابزار ژئوپلیتیک در دست بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای درآمده و برخی از نخبگان نیز در عرصه های مختلف رقابت به ویژه رقابت های سیاسی از آن سود می جویند. از جمله مناطق مهم ایران که تحت تأثیر تحولات تاریخی، دارای برخی تفاوت های فرهنگی در حوزه زبان با ملت ایران شده است، منطقه آذربایجان است. با توجه به وزن ژئوپلیتیک بالای آذربایجان در ایران همگرایی آن از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به چنین امری است که این پژوهش با هدف بررسی عوامل همگرایی و واگرایی در آذربایجان آغاز شد. روش تحقیق در این مقاله از نوع پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای است. برای این منظور پرسشنامه ای در میان افراد صاحب نظر درباره آذربایجان پخش شد. داده های مورد نظر با استفاده ازآزمون ناپارامتری مورد ارزیابی قرار گرفت؛ نتایج آزمون گویای تأیید فرضیات تحقیق بود. به عبارت دیگر نتایج نشان داد، همگرایی ملی در آذربایجان امری ذاتی و کهن بوده که ریشه در پیوندهای متعدد این منطقه در ابعاد مختلف مذهبی، تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و موارد دیگر با ایران دارد، اما واگریی امری عارضی است که در قالب نظریه های مدرن و حوزه ژئوپلیتیک اقوام  قابل تحلیل است.

جنگ و صلح واقعیت همه جوامع بشری و از جمله جوامع چندفرهنگی با محوریت نهاد دولت است. اینکه آیا صلح محصول عمل دولت هاست یا خیر؟ و صلح واقعیتی سیاسی و امری ساخته شدنی است یا امری ناخودآگاه و فرض گرفتنی؟ همه این پرسش ها تلاش دارند تا نقش دولت ها را بعنوان بزرگترین نهاد سیاسی رسمی در امر صلح مورد بررسی قرار دهند. در هر سمت از این پرسش ها، صاحبنظرانی قرار گرفته اند؛ برخی با برداشت از صلح به مثابه نبود جنگ، دولت ها را کارگزار اصلی بنای صلح در هر جامعه دانسته اند و عده ای دیگر با ابتنای صلح بر گسترش ناخودآگاه یک فرهنگ خاص، از نقش دولت ها در این امر کاسته و بر نقش و مسئولیت نیروهای اجتماعی، نهادهای مدنی و نخبگان تأکید دارند.  این مقاله در راستای پاسخگویی به این پرسش است که نقش دولت ها در صلح سازی و مصالحه بویژه در جوامعی که از تنوع و گونه گونی فرهنگی برخوردارند، چه بوده و این دولت ها از چه ویژگی هایی برخوردارند؟ مقاله به لحاظ ماهیت و روش، از نوع توصیفی- تحلیلی و به لحاظ ابزار گردآوری اطلاعات، روش کتابخانه ای و نیز از نظر تجزیه و تحلیل یافته ها در چارچوب روش تحلیل کیفی قابل طرح می باشد. یافته های پژوهش بر این نکته تأکید دارد که پرداختن به موضوع صلح بدون پرداختن به مسئولیت اجتماعی - نهادی و نیز ساخت و بافت سیاسی دولت ها امکانپذیر نبوده و علی رغم منحصر به فرد بودن ماهیت هر تعارض و درگیری، دولت های مصالحه گر از یکسری ویژگی های مشترک همچون برخورداری از ظرفیت های نهادی مناسب، فراگیر بودن، دمکراتیک بودن و تنوع پذیری رسانه ای، حزبی و هویتی و اقتصاد متوازن برخوردارند.

با رشد روزافزون دوزبانگی و افزایش تعاملات بین زبان ها، تمامی زبان ها تغییراتی را تحت تأثیر این تماس های زبانی در سطوح مختلفی تجربه می کنند. یکی از این سطوح، لایه واژگان است که بیش از سطح دیگر زبانی منشأ دغدغه سیاست گذاران در عرصه برنامه ریزی زبانی بوده است. در این میان استفاده از واژگان قرضی و یا جایگزین کردن آنها با واژگان مصوّب موضوع اختلاف نظر شده است. لذا، این پژوهشِ پیمایشی با رویکرد کیفی با هدف آسیب شناسی طرح جایگزینی واژگان تخصصیِ بیگانه با واژگان مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی در کتب درسی «زیست شناسی» مقطع متوسطه مدارس ایران انجام گرفت. به این منظور در این مصاحبه ساختاریافته نگرش 126 نفر از مخاطبان این طرح مشتمل بر دانش آموزان فارغ التحصیل رشته تجربی، دبیران زیست شناسی، دانشجویان زیست شناسی، پزشکی و پیراپزشکی و اساتید زبان شناسی پیرامون ضرورت انجام این طرح، دلایل موفّقیّت یا عدم موفّقیّت این طرح و پیشنهاد هایی در خصوص اجرای بهتر آن موردبررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد اکثریت قریب به اتّفاق مصاحبه شوندگان (97%) موافق اجرای آن با سبک و سیاق اجراشده در کتب درسی نبودند. ازنظر مصاحبه شوندگان مهم ترین دلایل این مخالفت ایجاد سردرگمی در مخاطبان، عدم هماهنگی در استفاده از واژگان مصوّب در محیط های آموزشی و بین المللی بودن واژگان تخصصی بودند. همچنین از نظر آنها این طرح ناموفّق بوده است و دلایل عمده آن عدم استفاده مخاطبان از واژه های مصوّب و بین المللی بودن واژگان تخصصی بوده است. بر اساس این یافته ها می توان نتیجه گرفت فرهنگستان زبان و ادب فارسی ضمن تلاش مجدّانه برای پاسداشت قوام زبان فارسی به عنوان زبان علم در کشور می بایست با تدوین اصول و ضوابط واژه گزینی مختص اصطلاحات تخصصی در کمّ و کیف اجرای این طرح بازنگری نمایند.

کشور ایران همواره برای کارشناسان و علاقه مندان به مسائل تاریخی و فرهنگی خاورمیانه، جذابیت و اهمیت خاصّی داشته است؛ زیرا واژه «ایران» از معدود واژگانی است که مفهومی فراتر از مرزهای جغرافیایی و سیاسی، و یا دوره ای خاص از تاریخ و فرهنگ دارد. اگرچه تمدن ایرانی مانند سایر تمدن ها فراز و نشیب های فراوانی را پشت سر گذاشته و شاهد حوادث تلخ و شیرین بسیاری بوده است، گویی نوعی پویایی هویتی، ضامن پایایی آن گشته و سبب پیوستگی این تمدن با همسایگانش شده است. شاید جالب توجه باشد که بسیاری از تحولات و رویدادهای حوزه تمدنی ایران نیز فراتر از مبارزه و رقابت های سیاسی صرف داخلی یا منطقه ای بوده و به طرز شگفت انگیزی با مقوله فرهنگ و هویت گره خورده است. بازخوانی رویدادهایی چون دست اندازی روسیه تزاری به خاک ایران و تحمیل قراردادهای گلستان و ترکمانچای به این کشور، جدایی هرات از ایران، انقلاب مشروطه، و واکاوی ریشه ها و بازتاب های نظری هر یک از این موارد، نکات مهمی را در این زمینه به یاد می آورد؛ بنابراین بررسی هرچه بیشتر و گسترده تر ویژگی های ایران، و هویت ایرانی به طور خاص، موضوعی صرفاً تاریخی و مربوط به گذشته نیست، بلکه تمرکز بر پدیده ای زنده است که همچنان برای حفظ پویایی و توان زایش خویش تلاش می کند. روشن است که توجه به ابعاد گوناگون تمدن و فرهنگ ایرانی، چه در داخل کشور و چه خارج از آن، در سال های اخیر رشد و گسترش فراوان داشته و در کنار انتشار کتاب ها و مقاله های تحقیقی بی شمار درباره این موضوع، همایش های تخصصی چندی نیز با محور تمدن و فرهنگ ایرانی برگزار شده است. نقطه مشترک بسیاری از آثار پدید آمده در این حوزه، آن است که از یک سو دریافت علمی قانع کننده ای از ارتباط میان فرهنگ و تمدن ایرانی گذشته و امروز به دست می دهند، و از سوی دیگر برداشتی تا حد ممکن واقعی از توان تولید فرهنگی ایران و دستاوردهای آن برای دنیای کنونی را میسر می نمایند. این گونه دریافت و برداشت، آشکارا، نیازمند فراتر رفتن از باورهای عمومی و الگوهای رایج، و بهره گیری از نگاهی تحلیلی و منتقدانه می باشد؛ بنابراین رشد و گسترش آثاری از این دست و نه نوشته هایی که صرفاً دربردارنده ستایش گذشته ای طلایی یا توصیف آینده ای خیالی است می تواند در تداوم و بالندگی تمدن ایرانی به کار آید، جایگاه ایران را در عرصه های گوناگون ارتقا بخشد و به ویژه زمینه ای مناسب برای تعامل منطقی با سایر تمدن ها و فرهنگ ها را فراهم آورد. اهمیت این نکته در آن است که تعامل و دادوستدهای تمدن ها و فرهنگ ها نقش مؤثری در گسترش و پالایش آنها دارد و البته بعید است که امروزه بتوان محققی را پیدا کرد که بر این مسأله تأکید نکند.

درهم تنیده بودن زبان و فرهنگ مدت هاست که موردبحث و بررسی اندیشمندان حوزه جامعه شناسی زبان، مردم شناسان و نیز کاربردشناسان زبان بوده است. یکی از حوزه های نوین تحقیق درباره این درهم تنیدگی، مطالعه نمایش فرهنگی از یک زبان یا زباهنگ است. در این تحقیق زباهنگ احترام محوری در فرهنگ ایرانیان، با توجه به اهمیت و جایگاه ادب و نزاکت اجتماعی فرهنگ ایرانی اسلامی، موردبررسی قرارگرفت. هدف این تحقیق به طور خاص، شناسایی بازنمود جنبه های حاکم از فرهنگ کنونی گویشوران در زباهنگ احترام محوری و شناخت جنبه هایی از ادب اجتماعی بود که در زباهنگ احترام محوری انعکاس یافته است. به این منظور، 140 پاره گفتار مرتبط با احترام و نزاکت از میان 320 مورد شفاهی که از میان افراد 15 تا 61 ساله (132 زن و 169 مرد) با سطح تحصیلات متفاوت (بی سواد تا تحصیلات عالیه) و مشاغل مختلف (خانه دار، دانش آموز، دانشجو، معلم، مهندس، کارمند، پزشک، پرستار، بازنشسته، و مشاغل آزاد) از شهرهای اراک، اصفهان، شهرکرد، تهران، قم، ساوه، گلپایگان، شادگان، تبریز، رشت، هرند، دهلران، کرمانشاه، خرم آباد، سرپل ذهاب، بروجن، آران و بیدگل، نجف آباد، ایذه و میاندشت در موقعیت های گوناگون گردآوری شد. پاره گفتمان های شفاهی این افراد ابتدا ضبط و بعد در قالب یک فرم، پیاده سازی شد. در این مرحله برای ثبت جزئیات شفاهی کلام از علائم گفتارنگاری برای ثبت آوایی و سایر رویدادهای بیانی از قبیل مکث و قطع کلام مخاطب استفاده شد. سپس با استفاده از الگوی SPEAKING هایمز (1967) احترام محوری موردبررسی قرار گرفت. تحلیل داده ها برمبنای این الگو نشان داد که بسامد کاربرد این زباهنگ در موقعیت های عمومی بیشتر از موقعیت های خصوصی و در میان شرکت کنندگان نابرابر (رسمی و غیررسمی) رایج تر از افرادی با سطح اجتماعی برابر است. از نظر هدف نقش های کاربردشناختی ابراز علاقه و ارادت (محبت و دوست داشتن)، تمجید، تکریم، دعوت، شکسته نفسی و چاپلوسی از پربسامدترین اهداف تجلی یافته این زباهنگ بودند. بررسی های عمیق تر حاکی از آن بود که زباهنگ احترام محوری با قدرت محوری کاملاً برابر نیست و این دو را باید جداگانه تعریف کرد. دیگر آنکه، زباهنگ احترام محوری با وجود استقلال مفهومی خود با زباهنگ های صراحت گریزی و قدرت محوری هم پوشانی دارد. به علاوه، زباهنگ احترام محوری از فرازباهنگ های جمع گرایی و سلسله مراتب پذیری ایرانیان تأثیر می پذیرد. دیگر آنکه زباهنگ احترام محوری در داده های این پژوهش برمبنای دو محور سلطه و هم بستگی توجیه پذیر است و تنوع و شدت بروز جنبه های احترام تابع سلطه و هم بستگی موجود در بافت است.

فرایند یاددهی  یادگیری در دوران همه گیری کرونا ثابت کرد که آموزش و پرورش نه تنها به معلمانی توانمند در حوزه دانش موضوعی و تربیتی نیازمند است بلکه شدیدا" نیازمند معلمانی است که در حوزه فن آوری نیز مسلط باشند و این مفهوم در تربیت معلم در قالب دانش فن آوری،تربیتی، موضوعی و تربیتی  موضوعی تبیین می شود. هدف از انجام این تحقیق بررسی وضعیت برنامه درسی دوره ی کارشناسی آموزش زبان انگلیسی ویژه دانشگاه فرهنگیان با توجه به الگوی دانش فن آوری، تربیتی، موضوعی و موضوعی  تربیتی بود. به این منظور، 103 واحد درسی این رشته با استفاده از روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرارگرفت. اهداف، محتوا، ساختار، تکالیف، منابع آموزشی، و تمرینات ارزشیابی هر یک از دروس در تحلیل گنجانده شد. تجزیه و تحلیل کیفی داده ها حاکی از این بود که برنامه درسی جدید مصوب این رشته ازنظر دانش معلمی به طور عمده براساس الگوی قدیمی موضوعی   تربیتی (الگوی شولمن) استوار است. در میان 58 واحد درسی به تقویت دانش موضوعی، 18 واحد به ارتقای دانش تربیتی و نیز 27 واحد به توسعه ی دانش تربیتی  موضوعی اختصاص داده شد است و تنها 3 واحد کارگاهی سهم دانش تربیتی  فناوری بود. کاستی بزرگ تر فقدان ایجاد فرصتی برای تقویت دانش فن آوری، و دانش فن آوری   موضوعی و تلفیق سازه ها در قالب پرورش دانش فن آوری، تربیتی و موضوعی است.  به طور اخص، نتایج تحلیل نشان داد که برای تقویت برنامه درسی حال حاضر رشته ی آموزش زبان انگلیسی دانشگاه فرهنگیان باید موضوعات مربوط به دانش فن آوری به عنوان یکی از انواع شایستگی ها  به صورت واحدهای نظری و عملی ارائه شود و دانش فن آوری آنالوگ و  دیجیتال، به همراه دانش فن آوری  موضوعی و دانش فن آوری  تربیتی به طور یکپارچه ارائه شود. علاوه براین، باید بر ابزارهای فن آورانه تدریس و ارزشیابی برخط تاکید شود.

پژوهش پیش رو ضمن تأکید بر توسعه به مثابه آرمانی ملی و فراگیر در سطح جهان، با طرح و تشریح نظریه ها و دیدگاه های معطوف به نسبت میان "مصالحه و مصالحه سیاسی" با "توسعه و توسعه ملی" به ویژه نظریاتی که مدعی اند توسعه در بستر صلح و جهان عاری از خشونت و جنگ محقق خواهد شد تلاش دارد نسبت میان مصالحه سیاسی و توسعه ملی در ایران را بازنمایی نموده، به ضرورت و بایسته های آن بپردازد. در چارچوب ملاحظات نظری و رویکردی این اثر؛ جوامع و از جمله جامعه، نیروهای اجتماعی، نخبگان و نظام سیاسی در ایران برای رسیدن به توسعه ناچارند تا از میزان تعارضات و درگیری های درونی و بیرونی کاسته و توان و همت خود را در بستری مصالحه جویانه و آرامش طلبانه برای نیل به توسعه و پیشرفت تجمیع نمایند. بر اساس این الگو و در قالب روشی کیفی و گردآوری اسنادی- کتابخانه ای داده ها؛ مقاله به طرح 5 گزاره کلیدی که ناظر بر الزامات و بایسته های انضمامی و راهبردی برای دستیابی به مصالحه سیاسی و توسعه است می پردازد. در وجوه ایجابی و سلبی؛ خروج از بدفهمی ها و کژفهمی ها نسبت به موضوع مصالحه، تبدیل گفتمان های سلبی به گفتمان های ایجابی و الگو بودگی، شناسایی حداکثری کنشگران، ظرفیت سازی برای توسعه نهادهای مدنی و آموزش شهروندی و گفتمان سازی درباره صلح، 5 گزاره ای است که نویسنده در این مقاله مورد دقت نظر قرار می دهد. واژگان کلیدی: مصالحه، مصالحه سیاسی، صلح، توسعه، ایران

زبان آموزی به کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات در دهه ی 60 میلادی با اختراع ابر رایانه ها شروع شد و پا به پای تحولات در این حوزه پیشرفت نمود و هم اکنون پژوهشگران در حال پژوهش بر روی تاثیر گوشی های هوشمند، شبکه اینترنت و شبکه های اجتماعی بر زبان آموزی هستند. با توجه به نتایج متنوع و گاها متناقضی که در این حوزه بدست آمده است، فراتحلیل حاضر قصد بررسی وضعیت پژوهش ها در این حوزه را داشته است. بازه زمانی انتخاب شده برای این فراتحلیل ده سال اخیر یعنی 2008 الی 2018 میلادی بوده است. علاوه بر محاسبه ی میزان اثر کلی این فناوری بر زبان آموزی از طریق پژوهش های صورت گرفته، میزان اثر در جنبه های انگیزشی زبان آموزان نیز محاسبه گردیده است. میزان اثر متغیرهای مهم در این حوزه همچون طول مدت پژوهش، زبان مورد پژوهش، دستگاههای به کار رفته در این پژوهش ها، مهارتهای زبانی، زبان اول یا دوم و رده های سنی زبان آموزان نیز گزارش شده است. در خاتمه به این جمع بندی رسیده ایم که زبان آموزی به کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات دارای اندازه ی اثر موثر بوده و حاکی از موفقیت این فناوری در زبان آموزی بوده است.