سعید امان پور

مقدمه: امروزه، با شهری شدن جمعیت جهان و جهانی شدن شهرها، شهرسازی و شهروندی به مهم ترین مسائل مؤثر بر ابعاد کمی و کیفی زندگی انسان تبدیل شده است و شهروندان استانداردهای بالاتری از محیط شهری که در آن زندگی می کنند را انتظار دارند. از این رو، توجه به تئوری های جدید شهرسازی که هر یک با هدف حل مشکلات شهری، بهبود کیفیت زندگی در شهرها، ارتقای کیفیت محیط شهر، مدیریت شهری هستند الزامی است و بیشتر به سوی مطلوب تر شدن توسعه شهری رهنمون می سازند. در بین تئوری های نوین شهرسازی مطرح شده، شهر زیست پذیر ضمن طرح مسئله ای آشکار، به عنوان راهنمایی برای داشتن محیطی مطلوب و پایدار شهری به حساب می آید [2]. یکی از جنبه های حائز اهمیت در شهرها که هم علت و هم معلول بسیاری از معضلات شهری است، بافت های فرسوده شهری است. ماهیت بافت فرسوده، هرگونه بی توجهی به آن را از جهات مختلف بی اعتبار می کند، زیرا از لحاظ فرهنگی، خاستگاه شهر امروزی و یادگاری از فرهنگ و تاریخ پیشین است و از لحاظ اجتماعی در صورت متروک شدن و کاربری های نامتناسب، بخشی از جامعه و ضامن زندگی انسان ها است و از لحاظ کالبدی با وجود همه فرسودگی هنوز ارزش معماری و شهرسازی بی نظیری دارد [4]. شایان توجه اینکه مطالعات آکادمیک طی پنج سال اخیر در زمینه زیست پذیری در کشور ما، بیشتر بر نواحی روستایی و شهرهای بزرگ متمرکز بوده است و نواحی بافت های فرسوده، کمتر مد نظر قرار گرفته اند. این در حالی است که امروزه چنین بافت هایی، ریشه بسیاری از فشارها و تضادها بر سر راه توسعه هستند؛ به طوری که سازگاری چندانی با شرایط اقتصادی اجتماعی عصر حاضر ندارند و نداشتن دسترسی مناسب به معیارهای زندگی امروزی، نبود سرزندگی و نیز زیست ناپذیری، از مشکلات اساسی و عمده آن ها است [11]. شهرستان بهبهان به مرکزیت شهر بهبهان، از قدیمی ترین شهرهای استان خوزستان است که در فاصله 205 کیلومتری شهرستان اهواز قرار گرفته است. این شهر به دلیل مواجه شدن با روند نوگرایی سریع، دچار ناکارآمدی و فرسودگی بافت های خود شده است و از آنجا که بافت های فرسوده شهر بهبهان در مرکز شهر قرار دارند، از مسائلی نظیر مشکلات کالبدی و فضایی، نارسایی های شبکه دسترسی و خدمات رسانی، سرانه کم کاربری ها و نبود خدمات و تأسیسات لازم و مناسب شهروندان رنج می برد. خانه های فرسوده این محلات پارکینگ ندارند و از طرفی هم امکان تردد خودرو در معابر کم عرض و کوچه های پلکانی این محلات وجود ندارد؛ در نتیجه پیدا کردن جای پارک در خیابان های این محلات به کاری دشوار و زمان بر تبدیل شده و معمولاً به دلیل دسترسی نامناسب برای خودروهای امدادی، زمینه ساز اتفاقات ناگوار برای ساکنان شده است. بنابراین زیست پذیر کردن این بافت های فرسوده شهری، ضرورت و اهمیت دوچندانی دارد و با این کار ویژگی های وضعیت اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی یک ناحیه آشکار می شود و همچنین می تواند به عنوان ابزاری قدرتمند برای نظارت بر برنامه ریزی توسعه شهری و طراحی سیاست های آینده برای این نواحی به کار رود. مواد و روش هاروش پژوهش حاضر با توجه به مسئله پژوهش، از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، از نوع توصیفی تحلیلی است. در این پژوهش به منظور فراهم ساختن مبانی تئوری و به دست آوردن اطلاعات مورد نیاز در زمینه شناخت شاخص های زیست پذیری در بافت های فرسوده از روش جمع آوری اطلاعات اسنادی و کتابخانه ای استفاده شد و ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه و پرسشنامه است. جامعه آماری تحقیق را مدیران شهری و خبرگان دانشگاهی صاحب نظر در حوزه برنامه ریزی شهری تشکیل می دهند. معیارهای انتخاب مدیران و خبرگان، تسلط نظری، تجربه عملی، تمایل و توانایی مشارکت در پژوهش و دسترسی است. در این پژوهش از روش نمونه گیری قضاوتی استفاده شد و روایی صوری پرسش نامه نیز مورد تأیید خبرگان قرار گرفت. در این مرحله با نظرخواهی از مدیران شهری و نخبگان دانشگاهی، 35 مورد از شاخص های مؤثر بر زیست پذیری بافت فرسوده شهر بهبهان شناسایی شد. سپس روابط درونی بین آن ها با استفاده از مدل تحلیل ساختاری تفسیری MICMAC بررسی شد و نوع متغیرها با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری بر سایر متغیرها مشخص شد . در آخر، مشکلات موجود بافت فرسوده شهر بهبهان براساس مدل SAW رتبه بندی شد.یافته هااز میان 35 نیروی پیشران، 8 پیشران تأثیرگذار بر وضعیت آینده زیست پذیری بافت های فرسوده شهر بهبهان اثر کلیدی بیشتری دارند. تمایل ساکنان به سرمایه گذاری در بافت فرسوده، میزان رضایت ساکنان از امکانات و تسهیلات بافت فرسوده، فرصت درآمدزایی در بافت فرسوده، کیفیت مطلوب سیما و منظر شهر در محدوده بافت، میزان تمایل ساکنان به سکونت در بافت فرسوده، میزان دسترسی به خدمات عمومی و زیرساخت های شهری، تمایل بخش خصوصی به سرمایه گذاری در بافت فرسوده و دسترسی عمومی به فضای سبز جزء پیشران های تأثیرگذار و کلیدی برای زیست پذیری این بافت ها دارند. این نیروها از نظر عملکرد سیستمی نقش تأثیرگذاری بالا و تأثیرپذیری اندک را در محیط سیستم با هدف ارتقای کیفیت محیط زیست شهری ایفا می کنند و در نتیجه، مؤثرترین و کلیدی ترین پیشران ها محسوب می شوند.بررسی و رتبه بندی دلایل فرسودگی موجود بافت فرسوده شهر بهبهان (از حادترین مشکل به پایین) طبق مدل SAW مطابق جدول 8 به صورت زیر است:1- کمبود و ناکارآمدی خدمات شهری؛ 2- نبود تأسیسات زیربنایی مناسب؛ 3- نبود امکانات گذران اوقات فراغت؛ 4- عدم دسترسی های مناسب (وجود معابر ناکارآمد)؛ 5- مشکلات زیست محیطی؛ 6- کمبود سرانه مورد نیاز کاربری ها؛ 7- معضلات عملکردی؛ 8- ضعف همکاری نهادها و مدیریت نامناسب؛ 9- نبود امنیت اجتماعی.نتیجه گیریتحلیل این پیشران ها نشان می دهد تمایل ساکنان به سرمایه گذاری در بافت فرسوده، رضایت ساکنان از امکانات و تسهیلات بافت، فرصت درآمدزایی در بافت، کیفیت سیما و منظر شهر، تمایل ساکنان به سکونت در بافت فرسوده، دسترسی به خدمات عمومی و زیرساخت های شهری، تمایل بخش خصوصی به سرمایه گذاری در بافت فرسوده، و دسترسی عمومی به فضای سبز، همگی بر آینده زیست پذیری بافت های فرسوده شهر بهبهان تأثیرگذار ند. بنابراین زیرشاخص کالبدی سهم بیشتری در تأثیرگذاری بر میزان زیست پذیری بافت فرسوده شهر بهبهان دارد. 

یکی از چالش های نظام حکمرانی فضایی در ایران آشفتگی در فرهنگ سازمانی مبتنی بر هدایتگری در عرصه های تصمیم سازی و تصمیم گیری است. این آشفتگی همواره خود را در بروز تفرق های سیاستی برنامه ریزی و کالبدی فضایی در برنامه ریزی فضایی این کشور نشان داده است. این پژوهش با هدف تبیین لزوم تغییر پارادایم در فرهنگ هدایتگری نظام حکمرانی فضایی ایران، به صورت گذار از «مدیریت» به سمت «رهبری» انجام شده است. از منظر روش شناختی، پژوهش حاضر با رویکرد پراگماتیستی و با بهره گیری از روش شناسی ترکیبی به صورت مصاحبه ای نیمه ساختاریافته در قالب روش دلفی هدفمند، تلاش کرده است تا مدل های رهبری را برای نظام حکمرانی فضایی ایران در سه سطح محلی، منطقه ای و ملی شناسایی و پیشنهاد دهد. نتایج به دست آمده نشان می دهد نظام حکمرانی فضایی در ایران برای تغییر پارادایم در فرهنگ هدایتگری در سطح ملی نیازمند گذار به سمت مدل رهبری استراتژیک در فرایند تصمیم سازی و تصمیم گیری است. این پژوهش همچنین برای سطح تصمیم سازی منطقه ای مدل رهبری کاریزماتیک و برای سطح محلی مدل رهبری تحول گرایانه را به عنوان مدل های پیشنهادی برای تغییر در فرهنگ هدایتگری نظام حکمرانی فضایی ارائه می دهد. این پژوهش اهمیت تحول در فرهنگ هدایتگری نظام حکمرانی فضایی در ایران را به عنوان یکی از راهکارهای مهم در رسیدن به یکپارچگی و درک اهمیت غلبه بر تفرق های عملکردی و سیاستی برنامه ریزی و کالبدی فضایی در فرایند حرکت به سمت دستیابی به آمایش پایدار فضا برجسته می کند.

گردشگری از دیرباز یکی از عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی و توسعه جوامع بوده است و می توان آن را ابزاری برای تحرک اقتصاد حاشیه ای، ترویج و توسعه از طریق ایجاد اشتغال و درآمد تعریف کرده اند، که در طول چند دهه گذشته به شدت گسترش یافته است. از جذاب ترین شاخه های صنعت گردشگری که در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است، می توان به  گردشگری آبی اشاره کرد. گردشگری آبی به ویژه زمانی که سود فعالیت های دیگر بخش های اقتصادی در حال کاهش باشد، جایگزینی مناسب و راهبردی برای  پایداری توسعه است. نوع تحقیق حاضر از لحاظ هدف، در دسته پژوهش های بنیادی و از نظر ماهیت و روش، پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل (376 نفر) نفر از  گردشگران، نخبگان و شهروندان (در منطقه مورد مطالعه) است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده است. اطلاعات لازم از طریق پرسشنامه گردآوری و خروجی با استفاده از مدل آماری نرم افزار  Minitab و معادلات ساختاری (EQS) مدل سازی شدند. در نهایت راهبردهای پیشنهادی در قالب مدل استراتژیک SOAR استخراج شدند. نتایج به دست آمده از تجزیه وتحلیل اطلاعات نشان می دهد که در وضع موجود بیشترین امکان تحقق پذیری مربوط به شاخص های اقتصادی و مدیریتی- زیرساختی است؛ همچنین یافته های تحقیق بیانگر این است که میزان اثرگذاری متغیرهای مستقل بر روی متغیر وابسته تا سطح 51 درصدی قابل پیش بینی می باشد و معنی داری بین متغیرهای مستقل و وابسته تا سطح 95 درصدی معناداری را نشان داده و در بین مؤلفه های مربوط به توسعه گردشگری آبی، مؤلفه های اقتصادی با ضریب بتا 363 درصدی و عوامل مدیریتی - زیرساختی با ضریب بتا 206 درصدی دارای بیشترین تأثیرگذاری بر جذب گردشگر و توسعه گردشگری آبی در منطقه می باشد. همچنین خروجی SOAR بیانگر این است که مهم ترین راهبرد اجرایی از نظر ذینفعان و جامعه نخبگان به ترتیب آمادگی شهروندان جهت پذیرایی از گردشگران، وجود روحیه گردشگرپذیری، دارا بودن امکانات توریستی – تاریخی فراوان، تعهد و اهمیت مدیران مربوطه جهت توسعه گردشگری منطقه می باشند.

توسعه گردشگری در روستاها، گسترش فرصت های شغلی، ایجاد درآمد اضافی و فقرزدایی را در مناطق روستایی به ارمغان می آورد، و مزایای فرهنگی و زیست - محیطی نیز به دنبال دارد، اما همواره خلأ برنامه ریزی کارآمد، در سیاست-های توسعه روستایی برای فراهم آوری، یا یک َپارچه کردن گردشگری، احساس می شود. بر این اساس، هدف اصلی این تحقیق، امکان سنجی و اولویت بندی جاذبه های گردشگری جهت جذب گردشگری در شهرستان باغملک است. جهت امکان سنجی جاذبه های گردشگری، از تکنیک SWOT و جهت اولویت بندی جاذبه های گردشگری و مشخص نمودن اوزان شاخص ها از ابزار پرسشنامه در مدل Visual Promethee,SPSS,FAHP استفاده شد. جامعه آماری مورد نیاز پژوهش شامل، 130 نفر گردشگر، 40 نفر کارشناس و 150 نفر از اهالی شهرستان باغملک بوده اند. نتایج نشان داد که امکانسنجی گردشگری شهرستان باغملک در ماتریس راهبردها و اولویت های اجرایی، تعیین کننده راهبرد تهاجمی (SO) (نقاط قوت و فرصت) است. این بدان معنی است که شهرستان باغملک از لحاظ گردشگری در موقعیت مناسبی قرار دارد که می تواند از یک طرف با استفاده از توانمندی ها و از طرف دیگر با بهره گیری از فرصت های پیشرو، نقاط ضعف و تهدیدها را کاهش داده و جهت توسعه گردشگری اقدام کرد. همچنین براساس نتایج یه دست آمده از تکنیک پرومته، در محدوده مورد مطالعه، منطقه گردشگری مال آقا، از لحاظ جاذبه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی در اولویت اول گردشگران و امامزاده عبدالله در اولویت دوم قرار گرفت.براساس نتایج یه دست آمده از تکنیک پرومته، در محدوده مورد مطالعه، منطقه گردشگری مال آقا، از لحاظ جاذبه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی در اولویت اول گردشگران و امامزاده عبدالله در اولویت دوم قرار گرفت

برنامه ریزی فضایی استراتژیک به عنوان رویکردی برای غلبه بر چالش های مزمن پیش روی آمایش پایدار فضا یعنی تفرق کالبدی فضایی و تفرق سیاستی برنامه ریزی ارائه شده است. با این حال موانع عمده ای پیش روی تحقق این رویکرد در ایران وجود دارد که متأثر از نظام حکمرانی و برنامه ریزی است. پژوهشگران در پژوهش حاضر با رویکرد اکتشافی و با روش ترکیبی مصاحبه ای و دلفی هدفمند تلاش کرده اند موانع عمده پیش روی تحقق برنامه ریزی فضایی استراتژیک در ایران را شناسایی و تشریح کنند. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته در قالب روش دلفی هدفمند در دو راند از 25 متخصص گردآوری شد و موانع و مفاهیم وابسته با استفاده از نرم افزار مکس کیودا و ضریب توافقی کندال مورد تأیید و استخراج و تشریح قرار گرفت. نتایج حاصل از 405 کد استخراجی نشان داد چهار مانع عمده پیش روی تحقق برنامه ریزی فضایی استراتژیک در ایران قرار دارند که عبارت اند از: مانع مکانی  جغرافیایی (6 مفهوم تبیین کننده و 26% از کدهای استخراجی)، مانع اقتصاد سیاسی رانتیر (7 مفهوم تبیین کننده و 34% از کدهای استخراجی)، مانع تفرق نهادی (7 مفهوم تبیین کننده و 23% از کدهای استخراجی)، و مانع ساختاری  فضایی (7 مفهوم تبیین کننده و 17% از کدهای استخراجی). پژوهش حاضر اهمیت شناخت و مواجهه صحیح و اقدامات سازنده در برابر چهار مانع یادشده را که منشأ اصلی بروز تفرق کالبدی  فضایی و سیاستی  برنامه ریزی در راه تحقق برنامه ریزی فضایی استراتژیک در ایران است را مورد تأکید قرار می دهد.

مقدمه مسکن یکی از بخش های مهم توسعه در یک جامعه است. این بخش با ابعاد چندجانبه خود اثرات زیادی در ارائه ویژگی های جامعه دارد. برنامه ریزی در این بخش از یک سو اهمیت اقتصادی و اجتماعی دارد و از سوی دیگر به دلیل اشتغال زایی این بخش و ارتباط آن با دیگر بخش های اقتصادی به عنوان ابزار مناسب به منظور محقق شدن سیاست های اقتصادی به شمار می آید. در حال حاضر که عمق بازار مالی بسیار کم است و ظرفیت کمی برای جذب حجم فراوان نقدینگی موجود در کشور را دارد، گزینه های اندکی برای نگهداری پس اندازهای مردم وجود دارد. این گزینه ها شامل سپرده های سرمایه گذاری بانکی، سهام، ارز، طلا، سکه و مسکن هستند. با توجه به اینکه مسکن تنها یکی از شکل های ذخیره دارایی است. بنابراین، تقاضا برای مسکن تحت تأثیر تقاضا برای سایر بازارها است و نوسان ها در بازارهای سایر دارایی ها، بر بازار مسکن تأثیرگذار است. در این مطالعه سعی شده است اثر حضور مسکن و سهم آن از سرمایه گذاری در ایران با تأکید بر نقش دارایی های جانشین از جمله (بازار طلا، نرخ ارز، قیمت سهام، نرخ سود سپرده های بانکی) در دوره رونق و رکود مشخص شود. و اینکه در غیاب بازار مسکن کدام یک از بازارهای رقیب توانسته سهم بیشتری از سرمایه گذاری را به خود جذب کند. مواد و روش ها پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت جزء تحقیقات توصیفی - تحلیلی و از نظر هدف جزء تحقیقات کاربردی به شمار می آید. در تحقیق حاضر داده های مورد استفاده، به صورت فصلی و از ترازنامه بانک مرکزی، نماگرهای اقتصادی و آمار فعالیت های ساختمان بخش خصوصی جمع آوری شد. از روش دلفی برای نظرسنجی و دریافت نظرات کارشناسان و متخصصان امر بهره گرفته شد. در این مورد به تعداد 20 نفر از کارشناسان و متخصصان حوزه مسکن و برنامه ریزی شهری انتخاب و نظر آن ها به طور پرسشنامه مجازی در مورد گویه های تحقیق مورد پرسش قرار گرفت. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون کوواریانس چندمتغیره، مدل میانگین- واریانس و از روش خود توضیح با وقفه های توزیعی (ARDL) برای تحلیل هم جمعی داده ها استفاده شده است. یافته هابراساس یافته های پژوهش بین مسکن و بازارهای موازی ارتباط معنا داری وجود دارد، به طوری که بازدهی مسکن بیشترین ضریب همبستگی را با نرخ ارز و کمترین ضریب همبستگی را با نرخ سود سپرده های بانکی دارد. معنادار نبودن نرخ سود سپرده های بانکی بیانگر آن است که این دارایی نتوانسته است به عنوان رقیب مسکن نقش مؤثری بر میزان سرمایه گذاری مسکن داشته باشد. متغیرهای نرخ ارز و سهام بازدهی منفی با مسکن دارند یعنی مسکن رابطه جانشینی با این دو دارایی در سبد دارایی ها دارد. سهام با بازدهی 40/43 درصد و ریسک 58/09 درصد از دارایی های پرنوسان در دهه های اخیر بوده که فراز و فرودهای زیادی را طی کرده است.برآورد الگوی کوتاه مدت نشان می دهد ضرایب متغیرهای شاخص قیمت سهام در سطح اطمینان 95 و با 2 وقفه تأثیر منفی و معنا داری بر سرمایه گذاری بخش مسکن دارد. تأثیر نرخ ارز در سطح بی معنا و با 4 وقفه مثبت و معنادار است. تأثیر قیمت سکه بر سرمایه گذاری مسکونی در سطح و با 5 وقفه مثبت و با ضریب 2/03 معنا دار است. در کوتاه مدت متغیر سود سپرده های بانکی در سطح تأثیر معناداری بر سرمایه گذاری مسکونی ندارد، ولی با یک وقفه تأثیر معنا دار دارد. نتایج با توجه به رابطه تعادلی بلندمدت بین متغیرهای تحقیق نشان می دهد کشش سرمایه گذاری مسکن به نرخ ارز 28 درصد است. کشش سرمایه گذاری مسکن به شاخص قیمت سهام 0/21- به دست آمده است؛ شاخص های قیمت سکه و نرخ سود سپرده های بانکی به ترتیب با ضریب 0/11 درصد و 0/9 درصد روی سرمایه گذاری مسکونی تأثیرگذار هستند. نتیجه گیرینتایج پژوهش بیانگر این است که افراد با سطح درآمدی پایین و ریسک گریز بیشتر سرمایه گذاری خود را به سپرده های بانکی اختصاص می دهند. تجزیه وتحلیل نتایج بیانگر این است که بازدهی بازار سهام از بقیه بازارها بیشتر است، اما ریسک این نوع دارایی نیز بیشتر از بقیه دارایی ها است. یعنی مسکن رابطه جانشینی با سهام در سبد دارایی ها در دو دوره سرمایه گذاری دارد. طوری که در فصل رکود مسکن مردم تمایل بیشتری به سرمایه گذاری در بازار سهام دارند و در دوره افت بازار سهام، سرمایه گذاری ها به سمت مسکن تمایل پیدا می کند. از سوی دیگر با رونق گرفتن بازار مسکن انگیزه سرمایه ای بازار مسکن نیز افزایش می یابد و سرمایه ها جذب این بازار می شوند که بیانگر رابطه مثبت و معنادار متغیر نرخ ارز با سرمایه گذاری مسکونی است. معنادار نبودن قیمت سکه در الگوهای بلندمدت و کوتاه مدت، بیانگر آن است که سکه طی دهه اخیر به دلیل ثبات قیمت و سوددهی پایین، رقیب قابل توجهی برای مسکن نبوده و افزایش یا کاهش آن تأثیر چشمگیری بر سرمایه گذاری مسکن نداشته است. سپرده های بلند مدت بانکی نیز به دلیل نرخ تقریباً ثابت خود نتوانسته اند نقش معناداری را به عنوان رقیب مسکن در نوسان های سرمایه گذاری مسکن داشته باشند. ضریب نرخ ارز نیز در تمامی الگوهای برآوردشده، معنادار و دارای علامت مثبت بوده است اگرچه در کوتاه مدت ممکن است به دلیل وجود انگیزه های سفته بازی، این نتیجه قابل دفاع باشد، اما در بلندمدت براساس نظریه سبد دارایی و در نظر گرفتن رابطه جانشینی مسکن و ارز، توجیه اقتصادی این رابطه مشکل است. 

توزیع نامناسب کاربری های خدماتی یکی از چالش های مهم در برنامه ریزی شهری است. شهر بندر دیر از این قاعده مستثنی نیست. هدف از پژوهش حاضر سنجش عدالت اجتماعی در ساختار فضایی شهر بندر دیر با تأکید بر کاربری های خدماتی است. در گام اول روش پژوهش، موقعیت نقطه ای نُه گروه از کاربری های خدماتی بر اساس نقشه های وضع موجود شهرداری لایه بندی شد. سپس، هر یک از کاربری های نه گانه خدماتی با استفاده از روش دلفی و پرسشنامه متخصصان، وزن دهی و در نهایت، پراکنش فضایی هر یک از کاربری های خدماتی با استفاده از توانمندی های سامانه اطلاعات جغرافیایی (Euclidean Distance و Weighted Overlay) تحلیل شد. منتشر نشدن چنین مطالعه ای در بندر دیر خود دلیلی بر نوآوری پژوهش حاضر است. به عبارت دیگر، این نوع مطالعات برای اولین بار در سطح شهر بندر دیر انجام شده است. نتایج پژوهش بیانگر این است که پراکنش فضایی کاربری اداری-انتظامی در وضعیت مناسب قرار دارد و به تبع آن کاربری های فضای سبز شهری، فرهنگی و درمانی پراکنش ضعیف دارند. یافته های کلی پژوهش نشان داد که پراکنش خدمات در 9/58 درصد از مساحت شهر بندر دیر در سطح خوب و بسیار خوب قرار دارد. از سوی دیگر، سطح پراکنش خدمات عمومی در 09/41 درصد از مساحت کل شهر متوسط رو به پایین است. بررسی نقشه های پژوهش نشان داد که پراکنشی ضعیف و بسیار ضعیف در پهنه های نوساز شهر اتفاق افتاده است. به عبارتی، با حرکت از پهنه مرکزی شهر به سمت حاشیه شهر، پراکنش خدمات، سطحی ضعیف و بسیار ضعیف پیدا می کند.

از بنیادى ترین اصول برنامه ریزى و مدیریت شهرى، توجه به تغییر و تحولات جمعیتى و شناخت کافى از ساختار جمعیتی آن است. با توجه به اینکه تأثیر تحولات تاریخی و عوامل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بر تعادل ساختار جمعیتى در همه نقاط شهر به یک اندازه نیست، شهر با تغییرات فضایى در ساختار جمعیتى نواحى شهرى روبه رو خواهد شد. این موضوع منجربه شکل گیرى نیازهاى متفاوت در بین نواحى شهرى و تغییر کاربری اراضی شهری شده است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی نقش ساختارهای جمعیتی بر تغییرات کاربری اراضی شهری در کلان شهر اهواز است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی، از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی و از حیث روش، ترکیبی از روش های کتابخانه ای و پیمایشی و مبتنی بر رویکرد آینده پژوهی است. قلمرو پژوهش شهر اهواز بوده است. جامعه آماری این پژوهش 40 نفر از کارشناسان جمعیتی و کاربری اراضی شهری است. درجهت تجزیه وتحلیل داده ها از روش دلفی، ماتریس اثرات متقاطع (میک مک) استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد از میان 39 عامل اصلی تأثیرگذار بر نقش ساختارهای جمعیتی بر تغییرات کاربری اراضی شهری، 14 متغیر به عنوان کلیدی و تأثیرگذار شناخته شده اند که این متغیرها بیشترین تأثیرگذاری و کمترین تأثیرپذیری را بر آینده توسعه نقش ساختارهای جمعیتی و تغییرات کاربری اراضی شهری شهر اهواز دارند. همچنین نتایج نشان داد از لحاظ تأثیرگذاری مستقیم متغیرهایی مانند مهاجرت با امتیاز 71، رفاه اجتماعی و تراکم جمعیت با کسب امتیاز 63 و 61 و متغیرهای که تأثیری غیرمستقیم بر ساختار جمعیت و تغییر کاربری ارضی شهری دارند، عبارت اند از مهاجرت، تراکم جمعیت و رفاه اجتماعی به ترتیب در جایگاه های اول تا سوم واقع شده اند.

شهراهواز در دهه های گذشته با توجه به در مرکزیت قرار گرفتن استان، مها جرت های بی رویه روستا- شهری، نرخ بالای رشد جمعیت، عدم سیاستگذاری های صحیح و متناسب با استاندارهای شهرسازی و عدم رعایت سرانه ها و تراکم های شهری تغییرات زیادی را در کاربری های اراضی خود تجربه نموده است، بطوری که فضای مسکونی نسبت به سایر کاربری ها تغییرات زیادی داشته است. این امر باعث گردیده است تا زمین های کشاورزی مرغوب زیادی از شهر اهواز زیر ساختمان سازی های غیراصولی شهری قرار گیرد.به همین منظور، هدف پژوهش حاضر ارزیابی مؤلفه های مؤثر بر تغییر کاربری مسکونی شهری(نمونه موردی: کلان شهر اهواز) است. روش انجام پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده که اطلاعات آن از طریق مطالعات کتابخانه ای و از طریق تکمیل پرسشنامه جمع آوری گردیده است و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون T و از رویکرد آماری مدلسازی معادله های ساختاری (SEM)  استفاده شد. نتایج نشان داد که الگوی مفهومی پژوهش از برازش مطلوب برخوردار است. از طرف دیگر، نتایج نشان داد که بین مولفه های پژوهش حاضر با تغییرات کاربری مسکونی شهری رابطه ی مثبت و معناداری وجود دارد؛ و همچنین نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که بالاترین میانگین و در نتیجه بیشترین تاثیر بر تغییر کاربری مسکونی به ترتیب مربوط به عامل محیطی (با میانگین 01/4)، عامل اقتصادی (96/3)، عامل اجتماعی (86/3) و عامل فرهنگی (52/3) بود. مطابق نتایج بیشترین تاثیر مربوط به عامل محیطی و کمترین تاثیر مربوط به عامل فرهنگی بود. بنابراین جهت انجام اقدامات لازم نیازمند توجه جدی مدیران و برنامه ریزان شهری و منطقه ای است.  

مقدمه: عوامل گوناگون و طیف وسیعی از متغیرها، از جمله: ساختار عرضه و تقاضا، بازار پول و سرمایه، ارز و طلا، درآمد نفتی، قیمت حامل های انرژی، درآمد خانوار، عوامل جمعیتی، نقدینگی و تورم، تسهیلات خرید مسکن، بازار نهاده های تولید مسکن، سیاست های دولتی، قوانین شهرسازی و ... تأثیرات انکارناپذیری بر سرمایه گذاری در بازار مسکن برجا می گذارند.هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر الگوی گردش سرمایه گذاری مسکونی در شهر اهواز انجام شده است.روش شناسی تحقیق: مطالعه حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت تحقیق جزو تحقیقات توصیفی- تحلیلی و اکتشافی به شمار می آید و به روش پیمایشی و میدانی و مصاحبه انجام شده است. به منظور تحلیل داده ها، از مدل های تحلیل عاملی اکتشافی و معادلات ساختاری استفاده شد.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر کلانشهر اهواز می باشند.یافته ها: بر اساس نتایج تحلیل عاملی اکتشافی 4 عامل اقتصادی با مقدار ویژه 078/11، عامل کالبدی - زیرساختی با مقدار ویژه 352/6، عامل مدیریتی - نهادی با مقدار ویژه 17/5 و در نهایت عامل اجتماعی- جمعیتی با مقدار ویژه 19/4 به عنوان عوامل مؤثر در تدوین الگوی سرمایه گذاری مسکن شناسایی شدند. این عوامل با متغیرهای تبیین کننده خود بصورت مثبت و منفی بر روند سرمایه گذاری مسکن در کلانشهر اهواز تأثیر زیادی گذاشته اند. عامل اول به ترتیب با 19/38 درصد و مقدار ویژه 078/11 و عامل چهارم 239/15 درصد از کل تغییرات 33 گویه ها را تبیین کرده است. نتایج: بازار مسکن تحت تأثیر فاکتورها و عناصر اقتصادی، سیاسی، کالبدی و اجتماعی می باشد، بدین معنی که رویکرد اقتصاد سیاسی فضا، فضا را تحت الشعاع نظام سرمایه داری می داند که برای بقای خود، ناچار به توسعه نامتوازن می باشد. نتایج حاصل از این مطالعه، به درک کلی از سرمایه گذاری و مسکن در کلانشهر اهواز به عنوان مرکز استان استراتژیک خوزستان کمک کرده و تجزیه و تحلیل مفیدی از نمونه سرمایه گذاری های انجام شده در این کلانشهر ارائه می دهد.

موضوع زمین و چگونگی استفاده از آن همواره موضوع و بستر اصلی برنامه ریزی شهری بوده و در حقیقت سرنوشت نهایی طرح توسعه شهری را چگونگی مداخله و نظارت بر نحوه استفاده از زمین رقم می زند و همواره یکی از مسائل اجتماعی اقتصادی و کالبدی در شهرنشینی معاصر را این مقوله تشکیل داده است. برنامه ریزی آمایشی نوعی برنامه ریزی فضایی است، این برنامه ریزی شامل سطوح برنامه ریزی شهری، ناحیه ای، ملی و بین المللی است. کاربری زمین به عنوان یکی از مؤلفه های مفهومی آمایش سرزمین نیزبه نوع استفاده از زمین تعریف می شود. هدف تحقیق حاضر بررسی نحوه توزیع کاربری های اداری-دولتی شهر اهواز با رویکرد آمایش شهری است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و بررسی های میدانی در سطح شهر اهواز می باشد. در مرحله تحلیل با استفاده از نرم افزار Arc GIS و Geo DA اقدام به تحلیل فضایی و بررسی نحوه پراکندگی جمعیت و کاربری های اداری _دولتی در شهر اهواز شده است. نتایج تحقیق حاکی نشان داده است که کاربری های اداری- دولتی موجود شهر اهواز دارای پراکنش عادلانه ای در بین نواحی شهری نیست و به غیراز ناحیه 2 شهری، بقیه نواحی دارای سهم ناچیزی از این نوع کاربری هاست. بنابراین انتظار می رود مدیران شهری بیش ازپیش متوجه اهمیت توزیع متوازن این کاربری ها باشند تا با اقدامات و برنامه ریزی های آتی خود، توزیع و تخصیص متوازن کاربری اداری – دولتی به هر یک از نواحی با حفظ انسجام عملی این کاربری و در راستای برخورداری عادلانه نواحی شهری از کاربری مذکور گام برداشته و زمینه ساز پایداری محیط شوند.

امروزه بافت های شهری به منظور دستیابی به توسعه به تلفیقی از نگاه هنرمندانه و نگاه اقتصادی نیازمند هستند. توجه به تفاوت شهری های مختلف و در نتیجه قابلیت ها، استعدادها و محدودیت های مختلف آنها، برنامه ریزان شهری را به شناخت دقیق ویژگی های فرهنگی-اقتصادی منطقه و در نتیجه تصمیم گیری با کمک شهروندان سوق می دهد. بنابراین امروزه رویکرد توسعه خلاق که استعدادهای محلی را با شیوه های نوآورانه تقویت و شکوفا می کند، توجه زیادی را در سطوح مختلف تصمیم گیری به خود جلب کرده است.هدف تحقیق حاضر، شناخت نقش گردشگری بر بهبود ظرفیت های توسعه خلاق بافت های شهری می باشد. از نظر نوع تحقیق کاربردی و از نظر ماهیت و روش؛ توصیفی- تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای-میدانی و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات هم به صورت آمار توصیفی و استنباطی و هم از تکنیک مدل سازی ساختاری تفسیری استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر سرپرست خانوارهای شهری شوش می باشد. نتایج تحقیق نشان دهنده تاثیرگذاری مثبت گردشگری پایدار بر روی توسعه خلاق شهری و نقش آن در بهبود شرایط و کیفیت زندگی ساکنان محلی می باشد. با توجه به مدل سازی انجام شده در یافته های تحقیق می توان به این امر دست یافت که سهم پایداری اقتصادی و پایداری کالبدی(توسعه زیرساخت و وجود امکانات) به عنوان ابعاد گردشگری پایدار شهری بالاتر از دو شاخص دیگر(پایداری اجتماعی و زیست محیطی)است و به عنوان ساختاری که قوی ترین ارتباط را در بهبود و ایجاد شرایط مناسب بروز زمینه های خلاق مناطق مورد مطالعه دارند.

مسکن از نیازهای اولیه و اساسی هر انسان به شمار می آید. در کشورهای مختلف، دولت ها اقدامات و برنامه ریزی های جامعی در زمینه تأمین مسکن اقشار مختلف به ویژه طبقات کم درآمد انجام داده اند. طی چند سال اخیر، به منظور پاسخگویی به انتظارات قانونی و عرفی در زمینه مسکن برای اقشار کم درآمد، دولت سیاست احداث مسکن مهر را در پیش گرفته است.دراجرای این سیاست به خصوص از بعد محیطی مباحث دامنه داری در جریان است. از این رو هدف این پژوهش ارزیابی مکان یابی مسکن مهر با تأکید بر بعد محیطی در شهر ایذه می باشد. پژوهش حاضر از نظر روش، توصیفی- تحلیلی و دارای ماهیت توسعه ای- کاربردی است. داده های موردنیاز با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی گردآوری گردید. تعداد 8 معیار در قالب معیارهای فاصله از شیب زمین، کاربری اراضی ، فاصله از شکل زمین، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه؛ فرسایش خاک، ژئوموفولوژی مؤثر در تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک AHPFUZZY بر پایه نظرسنجی از کارشناسان و تعیین وزن معیارها در بازه (0-1) در محیط ArcGIS، با استفاده FUZZY OVERLAY  و عملگر GAMMA بهره گرفته شده است. نتایج حاکی از آن است از لحاظ محیطی مکانیابی مسکن مهر شهر ایذه در وضعیت متوسطی قرار گرفته است. همچنین مکانیابی مسکن مهر ایذه می توانست در جای بهتری نسبت به جای کنونی از نظر شاخص های محیطی باشد.

مقدمه : نیاز به طرح و بررسی مسائل شهری به صورت سیستماتیک و در پیوند با حوزه های اجتماعی-اقتصادی، یکی از وظایف اصلی برنامه ریزی شهری به شمار می آید. یکی از حوزه هایی که به شدت نیازمند این گونه از تحلیل است، حوزه ناکارآمدی و زوال شهری است، که عمدتا به صورت بافت های ناکارآمد و منزوی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. عدم توجه به چنین کارکردهایی، طرح های توسعه شهری را به سمت ناکارآمد متمایل می نماید. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل و نتایج زوال شهری در ایران، نیز شناسایی روندهای پیش روی زوال شهری بوده است. داده و روش : جهت انجام پژوهش حاضر از روش کمی استفاده شده است. نمونه آماری مورد استفاده 10 کارشناس حوزه مطالعات شهری بوده است. دو مدل MicMac  وScenarioWizard  مورد استفاده قرار گرفته است. مدل نخست جهت شناسایی عوامل تأثیرگذار و تاثیرپذیر و مدل دوم جهت پیش بینی روندهای پیش روی شاخصه های تبیین کننده زوال شهری در ایران مورد استفاده قرار گرفته است. یافته ها : 45 شاخص مرتبط با زوال شهری مورد مقایسه قرار گرفت. تأثیرگذارترین و تأثیرپذیرترین موارد شناسایی گردید. در نهایت مشخص گردید که فساد مالی گسترده، توزیع رانتی درآمدهای نفتی (یارانه ای)، مدیریت غیریکپارچه شهری، توزیع رانتی مشاغل و پست های حکومتی، نفوذ نهادهای دولتی-حکومتی در ایجاد و پیوستن نواحی جدید به شهرها تأثیرگذارترین عوامل زوال شهری بوده اند. در ادامه مشخص گردید، 8 سناریو به سرعت بیشتر رو به زوال پیش می روند و 14 سناریو با سرعت کنونی رو به زوال خواهند بود. نتیجه گیری : توجه به نتایج به دست آمده در این پژوهش، برای تصمیم سازان برنامه ریزی کلان و برنامه ریزی شهری در سطوح ملی و منطقه ای کارآمد خواهد بود.

امروزه کلان شهرها مهم ترین واحدهای فضایی فعالیت های اقتصادی- اجتماعی از یکسو و مظهر بلافصل این مناسبات می باشند که در پیوندهای فضایی نوینی، قلمروهای پیوسته و گسسته گسترده ای به وجود آورده و به محورهای گردش توسعه به دور خود بدل شده اند. در این راستا پژوهش حاضر به بررسی الگوی سرمایه گذاری مسکن در شهر اهواز از دیدگاه اقتصاد سیاسی فضا می پردازد. مطالعه حاضر ازنظر هدف کاربردی، و ازنظر شیوه اجرا توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش جهت بررسی وضعیت سرمایه گذاری مسکن در شهر اهواز از داده های مکانی و فضایی، داده ها و گزارش های طرح های توسعه شهری اهواز استفاده می شود تا از این طریق الگوی موجود سرمایه گذاری مسکن در شهر اهواز مشخص گردد. برای تحلیل داده ها از روش رگرسیون وزنی جغرافیایی، مدل موران و لکه های داغ در محیط نرم افزار ARC GIS استفاده شده و درنهایت به منظور نمایش تغییرات سرمایه گذاری مسکن از مدل Change Detection استفاده شد. نتایج حاصل بیانگر وجود افتراق مکانی و فضایی گسترده در بین محلات شهری اهواز و الگوی موجود ساخت وساز مسکن و سرمایه گذاری آن متناسب با رشد و توسعه شهر اهواز چه در مقیاس فضایی و چه در مقیاس جمعیتی نبوده و نظام سیاسی و مدیریت شهری حاکم بر شهر اهواز درواقع نتوانسته به تقاضای گروه های مختلف جامعه متناسب با توان مالی آن ها پاسخ دهد. الگوی سرمایه گذاری مسکن در کلان شهر اهواز از روند بسیار نامتعادلی پیروی کرده و در بحث سیاست گذاری مسکن، گروه های بیشتری از نظام رسمی برنامه ریزی خارج شده و در شکل گیری این پدیده علاوه بر عوامل کلان اقتصادی، عوامل کالبدی، زیرساختی، زیست محیطی و اجتماعی باعث شکاف در برخورداری از اساسی ترین حق به شهر گروه های متفاوت جامعه در ارتباط با نیاز سکونتی شده اند. بازتاب کالبدی آن به صورت گسترش بافت های حاشیه نشین، اراضی قهوه ای و بافت فرسوده در سطح محلات شهری اهواز می باشد.

گسترش گردشگری در جهان مستلزم شرایط و امکانات ویژه ای آب وهوا، آثار باستانی، جاذبه های طبیعی، آداب و سنن، زیرساخت ها، امکانات و تجهیزات است. هدف این پژوهش تحلیل نقش خدمات و زیرساخت های گردشگری بر وفاداری گردشگران از مقاصد گردشگری در شهر یاسوج می باشد که بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی – تحلیلی است. داده های موردنیاز از شیوه کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) گردآوری شده و جامعه آماری گردشگرانی است که بهار و تابستان سال 1398 از یاسوج دیدن کردند که شامل 250 نفر می باشند. جهت تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه آزمون t، رگرسیون خطی و سیستم استنتاج فازی (در نرم افزار MATLAB) استفاده شد. نتایج حاصل شده از آزمون t نشان داد که گردشگران از خدمات و زیرساخت های گردشگری، محیط اجتماعی و محیط زیست رضایت کمتر از حد متوسط دارند؛ اما جاذبه های تاریخی و فرهنگی، جاذبه های طبیعی و جاذبه های محلی رضایتمندی بیش ازحد متوسط 3، اظهار کرده اند. درنهایت برای تکمیل نتایج به دست آمده، از سیستم استنتاج فازی که نتایج کلی این سیستم نشان داد اگر وضعیت زیرساخت ها و خدمات 18/2 و وضعیت محیط اجتماعی و زیست محیطی 19/2 و وضعیت و میزان جاذبه های تاریخی، طبیعی و محلی 43/3 باشد، آنگاه میزان وفاداری گردشگران به مقاصد گردشگری شهر یاسوج (خروجی)؛ 315/0 خواهد بود.

مبسوط: پیشینه و هدف: با توجه به اهمیت کلیدی عامل  مکان، در تفسیر پدیده های مختلف، بحث داده کاوی مکانی مطرح است.  در حوزه توزیع فضایی و پراکندگی جغرافیایی بروز بیماری تب مالت، برخی از مهم ترین پژوهش های انجام شده عبارت اند از: عباسی و همکاران (1399) در مطالعه ای به کاوش قوانین وابستگی وقوع تب مالت در انسان با استفاده از داده کاوی ویژگی های مکانی پرداختند. نتایج پژوهش نشان می دهد که عوامل دما و ارتفاع دارای تأثیرات بیشتری در قوانین کشف شده بوده اند، به گونه ای که مناطق دارای دمای زیادتر و ارتفاع پایین تر نسبت به دیگر مناطق، شامل افراد بیمار بیشتری بوده اند. آزاد خانی و همکاران (2018) در تحقیقی به تحلیل فضایی و زمانی بروز بروسلوز در ایران از سال 1390 تا 1394 با استفاده از GIS پرداختند، نتایج این تحقیق بیانگر این است که میزان بروز بیماری از یک روند خطی پیروی نمی کند (p <0.001) بیشترین و کمترین میزان بروز بیماری در اواسط تابستان و همچنین زمستان بوده است. رِن و همکاران (2013) خوشه های مکانی و زمانی بروز بیماری بروسلوز برای کشور اِکوادور موردبررسی قرارگرفته داده اند. در این تحقیق خوشه های معنادار مکانی- زمانی در ارتفاعات شمال و جنوب و بخش های آمازونی اِکوادور یافت شد. عبدالله یو و همکاران (2012) در مطالعه ای به تجزیه وتحلیل توزیع زمانی و مکانی تب مالت انسانی در آذربایجان طی سال های 1995 تا 2009 با استفاده از آمار فضایی و زمانی - مکانی پرداختند. هدف از تحقیق حاضر بررسی خود همبستگی و الگوی مکانی بیماری، شناسایی مناطق پُرخطر و خوشه های بیماری و بررسی تغییرات الگوی مکانی بیماری در گذر زمان می باشد. مواد و روش ها: در این پژوهش با تحلیل های فضایی و داده کاوی مکانی، به تحلیل پراکندگی جغرافیایی ارتباط بین شیوع بیماری تب مالت در انسان با پارامترهای محیطی مانند دما، رطوبت، فشار، بارش در روستاها و شهرهای استان ایلام  پرداخته شده است. جامعه آماری این تحقیق افراد مبتلا به تب مالت طی سال های (1400 - 1394) در استان ایلام است.  داده های مکانی از شرایط محیطی (دما، رطوبت، بارندگی و فشار) در منطقه مورد مطالعه از سازمان هواشناسی استان ایلام اخذ گردید. یافته ها و بحث: در مناطق شهری استان، بیشترین میزان تراکم مبتلایان به بیماری تب مالت در شهرستان ایلام و کمترین آن در شهرستان ملکشاهی وجود دارد. در نواحی روستایی بیشترین میزان تراکم مبتلایان به بیماری تب مالت در نواحی شمال غربی استان، شهرستان شیروانچرداول و کمترین آن هم نیز در شهرستان ملکشاهی اتفاق افتاده است. در این مطالعه موارد بروز بروسلوز (تب مالت) برای دوره شش ساله تعداد 735 بیمار ثبت شده است. در این بین، موارد بیماری در روستا نسبت به شهر در همه سال ها به طور چشمگیری بیشتر بوده است. کمترین موارد بیماری در سال 1395 و بیشترین موارد بروز بیماری در سال 1399 مشاهده شده است که از این میزان بیشترین فراوانی متعلق به مردان با (3/56) و کمترین میزان متعلق به زنان با (7/43) می باشد. بیشترین میزان تراکم بیماری ها که به صورت لکه داغ نشان داده شده در بخش های شمالی و غربی استان است. هرچند در بعضی از شهرستان های جنوبی استان میزان تراکم بیماری های موردمطالعه بالابود ولی در نقشه نهایی به صورت لکه داغ نشان داده نشد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که توزیع فضایی بیماری  طی دوره ی آماری مورد مطالعه در شاخص آماره ی موران نشان دهنده ی خوشه ای بودن توزیع جغرافیایی بیماری تب مالت در نواحی استان است. همچنین تحلیل و پراکندگی فضایی لکه های داغ در خصوص تعداد مبتلایان به این نوع بیماری نشان داد که شهرستان های شمالی استان به عنوان مناطق با جمعیت روستایی و شهری بالا، در خوشه های داغ و شهرستان های غربی به عنوان مناطق با جمعیت روستایی و شهری کمتر، در خوشه های سرد قرار دارند. یافته های به دست آمده نشان دهنده وجود ارتباط بین بروز بیماری تب مالت با دما، بارش و...، شغل بیمار، سابقه تماس با دام و نوع مکان (شهری- روستایی بودن) است.

مقدمه : احساس جدایی مادی و معنوی فرد از فضای یک شهر، بیگانگی او را از فضای شهری رقم می زند. احساس بیگانگی در فضای شهری می تواند، معلول دلبستگی مکانی، سرزندگی شهری و حتی امنیت و زیست پذیری شهر باشد. داده و روش : در این پژوهش کمی، ساختار علی احساس بیگانگی در فضای شهری و تفاوت این احساس در جنسیت زن و مرد، به کمک نمونه 480 نفری  که از شهر اهواز گردآوری شد بررسی گردید. از مدل یابی معادلات ساختاری و مدل یابی تفاوت های گروهی برای تحلیل داده ها بهره گرفته شده است. یافته ها: نشان دهنده آن است که سرزندگی شهری، امنیت و زیست پذیر شهری مهم ترین عواملی هستند که هم به طور مستقیم و هم غیر مستقیم بر احساس بیگانگی در فضای شهری تأثیر می گذارند، البته این علیت را دلبستگی مکانی تعدیل کرده است. مدل ساختاری علی احساس بیگانگی در فضای شهری بین زنان و مردان متفاوت عمل می کند. نتیجه گیری : تأثیرپذیری احساس بیگانگی زنان در فضای شهری از هرسه عامل زیست پذیری، امنیت و سرزندگی شهر بیشتر از مردان می باشد. ساختار فیزییولوژیک زنان، احساسات و توانایی آنان، سیاستگذاری های مردانه شهر، عدم تناسب فضاهای شهری با جنسیت زنان، فضاهای رها شده و اضطراب آور در شدید تر شدن این ارتباط نقش مهمی ایفا کرده است. همچنین از دیدگاه شهروندان اهوازی فضاهایی که بیشترین احساس بیگانگی را القاء می کنند در محدوده های مرکز، غرب و جنوب غربی و کمترین در محدوده شمال شهر اهواز یعنی محلاتی است که کمترین خدمات شهرداری در آن ها وجود دارد می باشند. به همین خاطر توجه بیشتر طراحان شهری به فضاها، عملکرد فضا، توانایی و محدودیت افراد، و از همه مهم تر جنسیت آن ها می تواند موجب کاهش احساس بیگانگی شهروندان در فضای شهری شود.

هدف این پژوهش، سنجش و ارزیابی زیست پذیری شهری با رویکرد شاخص های محیط زیستی بر پایه تکنیک های MCDM در سه محله از کلان شهر اهواز می باشد. این پژوهش از نظر روش و ماهیت توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف در زمره پژوهش های کاربردی قرار دارد. همچنین جمع آوری داده ها و اطلاعات موردنیاز پژوهش به دو روش اسنادی و پیمایشی صورت گرفته است. سپس داده های به دست آمده در مرحله اول از طریق نرم افزار SPSS مورد ارزیابی قرار گرفت، پایایی ابزار پژوهش از طریق آلفای کرونباخ آزمون گردید ضریب 882/0 نشان دهنده سطح بالایی پایایی پرسشنامه می باشد و با استفاده از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA) و آزمون شفه و توکی وضعیت زیست پذیری شهری با استفاده از زیر شاخص های  محیط زیستی موردسنجش قرار گرفت و در مرحله بعد در محیط برنامه EXCEL وارد گردیده و با بهره گیری از مدل های تصمیم گیری چندمعیاره ویکور، الکتر، SAW و مدل ادغامی کپلند، سه ناحیه مورد بررسی از لحاظ زیست پذیری شهری با تأکید بر شاخص های  محیط زیستی، رتبه بندی و اولویت بندی گردیدند. نتایج نهایی پژوهش نشان داد که براساس مدل ادغامی کپلند (POSET)، محله کیانپارس بیش ترین میزان و اولویت را از حیث شاخص  محیط زیستی مؤثر در زیست پذیری شهری را به خود اختصاص داده و پس از آن به ترتیب محلات گلستان و سپیدار در اولویت های بعدی قرار گرفتند. همچنین تلفیق زیرشاخص های محلات با هم دیگر و ضریب تناسب به دست آمده محلات سه گانه در مدل ادغامی کپلند نشان داد که محله کیانپارس از لحاظ زیست پذیری شهری با رویکرد شاخص  محیط زیستی در شرایط مناسب، محله گلستان در شرایط تا حدودی مناسب و محله سپیدار در وضعیت نامناسب قرار دارند.

یکی از معضلات جدی که بسیاری از شهرهای ایران با آن روبه رو هستند، فرسودگی بافت های شهری است. فرسودگی معرف وجود شرایطی است که زندگی انسان را در ابعاد مختلف تهدید می کند. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی و ارزیابی تاب آوری مؤلفه های کالبدی بافت فرسوده ی شهری در شهر مسجدسلیمان است. این پژوهش به عنوان یک مطالعه نظری کاربردی بر مبنای شیوه ی توصیفی – تحلیلی انجام شد. شیوه جمع آوری اطلاعات تلفیق دو روش کتابخانه ای و میدانی می باشد. در این مطالعه، از منابع علمی معتبر داخلی و خارجی و گفت وگو با افراد متخصص بهره گرفته شد. به علاوه، با استفاده از یک پرسشنامه محقق ساخته و بهره گیری از روش وزن دهی سلسله مراتبی فازی (FAHP) و استفاده از تکنیک میانگین هندسی باکلی، اوزان نسبی معیارها محاسبه گردید. براساس نتایج به دست آمده، اغلب متغیر های مؤثر بر تاب آوری کالبدی مانند: اسکلت ساختمان، جنس مصالح، تعداد طبقات، قدمت ساختمان، کیفیت ابنیه، تعداد واحد و عرض معابردر بافت فرسوده شهر مسجدسلیمان غیر تاب آور و یا با تاب آوری کم هستند و بر اساس شاخص های 7 گانه مورد مطالعه، محدوده مورد مطالعه در شهر مسجدسلیمان در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. در واقع می توان گفت که بیش از نیمی از بافت فرسوده در شهر مسجدسلیمان (80.2 درصد)، دارای تاب آوری نامطلوبی است. ترتیب تأثیر مؤلفه های تاب آوری کالبدی در بافت فرسوده شهر مسجدسلیمان، بر اساس اوزان آن ها، به ترتیب از کم به زیاد عبارت است از: تعداد واحد، تعداد طبقات، عرض معابر، قدمت ساختمان، کیفیت ابنیه، اسکلت ساختمان و جنس مصالح.