بررسی و ارزیابی وضعیت زیست پذیری محلات بافت فرسوده شهر بهبهان با رویکرد آینده پژوهی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مقدمه: امروزه، با شهری شدن جمعیت جهان و جهانی شدن شهرها، شهرسازی و شهروندی به مهم ترین مسائل مؤثر بر ابعاد کمی و کیفی زندگی انسان تبدیل شده است و شهروندان استانداردهای بالاتری از محیط شهری که در آن زندگی می کنند را انتظار دارند. از این رو، توجه به تئوری های جدید شهرسازی که هر یک با هدف حل مشکلات شهری، بهبود کیفیت زندگی در شهرها، ارتقای کیفیت محیط شهر، مدیریت شهری هستند الزامی است و بیشتر به سوی مطلوب تر شدن توسعه شهری رهنمون می سازند. در بین تئوری های نوین شهرسازی مطرح شده، شهر زیست پذیر ضمن طرح مسئله ای آشکار، به عنوان راهنمایی برای داشتن محیطی مطلوب و پایدار شهری به حساب می آید [2]. یکی از جنبه های حائز اهمیت در شهرها که هم علت و هم معلول بسیاری از معضلات شهری است، بافت های فرسوده شهری است. ماهیت بافت فرسوده، هرگونه بی توجهی به آن را از جهات مختلف بی اعتبار می کند، زیرا از لحاظ فرهنگی، خاستگاه شهر امروزی و یادگاری از فرهنگ و تاریخ پیشین است و از لحاظ اجتماعی در صورت متروک شدن و کاربری های نامتناسب، بخشی از جامعه و ضامن زندگی انسان ها است و از لحاظ کالبدی با وجود همه فرسودگی هنوز ارزش معماری و شهرسازی بی نظیری دارد [4]. شایان توجه اینکه مطالعات آکادمیک طی پنج سال اخیر در زمینه زیست پذیری در کشور ما، بیشتر بر نواحی روستایی و شهرهای بزرگ متمرکز بوده است و نواحی بافت های فرسوده، کمتر مد نظر قرار گرفته اند. این در حالی است که امروزه چنین بافت هایی، ریشه بسیاری از فشارها و تضادها بر سر راه توسعه هستند؛ به طوری که سازگاری چندانی با شرایط اقتصادی اجتماعی عصر حاضر ندارند و نداشتن دسترسی مناسب به معیارهای زندگی امروزی، نبود سرزندگی و نیز زیست ناپذیری، از مشکلات اساسی و عمده آن ها است [11]. شهرستان بهبهان به مرکزیت شهر بهبهان، از قدیمی ترین شهرهای استان خوزستان است که در فاصله 205 کیلومتری شهرستان اهواز قرار گرفته است. این شهر به دلیل مواجه شدن با روند نوگرایی سریع، دچار ناکارآمدی و فرسودگی بافت های خود شده است و از آنجا که بافت های فرسوده شهر بهبهان در مرکز شهر قرار دارند، از مسائلی نظیر مشکلات کالبدی و فضایی، نارسایی های شبکه دسترسی و خدمات رسانی، سرانه کم کاربری ها و نبود خدمات و تأسیسات لازم و مناسب شهروندان رنج می برد. خانه های فرسوده این محلات پارکینگ ندارند و از طرفی هم امکان تردد خودرو در معابر کم عرض و کوچه های پلکانی این محلات وجود ندارد؛ در نتیجه پیدا کردن جای پارک در خیابان های این محلات به کاری دشوار و زمان بر تبدیل شده و معمولاً به دلیل دسترسی نامناسب برای خودروهای امدادی، زمینه ساز اتفاقات ناگوار برای ساکنان شده است. بنابراین زیست پذیر کردن این بافت های فرسوده شهری، ضرورت و اهمیت دوچندانی دارد و با این کار ویژگی های وضعیت اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی یک ناحیه آشکار می شود و همچنین می تواند به عنوان ابزاری قدرتمند برای نظارت بر برنامه ریزی توسعه شهری و طراحی سیاست های آینده برای این نواحی به کار رود. مواد و روش هاروش پژوهش حاضر با توجه به مسئله پژوهش، از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، از نوع توصیفی تحلیلی است. در این پژوهش به منظور فراهم ساختن مبانی تئوری و به دست آوردن اطلاعات مورد نیاز در زمینه شناخت شاخص های زیست پذیری در بافت های فرسوده از روش جمع آوری اطلاعات اسنادی و کتابخانه ای استفاده شد و ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه و پرسشنامه است. جامعه آماری تحقیق را مدیران شهری و خبرگان دانشگاهی صاحب نظر در حوزه برنامه ریزی شهری تشکیل می دهند. معیارهای انتخاب مدیران و خبرگان، تسلط نظری، تجربه عملی، تمایل و توانایی مشارکت در پژوهش و دسترسی است. در این پژوهش از روش نمونه گیری قضاوتی استفاده شد و روایی صوری پرسش نامه نیز مورد تأیید خبرگان قرار گرفت. در این مرحله با نظرخواهی از مدیران شهری و نخبگان دانشگاهی، 35 مورد از شاخص های مؤثر بر زیست پذیری بافت فرسوده شهر بهبهان شناسایی شد. سپس روابط درونی بین آن ها با استفاده از مدل تحلیل ساختاری تفسیری MICMAC بررسی شد و نوع متغیرها با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری بر سایر متغیرها مشخص شد . در آخر، مشکلات موجود بافت فرسوده شهر بهبهان براساس مدل SAW رتبه بندی شد.یافته هااز میان 35 نیروی پیشران، 8 پیشران تأثیرگذار بر وضعیت آینده زیست پذیری بافت های فرسوده شهر بهبهان اثر کلیدی بیشتری دارند. تمایل ساکنان به سرمایه گذاری در بافت فرسوده، میزان رضایت ساکنان از امکانات و تسهیلات بافت فرسوده، فرصت درآمدزایی در بافت فرسوده، کیفیت مطلوب سیما و منظر شهر در محدوده بافت، میزان تمایل ساکنان به سکونت در بافت فرسوده، میزان دسترسی به خدمات عمومی و زیرساخت های شهری، تمایل بخش خصوصی به سرمایه گذاری در بافت فرسوده و دسترسی عمومی به فضای سبز جزء پیشران های تأثیرگذار و کلیدی برای زیست پذیری این بافت ها دارند. این نیروها از نظر عملکرد سیستمی نقش تأثیرگذاری بالا و تأثیرپذیری اندک را در محیط سیستم با هدف ارتقای کیفیت محیط زیست شهری ایفا می کنند و در نتیجه، مؤثرترین و کلیدی ترین پیشران ها محسوب می شوند.بررسی و رتبه بندی دلایل فرسودگی موجود بافت فرسوده شهر بهبهان (از حادترین مشکل به پایین) طبق مدل SAW مطابق جدول 8 به صورت زیر است:1- کمبود و ناکارآمدی خدمات شهری؛ 2- نبود تأسیسات زیربنایی مناسب؛ 3- نبود امکانات گذران اوقات فراغت؛ 4- عدم دسترسی های مناسب (وجود معابر ناکارآمد)؛ 5- مشکلات زیست محیطی؛ 6- کمبود سرانه مورد نیاز کاربری ها؛ 7- معضلات عملکردی؛ 8- ضعف همکاری نهادها و مدیریت نامناسب؛ 9- نبود امنیت اجتماعی.نتیجه گیریتحلیل این پیشران ها نشان می دهد تمایل ساکنان به سرمایه گذاری در بافت فرسوده، رضایت ساکنان از امکانات و تسهیلات بافت، فرصت درآمدزایی در بافت، کیفیت سیما و منظر شهر، تمایل ساکنان به سکونت در بافت فرسوده، دسترسی به خدمات عمومی و زیرساخت های شهری، تمایل بخش خصوصی به سرمایه گذاری در بافت فرسوده، و دسترسی عمومی به فضای سبز، همگی بر آینده زیست پذیری بافت های فرسوده شهر بهبهان تأثیرگذار ند. بنابراین زیرشاخص کالبدی سهم بیشتری در تأثیرگذاری بر میزان زیست پذیری بافت فرسوده شهر بهبهان دارد.Investigating and Evaluating the Livability Status of Worn-Out Neighborhoods in Behbahan City with a Future Research Approach
Introduction Today, with the urbanization of the world’s population and the globalization of cities, urban planning and citizenship have become the most important issues affecting the quantitative and qualitative dimensions of human life and citizens expect higher standards from the urban environment in which they live. Therefore, paying attention to the new theories of urban planning, each of which aims to solve urban problems, improve the quality of life in cities, improve the quality of the city environment, and urban management, and lead to more favorable urban development. Among the new theories of urban development, a livable city is considered a guide for having a desirable and sustainable urban environment, while posing an obvious problem [2]. One of the important aspects of cities, which is both the cause and the effect of many urban problems, is the worn-out urban tissues. The nature of the worn texture, any disregard for it invalidates it in various ways. Because in terms of culture, it is the origin of today’s city and a relic of the previous culture and history, and from a social point of view, in case of abandonment and disproportionate uses, it is a part of society and a guarantor of human life. Physically, despite all the wear and tear, it still has a unique architectural and urban planning value [4]. It is worth noting that the current academic studies of the last five years in the field of livability in our country have mostly focused on rural areas and big cities. And the areas of worn tissues are less considered. This is because today such structures are the root of many pressures and contradictions on the way of development; So that they are not very compatible with the economic and social conditions of today and do not have proper access to today’s living standards, lack of vitality and unlivability is one of their basic and major problems. Behbahan city, centered in Behbahan city, is one of the oldest cities in Khuzestan province which is located at a distance of 205 km from Ahvaz city. Due to facing the rapid modernization process, this city has suffered the inefficiency and exhaustion of its tissues, and since the dilapidated structures of Behbahan city are located in the center of the city, they suffer from issues such as physical and spatial problems, inadequacies of the access and service network, low users per capita, and the lack of necessary and suitable services and facilities for citizens. The dilapidated houses of these neighborhoods do not have parking spaces, and on the other hand, there is no possibility of car traffic in the narrow streets and stepped alleys of these neighborhoods. As a result, finding a parking space in the streets of these neighborhoods has become a difficult and time-consuming task, and usually due to the inappropriate access for emergency vehicles, it has become the basis for unfortunate events for residents. Therefore, making these dilapidated urban tissues livable has a double necessity and importance, and with this, the features of the economic, social, and environmental status of an area are revealed, and it can also be used as a powerful tool to monitor the program. Planning urban development and designing future policies for these areas should be used.Materials and MethodsAccording to the research problem, the current research method is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of nature and method. In this research, to provide the theoretical foundations and obtain the required information in the field of recognizing the indicators of viability in worn tissues, the method of collecting documentary and library information was used, and the tools of data collection are interviews and questionnaires. The statistical population of the research is made up of city managers and academic experts with opinions in the field of urban planning. The selection criteria of managers and experts are theoretical mastery, practical experience, desire, and ability to participate in research and access. In this research, the judgmental sampling method was used and the face validity of the questionnaire was also confirmed by experts. At this stage, 35 indicators affecting the livability of the dilapidated fabric of Behbahan City were identified by asking the opinions of city managers and academic elites. Then, the internal relationships between them are investigated using the MICMAC interpretive structural analysis model and the type of variables is determined according to the influence and effectiveness of other variables. Finally, the existing problems of the worn-out fabric of Behbahan city are ranked based on the SAW model.FindingsAmong the 35 driving forces, 8 driving forces have a key effect on the future condition of the livability of worn-out tissues of Behbahan city. The willingness of residents to invest in the worn-out fabric, the level of satisfaction of the residents with the facilities and facilities of the worn-out fabric, the opportunity to generate income in the worn-out fabric, the favorable quality of the image, and the view of the city in the area of the fabric, the extent of the residents’ willingness to live in the worn-out fabric, the level of access to public services and Urban infrastructures, the desire of the private sector to invest in worn-out fabric, and public access to green spaces are among the key drivers for the viability of these fabrics. In terms of systemic performance, these forces play the role of high impact and low impact in the system environment to improve the quality of the urban environment, and as a result, they are considered the most effective and key drivers. The investigation and ranking of the reasons for the wear and tear of the worn fabric of Behbahan city (from the most acute problem to the bottom) according to the SAW model according to Table (9) is as follows: 1- Lack and inefficiency of urban services 2- Lack of suitable infrastructure facilities 3- Lack of leisure facilities 4- Lack of proper access (inefficient roads) 5- Environmental problems 6- Lack of per capita needs of users 7- Problems Functional 8- Weak cooperation of institutions and inappropriate management 9- Lack of social security.ConclusionThe analysis of these drivers shows that residents’ willingness to invest in the worn-out fabric, residents’ satisfaction with the fabric’s facilities and facilities, the opportunity to generate income in the fabric, the quality of the city’s image and landscape, the residents’ desire to live in the worn-out fabric, access to public services and urban infrastructure, the desire The private sector investing in worn-out fabric, and public access to green space, all have an impact on the future viability of worn-out fabrics in Behbahan. Therefore, the physical sub-index has a greater contribution in affecting the livability of the worn-out tissue of Behbahan city.
تبلیغات
