صفیه دامن باغ

ﺷﻬﺮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ از منظر متخصصان مختلف در سراسر دنیا دارای ویژگی ها و ابعاد متفاوتی است و پیاده سازی شهر هوشمند مانند هر امر تاثیرگذار دیگری با چالش هایی روبرو است. شهر اهواز مانند تمام شهرهایی که در جهت توسعه حرکت می کنند، برای دستیابی به توسعه پایدار نیازمند شناسایی و حل این چالش ها در سریعترین زمان ممکن است تا با حل این معضلات؛ گام های توسعه پایدار را هرچه سریع تر و بهتر یکی پس از دیگری بردارد. هدف پژوهش حاضر، اولویت بندی موانع و چالش های پیش روی شهر هوشمند در شهر اهواز می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی – تحلیلی است.جامعه آماری پژوهش حاضر42 نفر از کارشناسان خبره و متخصص در این زمینه بوده است. برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای - میدانی(پرسشنامه) بهره گرفته شد. در این پژوهش هشت مانع(مدیریت و سازماندهی، تکنولوژی، افراد و جوامع، بافت سیاسی، محیط زیست، اقتصاد،حکمروایی، زیرساخت) مورد ارزیابی نمونه آماری قرار گرفته و داده های حاصل شده از طریق نرم افزارPROMETHEE visual مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است، تا اولویت بندی معیارهای مؤثر در شهر هوشمند شهری مشخص شود. نتایج تحقیق نشان می دهد که شاخص محیط زیست با 0.6044 ph+ بالاترین وزن و شاخص افراد و جوامع با وزن 0.2967 ph+ کمترین امتیاز اولویت بندی چالش های پیش روی شهر هوشمند را به خود اختصاص داده اند و نشان می دهد تا زمانی که مشارکت و همکاری مردم و توجه به ارتقای برنامه ریزی شهری از جانب مردم و مسئولین تقویت نشود، نمی توان به سمت شهر هوشمند پیش رفت. علاوه بر این عوامل دیگری از جمله مشکلات مدیریتی ادارات شهر، برطرف نشدن کامل موانع حقوقی و نظارتی و عدم هم سویی اهداف سازمان و پروژه ها، مقاومت در برابر تغییر و نبود همکاری مناسب سازمانی، نیازمند توجه مسئولین و برنامه ریزان شهری می باشد.

توسعه شهری مبتنی بر دانش را می توان شکل، رویکرد یا پارادایم جدیدی از توسعه شهری پایدار در عصر دانش در نظر گرفت. هدف پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل موانع تحقق توسعه شهری دانش بنیان در شهر اهواز است و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است. گردآوری داده ها و اطلاعات پژوهش در خصوص عوامل و موانع تحقق توسعه شهری دانش بنیان در شهر اهواز با استفاده از نظرسنجی از 20 نفر از کارشناسان و متخصصان شامل اساتید دانشگاه ها و مرکزهای پژوهشی و بر اساس روش دلفی صورت گرفته است. در این زمینه چهار بعد اقتصادی، نهادی-برنامه ریزی، اجتماعی- فرهنگی و زیرساختی-تکنولوژی به عنوان موانع اصلی اثرگذار بر عدم دستیابی به توسعه شهری دانش بنیان در شهر اهواز با بهره گیری از مدل سازی تفسیری-ساختاری ISM مورد تحلیل قرارگرفته است. نتایج پژوهش نشان داد که اقتصاد سیاسی متمرکز و سنتی و برخورداری از رویکردهای غیر منعطف و یکجانبه گرایانه در فرایند سیاست گذاری به عنوان تأثیرگذارترین عامل و موانع دیگر اجتماعی و فرهنگی (از جمله عدم تمایل شهروندان برای سهیم نمودن دانش و عدم تلقی دانش به عنوان یک ارزش و ...)، موانع اقتصادی (همانند کمبود منابع اقتصادی و سرمایه گذاری محدود در زیرساخت ارتباطات و اطلاعات، عدم حمایت مالی از ایجاد زمینه های کارآفرینی و حمایت از نوآوری، و وجود شکاف طبقاتی از لحاظ سطح درآمد و ...) و موانع زیرساختی (عدم دسترسی مناسب به پهنای باند و خدمات ICT، وجود شکاف دیجیتالی و دسترسی نابرابر به زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات، سهم پایین فعالیت های مدرن و دانش پایه در سطح شهر و...) در زمره اثرپذیرترین عوامل محسوب می گردند. بنابراین مانع برنامه ریزی- نهادی جزء مهم ترین موانع دستیابی به توسعه شهری دانش بنیان در شهر اهواز است و در زیرمجموعه این مانع، متغیرهای کلیدی هستند که از قدرت نفوذ بالایی برخوردارند. در نهایت پیشنهادها ارائه شده است

پژوهش حاضر با تأکید بر اثرگذاری عوامل محیط طبیعی و زیست بوم بر نشاط شهروندان اهواز و در حیطه جغرافیای سلامت است. شهر رودکناری اهواز با مشکلات محیطی عدیده ای از آلودگی هوا و گرد و غبار، کمبود فضای سبز، حاشیه نشینی و نابرابری خدمات رسانی، آلودگی پسماند و فاضلاب، کیفیت آب و بحران سیل در بستر رودخانه کارون و غیره مواجه است. بنابراین پژوهش حاضر به دنبال دو هدف است که آیا عوامل محیط طبیعی و زیست بوم بر نشاط شهروندان اهواز اثرگذار است و این که میزان اثرگذاری عوامل محیط طبیعی و زیست بوم بر نشاط شهروندان در محلات منتخب شهر اهواز چگونه است. پژوهش حاضر کاربردی و از لحاظ روش شناسی «توصیفی-تحلیلی» است. ابزار مورد استفاده، ترکیبی از پرسشنامه محقق ساخته و پرسشنامه استاندارد شادکامی آکسفورد است. جامعه آماری شامل شهروندان شهر اهواز (زن و مرد) در محدوده سنی 15 سال به بالا (887280 نفر) است. حجم نمونه متناسب با جامعه آماری و بر اساس فرمول کوکران 385 نفر و روش نمونه گیری نیز طبقه ای نسبی است. پرسشنامه هادر شش محله منتخب شهرک نفت، کیانپارس، گیت بوستان، عامری، منبع آب و کوی علوی توزیع و تکمیل گردید. جهت تحلیل داده ها از نرم افزارهای Spss، Gis و روش Cocoso استفاده شده است. یافته ها نشان داد که عوامل محیط طبیعی و زیست بوم بر نشاط شهروندان اهواز اثرگذار است و عواملی مانند آلودگی هوا و گرد و غبار با امتیاز 0/132-، وضعیت فاضلاب و پسماند با امتیاز 0/109- و مخاطره طبیعی سیل با امتیاز 0/077- اثر منفی بر سطح نشاط شهروندان گذاشته است. همچنین در بین محلات مورد مطالعه از لحاظ اثرپذیری سطح نشاط از عوامل محیط طبیعی و زیست بوم  به ویژه در محله های کوی علوی و منبع آب تفاوت وجود دارد. بر اساس نتایج شرایط و آلودگی های محیط زیستی شهر اهواز به طور عمومی رنج هایی را برای شهروندان این شهر به همراه داشته است و در حوزه سلامت و نشاط آنان بسیار اثرگذار بوده است اما در محله های حاشیه نشین از جمله کوی علوی و منبع آب وضعیت حادتری را برای شهروندان ایجاد کرده است. در نهایت پیشنهادهایی از جمله ارتقاء کیفیت محیط زیست و استفاده از پتانسیل های موجود رودخانه کارون و استفاده بهینه از فضاهای رها شده و فراموش شده امتداد این محور و تبدیل آن ها به فضاهایی جاذب برای حضور افراد ارائه گردیده است.

در شهر اهواز با ویژگی های خاص خود به لحاظ شهرنشینی و وضعیت اقتصادی(از جمله نقش مهم اقتصاد سیاسی نفت در جریان شهرنشینی و توسعه شهر اهواز به عنوان یک شهر نفت خیز) نشاط محیطی شهروندان، به عنوان یک مسئله ی مهم شناخته می شود که با توسعه روند شهرنشینی و افزایش مسائل و مشکلات شهری اهمیت آن روزبه روز بیشتر می شود. به گونه ای که این مسائل سلامت روانی، اجتماعی و به دنبال آن نشاط شهروندان را در معرض خطر قرار می دهد که این امر لزوم پرداختن به وضعیت نشاط شهروندان در اهواز را مشخص می نماید. نکته قابل توجه این است که تاکنون مطالعه ای به بررسی روند تأثیرگذاری متغیرهای اقتصادی بر روی نشاط شهروندان توأم با در نظر گرفتن تغییرات یک متغیر دیگر( متغیر مکان) نپرداخته است که مسئله اصلی پژوهش حاضر نیز همین مورد می باشد که این مهم با استفاده از رویکرد جغرافیای رفتاری و نقش مکان و محیط در اثرگذاری متغیرهای اقتصادی در نشاط شهروندان شهر اهواز صورت می پذیرد . پژوهش حاضر از نوع نظری-کاربردی و به لحاظ روش شناسی"توصیفی-تحلیلی" و در حیطه جغرافیای رفتاری است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه های مورد آزمون قرار گرفته شده از جمله پرسشنامه 29 گویه ای استاندارد شادکامی آکسفورد و پرسشنامه محقق ساخته است. جامعه آماری پژوهش شامل شهروندان شهر اهواز (اعم از زن و مرد) در محدوده سنی 15 سال به بالا است که برابر با 887280 نفر از کل جمعیت شهر اهواز است. حجم نمونه نیز متناسب با جامعه آماری و بر اساس فرمول کوکران 38 5 نفر و روش نمونه گیری نیز تصادفی ساده و در دسترس است. پرسش نامه ها در شش محله منتخب و متناسب با جمعیت آن ها توزیع و تکمیل گردید. نتایج پژوهش نشان داد که بین محلات مورد مطالعه از لحاظ اثرگذاری عوامل محیط اقتصادی در سطح نشاط شهروندان تفاوت معناداری وجود دارد و اثرگذاری عوامل محیط اقتصادی در سطح نشاط شهروندان براساس مکان های متفاوت، متغیر است. در واقع سطوح یکسان متغیرها و عوامل اقتصادی منجر به سطوح مختلف نشاط در بین محله های متفاوت می شود، که این امر مفهوم نابرابری سطح نشاط در سطح شهر اهواز را توجیه می نماید. در واقع عوامل محیط اقتصادی به واسطه تفاوت ها و نابرابری های فضایی و مکانی منجر به نابرابری سطح نشاط در بین شهروندان می شود. نتایج مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار AMOS نیز نشان داد که میزان اثرگذاری عوامل محیط اقتصادی بر سطح نشاط شهروندان در محلات ششگانه مورد بررسی یکسان نبوده و از یک الگوی خاص پیروی نمی کند؛ بلکه متغیر مکان -یا تفاوت در سطح مکان ها- در این زمینه به عنوان متغیر واسطه ای نقش آفرینی می کند. در نهایت راه کارهای مناسب ارائه گردیده است.

شهر اهواز با چالش های محیطی و تفاوت های مکانی- فضایی(نابرابری فضاهای نشاط آفرین) اثرگذاری در وضعیت نشاط شهروندان روبروست. تفاوت های مکانی و احساس نشاط شهروندان از مهمترین متغیرهای مورد بررسی این پژوهش هستند. برنامه ریزی عدالت محور و کاهش نابرابری های مکانی و فضایی در برخورداری از فضاهای نشاط آفرین مهم ترین پیشنهاد این پژوهش است. پژوهش حاضر نظری-کاربردی و به لحاظ روش شناسی"توصیفی-تحلیلی" است. جامعه آماری شامل شهروندان اهواز (اعم از زن و مرد) در محدوده سنی 15 سال به بالا است که برابر با 887280 نفر از کل جمعیت شهر اهواز است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 385 نفر و روش نمونه گیری نیز تصادفی ساده و پرسش نامه ها در شش محله منتخب تکمیل گردید. تحلیل داده ها با روش های آماری از جمله میانگین پاسخ ها، رگرسیون خطی، آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس یک راهه و نرم افزارArcGIS انجام شده است. بر اساس نتایج، سطح نشاط شهروندان اهوازی، پایین تر از حد میانگین و مطلوب است. میان دو گروه زنان و مردان شهر اهواز از نظر سطح نشاط تفاوت معناداری وجود ندارد اما بین گروه های سنی از نظر سطح نشاط تفاوت معنادار وجود دارد. تفاوت سطوح مکانی در تفاوت سطح نشاط شهروندان در محله های مختلف شهر اهواز نقش دارد و سطح نشاط شهروندان از مکان ها و محله های با سطوح بالاتر به سمت مکان ها و محله های سطوح پایین تر متغیر و سیر نزولی دارد. در واقع تفاوت ها و نابرابری های فضایی و مکانی منجر به نابرابری سطح نشاط در بین شهروندان می شود و توزیع نشاط در بین شهروندان بر اساس تفاوت های مکانی دارای یک الگوی عادلانه نیست.

انسان از همان آغاز زندگی، همراه با دیگران در مکان ها، دانش و تجربه زندگی کسب می کند. از طرفی مکان ها حاصل روح جامعه و مردمی هستند که در آن زندگی می کنند. بررسی مکان به عنوان کانون علم جغرافیا و تلاش برای درک تفاوت ها و مسائل مکانی سنت دیرینه این علم است؛ بنابراین در پایگاه این علم، پرداختن به نشاط شهروندان براساس مکان های مختلف شهر اهواز مسئله ای مهم است که با مشکلات محیطزیستی، کالبدی، مدیریتی و نابرابری های فضایی، اجتماعی و اقتصادی روبه رو است . هدف پژوهش، تحلیل اثرگذاری نقش مکان بر احساس نشاط شهروندان در محله های منتخب شهر اهواز است. پژوهش حاضر کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی-اکتشافی است. ابزار مورداستفاده، ترکیبی از پرسشنامه محقق ساخته و پرسشنامه استاندارد شادکامی آکسفورد است. جامعه آماری شامل شهروندان شهر اهواز (زن و مرد) در محدوده سنی 15 سال به بالا (280، 887 نفر) است. حجم نمونه متناسب با جامعه آماری و براساس فرمول کوکران 38 5 نفر و روش نمونه گیری نیز طبقه ای نسبی است. پرسشنامه ها در شش محله منتخب شهرک نفت، کیانپارس، گیت بوستان، عامری، منبع آب و کوی علوی توزیع و تکمیل شد. از آنجا که این محله ها براساس شاخص های مکانی شامل جمعیت، سطح کیفیت زندگی و قشربندی اجتماعی دارای سطوح مختلف و تفاوت مکانی هستند، تنوعی از مکان ها و بافت های مختلف شهر اهواز اعم از حاشیه نشین فرسوده از پیش طراحی شده و جدید را شامل می شوند. همچنین توزیع و پراکندگی آن ها گستره جغرافیایی و مناطق شهر اهواز را پوشش می دهد. این محله ها به عنوان محله های مناسب به منظور بررسی و تحلیل موضوع موردمطالعه تعیین شدند. براساس یافته های پژوهش، بین محله های موردمطالعه، از نظر وجود فضاهای نشاط آفرین و اثرگذاری این فضاها بر احساس نشاط شهروندان تفاوت و جدایی گزینی فضایی وجود دارد و الگوی توزیع فضاهای نشاط در بین این محله ها عدالت محور نیست. محیط کالبدی و فراغتی در احساس نشاط شهروندان اثرگذار است و سطح نشاط شهروندان در محله های برنامه ریزی شده که از لحاظ فضاهای نشاط آفرین غنی تر هستند (شهرک نفت، کیانپارس و گیت بوستان)، نسبت به محله های بافت فرسوده (عامری) و حاشیه نشین (محله منبع آب و کوی علوی) که از این لحاظ فقیر هستند، بالاتر است. شرایط عینی محیط شهری در احساس نشاط شهروندان اثرگذار است و تفاوت مکانی در برخورداری از فضاهای نشاط آفرین در سطح نشاط شهروندان و نقش تعدیلگری در کیفیت محیط کالبدی و فراغتی و نشاط شهروندان اثرگذار است. محیط عینی در خلق فضاهای شهری بانشاط و ارتقای شاخص های کیفیت زندگی شهروندان اثر دارد و در مقابل، بانشاط بودن فضاهای شهری موجب جذابیت فضاها و مکان ها برای حضور و فعالیت شهروندان می شود. در پایان نوشتار، پیشنهادهای مناسب ارائه می شود.

شهرنشینی، رشد شهری و گسترش نامطلوب آن به عنوان پدیده ای جهانی، همه کشورهای جهان را تحت تاثیر قرار داده است. در دهه های اخیر در ایران رشد و گسترش شهرها به صورت نوعی معضل یا مسأله نمایان شده است و شهر اهواز نیز از این مسائل جدا نیست. هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل الگوی گسترش شهر اهواز در بازه زمانی 1360 تا 1400 است. این پژوهش از لحاظ ماهیت هدف کاربردی و از نظر روش شناسی توصیفی- تحلیلی می باشد و به دنبال بررسی روند گسترش فیزیکی و الگوی گسترش شهر اهواز در افق 1400 است. برای دستیابی اهدف ابتدا روند گسترش فیزیکی در دوره 35 ساله (1360 تا 1395) بررسی شد و سپس 14 شاخص برای بررسی گسترش بهینه توسعه شهر اهواز در افق 1400 استخراج شدند که با استفاده از منطق فازی (FUZZY) این شاخص ها استاندارد شدند و در ادامه برای مدل بهینه با استفاده از مدل تحلیل ترکیبی ANPDEMATEL سه سطح برای گسترش این شهر مشخص شده که در ترکیب با OVERLAYFUZZY و GAMA 9/0 در محیط GIS نقشه های خروجی نیز با استفاده از نرم افزار های ENVI و Arc GIS استخراج شد. نتایج نشان داد در سطح مدل های پیش بینی کننده اراضی کشاورزی با وزن های 0.101 و 0.118 بیشترین اهمیت و مهم ترین عامل تغییر یافته در روند گسترش فیزیکی شهر اهوا بوده است. همچنین خروجی سطح بندی گسترش فیزیکی در افق 1400 مشخص شد که بهترین مکان در محدوده بلافصل منطقه 8 شهری و عدم قرارگیری بر سایت زمین های کشاورزی در این شهر می باشد.

گسترش شهرنشینی و افزایش مسائل اجتماعی در شهر اهواز، که سلامت روانی، اجتماعی و به دنبال آن نشاط شهروندان را در معرض خطر قرار می دهد، لزوم توجه به وضعیت نشاط شهروندان را براساس شاخص های مناسب در این شهر مشخص می کند. این پژوهش به لحاظ روش شناسی، توصیفی تحلیلی و در حیطه جغرافیای رفتاری است. ابتدا لیست اولیه ای از متغیرهای کلیدی و تبیین کننده نشاط از منابع و پیشینه موضوع، استخراج و سپس از روش دلفی برای تکمیل این متغیرها و اولویت بندی آنها استفاده شد. جامعه آماری پژوهش حاضر، کارشناسان و متخصصان (شامل استادان دانشگاه، کارشناسان شهرداری ها و امور شهری در اهواز) هستند که با توجه به نبود چارچوب نظری و نداشتن شناخت کافی از تعداد و ویژگی های جامعه آماری و همچنین با در نظر گرفتن ماهیت و هدف پژوهش و روش نمونه گیری، که به طور عمده مبتنی بر رویکرد کیفی-اکتشافی و کارشناس محور است، تعداد 40 کارشناس به عنوان نمونه در نظر گرفته شدند. برای تحلیل و اولویت بندی محیط های اثرگذار در نشاط شهروندان اهواز از مدل شباهت به گزینه ایدئال فازی استفاده شد. براساس یافته های پژوهش، در بخش شناسایی شاخص ها ازنظر کارشناسان، شاخص های مؤثر و مختلفی در قالب محیط های اقتصادی، اجتماعی-رفتاری، کالبدی، فراغتی، سیاسی-اداری، محیط طبیعی و زیست بوم، ذهنی-ادراکی و مذهبی- اعتقادی دسته بندی شدند. تحلیل اولویت های محیط های اثرگذار در نشاط شهروندان شهر اهواز نشان می دهد محیط طبیعی و زیست بوم با کسب امتیاز 5443/0 در رتبه و اولویت اول قرار گرفته است. عوامل محیط اقتصادی با امتیاز 5347/0 در اولویت دوم و محیط فراغتی با امتیاز 5346/0 در اولویت سوم برای ایجاد و تقویت نشاط شهروندان قرار دارند. عوامل مربوط به محیط های کالبدی، اجتماعی-رفتاری، ذهنی-ادراکی، سیاسی-اداری و مذهبی-اعتقادی به ترتیب با کسب امتیاز 5296/0، 5220/0، 5174/0، 5168/0 و 4984/0 به عنوان اولویت چهارم تا هشتم اهمیت برای ایجاد و تقویت شادابی و نشاط شهروندان اهوازی ازنظر کارشناسان پژوهش شناسایی شده اند که پیشنهاد می شود به منظور برنامه ریزی برای ایجاد و تقویت نشاط در شهر اهواز براساس این اولویت بندی اقدام شود.

امروزه برندینگ شهری به منزله ابزاری ارزشمند برای شهرهاست تا به گونه ای مؤثر فرصت های داخلی و خارجی را اداره کرده و آن ها را تبدیل به مزیت های رقابتی نمایند. برندسازی برای شهری م انن د اهواز با تمام وی ژگی های مذهبی، دفاع مقدس، میراثی، معماری، اقتصادی و کشاورزی و موارد بسیار دیگر، مورد غفلت واقع شده است چرا که این شهر پتانسیل های بالایی برای حضور همه جانبه در عرصه برندسازی شهری و خلق برندی منحصر به فرد برای بهره مندی از مزیت های برندینگ شهری دارد، اما هنوز جایگاه مناسب خود را در این مقوله نیافته است و در واقع برند یک هویت گمشده برای این کلانشهر است. بر این اساس، این پژوهش  با هدف تحلیل عوامل مؤثر در شکل گیری تصویر شهر در راستای برندسازی مؤثر در شهر اهواز انجام گردیده است. این پژوهش به لحاظ روش شناسی به صورت توصیفی - تحلیلی است. برای گردآوری داده های توصیفی از اسناد کتابخانه ایی و برای گردآوری داده های تحلیلی، به روش پیمایشی و ابزار پرسش نامه از نظرات 40 نفر از کارشناسان و متخصصان حوزه برنامه ریزی شهری استفاده شده است. در تحلیل داده ها از مدل های شبکه عصبی پرپسترون چند لایه (NNMP) و همچنین مدل تحلیل تشخیص (DA) استفاده شده است. بر اساس نتایج پژوهش، مشخص شد که اولاً نشان کنونی شهر اهواز بر مبنای بنیان های فرهنگی شکل گرفته است و این موضوع نشان از غلبه مؤلفه های زبانی، آداب و رسوم منطقه در شناساندن شهر به مناطق اطراف خود دارد. دوماً آینده برند شهری به سمت نشان اقتصادی سوق دارد؛ بنابراین برند آینده شهر را باید در نشان اقتصادی شهر جستجو کرد که این امر نیز نیاز به برنامه ریزی و پشتیبانی برنامه ها در این زمینه دارد.

بافت فرسوده مرکزی شهر اهواز نیز به عنوان نخستین هسته شکل گرفته و شهر اهواز، با مشکلاتی چون افول کیفیت کالبدی، مشکلات دسترسی و ترافیکی، تراکم و تمرکز بیش از حد جمعیت به علت ماهیت تجاری آن و سایر عوامل،  همچنین با دارا بودن ارزش های تاریخی به لحاظ داشتن بناهای تاریخی مهم در این محدوده و ارزش های فرهنگی و مهم تر از همه به عنوان قلب تپنده تجاری شهر، بحث مطالعه و برنامه ریزی های درست و با رویکرد پایدار را بیش از پیش طلب می کند. بنابراین، در این پژوهش سعی شد تا از رویکرد بازآفرینی در جهت شناسایی اولویت برنامه ریزی بافت های فرسوده مرکزی شهر اهواز بهره گرفته شود. این پژوهش از لحاظ روش شناسی به صورت توصیفی- تحلیلی است. برای گردآوری داده های توصیفی از اسناد کتابخانه ای و برای گردآوری داده های تحلیلی پژوهش به روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه از نظرات 40 نفر از کارشناسان و متخصصان حوزه برنامه ریزی امور شهری اهواز استفاده شده است. جهت تحلیل داده های پژوهش نیز از مدل تحلیل سلسله مراتبی دلفی فازی FDAHp و همچنین رگرسیون خطی در محیط نرم افزارSPSS استفاده شده است. براساس یافته های پژوهش مشخص شد در وزن گذاری فازی نسبی برای ابعاد پژوهش، مؤلفه بازآفرینی اقتصادی بافت فرسوده مرکزی شهر اهواز حائز بیشترین وزن نسبی در این مرحله شده است و بازآفرینی فرهنگی نیز در رتبه دوم قرار دارد. در این مرحله مؤلفه بازآفرینی زیست محیطی از سوی کارشناسان با اولویت کمتری ارزیابی شده است. بنابراین از نظر کارشناسان شهر اهواز، بازآفرینی اقتصادی دغدغه اصلی برای اقدام به بازآفرینی در این بافت است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل شکاف دیجیتالی در میان گروه های اجتماعی و اقتصادی و همچنین نمایان ساختن نقش(ICT) در کیفیت زندگی شهروندان محلات کیانپارس، گلستان و عامری شهر اهواز انجام گرفته است. این پژوهش از لحاظ روش مطالعه، توصیفی- تحلیلی می باشد. داده ها و اطلاعات مورد نیاز برای انجام این پژوهش به دو روش کتابخانه ای و پیمایشی جمع-آوری گردید. جامعه آماری نیز شامل شهروندان سه محله کیانپارس، گلستان و عامری می باشد. روش نمونه-گیری تصادفی طبقه ای و حجم نمونه نیز بر اساس فرمول کوکران، 340 نفر بوده است. با استفاده از نرم افزارSPSS ، داده ها و اطلاعات، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. همچنین از نرم افزار EXCEL نیز بهره گرفته شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که گروه های خاصی از شهروندان یا همان کاربران ICT در محلات مورد مطالعه، متناسب با پایگاه شغلی، درآمدی، سنی و تحصیلی بیشتر از سایر گروه ها در استفاده از ICT مهارت دارند و دارای تفاوت میانگین معناداری از نظر میزان استفاده از ICT هستند، اما از نظر وضعیت جنسی و تأهل، بین گروه مردان و زنان از نظر شاخص «سطح مهارت ICT» و همچنین میانگین استفاده از ICT تفاوت میانگین معناداری وجود ندارد. علاوه بر این شاخص ICTنیز دارای رابطه مثبت و معنی دار با سطح کیفیت زندگی در محلات مورد مطالعه می باشد.

شهر اسلام آباد غرب نیز با مسائل و مشکلات محیط زیستی فراوانی روبرو است که برخی از آن ها ناشی از عدم برخورداری از فرهنگ و اخلاق محیط زیستی از سوی شهروندان این شهر می باشد. بر این اساس بررسی و واکاوی مفاهیم فرهنگ و اخلاق محیط زیستی از دیدگاه شهروندان این شهر ضرورت می یابد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش شناسی به صورت توصیفی- تحلیلی می باشد. برای گردآوری داده های توصیفی از اسناد کتابخانه-ای وبرای داده های تحلیلی پژوهش به روش پیمایشی و از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل شهروندان شهر اسلام آباد غرب بوده و نمونه مورد بررسی322 نفر از شهروندان این شهر بر اساس فرمول کوکران می باشد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده نیز از نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که میان مؤلفه های نگرش محیط زیستی و ارزش محیط زیستی با مؤلفه ی رفتار محیط زیستی شهروندان رابطه ی خطی مستقیم و معنادار وجود دارد. همچنین بین دانش محیط زیستی و رفتار محیط زیستی شهروندان رابطه خطی مستقیم و غیرمعنادار وجود دارد. لیکن عدم ارتباط معنادار میان این دو مؤلفه را می توان در متغیرهای واسط دیگری جست. همچنین جهت تشخیص و آگاهی از میزان تأثیرگذاری مؤلفه های پژوهش بر حفاظت از محیط زیست، از مدل برازش رگرسیونی استفاده شده است. بر اساس نتایج این آزمون نیز همه مؤلفه ها معنی دار بوده و ارتقاء و بهبود وضعیت آن ها در حفاظت مطلوب از محیط زیست، تأثیر گذار می باشد.

رشد جمعیت و افزایش مهاجرت به اهواز (به دنبال اجرای سیاست اصلاحات ارضی، افزایش قیمت نفت و سرازیر شدن دلارهای نفتی به اهواز به عنوان مرکز استان، گسترش روز افزون صنایع گوناگون، افزایش اهمیت سیاسی و اداری این شهر، جنگ تحمیلی و...)، باعث رشد سریع شهرنشینی در اهواز گردید. رشد سریع شهرنشینی در اهواز، مسائل و مشکلاتی را در رابطه با کیفیت زندگی به وجود آورده است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف تحلیل شاخص های منتخب کیفیت زندگی در شهر اهواز و به صورت موردی در سطح محلات کیانپارس، گلستان و عامری صورت گرفته است. این پژوهش از نوع نظری- کاربردی و از لحاظ روش مطالعه، توصیفی- تحلیلی است. داده ها و اطلاعات مورد نیاز برای انجام این پژوهش به دو روش کتابخانه ای و پیمایشی جمع آوری گردید. در ادامه نیز با استفاده از نرم افزارهای SPSS و EXCEL، داده ها و اطلاعات به دست آمده، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش در دو سطح کیفی و کمّی حاصل شد. یافته های کیفی نشان می دهد، پیدایش و گسترش حجم بالای مناطق حاشیه نشین (حدود 40 درصد وسعت شهر اهواز)، نابرابری و عدم تعادل در تخصیص امکانات و سرانه های شهری و گسترش مشکلات زیست محیطی از مهم ترین پیامدهای رشد سریع شهرنشینی در کیفیت زندگی شهر اهواز بوده است. بر اساس یافته های کمّی نیز از لحاظ رضایتمندی و سطح کیفیت زندگی، از نظر شاخص های منتخب اشتغال، درآمد، حمل و نقل، مسکن، آموزش، بهداشت و سلامت، امنیت، اوقات فراغت، وابستگی و تعلق به محله و ICT، محله کیانپارس با بالاترین سطح کیفیت زندگی به عنوان محله برتر، محله گلستان به عنوان محله متوسط و محله عامری نیز به عنوان محله دارای پایین ترین سطح رضایتمندی و کیفیت زندگی مشخص شدند. بر اساس نتایج به دست آمده می توان گفت شهر نشینی سریع و لجام گسیخته در این شهر، بسیاری از فرصت ها را برای ارتقاء کیفیت زندگی به شدت محدود و در محیط های مختلف شهری ناموزون و نامتعادل نموده است. بر اساس یافته های تحقیق، راهکارهای مناسب نیز ارائه گردیده است.

پژوهش حاضر با روش شناسی « توصیفی – تحلیلی» با هدف سنجش شاخص های توسعه منطقه ای در 14شهرستان استان کرمانشاه به انجام رسیده است. در این پژوهش 35 شاخص فرعی توسعه در قالب 7 شاخص اصلی در 14 شهرستان استان کرمانشاه با توجه به داده های آماری در آمارنامه استان به سال 1391 و آمار نامه معاونت امور برنامه ریزی و توسعه استان مورد شناسایی و تحلیل قرار گرفته است. برای شناخت وضعیت توزیع شاخص های پژوهش در بین شهرستان های استان از آزمون T، جهت رتبه بندی شهرستان ها از لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه از مدل آنتروپی شانون و مدل وایکور و برای خوشه بندی توسعه در استان از تحلیل خوشه ای استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد اولاً بر اساس نتایج آزمون T شاخص های درمانی با 79/6- اختلاف از میانگین مبنا، شاخص های اقتصادی با 50/4- اختلاف از میانگین مبنا و شاخص های ارتباطی و تأسیسات شهری با 21/1- و 147/0- دارای وضعیت نابرابری از لحاظ پراکنش در سطح منطقه ای در استان می باشند. ثانیاً بر اساس نتایج مدل وایکور شهرستان کرمانشاه با برخورداری از میزان سودمندی بالا تفاوت فراوانی با سایر شهرستان های استان دارد. در نهایت نتایج آنالیز خوشه ای نشانگر 4 خوشه توسعه یافته برای شهر کرمانشاه، خوشه در حال توسعه برای شهرهای هرسین، کنگاور، اسلام آباد غرب، سنقر و گیلانغرب، خوشه محروم برای پاوه، سرپل ذهاب، صحنه و جوانرود و خوشه خیلی محروم برای شهرستان های دالاهو، روانسر، قصرشیرین و ثلاث بابا جانی می باشد.

هدف اصلی پژوهش حاضر سنجش وضعیت مؤلفه های سرمایه اجتماعی در محله عامری اهواز است که در قالب دو هدف فرعی تشخیص میزان تحقق و اولویت این مؤلفه ها از دیدگاه کارشناسی و ساکنان محله به انجام رسیده است. مؤلفه های مطرح شده برای سنجش و ارزیابی وضعیت سرمایه اجتماعی در محله عامری در سه بعد درون گروهی (سرمایه اجتماعی هم پیوندی)، بین گروهی (سرمایه اجتماعی اتصالی) و فراگروهی (سرمایه اجتماعی مربوط کننده) تنظیم شده اند. در این راستا، روش شناسی پژوهش، «توصیفی – تحلیلی» است که در آن مبنای گردآوری داده ها در قالب روش پیمایشی و به صورت پرسشنامه ای است. بدین صورت که ابتدا از نظرات 15 نفر از کارشناسان برای تعیین میزان تحقق مؤلفه های سرمایه اجتماعی در محله و سپس به صورت تصادفی ساده و بر مبنای جمعیت محله از نظرات 322 نفر از ساکنان محله عامری برای تعیین میزان اولویت این مؤلفه ها در محله عامری استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها متناسب با اهداف یاد شده از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) برای ارزیابی نظرات کارشناسان و آزمون آماری T برای ارزیابی نظرات ساکنان محله در قالب نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که از دیدگاه کارشناسان شاخص سرمایه اجتماعی هم پیوندی با توجه به میزان 0/474 وزن فازی در مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی نسبت به دیگر ابعاد، در محله بهتر تحقق یافته است. ارزیابی میزان اولویت مؤلفه های سرمایه اجتماعی از دیدگاه شهروندان محله نشان می دهد که بعد سرمایه اجتماعی اتصالی با توجه به مقدار ویژه به دست آمده و میزان اختلاف از میانگین پایین 0/63در آزمون آماری T دارای اولویت بیشتری جهت پرداخت به بهبود وضعیت آن در محله است.

بافت های فرسوده ی شهری در واقع هسته اصلی چگونگی تولد یک شهر و نحوه ی انعکاس فرهنگ زندگی مردمان آن شهر در طول دوره ی زمانی تحول و تکامل شهر است. بعد از رواج شیوه ی مدرنیسم در اوایل قرن حاضر و بخصوص سنجش کارایی آن بر روی کالبد شهرها، این بافت ها، به علت عدم همخوانی با شیوه های نو وارد شده از غرب بافت های ناکارآمد و مسأله زا تلقی گردیدند. برای هماهنگ سازی این بافت ها با رویکردهای مدرنیسم، از دوران پهلوی اول تاکنون قوانین و مقررات متنوعی در جامه ی طرح های گوناگون، بر پیکره آن ها آزمایش گردیده است. بافت فرسوده ی مرکزی شهر اهواز نیز از این مداخلات و هدف گذاری ها به صورت طرح های کلان و فرعی گوناگونی برای مطابقت کالبد بافت با شیوه های نوین و چشم انداز سازی برای آینده آن، مستثنی نبوده است. در پژوهش حاضر که با رویکرد ""توصیفی- تحلیلی"" به انجام رسیده است، هدف پژوهش، سنجش میزان اولویّت اهداف کلان چهارگانه ی مطرح شده از سوی طرح تفصیلی بافت فرسوده ی مرکزی اهواز با اهداف فرعی هرکدام از آن ها برای این بافت می باشد. جهت دستیابی به هدف پژوهش و جمع آوری داده های لازم اقدام به نظرسنجی از 15 نفر از کارشناسان و مسؤولان اجرایی مناطق هشت گانه ی شهرداری و سازمان مسکن و شهرسازی اهواز گردیده و سپس داده های به دست آمده جهت مشخص ساختن میزان اولویّت اهداف کلان و فرعی یاد شده در قالب مدل تحلیل سلسله مراتبی گروهی فازیFAHP مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج به دست آمده حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی نشان می دهد که از بین اهداف کلان مدنظر طرح تفصیلی برای بافت فرسوده مرکزی اهواز، تقویت و توسعه ی هویّت تجاری و بازرگانی محلی دارای بیشترین اهمیت و تقویت و توسعه ی هویّت گردشگری محلی نیز در بین اهداف کلان، حائز کمترین اهمیت از سوی کارشناسان در بحث اولویّت های مطروحه در حوزه ی بافت مذکور بوده است. در بخش اهداف فرعی، ارتقاء کیفیت نظام دسترسی و ارتقاء سطح تعاملات اجتماعی و فراغتی به ترتیب حائز بیشترین و کمترین اهمیت در بحث اولویّت دهی به اهداف بافت فرسوده ی مرکز اهواز بوده اند.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش گردشگری در اقتصاد روستایی دهستان بان زرده است. این پژوهش از نوع نظری کاربردی و ازلحاظ روش مطالعه، توصیفی تحلیلی است. داده ها و اطلاعات لازم برای انجام این پژوهش به دو روش کتابخانه ای و پیمایشی جمع آوری گردید. در روش پیمایشی از ابزار پرسشنامه استفاده شد. جامعه نمونه 370 نفر از ساکنان 13 روستای دهستان بان زرده هستند که با روش نمونه گیری تصادفیِ طبقه بندی شده انتخاب شدند و از آنها پرسش شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از آزمون های آماری میانگین پاسخ ها، T تک نمونه ای و ضریب همبستگی پیرسون در قالب نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج نشان می دهند که از دید ساکنان، فعالیت های گردشگری در دو مؤلفه اشتغال و درآمد و همچنین وضعیت اقتصادی محدوده مطالعه شده مؤثرتر بوده اند. نتایج پژوهش نشان می دهند که نقش فعالیت های گردشگری در جذب سرمایه گذاری ها در محدوده مطالعه شده پررنگ است. افزون بر این، فعالیت های گردشگری از دید ساکنان نقش کمتری در مؤلفه قیمت زمین داشته است. بین مؤلفه های درآمد، اشتغال و سرمایه گذاری، و وضعیت اقتصادی در سطح محدوده مطالعه شده رابطه مثبت و معنادار وجود دارد و فقط بین مؤلفه قیمت زمین و وضعیت اقتصادی رابطه منفی و معنا دار برقرار است.

پژوهش حاضر با روش شناسی «توصیفی – تحلیلی» با هدف ارزیابی میزان توسعه یافتگی 14 شهرستان استان کرمانشاه از لحاظ برخورداری از شاخص های خدمات شهری به انجام رسیده است. در این راستا 8 شاخص خدمات شهری تحت عنوان ایستگاه های آتش نشانی، تعداد کتابخانه های عمومی، تعداد پارک های عمومی، تعداد بیمارستان های عمومی، تعداد جایگاه های سوخت رسانی،  تعداد دانشگاه ها،  تعداد پایانه های مسافربری و تعداد دفاتر خدمات ارتباطی با توجه به داده های مندرج در آمارنامه کلی استان کرمانشاه به سال 1391 انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از مدل های ضریب ویژگی، حل اختلاف            طبقه ای، ضریب آنتروپی شانون، مدل TOPSIS و ضریب تغییرات استفاده شده است. یافته های بدست آمده نشان می دهد که اختلاف فاحشی بین شهرستان کرمانشاه به عنوان مرکز استان با دیگر شهرستان های استان از لحاظ برخورداری از شاخص های خدمات شهری وجود دارد. چرا که بر اساس نتایج مدل ضریب ویژگی شهرستان کرمانشاه با میزان ضریب ویژگی بالای 28/1170 دارای اختلاف فاحشی با دیگر شهرستان های استان و به صورت ملموس با شهرستان دوم استان از لحاظ برخورداری از شاخص های خدمات شهری یعنی شهرستان هرسین با میزان ضریب ویژگی 51/21 می باشد. تلفیق نتایج حاصل از مدل ضریب ویژگی برای طبقه گذاری شهرستان های استان در مدل حل اختلاف طبقه ای نیز فقط شهرستان کرمانشاه را در طبقه اول توسعه و 13 شهرستان دیگر استان را در طبقه محروم یعنی طبقه پنجم قرار می دهد. نتایج حاصل از مدل TOPSIS نیز مانند نتایج مدل ضریب ویژگی و حل اختلاف طبقه ای شهرستان کرمانشاه را با فاصله فاحشی از دیگر شهرستان های استان با میزان نزدیکی به ایده آل مثبت 1 در رتبه اول قرار داده است و شهرستان های ثلاث بابا جانی، جوانرود، دالاهو، روانسر و قصرشیرین نیز شهرستان های محروم استان می باشند. نتایج حاصل از محاسبه ضریب تغییرات جهت تحلیل پراکنش شاخص های هشت گانه نیز نشان می دهد که شاخص برخورداری از خدمات ارتباطی با میزان 49/3 دارای پراکنش نابرابری بین شهرستان های استان است که این مسأله در محاسبه ضریب آنتروپی شانون نیز با کسب بیش ترین وزن از سوی این شاخص تأیید شده است.

توسعه پایدار حالت تعادل و توازن میان ابعاد مختلف توسعه است که هدف آن بهبود بخشیدن به شرایط کیفی زندگی انسان است. دستیابی به توسعه پایدار شهری به منظور بهره برداری مناسب از منابع و ایجاد رابطه متعادل و متوازن میان انسان، اجتماع و طبیعت، هدف نهایی برنامه ریزان و مدیران توسعه شهری می باشد. هدف تحقیق بررسی و ارزیابی توسعه پایدار در مناطق هشت گانه شهر اهواز در قالب 3 ابعاد اجتماعی، خدمات شهری و کالبدی و 21 متغیر بوده است. روش تحقیق در این مقاله روش توصیفی- تحلیلی است همچنین، جهت دستیابی به این هدف از ضریب انتروپی شانون، مدل وایکور و ضریب تغییرات شاخص ها برای میزان توزیع توسعه پایدار و جهت میزان تاثیر گذاری شاخص های منتخب بر روند توسعه پایدار در شهر اهواز از نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که مناطق هشت گانه شهر اهواز از لحاظ میزان برخورداری از شاخص های منتخب توسعه متفاوت بوده همچنین، بین شاخص های منتخب و روند توسعه پایدار در شهر اهواز رابطه معناداری وجود دارد      به طوری که تمامی شاخص ها تأثیر مستقیمی بر روند توسعه پایدار مناطق هشت گانه شهر اهواز   داشته اند.