اکرم آیتی

Les études concentrées sur l’espace se trouvent intégrées dans les sciences de la société ainsi que dans la critique littéraire à partir des années 1960. Bien que nous puissions trouver diverses approches dans les deux domaines, la spatialité et les études spatiales se juxtaposent normalement au nom d’Henri Lefebvre. Philosophe français, il tente de proposer une nouvelle théorie spatiale, basée sur la logique dialectique hégélienne et le matérialisme dialectique marxiste, qui comprend l’espace par les éléments triples de la pratique spatiale, la représentation de l’espace et l’espace de représentation, qu’il résume par l’espace perçu, l’espace conçu et l’espace vécu. Dans cette recherche, une adaptation littéraire de la théorie lefebvrienne nous a aidé à comprendre la dynamique spatiale d’A la recherche du temps perdu. Cela se forme effectivement dans l’espace quotidien, marqué surtout par la ségrégation sociale des salons aristocratiques et bourgeois, mais, qui laisse malgré ceci, naître dans son sein, un nouvel espace symbolique, voire un espace « vécu ». L’espace de la représentation procure aux margines de la société codifiée, clandestines mais aussi réelles que cette société, un milieu de négation de ces codes, et finalement un milieu de la négation de sa morale, de ses éthiques. Bien que cet espace sous-terrain crée à nouveau ses valeurs et sa morale, celles-ci s’épuisent au cours du temps et s’installent encore une fois au sein de la codification sociale, et par là, un besoin d’avancer même au-delà de ces nouvelles valeurs devient crucial, d’où s’établit une dialectique perpétuelle de l’espace.

Écrivaine de renom de la littérature française contemporaine, Chloé Delaume a réussi depuis près de deux décennies, à s’imposer comme une figure féministe éminente sur le champ littéraire français. Son œuvre explore largement les thématiques liées à la société patriarcale et aux diverses pressions sur le genre féminin, et pour y réussir, elle met en œuvre les multiples formes d’écriture, de genre et de support. Cette thématique trouve sa force d’expression par un style d’écriture percutant. Cette présente étude s’intéresse à étudier à travers deux œuvres romanesques de l’auteure, Le cœur synthétique et Les sorcières de la république, où le féminisme passe au premier plan, comment l’écrivaine essaie de briser les règles imposées par la société patriarcale et quelle est l’image idéale de la société fondée sur l’égalité des genres. Pour ce faire, nous aurons recours au concept des oppositions binaires, l'un des concepts les plus fondamentaux du poststructuralisme, de la linguistique et de la sémiotique, et l’assise de la théorie féministe de Hélène Cixous, écrivaine, philosophe et grande figure du féminisme française. Se situant d’une part, dans la lignée de la pensée poststructuraliste de Derrida et influencée d’autre part, par les idées de Lacan, Cixous estime que le système patriarcal est basé sur des oppositions dans lesquelles toutes les qualités positives se réfèrent aux hommes, ce qui mène ainsi, à la supériorité du genre masculin. Nous allons mettre en considération trois paires d’opposition majeures qui sont accentuées dans ces deux œuvres delaumiennes. L’analyse de ces romans nous montre bien comment Delaume introduit le concept de la sororité comme l’enjeu de la garantie de l’égalité du genre.  . 

En passant du structuralisme de Saussure et du discours narratif proposé par Greimas, la sémiotique en tant que science de l'étude du signe s’approche du domaine phénoménologique. La sémiotique phénoménologique vise plutôt à mettre en relief l’interaction entre l’homme et le signe. En tant que l'un des domaines des études sémiotiques,, la sémiotique de l'espace se veut une approche à étudier le processus de la construction du sens dans/de l'espace. Vu l'importance de la notion de l'espace chez Jean Echenoz, écrivain français du XXème siècle, cette étude se propose d'étudier la sémiotique de l’espace dans L’Occupation des sols, l'œuvre éminente de cet écrivain, selon l'approche proposée par Mannar Hammad, architecte et sémioticien de l'espace. Les questions principales qui se posent sont donc comment se forme le processus de la configuration du sens de l’espace dans cette œuvre et par quels moyens le concept de l’espace s’est présenté comme sémiose dynamique et non statique dans cette œuvre.

Depuis Jean-Jacques Rousseau, de nombreux auteurs ont tenté de retracer les événements de leur vie individuelle, en donnant naissance à l'autobiographie. L’écrivain de l'autobiographie cherche également à y recomposer la vérité et l'unité de son "je". La littérature du XXᵉ siècle témoigne de la création d'une série d'autobiographies modifiés ou transgressives sous le nom d’« autofictions ». Malgré les efforts de l’institutionnalisation de ce nouveau genre littéraire depuis 2003, son sens reste encore aujourd’hui sujet à controverse. Un terme souvent employé dans les médias, mais rarement défini, l'autofiction a de multiples définitions. Parmi les écrivains contemporains, Patrick Modiano et George Perec mettent à l'épreuve ce genre littéraire dans leurs œuvres. Toute l'œuvre de Modiano est une incarnation de divers souvenirs, en vue d'une quête d'identité. George Perec écrivain français et membre de l'Oulipo, possède également une écriture dotée d'interactions issues de diverses configurations scientifiques. Dans cette étude, notre objectif est d'examiner ce nouveau genre littéraire d’une manière comparative dans les deux œuvres romanesques, Dora Bruder de Patrick Modiano et W ou le souvenir d’enfance de George Perec pour répondre à cette question principale qui consiste à savoir quelles sont les stratégies autofictionnelles mises en œuvres dans ces deux œuvres et comment elles sont employées pour exprimer le thème de la recherche d'identité par ces deux écrivains cités.

: La grande divergence sur la définition du postmodernisme et la diversité de ses caractéristiques n’ont pas empêché ce mouvement d’influencer largement les œuvres artistiques et littéraires du siècle.  L'œuvre romanesque de Patrick Modiano, grand écrivain contemporain français, se montre apte à être classifiée dans ce mouvement. Cette présente étude s'intéresse à relever les caractéristiques de l'écriture postmoderne de cet écrivain à travers trois de ses romans, Rue des boutiques obscures ,  Pour que tu ne te perdes pas dans le quartier  et  Souvenirs Dormans . Nous visons également à savoir comment cette écriture ouvre à l’écrivain le chemin d’une nouvelle reconnaissance. Pour atteindre cet objectif, nous allons d’abord expliquer la base théorique du postmodernisme pour en définir les caractéristiques dominantes. L'analyse de ces trois romans nous permet d'y étudier ensuite, la manière de la mise en pratique de l’incertitude et de la discontinuité en tant que deux éléments fondamentaux de l'écriture postmoderne. Nous allons enfin exprimer la conditions d’émergence de l’art de mémoire et la recherche de l’identité comme deux thèmes majeurs de l’œuvre modianesque à travers l'écriture postmoderne.

کوندرا، نویسنده اهل چک، با تلاش برای رهایی از مدرنیسم رمان نویسان نو، خود را به عنوان یک نویسنده «مدرنیست ضد مدرن» معرفی می کند و این تمایل و تلاش در دوران گذار از مدرنیسم به پست مدرنیسم بسیار در آثار او نمایان می گردد. در واقع آثار کوندرا بر اساس پارادایم های متفاوت در دنیای جدید شکل می گیرد و در این راستا، سعی نویسنده در نشان دادن آشفتگی جهان پست مدرنِ بدون کلان روایتها مؤثر بوده است. اثر سبکی تحمل ناپذیر هستی که برای اولین بار در سال 1984 و تنها 5 سال بعد از تحقیق ارزشمند ژان فرانسوا لیوتار با عنوان شرایط پست مدرن چاپ شد، نماد اراده نویسنده در به تصویر کشیدن دنیای پست مدرن است، اراده ای که چگونگی تحقق آن در این اثر، هدف این پژوهش می باشد. بر این اساس، برآنیم تا در ابتدا به تبیین مفهوم پست مدرنیسم نزد کوندرا پرداخته و آن را با آنچه لیوتار به عنوان نظریه پرداز این عرصه، مطرح کرده است مقایسه کنیم. سپس، سعی خواهیم کرد با تکیه بر اثر مذکور، شاخصه های نوشتار پست مدرنیستی را بررسی کرده و نشان دهیم چگونه راهبردها و شیوه های روایی و متنی و عملکرد آنها نیز در خدمت ادبیات پست مدرن کوندرا به کار گرفته می شوند.

تئاتر نمایش داستانی تخیلی به واسطه ی ژست و کلام است و دارای دو زبان کلامی و غیر کلامی یا صحنه ای است. هدف مطالعه ی حاضر بررسی زبان در دو نمایشنامه از دو فرهنگ متفاوت است : «آخر بازی» بکت و «افرا یا روز می گذرد» نوشته ی بهرام بیضایی. نمایش اول را نمونه ی تئاتر نو یا پوچی می دانند که نویسندگان آنها قصد داشته اند عناصر سنتی تئاتر غرب را به چالش کشیده و طرد کنند. ما بر این باوریم که نمایشنامه ی بیضایی نیز به نوعی، نمایشی مدرن است و از این نقطه نظر، با نمایشنامه بکت شباهتهایی دارد، لیکن روی بنیان های فرهنگی سنتی ایرانی تکیه دارد و گذشته ی خود را نفی نمی کند. مطالعه ی حاضر با تکیه بر ابزارهای تحلیلی نقد سبک شناسی در حوزه ادبیات تطبیقی سعی دارد با تکیه بر وجه کلامی تئاتر، شباهت ها و تفاوت های این دو نمایش را بررسی کند.

در ادامه راه یاکوبسن که اصل تشابهات و توازی را به عنوان خصوصیت اصلی کارکرد شعر معرفی می کند، مارک دومینیسی نظریه خود را از دیدگاه پست یاکوبسنی با تمرکز بر مسأله تعامل شکل و محتوا در متن شعری تعریف می کند. بر اساس این نظریه، تشابهات صوری در شعر از طریق تداعی الگوهای اولیه (پروتوتیپ ها) در فهم معنی عمل می کنند. در این راستا، ویژگی های ظاهری شعر جهت تحرک بخشی فرآیند تفسیر شعری لازم است. این مقاله با تکیه بر «تئوری تداعی» مارک دومینیسی و از خلال دو متن از آثار تئوفیل گوتیه رابطه ای را که شعر میان زبان و واقعیت پدید می آورد بررسی کند و نشان دهد که چگونه فهم شعر بر پایه جریان تداعی است. همچنین می کوشیم تحولاتی را که بیان شعری در عبور از فرم روایی به فرم شعری متحمل می شود مطالعه کنیم.

چگونه باید شروع کرد ؟ این پرسش به همان اندازه که برای نویسنده مطرح می شود برای خواننده نیز اهمیت دارد. پیشگویه موضوع مطالعات متعدد ی بوده است که به بررسی جنبه های مختلف عمل کرد آن پرداخته اند. انتظاری که پیشگویه در آستانه داستان، باید به آن پاسخ د هد چند گانه است. پیشگویه باید در هر متن داستانی وظایف خاص ی را ایفا کند، وظایفی که استراتژی های خاص بیانی را طلب می کند . این مقاله در نظر دارد با یاد آوری نقشهایی که پیشگویه در یک اثر ایفا می کند و مطالعه این نقشها در دو داستان تخیلی تئوفیل گوتیه به سوالات مربوط به نقش پیشگویه با توجه به ساختار داستان و ارتباط متن و پیرامتن پاسخ دهد. مطالعه چگونگی ظهور قرارداد خوانش در پیشگویه نیز به ما امکان بررسی این مساله را میدهد که نویسنده چگونه از این موقعیت استراتژیک متن نه تنها فرصتی برای ثبت دنیای خیالی خود، بلکه جایی برای نمایش هنر نوشت اریش می سازد .