زاهد بیگدلی

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ی علی مؤلفه های سواد اطلاعاتی و یادگیری سازمانی با میانجی گری مدیریت دانش در میان کارکنان زن و مرد پالایشگاه گاز بیدبلند شهرستان بهبهان انجام شد. روش شناسی: این پژوهش، همبستگی از نوع تحلیل مسیر با مدل معادلات ساختاری (SEM) است. جامعه آماری شامل تمامی کارکنان پالایشگاه گاز بیدبلند بود که با استفاده از نمونه گیری تصادفی تعداد 188 نفر تعیین شد. ابزار گردآوری داده ها، مقیاس سواد اطلاعاتی بیگدلی (1396)، پرسشنامه های مدیریت دانش لاوسون (2003) و یادگیری سازمانی نیفه (2001) بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار AMOS و SPSS نسخه 23 استفاده شد. یافته ها:مقادیر شاخص های برازندگی مربوط به الگوی پیشنهادی پژوهش نشان داد که اکثر شاخص های برازندگی در حد مطلوب و تا حدودی زیادی قابل قبول است. در رابطه با فرضیه های مربوط به اثر مستقیم، یافته ها نشان داد که سواد اطلاعاتی اثر مستقیم و مثبت بر مدیریت دانش و یادگیری سازمانی دارد. همچنین مدیریت دانش نیز رابطه مستقیم و مثبت بر یادگیری سازمانی دارد. نتایج آزمون بوت استراپ در خصوص فرضیه ی غیر مستقیم نشان داد که سواد طلاعاتی از طریق مدیریت دانش اثر غیر مستقیم و مثبت بر یادگیری سازمانی کارکنان پالایشگاه گاز بیدبلند شهرستان بهبهان دارد. نتیجه گیری: یادگیری سازمانی یکی از ویژگی های مهم هر سازمان دانش- محور است که در رسیدن سازمان ها به اهداف شان نقشی کلیدی ایفا می کند. بنابراین مدیران پالایشگاه بیدبلند بهبهان جهت تقویت و استفاده بهینه از دارایی های نامشهود خود و کسب مزیت رقابتی توسط این دارایی ها، ضرورت دارد کارکنان را به مهارت های سواد اطلاعاتی توانمند سازند.  

مقدمه: انسان همواره به اطلاعات نیاز داشته، دارد و خواهد داشت. عوامل مختلفی زمینه ساز نیاز اطلاعاتی هستند که بافت یکی از آنهاست. بافت پیچیده و متحول امروزی کسب و کار باعث ایجاد نیاز اطلاعاتی تجاری شده است که خود ضرورت ارائه خدمات اطلاعاتی تجاری را می طلبد. این پژوهش به مرور و معرفی این مفاهیم به منظور باز کردن مسیری برای متخصصان علم اطلاعات برای حضور در این بخش از دنیای اطلاعات می پردازد. روش شناسی : این پژوهش به صورت مروری انجام و با بررسی متون مرتبط با اطلاعات تجاری و خدمات اطلاعات تجاری، مفاهیم مرتبط روشن شده است. یافته ها: بررسی های انجام شده در این پژوهش، ابعاد مختلف اطلاعات تجاری و همچنین نیاز، منابع و خدمات اطلاعات تجاری را مطرح و نقش متخصصان اطلاعات و دانش شناسی را در این عرصه روشن ساخته است. نتیجه گیری : امروزه نقش اطلاعات تجاری و خدمات اطلاعات تجاری در دنیا مشخص شده است. ازاین رو، لازم است تا یک نظام خدمات اطلاعاتی تجاری طراحی، پیاده سازی و ارزیابی شود که متخصصان اطلاعات به این حوزه ورود کنند تا بتوانند نقش کاربردی و اساسی پیدا کنند و این امر می تواند علاوه بر ایجاد جایگاه حرفه ای آنان، به اشتغال حرفه مندان علم اطلاعات نیز کمک کند.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی میزان برخورداری کارکنان دانشگاه شهید چمران اهواز از مهارت ها و توانمندی-های مدیریت دانش شخصی بر اساس مدل اوری و همکاران (2001) به منظور ارائه راهکارهایی برای بهبود عملکرد فردی و سازمانی مدیریت دانش در این دانشگاه است.روش: پژوهش حاضر پیمایشی از نوع توصیفی- تحلیلی و همچنین از روش کیفی و مصاحبه نیمه ساخت یافته با استفاده از روش تحلیل تفسیری اطلاعات استفاده شده است. ابزار پژوهش پرسشنامه پیش ساخته بر اساس مدل اوری و همکاران است. جامعه ی پژوهش شامل 404 نفر از کارکنان غیرهیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال 97-1396 است که با مدارک (کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) در 7 حوزه مختلف دانشگاه مشغول به کار هستند. حجم نمونه با توجه به جدول کرجسی- مورگان 196 نفر محاسبه شد و با روش تصادفی طبقه ای نسبت به هر حوزه انتخاب شدند که از 196 پرسشنامه ی تحویل داده شده 155 عدد عودت داده شد.یافته ها: تجزیه و تحلیل داده های کمی نشان داد که، میانگین مدیریت دانش شخصی برابر با 64/3 می باشد که با توجه به نمره گذاری طیف لیکرت در سطح مطلوب ارزیابی شده است اما با توجه به نتایج مصاحبه انجام شده، به نظر می رسد که کارکنان در مهارت های تجزیه و تحلیل اطلاعات و اشتراک دانش و اطلاعات و انتشار دانش و اطلاعات دچار سردرگمی می باشند و به خوبی قادر نیستند این مفاهیم را بیان کنند.

هدف: هدف پژوهش حاضر طراحی و آزمون مدل رابطه علّی سواد اطلاعاتی و تفکر انتقادی با میانجی گری خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید چمران اهواز است. روش شناسی: روش انجام پژوهش، همبستگی از نوع تحلیل مدل معادلات ساختاری (SEM) است که یک روش چند متغیری می باشد. پژوهش های زیادی در ارتباط با متغیرهای پژوهش حاضر انجام شده است که نشان دادند بین متغیرها رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. با توجه به مباحث نظری و نتایج پیشینه ها مدل پیشنهادی پژوهش ارائه شده است. در طراحی مدل پیشنهادی پژوهش، سواد اطلاعاتی متغیر مستقل، خودکارآمدی تحصیلی به عنوان متغیر میانجی و تفکر انتقادی به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شدند. در این پژوهش چهار فرضیه مربوط به اثرات مستقیم و غیرمستقیم متغیر سواد اطلاعاتی بر تفکر انتقادی در نظر گرفته شد. یافته ها: مقادیر شاخص های برازندگی مربوط به الگوی پیشنهادی پژوهش حاکی از آن است که اکثر شاخص های برازندگی در مدل پژوهش در حد مطلوب و تا حدودی زیادی قابل قبول است. در رابطه با فرضیه های مربوط به اثر مستقیم، یافته ها نشان داد که سواد اطلاعاتی اثر مستقیم و مثبت بر خودکارآمدی تحصیلی و همچنین تفکر انتقادی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید چمران اهواز دارد. همچنین، در خصوص فرضیه های غیرمستقیم، یافته ها نشان داد که سواد اطلاعاتی از طریق خودکارآمدی تحصیلی اثر غیرمستقیم مثبت بر تفکر انتقادی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید چمران اهواز دارد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد برازش مدل پیشنهادی در حد مطلوب و قابل قبولی وجود دارد و تمامی فرضیه های پژوهش مورد تأیید قرار گرفت. براساس یافته های این پژوهش، می توان استدلال کرد که مهارت های سواد اطلاعاتی و یادگیری آن توسط دانشجویان تحصیلات تکمیلی به عنوان کلید یادگیری مادام العمر محسوب می شود که نقش زیادی در بالا بردن خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان و افزایش مهارت های تفکر انتقادی این دانشجویان دارد. بنابراین، لازم است مهارت های سواد اطلاعاتی و آموزش آن به دانشجویان، بیشتر مورد توجه مؤسسات آموزش عالی و دانشگاهی قرار گیرد تا بتوانیم افرادی شایسته و توانمند برای جامعه تربیت کنیم.

هدف: بررسی رفتار اطلاع یابی نمایه سازان برای رفع نیازهای اطلاعاتی نمایه سازی پایان نامه ها. روش : جامعه آماری 35 نفر نمایه سازان شاغل در سازمان اسناد و کتابخانه ملی و پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران بوده است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه 5 گزینه ای در طیف لیکرت بود. داده ها با نرم افزار آماری اس پی اس اس تحلیل شد. یافته ها: ۷ مؤلفه در رفتار اطلاعاتی نمایه سازان شناسایی شد. تنها مؤلفه «استفاده از نمونه مدارک مشابه» با میانگین پایین تر از حد متوسط (66/2) نیازهای اطلاعاتی نمایه سازان را برطرف نکرده است. میانگین کل به دست آمده از ۸ مؤلفه 63/3 (بالاتر از متوسط) یافته و فرضیه پژوهش تأیید شد. نتیجه گیری : پاسخ گویان تخصص و تجربه کافی دارند. رفتار اطلاع یابی آنها، میزان بالایی از نیازهای اطلاعاتی شان را در مراحل مختلف نمایه سازی برآورده می کند.

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین میزان تأثیر استفاده از فناوری اطلاعات برچابکی کتابخانه ، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی است. روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ گردآوری داده ها، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی کارکنان و مدیران کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی بودند که به دلیل محدود بودن جامعه نمونه گیری انجام نشد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه می باشد که پایایی پرسشنامه ها از طریق آلفای کرونباخ به دست آمد. برای سنجش ضریب نفوذ فناوری اطلاعات از مدل دیویس (1989) و برای سنجش ضریب چابکی سازمانی از مدل شریفی و ژانگ (1999) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها در پژوهش حاضر، پاسخ ها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس 23 و اسمارت پی ال اس به رایانه منتقل شده و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شد . برای تحلیل فرضیه های پژوهش از روش مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی استفاده شد. یافته ها: نتیجه پژوهش نشان داد که استفاده از فناوری اطلاعات بر چابکی کتابخانه تأثیر دارد. به عبارتی سهولت استفاده درک شده، سودمندی درک شده، نگرش نسبت به استفاده، تمایل به استفاده و استفاده واقعی از فناوری اطلاعات بر چابکی اثر معنی دار دارد و متغیرهای فناوری اطلاعات بر چابکی در کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی تأثیر مثبت و معنی دار دارد، یعنی با افزایش متغیرهای فناوری اطلاعات متغیر چابکی نیز افزایش خواهد یافت. اصالت/ارزش: پژوهش حاضر می تواند بر سرعت، پاسخ گویی، شایستگی و انعطاف پذیری در موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی تمرکز دارد و استفاده از سازوکارهای فناوری اطلاعات در جهت چابکی سازمانی و در نتیجه خدمات بهینه بررسی می کند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه خودکارآمدی پژوهشی با بهره وری پژوهشی در بین اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اهواز است روش پژوهش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی تحلیلی با رویکرد همبستگی انجام شده است. جامعه ی پژوهش شامل کلیه اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اهواز است که از بین ایشان 181 نفر به روش تصادفی در دسترس به عنوان نمونه جهت شرکت در پژوهش انتخاب شدند. داده های پژوهش با استفاده از توزیع دو پرسش نامه ی خودکارآمدی پژوهشی فیلیپس و راسل و پرسش نامه ی محقق ساخته ی بهره وری پژوهشی بین اعضای جامعه ی پژوهش پس از تأیید روایی و پایایی گردآوری گردید. نمره ی پایایی پرسش نامه ی خودکارآمدی پژوهشی، 83/0 و بهره وری پژوهشی 81/0 با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ محاسبه شد.. داده های حاصل پس از ورود در نرم افزار SPSS21 و با استفاده از آمار توصیفی و آزمون های t تک نمونه ای، ضریب همبستگی پیرسن و رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: خودکارآمدی پژوهشی با میانگین 56/227 در سطح مطلوب و بهره وری پژوهشی با میانگین 47/61 در سطح متوسط قرار دارند.از بین مؤلفه های خودکارآمدی پژوهشی مهارت های نوشتن با میانگین 73/63 بیشترین و مهارت های رایانه ای و کمّی با 08/44 کمترین میانگین را داشتند. میانگین مهارت های پژوهش عملیاتی 88/59 و طراحی پژوهش 87/59 می باشد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که بین خودکارآمدی پژوهشی و مؤلفه های آن با بهره وری پژوهشی رابطه ی معنادار مثبت وجود دارد و بیشترین همبستگی مربوط به مؤلفه ی مهارت های طراحی پژوهش است (r= 0.872). نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که مؤلفه های مهارت های طراحی پژوهش و مهارت های رایانه ای و کمّی پیش بینی کننده ی بهره وری پژوهشی هستند.

هدف: هدف اصلی این پژوهش، سنجش و مقایسه ی میزان توانایی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید چمران اهواز در شناسایی گونه های اطلاعاتی اینترنتی است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی و از لحاظ روش، پیمایشی است. جامعه ی پژوهش، دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید چمران اهواز بود. حجم جامعه بیش از 4500 نفر بود که به دلیل بزرگ بودن، با استفاده از جدول کرجسی- مورگان نمونه گیری انجام شده و اندازه ی نمونه، 350 نفر تعیین شد. ابزار استفاده شده در انجام این پژوهش، پرسشنامه ی محقق ساخته بود که روایی آن را اساتید گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهید چمران تأیید کرده و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ، معادل 81/0 محاسبه شد. یافته ها: میانگین نمرات دانشجویان در شناسایی گونه های اطلاعاتی اینترنتی، گونه های اطلاعاتی علمی و گونه های اطلاعاتی غیرعلمی، پایین تر از میانگین فرضی جامعه ی پژوهش بود. برای گونه های اطلاعاتی علمی، 61/39 درصد پاسخ های داده شده درست بود و برای گونه های اطلاعاتی غیرعلمی، این مقدار معادل 46/24 درصد بود. همچنین میانگین نمرات دانشجویان دکتری بالاتر از دانشجویان کارشناسی ارشد و دانشجویان مرد، بالاتر از دانشجویان زن بود. نتیجه گیری: نتایج کلی پژوهش نشان داد که عملکرد جامعه ی پژوهش در شناسایی گونه های اطلاعاتی اینترنتی ضعیف است و نیاز است که آموزش های بیشتری در این زمینه برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی اعمال شود.

مقدمه: نگرش گروه های مختلف افراد جامعه در باره کتابخانه های عمومی از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا بر تصمیم آنان در استفاده یا عدم استفاده از کتابخانه های عمومی تأثیر می گذارد. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین برخی از ویژگی های جمعیت شناختی مردم اهواز و دیدگاه آنان در باره منزلت کتابخانه های عمومی است. روش : پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی است و با روش پیمایشی و استفاده از پرسشنامه پژوهشگرساخته اجرا شده است. با مراجعه پژوهشگر به مناطق تعیین شده به صورت تصادفی وتوزیع پرسشنامه به صورت حضوری 410 نفر از شهروندان اهوازی مورد پیمایش قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه، آزمون تی برای دو نمونه مستقل، تحلیل واریانس یک راهه و کولموگروف-اسمیرنف استفاده شد. یافته ها: نگرش کلی مردم اهواز نسبت به کتابخانه های عمومی مثبت و "به نسبت مطلوب" است. ارزش اجتماعی– فرهنگی کتابخانه های عمومی بالاترین میانگین و امکانات و تجهیزات آن ها پایین ترین میانگین را به دست آوردند. دیدگاه گروه های مختلف سنی و گروه های دارای وضعیت اقتصادی-اجتماعی متفاوت با یکدیگر تفاوت معنادار داشت. بین افراد با گروه های تحصیلی مختلف از لحاظ "نگرش کلی" نسبت به کتابخانه های عمومی تفاوت معنا داری وجود ندارد. از میان پنج متغیر مورد مطالعه، متغیر کتابخانه به عنوان" مکانی با ارزش اجتماعی – فرهنگی" با میانگین 70/3 بالاترین میانگین را کسب نمود. بحث و نتیجه گیری: استفاده بیشتر از فناوری های جدید ارتباطی و اطلاعاتی، کتابخانه های عمومی را قادر خواهد ساخت تا ضمن حفظ ارزش های سنتی، با به کارگیری نوآوری های فنّی در رقابت با حضور سایر رسانه ها همچنان جایگاه اجتماعی خود را حفظ کنند. حضور فیزیکی یا مجازی اقشار مختلف جامعه در عرصه کتابخانه های عمومی منجر به توسعه تعامل های گروهی و اعتماد افراد به یکدیگر و در نتیجه افزایش سرمایه اجتماعی جامعه خواهد شد. یکی از محدودیت های پژوهش حاضر عدم امکان تعمیم یافته ها به سایر انواع کتابخانه ها و نیز سایر جوامع است.

هدف: هدف مقاله حاضر، مقایسه دیدگاه دبیران و دانش آموزان دبیرستان های شهر اهواز درباره ضرورت وجود کتابخانه های آموزشگاهی و کتابدار متخصص، هدف اصلی این پژوهش است. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی است که به روش پیمایشی انجام گرفته و جامعه آماری آن، تمامی دبیران و دانش آموزان دبیرستان های شهر اهواز در سال تحصیلی 92 – 1391 را شامل می شود. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود و برای تحلیل داده ها از آزمون تی و تحلیل واریانس استفاده شد. در این پژوهش دیدگاه دبیران و دانش آموزان اهواز درباره مؤلفه های ضرورت وجود کتابخانه های آموزشگاهی، ضرورت وجود کتابدار متخصص در کتابخانه های آموزشگاهی، میزان ارتباط برنامه های درسی دانش آموزان با کتابخانه و خدمات آن جهت ایجاد انگیزه استفاده از منابع و خدمات کتابخانه مدرسه و میزان توانایی«کتاب یاران» در پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی دبیران و دانش آموزان مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج حاصل نشان داد که  دبیران و دانش آموزان وجود کتابخانه و کتابدار متخصص در مدرسه را لازم می دانند. دبیران توانایی کتاب یاران را در حد متوسط و دانش آموزان در حد نامطلوب ارزیابی کردند. بین دیدگاه دبیران و دانش آموزان در مؤلفه های ضرورت وجود کتابخانه های آموزشگاهی، ارتباط برنامه های درسی دانش آموزان با منابع کتابخانه جهت ایجاد انگیزه برای استفاده کتابخانه مدرسه و میزان توانایی کتاب یاران در پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی آن ها تفاوت معناداری وجود داشت به طوریکه در همه موارد فوق، نظرات معلمان میانگین بالاتری داشت که از نظر آماری نیز معنی دار بود. اصالت/ ارزش: ارزش مقاله حاضر در نشان دادن اَبعاد اهمیت کتابخانه های آموزشگاهی و تصور دبیران در باب توانایی هایی کتاب یاران برای مدیریت و هدایت کتابخانه است، به طوری که هرچند ضرورت وجود کتابدار را در حد مطلوب می دانند اما گویا با متوسط ارزیابی کردن توان کتاب یاران، مشکل قابل توجهی را متوجه کتابخانه های آموزشگاهی نمی دانند.

امروزه با پیشرفت فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی و پدیدار شدن تأمین کنندگان اطلاعات به اشکال گوناگون به مثابه رقیبی برای کتابخانه ها در فضای دیجیتال و محیط وب، کتابخانه ها با مشکل جدی بحران مشارکت از سوی کاربران خود مواجه شده اند. یکی از جدیدترین راهکارها برای غلبه بر چنین بحرانی بازی وارسازی خدمات کتابخانه ای است. بازی وارسازی را به منزله «کاربست محرک های مرتبط با انجام بازی در بسترهای نامرتبط با بازی» تعریف نموده اند. بر این اساس پژوهش حاضر بر آن است تا ضمن طراحی نرم افزار بازی وارسازی شده وب سایت کتابخانه ای، به بررسی تأثیر پیاده سازی آن بر مؤلفه های خودتعیین گری کاربران کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر بپردازد. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کاربردی بوده که به روش شبه تجربی تک گروهی با پیش آزمون و پس آزمون انجام می شود. جامعه آماری پژوهش حاضر را تمامی دانشجویان کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر (به استثنای دانشجویان سال اول مقطع کارشناسی) تشکیل می دادند (N=45 ). نخست نرم افزار بازی وارسازی شده کتابخانه دانشگاهی علوم پزشکی بوشهر با نام «سامانه کتاب دان» طراحی شد و سپس میزان اثربخشی سامانه مذکور در مقایسه با نرم افزار اصلی کتابخانه بر روی آزمودنی ها از طریق پرسشنامه استاندارد «مقیاس برآورده ساختن نیازهای مرتبط با تجربه بازیکنان/کاربران» مورد سنجش قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از نرم افزار اس پی اس اس 22 استفاده شد. در بخش آمار توصیفی از مؤلفه هایی چون فراوانی، درصد فراوانی، آزمون میانگین، واریانس، و انحراف معیار، و در بخش آمار تحلیلی از آزمون هایی چون تحلیل واریانس یک طرفه، آزمون تی تک متغیره، و تی زوجی استفاده شد . نتایج پژوهش حاضر نشان داد که نرم افزار اصلی کتابخانه به لحاظ میزان انطباق با مؤلفه های خودتعیین گری کاربران با میانگین وزنی 38/3 از سطح پایینی برخوردار است و در مقابل سامانه کتاب دان از نظر میزان انطباق با مؤلفه های خودتعیین گری کاربران با میانگین وزنی 40/5 وضعیت مطلوبی دارد. همچنین میزان اثربخشی سامانه کتاب دان بر تمامی مؤلفه های چهارگانه خودتعیین گری بیش از حد متوسط بود، در حالیکه میزان اثربخشی نرم افزار اصلی کتابخانه بر تمامی مؤلفه های چهارگانه خودتعیین گری به جز مؤلفه «شایستگی» کمتر از حد متوسط گزارش شد. به علاوه، میزان انطباق نرم افزار اصلی کتابخانه با مؤلفه های خودتعیین گری دانشجویان دختر و پسر پایین تر از حد متوسط و میزان انطباق نرم افزار بازی وارسازی شده کتابخانه با مؤلفه های خودتعیین گری آنان در سطح بالایی قرار دارد. با توجه به ضرورت و اهمیت بازی وارسازی در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی بایستی مدیران این کتابخانه ها با در نظر گرفتن ساختارها، محرک ها و اجزای بازی و بر پایه نیازهای اساسی روانشناختی کاربران به طراحی وب سایت هایی بپردازند که منجر به مشارکت هر چه بیشتر کاربران در بهره مندی از خدمات اطلاعاتی ارائه شده از طرف کتابخانه ها شود.

هدف: سنجش ویژگی های شخصیتی کارآفرینی دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهیدچمران اهواز و بررسی مهم ترین راهکارهای توسعه این ویژگی ها از دیدگاه دانشجویان این رشته. روش شناسی: پژوهش حاضر به صورت پیمایشی انجام شده است. به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت، توصیفی و تحلیلی است. جامعه مورد مطالعه شامل کلیه دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهیدچمران اهواز است که به دلیل محدودبودن جامعه پژوهش (133نفر)، پرسش نامه به عنوان ابزار جمع آوری اطلاعات بین تمامی افراد جامعه توزیع و درنهایت109پاسخ (95/81%) جمع آوری شد. یافته ها: در میان ویژگی های کارآفرینی دانشجویان، مرکز کنترل درونی (92/22) بیش ترین و تحمل ابهام (64/19) کم ترین میانگین را به خود اختصاص داده اند. نتایج نشان داد مهم ترین راهکارهای توسعه این ویژگی ها به ترتیب اولویت عبارتند از: راهکارهای جانبی، آموزشی، حمایتی و راهکارهای پژوهشی و فناورانه. نتیجه گیری: ویژگی های کارآفرینی دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهیدچمران اهواز به جز در ویژگی های استقلال طلبی و تحمل ابهام، در سطح مطلوبی قرار دارد.

هدف اصلی این پژوهش بررسی رفتار استفاده دانشجویان تحصیلات تکمیلی از «پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی» با استفاده از نظریه «لاندبرگ و هالتن» است. روش پژوهش، پیمایشی از نوع توصیفی و جامعه پژوهش شامل 3491 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی «دانشگاه شهید چمران اهواز» در سال 1393 است. نمونه پژوهش با استفاده از جدول «کرجسی و مورگان» و به روش نمونه گیری طبقه ای بر مبنای دانشکده ها و متناسب با حجم نمونه، 346 نفر انتخاب شدند. نتایج داده های جمع آوری شده از پرسشنامه نشان داد که رابطه معناداری بین رفتار استفاده دانشجویان تحصیلات تکمیلی با استفاده هدفمند و آگاهانه از «پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی» وجود دارد. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار آماری SPSS صورت گرفته است. نتایج حاصل رابطه معنادار بین رفتار استفاده دانشجویان تحصیلات تکمیلی با رقابت «پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی» با دیگر پایگاه ها را نیز تأیید کرد. این نتیجه مؤید همبستگی قوی و تغییر همزمان دو متغیر رفتار استفاده دانشجویان با رقابت در پاسخگویی این پایگاه است. در این پژوهش رابطه بین رفتار استفاده با برطرف کردن نیاز اطلاعاتی دانشجویان توسط «پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی» تأیید و رفتار استفاده دانشجویان تحصیلات تکمیلی با داوری های ارزشی در باره مقاصد فرهنگی «پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی» نیز دارای رابطه معناداری شد. بین انتخاب آگاهانه و رفتار استفاده کننده با ضریب همبستگی (867/0) و همچنین بین رفتار هدفمند و رقابت با ضریب همبستگی (578/0) رابطه معناداری مشاهده شد

این پژوهش به بررسی کشف تصادفی اطلاعات در استفاده از فناوری های اجتماعی و ارتباطی اینترنتی در میان دانشجویان دانشگاه شیراز می پردازد . پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی است و به لحاظ تجزیه و تحلیل سؤالات پژوهش توصیفی – تحلیلی می باشد. برای انجام این پژوهش از روش پیمایشی و از ابزار پرسشنامه استفاده شد . جهت تعیین روایی صوری پرسشنامه از نظر افراد متخصص و اساتید مجرب استفاده شد و پایایی آن با استفاده از از آلفای کرونباخ 88/. تعیین شد. جامعه ی پژوهش تمام دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده های علوم انسانی و مهندسی دانشگاه شیراز شامل 3434 نفر بود. نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام گرفت که بر اساس جدول کرجسی و مورگان حجم نمونه 346 نفر تعیین شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری علوم اجتماعی نسخه ی 21 انجام گرفت. یافته ها نشان داد میزان استفاده ی پاسخگویان از منابع اینترنتی بیش تر ازحد متوسط است. همچنین بیشتر آنان فناوری های اجتماعی و ارتباطی اینترنتی را ابزاری مفید برای کسب اطلاعات و مواجهه ی تصادفی با اطلاعات می دانند . بیشتر پاسخگویان اطلاعاتی را که به صورت تصادفی کسب می کنند در انجام فعالیت های مختلف استفاده و ذخیره می کنند و یا به اشتراک می گذارند. بر این اساس می توان نتیجه گرفت، فناوری های اجتماعی و ارتباطی اینترنتی ابزاری مفید برای دستیابی به اطلاعات هدفمند و همچنین کسب غیر هدفمند اطلاعات هستند. کسب تصادفی اطلاعات نوعی فراهم آوری اطلاعات است که در ردیف اطلاع یابی هدفمند قرار دارد. اطلاعات به دست آمده به صورت اتفاقی در اشتراک دانش سودمند است، همچنین می تواند مسیر کاربر را تغییر دهد، او را به سمت یک ایده ی جدید هدایت نماید و در حل مشکلات یاری دهد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی سیر تاریخی انتشار مقالات فارسی در زمینه ی خدمات و منابع مرجع است. روش: این پژوهش مروری است و به روش کتابخانه ای و با استفاده از تحلیل محتوا انجام گرفته است. عبارت ها و کلیدواژه های مرتبط با خدمات و منابع مرجع در مجلات و پایگاه های علمی ایران در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی مورد جست وجو قرار گرفت. تعداد 75 مقاله شناسایی و بر اساس این دو موضوع تنظیم شدند. یافته ها: نخستین مقاله در سال 1355 منتشر شد و سپس تا سال 1371 مقاله ای منتشر نشد. دهه ی 1380 با انتشار 44 مقاله دوران شکوفایی بزرگ است و مفاهیمی مرتبط با ارزیابی و بازاریابی فرایند و محصولات خدمات مرجع کتابخانه ها نیز مطرح می گردد. سال 1387 را با 11 مقاله می توان سال پربار و سال خدمات دیجیتالی قلمداد نمود. در دهه ی نود، توجه به کاربران و نظام های اطلاعاتی و نقد کتاب از جایگاه بالاتری برخوردار است. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش ضمن نشان دادن نقاط قوت و ضعف وضعیت موجود، می تواند به پی بردن به فرصت ها و پر نمودن شکاف های موجود در حوزه خدمات و منابع مرجع کمک کند، و همانند نقشه راه پژوهشگران، مؤلفان و ناشران عمل کند.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی دیدگاه مردم اهواز درباره منزلت کتابخانه های عمومی و کتابداران این کتابخانه ها است. روش: روش این پژوهش پیمایشی است. جامعه پژوهش حاضر جمعیت شهر اهواز است که شامل حدود 5/1 میلیون نفر می شود و تعداد نمونه طبق جدول کرجسی و مورگان 410 نفر تعیین گردید که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای گرداوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که روایی آن به صورت محتوایی و پایایی آن از طریق آلفای کرانباخ 85/0 تعیین گردید. پرسشنامه ها به صورت حضوری توسط پژوهشگران توزیع و گردآوری شد. برای تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه ای، آزمون رتبه ای فریدمن، مجذور خی و کولموگروف-اسمیرنف استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که در کل، نگرش مردم اهواز نسبت به کتابخانه های عمومی مثبت و «تا اندازه ای مطلوب» است. از نگاه پاسخ دهندگان، وضعیت خدمات کتابخانه های عمومی اهواز «تا اندازه ای مطلوب»، وضعیت کتابداران «تا اندازه ای مطلوب»، وضعیت ارزش اجتماعی کتابخانه «تا اندازه ای مطلوب»، و وضعیت مجموعه «تا اندازه ای نامطلوب» است. از نظر مردم اهواز با ارزش ترین ویژگی کتابخانه های عمومی اهواز، «کتابخانه به عنوان یک مکان اجتماعی فرهنگی» است که از بالاترین میانگین رتبه برخوردار شد. اصالت/ارزش: ارزش این مقاله ابتدا در نشان دادن نظرات عامه مردم در مورد کتابخانه های عمومی است و دوم در نشان دادن اهمیت بُعد مکانی کتابخانه برای عامه مردم است.

مقدمه: بازی وارسازی را کاربست محرک های مرتبط با انجام بازی در بسترهای به ظاهر نامرتبط با بازی دانسته اند. در واقع بازی وارسازی بنا دارد کارهای مرسوم و ملال آور روزمره را در حوزه های گوناگون بگونه ای عرضه کند که انجام آن برای بازیگران/کاربران خوشایند جلوه نماید. پژوهش حاضر بر آن است تا ضمن تعریف مفهوم بازی وارسازی، کارکردها، ومؤلفه های آن به تشریح ارتباط این مفهوم با فعالیت و خدمات کتابخانه ها بپردازد. در این راستا سامانه کتاب دان نیز که برای نخستین بار در ایران با کاربست مؤلفه های بازی وارسازی و در پیوند با وبسایت کتابخانه طراحی شده، معرفی می شود. روش : این پژوهش در دو مرحله انجام شده است. در مرحله نخست، با استفاده از روش مروری و بر اساس مطالعه جامع و نظام مند متون مرتبط با بازی وارسازی مؤلفه های مرتبط با طراحی یک نرم افزار بازی وارسازی کتابخانه ای استخراج شده است. در مرحله دوم، با توجه به مطالعات بخش نخست برای نخستین بار در کشور سامانه ای با نام «کتاب دان» با بهره گیری از سازوکارهای بازی وارسازی در کتابخانه های دنیا طراحی شده است. فرایند طراحی این سامانه نیز بر مبنای رویکرد شش مرحله ای ورباخ و هانتر انجام پذیرفت. یافته ها: تجربه پیاده سازی سامانه کتاب دان نشان داد که برای طراحی چنین سامانه ها و نرم افزارهایی در وبسایت های کتابخانه ای باید در کنار توجه به مؤلفه های سه گانه بازی وارسازی (مکانیک ها، دینامیک ها، و ساختارهای بازی) به نظریه های انگیزشی رایج در این حوزه نیز اهتمام ویژه ای داشت. دو نظریه مطرح در این زمینه یعنی نظریه های خودتعیین گری و جریان می توانند در طراحی چنین نرم افزارهایی بسیار یاری رسان باشند. بحث و نتیجه گیری: ضروری است در طراحی نرم افزارها و سامانه های بازی وارسازی کتابخانه ای به هدف اصلی بازی وارسازی، یعنی خوشایند ساختن فرآیندهای ملال آور روزمره برای کاربران و جذب هر چه بیشتر آنان توجه نمود. پژوهش حاضر در بخش طراحی نرم افزار یک پژوهش موردی است که طبیعتاً از تجربه های مرتبط با آن می توان در پاره ای موارد دیگر نیز بهره جست. با این حال مدیران و کتابداران باید همواره به قابلیت ها و ویژگی های منحصربه فرد کتابخانه و کاربران خود در طراحی چنین نرم افزارهایی اهتمام لازم را داشته باشند.

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل رابطه برخی نظریه های علوم اجتماعی و انسانی با رفتار اطلاعاتی است. روش: این پژوهش توصیفی و از نوع مروری تحلیلی است. در این تحقیق، مقاله ها و کتاب های مرتبط با موضوع مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نظریه های اصلی مرتبط با حوزه رفتار اطلاعاتی بیشتر از دو حوزه علوم اجتماعی جامعه شناسی و ارتباطات گروهی و حوزه روانشناسی سرچشمه می گیرند و انجام تحقیقات اصیل در حوزه رفتار اطلاعاتی، مستلزم استفاده از نظریه های موجود در این حوزه هاست. نتیجه گیری: به لحاظ اجتماعی بودن انسان و به لحاظ ماهیت رفتار انسان، مطالعات حوزه رفتار اطلاعاتی شامل نیاز اطلاعاتی، جستجوی اطلاعات، اطلاع یابی، و استفاده از اطلاعات، به ناچار باید از نظریه های اصلی مرتبط با حوزه رفتار اطلاعاتی بهره بگیرند، یعنی آنچه بیشتر ناشی از دو حوزه علوم اجتماعی شامل جامعه شناسی و ارتباطات گروهی و حوزه روانشناسی است، البته همراه با استفاده از سایر نظریه های سودمند و مرتبط علوم اجتماعی. بدین سان ضمن غنا بخشیدن به این مطالعات، پژوهشگران امکان تبیین و تفسیر و تحلیل بهتر رفتار اطلاعاتی کاربران را می یابند؛ که در نهایت منجر به اصلاح نظام های اطلاعاتی و هم چنین اصلاح و بهبود رفتار اطلاعاتی کاربران می شود.  

امروزه با توجه به پیشرفت های حاصل شده در عرصه فناوری، گوشی های هوشمند تلفن همراه نیز به عنوان یکی از ابزارهای دسترسی به اطلاعات مطرح می شوند؛ در همین راستا هدف پژوهش حاضر، بررسی رفتار اطلاع جویی دانشجویان مقطع دکترا دانشگاه شهید چمران اهواز در محیط گوشی های هوشمند تلفن همراه می باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی است که با روش پیمایشی اجرا شده است. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر را 285 نفر از دانشجویان مقطع دکترا دوره روزانه که در سال 1395 در دانشگاه شهید چمران اهواز مشغول به تحصیل هستند، تشکیل می دهد. یافته ها حاکی از آن است که مهمترین انگیزه دانشجویان، برای استفاده از گوشی های هوشمند تلفن همراه حضور در شبکه های اجتماعی، گفتگو کردن (chat)، تماس صوتی و دسترسی به اینترنت می باشد. همچنین برای مرور اخبار، جستجوی اطلاعات جهت تحقیقات دانشگاهی و خواندن کتاب و مقالات الکترونیکی بعد از رایانه های کیفی، گوشی های هوشمند تلفن همراه پرکاربردترین ابزار می باشند. نتایج نیز به این نکته اشاره دارند که مهمترین مزایای استفاده از گوشی های هوشمند تلفن همراه، تبادل مستمر اطلاعات، دسترسی فوری به اطلاعات از هر نقطه، امکان انجام چند کار به صورت همزمان و جستجوی سریع اطلاعات می باشد.

هدف: پژوهش حاضر در نظر دارد تا به بررسی رابطه بین اَبعاد مختلف هوش فرهنگی با عملکرد شغلی کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان خوزستان بپردازد. روش: پژوهش حاضر با روش پیمایشی انجام شده است و از روش همبستگی آماری برای تحلیل نتایج استفاده گردیده است. جامعه آماری شامل کلیه کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان (جمعاً 230 نفر) بود که از این تعداد، بر اساس جدول کرجسی- مورگان یک نمونه 145 نفری به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شد. برای سنجش هوش فرهنگی و عملکرد شغلی به ترتیب پرسشنامه های ون داین و اَنگ (2004) و فرج پهلو و همکاران (1391) مورد استفاده قرار گرفت. به منظور آزمون فرضیه های پژوهش از روش رگرسیون چندگانه و همچنین ضرایب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بین هوش فرهنگی و عملکرد شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان رابطه ای مثبت و معنی دار برقرار است. همچنین از بین اَبعاد هوش فرهنگی (شناختی، فراشناختی، انگیزشی و رفتاری)، اَبعاد شناختی، فراشناختی و انگیزشی آن با عملکرد شغلی کتابداران رابطه مثبت و معنی داری داشت. اصالت/ارزش: نتایج پژوهش حاضر بر اهمیت توجه بیشتر به هوش فرهنگی و بهبود آن در کتابداران تأکید می نماید. هوش فرهنگی تأثیر مستقیمی بر کیفیت عملکرد کتابداران دارد و عملکرد ارتباطی، جمعی، و برون سازمانی آنان را برای جذب بیشتر مخاطبان به کتابخانه و خدمات دهی بهتر تقویت می کند.