با مخاطبان

ضمن تشکر و سپاس از خوانندگان عزیز فصلنامه، توجه شما را به مهمترین آثار و اخبار پژوهشى رسیده به دفتر مجله جلب مى‏کنیم:
کتاب Theology and sociology (الهیات وجامعه‏شناسى) مجموعه مقالاتى است که آقاى روبین گیل جمع‏آورى و با افزودن مقدمه‏اى آن را منتشر کرده است. این کتاب توسط آقاى حسین کچوئیان از انگلیس براى ما ارسال شده است. ضمن تشکر از ایشان توجه علاقه‏مندان را به چند کتاب مهم دیگر از ویراستار این کتاب جلب مى‏کنیم.
- The social Context of Theology
- Theology and Social Structure
- Prophecy andPraxis
- A Textbook of Christian Ethics
- The Myth of the Empty Church and MoralLeadership ina Postmodern Age.
کتاب فرا اخلاق، على شیروانى، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى، 1376.
فرا اخلاق یا فلسفه اخلاق عنوان رشته‏اى است که به معانى و مفاهیم اخلاقى، کیفیت صدق و کذب گزاره‏هاى اخلاقى، نحوه ارتباط آنها با یکدیگر و نیز ارتباط گزاره‏هاى اخلاقى و غیراخلاقى و مباحثى از این دست مى‏پردازد. نوشته حاضر، مى‏کوشد به مهمترین نظریه‏هاى مطرح در این زمینه بپردازد.
کتاب سرشت انسان، پژوهشى در خداشناسى فطرى، على شیروانى، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى، 1376.
در این مجموعه نویسنده به راه فطرت در خداشناسى، اقسام امور فطرى، فطرت در قرآن و مقایسه برهان فطرت با برهان اخلاقى و برهان تجربه دینى پرداخته است. این کتاب با توجه به اینکه از طرف معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامى براى اساتید معارف تنظیم شده است، جاداشت علاوه بر جمع‏آورى مطالب از نویسندگان معاصر، به طرح و پاسخگویى پاره‏اى از اشکالات بسیار مهمى که درباره فطرت در این سالهاى اخیر مطرح شده است، مى‏پرداخت.
+ کتاب نظریه‏هاى دولت در فقه شیعه، محسن کدیور، نشر نى، 1376. این کتاب جلد اول از مجموعه اندیشه سیاسى در اسلام است. نویسنده در این مجموعه مى‏کوشد با روش تحلیل انتقادى و با تکیه بر منابع دست اول مبادى تصورى، پیشفرضها و مبادى تصدیقى و لوازم دیدگاههاى مختلف اندیشه سیاسى در اسلام را تبیین کند. در باب نظریه‏هاى دولت در فقه شیعه، نویسنده به 9 نظریه مى‏پردازد: نظریه سلطنت مشروعه، نظریه ولایت انتصابى عامه فقیهان، نظریه ولایت انتصابى عامه شوراى مراجع تقلید، نظریه ولایت انتصابى مطلقه فقیهان، نظریه دولت مشروطه، نظریه خلافت مردم با نظارت مرجعیت، نظریه ولایت انتخابى مقیده فقیه، نظریه دولت انتخابى اسلامى و نظریه وکالت مالکان شخصى مشاع.
نویسنده در انتساب نظریه‏هاى مذکور به صاحبان آن، با رعایت امانت و دقت و نیز تتبع فراوان در منابع، مجموعه قابل قبول و سودمندى را به جامعه اسلامى عرضه کرده است.
علم و دین
دفتر همکارى حوزه ودانشگاه یازدهمین کنفرانس علمى سالانه خود را در موضوع علم و دین در روز 27 آذرماه سال 1377 برگزار مى‏کند. دفتر همکارى ضمن پژوهشهاى خود در حوزه فلسفه علوم اجتماعى به ضرورت بررسى موضوع علم و دین و مناسبات میان آنها رسیده است. صورتبندى مساله علم دینى را وظیفه پژوهشى خویش مى‏شمارد. از این رو، تحقیق در موضوعات ذیل به منزله فراهم آوردن مقدمات لازم براى دستیابى به صورتبندى مذکور است. نگاه مطلوب و راجح در این کنفرانس بحث از مناسبات دین و علوم اجتماعى است، اگرچه بر این نکته نیز واقفیم که مسائل مشترک میان علوم اجتماعى و طبیعى در مساله علم و دین کم‏شمار نیستند.
از پژوهشگران و استادان حوزه و دانشگاه دعوت مى‏شود با ارائه مقالات خویش در این مباحثه علمى شرکت فرمایند.
الف. مسائل علم و دین
- منبع، روش، زبان و قلمرو علوم تجربى و دین
- حوزه‏هاى تعارض (موضوعات - مسائل - روحیه عالمان تجربى و دینى)
- بررسى راه‏حلهاى پیشنهادى در رفع تعارض (تفکیک قلمرو - تفکیک زبان - ابزارانگارى - ظنى شمردن نتایج علوم)
- تاثیر موضع معرفت‏شناسى (رئالیسم خام - رئالیسم انتقادى و نسبیت) در مسائل علم و دین
- بررسى نمونه‏هاى عینى تعارض در علم و دین [فقط‏اسلام]
- عینیت و بى‏طرفى در علوم تجربى
ب. علم دینى
- مقصود از علم دینى و امکان آن
- علم دینى و وجوه یا شکلهاى محتمل آن
- روش تحقیق در علم دینى بنا بر فرض اثبات
- بررسى ضرورت ایجاد علم دینى و راهکارهاى نظرى و عملى آن
تذکر
1 - مقالاتى که منحصرا در موضوعات فوق به نگارش درآمده باشند و تا تاریخ 25/8/1377 به دبیرخانه کنفرانس ارسال شوند، مورد پذیرش قرار مى‏گیرند.
2 - مقالات در کاغذ A4 تایپ شده یا با خط خوانا بر یک روى برگ نوشته شود.
3 - به مقالات برتر علاوه بر امکان ارائه در کنفرانس و چاپ در فصلنامه حوزه و دانشگاه حق التالیف تعلق مى‏گیرد.
4 - مقالاتى که مورد پذیرش هیئت علمى کنفرانس قرار نگیرند، عودت داده مى‏شوند.
در 27 آذرماه 76، دهمین کنفرانس علمى سالانه حوزه و دانشگاه از طرف دفتر همکارى با حضور جمعى از اندیشمندان و محققان در مدرسه دارالشفاء قم برگزارگردید. موضوع این کنفرانس انسان‏شناسى از دومنظر واقعیت و ارزش بود. از 40 مقاله ارسالى، یازده‏مقاله زیر برگزیده شد. پاره‏اى از این مقالات درهمین شماره به چاپ رسیده است:
راه حل مشکلات وجودى انسان / محمد بهشتى / عضو دفتر همکارى حوزه و دانشگاه
نیچه، فرانکل و نگاه اسلامى درباره معنا و هدف زندگى / محمد منصورنژاد / دانشجوى دکترى دانشگاه تهران.
مفهوم اعتماد به نفس در روانشناسى و اخلاق / على زینتى / عضو مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى
رابطه انسان و خود / محمد مهدى آصفى / مدرس حوزه علمیه قم
انسان و خداى ادیان توحیدى / احمد نراقى / محقق و نویسنده
نگرش اسلام به انسان / مرتضى شاهرودى / عضو هیئت علمى دانشگاه فردوسى مشهد
این سؤال که سرشت انسان نیک است‏یا بد معناى محصلى دارد؟ / فاطمه کریمى / عضو هیئت علمى دانشگاه گیلان
بنیاد ما بعد الطبیعى ارتباطات اسلامى / داوود مهدوى زادگان / حوزه علمیه قم
انسان معاصر و مساله معنا و هویت / حسین کاجى / عضو هیئت تحریر نشریه دنیاى سخن
نگرشى به انسان از منظر فلسفه زیست‏شناسى / حسن میاندارى / دانشکده فلسفه علم پژوهشگاه علوم انسانى
از خودشناسى تا خداشناسى / غلامرضا اعوانى / انجمن حکمت و فلسفه ایران
در این کنفرانس، همچنین، آقایان محمدتقى مصباح یزدى و محسن خرازى از اساتید و مدرسان حوزه علمیه قم در دو نوبت‏به سخنرانى پرداختند. آقاى مصباح در پاسخ به این سؤال که «اعتماد به نفس‏» مطرح در روانشناسى چگونه با تعلیمات اسلامى مبنى بر توکل بر خداوند و بندگى او قابل جمع است، گفت: مساله اعتماد به نفس مطرح در روانشناسى در جو فرهنگى علمى خاصى پدید آمده است. مراد صاحبان این شعار آن است که انسان در سختیهاى زندگى و مبارزه با مشکلات متکى به خود باشد و به امید کمک دیگران نباشد. در حقیقت، تقابل بین اعتماد به خود و اعتماد به دیگران است. اما آنچه در تعلیمات اسلامى آمده عبارت است از انتساب نیروى محدود انسانى به نیروى لایزال الهى. یعنى بعد از اعتماد به قوت و نیروى خود و تلاش براى زندگى بهتر و سعادتمند، همین نیرو را نیز از خداوند بداند و براى خود اصالتى قائل نباشد. پس اسلام نیز با «اعتماد به نفس‏» به معناى عدم اعتماد به دیگران موافق است و در عین حال، ما را به سوى اعتماد به خود در حد نازل و اعتماد به خدا در حد عالى فرا مى‏خواند.
موضوع سخن آقاى خرازى شناخت نفس بود. ایشان با اشاره به حدیث مشهور «من عرف نفسه فقد عرفه ربه‏» راه خداشناسى از طریق انفسى را نافعتر از طریق آفاقى دانست. استدلال انفسى مبتنى بر علم حضورى است و شیوه آفاقى مبتنى بر علم حصولى. ایشان در ادامه به توضیح معانى مختلف «نفس‏» در فلسفه، اخلاق و قرآن پرداخت و گفت منظور از نفس در قرآن گاهى روح است و گاهى در مقابل عقل به کار مى‏رود; اما در این حدیث‏به دلایل زیادى که روح را از بدن جدا نمى‏کنند، منظور از نفس هم روح است و هم بدن و این معرفت، به تعبیر روایات، انفع المعارف است.
دفتر همکارى حوزه و دانشگاه به زودى با تصویب شوراى گسترش وزارت فرهنگ و آموزش عالى به مرکز پژوهشهاى حوزه و دانشگاه به صورت پژوهشگاه مستقل به فعالیتهاى خود ادامه مى‏دهد. دفتر همکارى از سال 69 تاکنون به صورت نهاد وابسته به سازمان سمت فعالیت مى‏کرده است.
در بهمن ماه سال 76 آقاى على اکبر جلالى داراى دکتراى رشته برق، استاد و محقق نمونه در کشور آمریکا در محل کتابخانه دفتر همکارى در زمینه تکنولوژى نوین به ایراد سخن پرداخت. وى در این سخنرانى در سه بخش مستقل:
1. وضعیت جهان از نظر تکنولوژى و پژوهش.
2. موقعیت و جایگاه ایران در این مساله.
3. وضعیت پژوهش و بودجه‏هاى تحقیقاتى و معضلات مبتلا به آن در ایران‏به ارائه دیدگاههاى خود پرداخت. ایشان ضمن ابراز تاسف از کاهش بودجه تحقیقاتى کشور در سال 76، ابزار امیدوارى کرد که با همکارى حوزه و دانشگاه جایگاه شایسته و سزاوار پژوهش، در ایران بدست آید.
مجمع هماهنگى مراکز پژوهشى در قم در اسفند ماه 76 پس از یک تعطیلى دو ساله اولین جلسه خود را با حضور اعضاء تشکیل داد. اعضاى این مجمع نمایندگان مؤسسات زیر هستند: دانشگاه دارالعلم مفید، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى، مرکز پژوهشهاى اسلامى صدا و سیما، مرکز تحقیقات علمى دبیرخانه مجلس خبرگان، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، مرکز مطالعات و تحقیقات دفتر تبلیغات اسلامى و دفتر همکارى حوزه و دانشگاه.
ایجاد هماهنگى، ارتباط و انعقاد قراردادهاى مشترک تحقیقاتى بین مراکز از اهداف این مجمع شمرده شده است.
با همکارى گروه اقتصاد چند مرکز پژوهشى در قم، کنفرانسهاى تخصصى در مباحث اقتصادى به صورت ادوارى تشکیل مى‏شود. در فرودین ماه 77 در آخرین نشست این مباحث که در دفتر همکارى حوزه و دانشگاه برگزار گردید، مساله اوراق مشارکت‏به بحث گذاشته شد. در این جلسه آقاى محمد مؤمن از فقهاى شوراى نگهبان درباره مبانى حقوقى و فقهى اوراق مشارکت‏سخنرانى کرد و به سؤالات محققان حاضر در جلسه پاسخ گفت.
در آذرماه 74، مقام معظم رهبرى در جمع نخبگان حوزه، سخنرانى بسیار مهمى در ضرورت تحول آموزشى و پژوهشى در حوزه‏هاى علمیه ایراد کردند. پس از آن جلسه طبق معمول حمایتها و سخنرانیهاى افراد و گروههاى مختلف در تایید مساله انجام شد و به دنبال آن ستاد پیگیرى رهنمودهاى ایشان تشکیل گردید. این ستاد در سال 75 با تدابیر و زحمت فراوان جلسه‏اى را تحت عنوان اجلاس مقدماتى با تبلیغات بسیار برگزار کرد. این اجلاس مقدماتى پس از گذشت‏بیش از 18 ماه هنوز ذى المقدمه‏اى پیدا نکرده است و از قرار اطلاع رو به تعطیلى مى‏رود. امید است‏با پیگیرى مداوم و مطالعات و بررسیهاى لازم، کار اصلاح حوزه و استفاده بهینه از نیروهاى مستعد به دست افراد مدیر و آگاه و توانمند به انجام برسد.