مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی

هر کشوری برای گذار از وضعیت و مشکلات موجود و حرکت به سمت وضعیت مطلوب در آینده نیازمند یک کلان الگو برای پیشرفت خود است. از این رو در جمهوری اسلامی ایران طراحی و تصویب الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دارای اهمیت راهبردی است. افق پیشرفت در الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت، تمدن نوین اسلامی مد نظر قرار گرفته است. اما یکی از اشکالات الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت این است که بر اساس رویکرد تمدنی طراحی و تدوین نشده است. به عبارت دیگر نقش و تاثیر تمدن نوین اسلامی به عنوان افق پیشرفت در طراحی اصول و تدابیر الگو دیده نشده است. بر همین اساس هدف از این مقاله نقد و بررسی الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت مبتنی بر رویکرد تمدنی با استفاده از روش تحلیلی است. ارائه یک چار چوب مفهومی مبتنی بر رویکرد تمدنی، در جهت طراحی نهایی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت از جمله نتایج این پژوهش است.

موضوع این مقاله امنیت اجتماعی بوده که هدف از آن ارائه و استخراج وجوه الگوی امنیت اجتماعی در اندیشه ی رهبر انقلاب اسلامی ایران است. امنیت اجتماعی یکی از مهم ترین ابعاد تشکیل دهنده امنیت ملی محسوب می شود و چنانچه اثر و میزان این مؤلفه بیشتر باشد، امنیت ملی پایدارتر، کم هزینه تر و مستحکم تر خواهد بود. سوال پژوهش بر چیستی وجوه امنیت اجتماعی در اندیشه رهبری مبتنی بوده و فرضیه به صورت اکتشافی است. رویکرد پژوهش کیفی، راهبرد پژوهش استقرایی، روش گردآوری داده ها اسنادی، روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی و نظریه پژوهش برگرفته از نظریه مکتب کپنهاگ (نظریه باری بوزان) است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که الگوی امنیت اجتماعی در اندیشه رهبری شامل عدالت اجتماعی، خدمات اجتماعی، سرمایه اجتماعی، امنیت روانی، مبارزه با مفاسد اجتماعی و امنیت فرهنگی می شود. همچنین به نظر می رسد که در اندیشه رهبری صرف تکیه بر بُعد نظامی در امنیت به تنهایی کفایت نمی کند و ایشان به صورت خاصی بر امنیت اجتماعی تأکید دارند؛ چرا که امنیت شهروندان به ویژه در حوزه اجتماعی برای ایشان از اهمیت بسزایی برخوردار است.

تلاش برای پیاده سازی الگویی کارآمد از حکمرانی مبتنی بر فرهنگ سیاسی اسلامی ایرانی و ارزش های بومی همواره یکی از دغدغه های اندیشمندان مسلمان بوده است. بر این اساس، کوشش های نظری فراوانی برای نیل به این مقصود انجام پذیرفته است که در قالب نگارش ده ها عنوان مقاله، کتاب، و پژوهش های دانشگاهی انتشار یافته است. بااین وجود، همچنان وجود کژکارکردی های نهادی و ساختاری همچنان پاشنه آشیل تحقق این مهم است. بر این اساس، این مقاله با کاربست روش فراترکیب، به دنبال پاسخ به این پرسش است که الگوی اسلامی ایرانی از حکمرانی خوب بر چه بنیان های مفهومی بنا شده و نظریه تبیین کننده آن بر چه مقولاتی استوار است؟ یافته های این پژوهش حاکی از آن است که الگوی اسلامی ایرانی از حکمرانی خوب بر پایه بنیان های مفهومی و مقولات محوری همچون «تضمین سعادت دنیوی و اخروی افراد جامعه»، «نقد نگرش تک ساحتی به انسان در الگوی حکمرانی خوب پارادایم غربی»، «حاکمیت خوانش اسلام فقاهتی روزآمد و خردگرا» و «لزوم تحقق الگوی دینی از مردم سالاری» استوار است؛ همچنین مقوله مرکزی بالاتر قابل انتزاع از مقولات مذکور را می توان در قالب «تحقق الگویی آرمانی مرجع از حکمرانی در پرتوی خوانشی روزآمد، مبتنی بر مقتضایات عصری، و جامع نگر از اسلام فقاهتی» تبیین نماییم.

در کشور ما حمایت از تولید کالاهای داخلی و نگرش به مصرف این کالاها همواره در اولویت سیاست گذاران بوده و یکی از شیوه های معمول در زمینه تشویق مصرف کالاهای داخلی، اعتماد به این کالاها و کیفیت آن است. بر همین اساس، هدف این مطالعه، شناسایی رابطه بین اعتماد اجتماعی و نگرش به مصرف کالاهای داخلی شهروندان می باشد. به لحاظ روش شناسی، این تحقیق از نوع توصیفی و به لحاظ نحوه گردآوری داده ها، پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل شهروندان بالای 18 سال مناطق سه گانه شهرستان ساری با حجم نمونه ای به تعداد 388 نفر محاسبه و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده اند. اعتبارسنجی ابزار گردآوری داده ها، به وسیله روایی محتوایی و برای برآورد پایایی آن ها از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شده است. یافته ها نشان داد که میانگین اعتماد اجتماعی و نگرش به مصرف کالاهای داخلی شهروندان به ترتیب 251/3 و 405/3 می باشد که در حد «بالاتر از متوسط» ارزیابی می-شود. هم چنین، نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها حاکی از آن است که بین اعتماد اجتماعی و ابعاد آن با نگرش به مصرف کالاهای داخلی شهروندان رابطه معناداری وجود دارد. براساس نتایج تحلیل رگرسیون، سه متغیر (اعتماد بین شخصی، اعتماد نهادی و اعتماد تعمیم یافته) توانسته اند 9/17 درصد از واریانس متغیر وابسته (نگرش به مصرف کالاهای داخلی) را تبیین نمایند.

در جوامع پیشرفته امروزی فلسفه نوینی برای دانشگاه مطرح شده که باعث ایجاد یک دگردیسی در رسالت دانشگاه ها شده است، امروزه فناوری های نرم دانشگاهی مورد تاکید خبرگان نظام آموزشی بوده که زیرساخت آن در وجود دانشگاه نوآور ارزشی می باشد. این پژوهش با هدف شناسایی ابعاد دانشگاه نوآور ارزشی انجام گرفته است . پژوهش حاضر باتوجه به هدف، بنیادی است و از رویکرد کیفی و کمی استفاده شده است، ابزار جمع آوری اطلاعات در بخش کیفی شامل مصاحبه با 12 نفر از خبرگان دانشگاهی و در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته در رابطه با دانشگاه نوآور ارزشی و فناوری های نرم بوده است. جامعه آماری بخش کمی تحقیق؛ اعضای هیئت علمی دانشگاه های استان مازندران به تعداد 170 نفر بودند که با استفاده از جدول کرجسی - مورگان 118 نفر به عنوان نمونه و به صورت تصادفی ساده مشارکت داشتند. پس از تحلیل داده ها، نتایج این پژوهش نشان داد که دانشگاه نوآور ارزشی دارای ابعاد مختلف فناوری های نرم می باشد. رویکرد نرم در حوزه ی دانش و فناوری، باعث ایجاد تحول در تمامی جنبه های حیات انسان معاصر و توجه به ابعاد مادی و معنوی و اخلاقی فناوری ها دارد. این تحول در سطوح اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سبک زندگی، حوزه نظامی و سلامت بشر دارد.

هدف تحقیق بررسی تاثیر فساد بر سرمایه گذاری و رشد اقتصادی در نظر گرفته شد که با استفاده از یک مدل اقتصادی باز و مدل رشد درونزا با تحرک سرمایه بین المللی مورد بررسی قرار می گیرد. این مدل به طور خاص، پیش بینی می کند که فساد بر سرمایه گذاری تاثیر منفی و رشد اقتصادی را از طریق ریسک ناشی از فساد مختل می کند.جهت آزمون عملی و تجربی این پیش بینی ها، ۴۲ کشور برای دوره زمانی 1385 تا 1398 به عنوان نمونه تحقیق با تکنیک تخمین زنندهGMM در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد : فساد مانع رشد اقتصادی می گردد و از طریق آن بر سرمایه گذاری در یک اقتصاد باز با منحرف کردن سرمایه گذاری بین المللی تاثیر می گذارد. عدم اطمینان ناشی از فساد، بر کارآفرینی و فعالیت های تولیدی تاثیر می گذارد. بنابراین، بازگشت سرمایه را کاهش داده و ریسک آن را افزایش و فعالیت های سرمایه گذاری را تضعیف می کند.کشورهای غنی تر با دسترسی بهتر به تامین مالی بین المللی سریع تر رشد نموده و کم تر مستعد تاثیرات زیان آور فساد نسبت به اقتصادهای نوظهور می باشند. نهایتا اینکه تعامل بین فساد و سرمایه گذاری و آثار آن بر رشد اقتصادی منفی و معنی دار بوده و این تصور را تایید می کند که کشورهای کم تر سرمایه گذاری شده بیشتر در معرض اثرات سوء فساد قرار دارند. این امر نشان دهد که تاثیر نسبی فساد بر رشد با سطح سرمایه گذاری متفاوت باشد. علاوه بر آن، برای کشورهای با سطوح پایین سرمایه گذاری، انتظار می رود که آثار قابل توجهی از فساد در رشد اقتصادی، مستند به افزایش عدم قطعیت و بی ثباتی باشد.

تجزیه و تحلیل کیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای اسنادی، وضعیت حکمرانی خوب الگوی حکمرانی خوب از جمله رویکردهای نوین به توسعه است که زمینه ساز توسعه ای مردم سالارانه می باشد. از ویژگی های اصلی این الگو می توان به «پاسخگویی دولت به شهروندان»، «حاکمیت قانون»، «مردم سالاری»، «مشارکت»، «حق انتخاب» و... اشاره داشت. در این الگو صاحبان اصلی قدرت، مردم هستند. این مقاله می کوشد با روش در گفتمان های اصولگرایی عدالت خواه و اصلاح طلبی را بررسی و به مقایسه و تحلیل محتوای شاخص های حاکمیت قانون، پاسخگویی و مشارکت در آن گفتمان ها بپردازد. شایان ذکر اینکه گفتمان های یاد شده در قالب رویکرد نظری نهادگرایی مورد بررسی قرار می گیرد. سوال اصلی پژوهش این هست که «وضعیت حکمرانی خوب در گفتمانه های اصلاح طلبی و عدالت خواه چگونه بوده است؟». فرضیه اصلی این مقاله بیان می دارد که « به نظر می رسد شاخص های حکمرانی خوب(حاکمیت قانون،پاسخگویی و مشارکت) در گفتمان اصلاح طلبی بر توسعه سیاسی و در گفتمان اصولگرایی عدالت خواه بر عدالت اجتماعی تاثیرگذار بوده است.».

حجاب و پوشش به عنوان یک نماد فرهنگی برای هر جامعه محسوب می شود که نحوه انتخاب و ارائه آن در جامعه نشان دهنده هویت و فرهنگ آن جامعه است و در میان جوامع گوناگون یکی از تحت تاثیرپذیرترین مسائل فرهنگی است. در دوره رضاشاه با مطرح کردن و اجباری کردن کشف حجاب هویت زن نشانه گرفته شد. پژوهش حاضر با استناد بر اسناد و مطالعات کتابخانه ای و با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی انجام گرفته و در پی پاسخ به این سوال می باشد که چگونه می توان پیامدهای سیاست کشف حجاب رضا شاه بر هویت زنان تبیین کرد ؟ مدعای تحقیق این است که به رغم مقاومت عده زیادی از زنان در برابر قانون کشف حجاب، عده قلیلی از این طرح استقبال کردند. همچنین حکومت پهلوی با برگزاری کانون ها و کنگره های مختلف و تبلیغات رسانه ای و مجلات، به تبلیغ و ترویج سبک زندگی غربی پرداخت بدون اینکه هویت زن را مد نظر قرار دهد. فراموش شدن نقش اصلی زنان در پرورش و تربیت کودکان، تقویت روحیه خودناباوری در زن مسلمان، اشاعه بی بند و باری و فساد اخلاقی، رواج معاشرتهای آزاد دختران و پسران و زنان ومردان با تمسک به فرهنگ غربی، عرضه کردن و به نمایش گذاشتن زیبایی-های زنان در تبلیغ کالاها از جمله پیامدهای کشف حجاب بر هویت زن ایرانی است.

حکمرانی خوب از طریق ایجاد رضایت، اعتماد و امنیت عمومی بسترهای مناسبی را برای سرمایه گذاری فراهم می کند که می تواند زمینه را برای رشد اقتصادی در سطح منطقه ای، ملی و بین المللی برای کشور فراهم آورد. نظر به اهمیت موضوع این مطالعه با هدف اعتبارسنجی الگویی برای بکارگیری حکمرانی خوب از منظر اقتصادی در استان آذربایجان غربی انجام شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش و بازه زمانی گردآوری داده ها، یک پژوهش پیمایش مقطعی می باشد. جامعه آماری شامل مدیران و معاونین سازمان های دولتی در استان آذربایجان غربی می باشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 190 نفر برآورد گردید و نمونه گیری با روش تصادفی ساده انجام گرفت. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است که با روش روایی سازه، روایی همگرا و روایی واگرا اعتبارسنجی گردید. با استفاده از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی نیز قابلیت اعتماد پرسشنامه مطلوب ارزیابی شد. برای اعتبارسنجی الگوی حکمرانی خوب از روش حداقل مربعات جزئی و نرم افزار Smart PLS استفاده شد. در نهایت نیز شاخص های حکمرانی خوب از منظر اقتصادی با روش سوارا اولویت بندی شدند. نتایج حاکی از آن است که بهبود سیاست های اقتصادی و شفاف سازی اطلاعات و اقدامات اقتصادی بر مبارزه با فساد و پاسخگویی عمومی اثر می گذارد. این عوامل نیز بر توسعه اقتصادی و رضایتمندی شهروندان تاثیر می گذارند. از این طریق می توان به پیامدهای اقتصادی حکمرانی خوب دست پیدا کرد. بنابراین مدیران استان آذربایجان غربی با رعایت اصول زیربنایی حکمرانی خوب می توانند به اهداف مرتبط با رشد و توسعه اقتصادی دست پیدا کنند.

موضوع مقاله عبارت از رابطه مسئولیت پذیری در سبک زندگی توسعه محور شهروندان است. مسئولیت پذیری شهروندان یکی از مهم ترین ابزارهای تسلط بر مدیریت افکار عمومی تبدیل شده است. مسئولیت پذیری شهروندان از یک سو به عنوان ابزار تسلط بر افکار عمومی و از سوی دیگر در نهادینه و فراگیر شدن سبک زندگی توسعه محور نقش تعیین کننده ای دارد. هدف پژوهش نیز تعیین میزان و مسئولیت پذیری در سبک زندگی توسعه محور شهروندان و ارائه راهکار تقویت آن است. روش تحقیق برحسب هدف کاربردی، ازنظر ماهیت توصیفی و از نوع همبستگی است. سؤال اصلی تحقیق این است که مسئولیت پذیری چه تاثیری در ایجاد سبک زندگی توسعه محور دارد و چگونه می توان آن را شناخت؟ در این زمینه سه سؤال فرعی و سه فرضیه متناسب آن تبیین گرده و بدان پاسخ داده است. برای استخراج یافته های دقیق و راهگشا از روش پرسشنامه در سطح شهروندان تهرانی استفاده شده و داده ها مورد تجزیه وتحلیل کمی و کیفی قرار گرفته است. درنتیجه اکثریت قاطع پاسخ دهندگان بر تأثیر اساسی مسئولیت پذیری شهروندان در شکل گیری سبک زندگی توسعه محور تأکید دارند.

مطالعه حاضر با هدف طراحی مدل آینده نگری خدمات عمومی در جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. جامعه آماری در بخش پژوهش شامل 29 نفر از متخصصین و اساتید دانشگاه در رشته های مدیریت دولتی، علوم سیاسی و جامعه شناسی می باشد. جامعه آماری در بخش کمی تحقیق شامل کلیه دانشجویان دانشگاه در رشته های مدیریت دولتی، علوم سیاسی و جامعه شناسی می باشد دانشگاه آزاد شوشتر می باشند (N=183) که از این میان نمونه ای متشکل از 125 نفر انتخاب شده است. از مصاحبه و پرسشنامه برای گردآوری داده ها استفاده شده است. در نخستین گام پژوهش، به کدگذاری مصاحبه های تخصصی پژوهش با استفاده از تحلیل کیفی مضمون پرداخته شده است. سپس شاخص های الگوی آینده نگری خدمات عمومی با روش دلفی فازی غربالگری شده است. در گام بعدی نتایج حاصل از تحلیل عاملی تاییدی ارائه گردیده است. سپس مقوله های موجود با روش ساختاری-تفسیری سطح بندی شده و الگوی اولیه پژوهش طراحی شده است. در نهایت برای اعتبارسنجی مدل از روش حداقل مربعات جزئی استفاده شده است. تحلیل کیفی با نرم افزار MAXQDA روش دلفی فازی با نرم افزار MatLab تحلیل ساختاری-تفسیری با نرم افزار MicMac و روش حداقل مربعات جزئی با نرم افزار Smart PLS انجام شده است. بر اساس نتایج بدست آمده مدل آینده نگری خدمات عمومی در قالب شش مقوله فراگیر آینده نگاری خدمات عمومی، مشارکت سیاسی، مشارکت اجتماعی، دموکراسی، انسان گرایی، ساختارهای خدمات عمومی تدوین شد. بر اساس نتایج بدست آمده از تکنیک حداقل مربعات جزئی مشخص شد که مدل پیشنهادی در این تحقیق از اعتبار مناسبی برخوردار است.

تغییر و تحول و زندگی در شرایط و دنیایی متفاوت، بطور طبیعی زاینده افکاری جدید خواهد بود. نسل جوان بطور طبیعی دارای ایده های نو برای اداره جامعه است. چرا که از منظرگاه متفاوت به مسایل می نگردد و دنیای ذهنی او متفاوت از پیشینیان است. این ویژگی می تواند مولد فرصت های مناسبی برای تحول و تکاپو در هر جامعه ای باشد. دوران جوانی را می توان نقطه اوج تجلی اراده سالاری دانست. نیروی جوانی برآمده از سه مولفه انرژی، امید، ابتکار است که می تواند آن را مبدل به موتور محرک جامعه نماید. قشر جوان در هر جامعه ای به لحاظ برخورداری از توان، انرژی و استعدادهای فراوان قادر است، نقش تعیین کننده ای در آینده آن جامعه داشته باشد و جوانان در هر جامعه ای سرمایه اصلی آن جامعه محسوب می گردند که می توانند زمینه های رشد و پیشرفت آن جامعه را در عرصه های مختلف فراهم نمایند. این پژوهش با رویکرد توصیفی- اکتشافی بدنبال آن است تا بر مبنای روش «تحلیل محتوا» در مطالعات علوم انسانی، الگوی «جوان انقلابی» را از دیدگاه فرزانه حکیم انقلاب، حضرت آیت الله العظمی خامنه ای، متناسب با روش شناسی تحقیق و اهداف ارایه نماید. تحقیق، ناظر به شناسایی و معرفی مضامین اصلی، از درون داده ها با استفاده از بیانات مقام معظم رهبری به صورت تمام خوانی تا رسیدن به اشباع، مورد مطالعه قرار گرفته است. از کدگذاری (مفهوم سازی) ۳۸۶کد و مفهوم، ۴۸ مضمون سازمان دهنده و ۶ مضمون اصلی به نام معنویت گرایی» «بصیرت» «انقلابی گری» «دانایی محوری» «کارآمدی» و «تمدن ساز» در قالب «الگوی جوان انقلابی» شکل گرفت.