۱.
کلید واژه ها:
کارآفرینی اسلامی اقتصاد اسلامی پیشرفت اقتصادی توفیق طلبی قرآن انجیل
این مقاله درصدد است بعد از شناخت ریشه های اخلاقی-مذهبی مؤثر در کارآفرینی نخستین سرمایه داری، اولاً نظر اسلام را در خصوص این ریشه های اخلاقی-مذهبی ارائه دهد و ثانیاً آموزه های اساسی ای را بیان کند که اهتمام به آن ها در فعالیت های کارآفرینانه از آسیب های نظام اقتصادی غربی ممانعت می کند. این پژوهش با روش اسنادی و معنی شناسی به انجام رسید. نتایج حاکی است برخی مؤلفه های اخلاقی-مذهبی در کارآفرینی نخستین سرمایه داری، مورد پذیرش اسلام نیست. به علاوه، "گسترده خواهی اقتصادی آزاد از هر قید" که ویژگی اخلاقی حاکم بر اقتصاد کنونی غرب است نه تنها با آموزه های اسلام که حتی با کتاب مقدس مسیحیت نیز مغایر است. اسلام اولاً توفیق طلبی را که از مهم ترین ویژگی های کارآفرینان است نه از طریق تقدیس ثروت اندوزی یا ایجاد اشتیاق به سود محض و گسترده خواهی اقتصادی، که با دعوت به عمران و آبادانی زمین، تحصیل نصیب دنیایی، و نهایتاً رحمت الهی برمی انگیزد، ثانیاً در جهت ارتقای زندگی شخصی و عمومی و درعین حال ممانعت از آسیب های سرمایه داری، کارآفرینان را به بیشینه سازی تلاش برای افزایش درآمد و به گردش درآوردن ثروت از طریق مکانیسم زکات، انفاق و ایجاد شغل توصیه می کند.
۲.
کلید واژه ها:
زبان فارسی تمدن نوین اسلامی بیانات رهبری
زبان فارسی میراثی عظیم ، باشکوه و بسیار ارزشمند فرهنگی است؛ با این حال، پرسش اساسی آن است که در تمدن نوین اسلامی جایگاه زبان فارسی چگونه خواهد بود و راه های دستیابی به آن جایگاه چیست؟ پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و پیکره بنیاد است. پیکره ی پژوهش شامل نوزده سخنرانی رهبری در بازه ی زمانی1370 تا 1398 در مناسبت ها و در جمع افراد گوناگون درباره ی زبان فارسی است که از بین 266 سخنرانی حاوی سخنانی درباره ی زبان فارسی در جمع آوری گردیده ؛ این تعداد سخنرانی با استفاده از ابزار جستجو در پایگاه اطلاع رسانی رهبری یافت شد. پس از تعیین پیکره ی پژوهش، ابتدا رئوس مطالب اصلی ارائه شده در هر سخنرانی استخراج شده در ادامه، مطالب گزینش یافته دسته بندی و تحلیل گردیده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که زبان فارسى از دید رهبری به عنوان بهترین حامل و رسانه براى معارف، افکار، نوآورى و تمدن عمیق اسلامى و نیز به سبب ظرفیت والای زبانی، نقش مهمی در تمدن نوین اسلامی دارد؛ با این حال باید بستر و زمینه های لازم برای نقش آفرینی زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی فراهم گردد و یکی از مهم ترین زمینه های لازم آن درنوردیدن مرزهای علمی جهان و تولید علوم روز جهان به زبان فارسی است. البته در کنار این امر مهم، باید به موضوعات دیگری همچون پاسداری از زبان فارسی و پویاسازی و پالایش آن نیز توجه داشت.
۳.
کلید واژه ها:
آیت الله محمدعلی شاه آبادی استحکام اقتصادی تولید ملی اخوت دینی شرکت مخمّس مصالح جمعی
نظام سیاسی اسلام برای تعالی نیازمند توجه به اقتصاد است و ساختارهای اقتصادی در حکومت باید در برابر آسیب ها، تهدیدات و چالش ها مستحکم شوند از این رو، تبیین روندهای استحکام بخشی به نظام اقتصادی در حکومت اسلامی امری راهبردی است و آیت الله شاه آبادی به عنوان یکی از متفکران اسلامی در قرن اخیر، ایده های نوینی در حوزه الگوی بومی اقتصاد اسلامی ارائه داده است و به همین دلیل، این مقاله تلاش دارد با بهره گیری از روش تحلیلی-توصیفی و مطالعات کتابخانه ای به این سوال پاسخ دهد؛ راهبردهای استحکام اقتصادی نظام سیاسی اسلام از منظر آیت الله محمدعلی شاه آبادی کدامند؟ یافته های مقاله نشان می دهد که مهمترین تاکید ایشان در کتاب شذرات المعارف، توجه به سیاست عِدّه و عُدّه می-باشد و در راستای تعالی در این سیاست های اقتصادی، وحدت و اخوت دینی لازمه پیشبرد اهداف اقتصادی است و در عرصه مالی، شرکت مخمس الگوی مطلوب نظام مالی-اقتصادی برآمده از آموزه های اسلامی است. برخی از ملزومات استحکام اقتصادی از منظر آیت الله شاه آبادی عبارت از؛ تقویت تولید داخلی، تعامل قوای عاقله و عامله، توجه به مقتضیات بومی و دینی در روندهای خرد و کلان اقتصادی، تبلیغ فرهنگ اقتصادی مطلوب، اولویت مصالح جمعی بر مصالح فردی در کنش های اقتصادی می باشد.
۴.
کلید واژه ها:
توسعه کارآفرینی روستائی مدیریت جهادی نظریه داده بنیاد
کارآفرینی و توسعه آن در مناطق روستایی یک استراتژی مهم برای توسعه اقتصادی و برون رفت از بحران هایی مانند فقر، بیکاری، مهاجرت بی رویه از روستاها و کمبود کالاهای مصرفی اساسی بحساب می آید. توسعه کارآفرینی در مناطق روستایی به دلیل مشکلات عدیده ای که بواسطه محدودیت های دسترسی به منابع استراتژیک، شرایط محیطی و تغییر در ساختارهای فرهنگی دارد، با دشواری زیادی همراه است. اما سوال اینجاست آیا رویکرد مدیریت جهادی می تواند مدلی بهینه از توسعه کارآفرینی روستایی ارائه دهد؟ لذا، این پژوهش به شناسایی و تبین ابعاد توسعه مدل کارآفرینی روستائی را با این رویکرد مدیریت جهادی پرداخته است. پژوهش حاضر یک مطالعه با رویکر کیفی و مبتنی بر نظریه داده بنیاد می باشد. تمرکز تحقیق بر کارآفرینی روستایی در استان سمنان بوده است. نمونه گیری بر مبنای نمونه گیری غیراحتمالی، همچون نظری و هدفمند و گلوله برفی انتخاب و مطالعه شدند. داده ها با بهره گیری از سه ابزار مصاحبه و مشاهده های میدانی و مرور اسناد و مدارک آرشیوی، گردآوری شد و با استفاده از سازوکار کدگذاری، در سه مرحله کدگذاری باز و محوری و انتخابی تجزیه وتحلیل شد. برای این منظور، گروهی مشتمل بر 12 شرکت کننده از سه گروه کارآفرینان روستایی و کارشناسان و مسئولان منطقه ای و خبرگان و صاحب نظران فرامنطقه ای انتخاب شده اند. یافته ها نشان میدهد که کارآفرینی جهادی شامل سه مولفه روحیه جهادی، انگیزه جهادی و حرکت جهادی بعنوان مقوله محوری کارآفرینی روستائی میباشد و مقوله های علی، زمینه ای، مداخله گر، راهبردی و پیامد ها به نوعی با کارآفرینی جهادی همسو هستند.
۵.
کلید واژه ها:
تحلیل گفتمان الگوی پیشرفت اسلام ایران توسعه
سند اولیه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به عنوان سند توسعه و پیشرفت ایران در دهه های آینده با الهام از مبانی نظری سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و اسلامی در صدد تحقق اهداف پبشرفت و توسعه است. از آنجایی که موفقیت هر ایده و برنامه ای به سازگاری گفتمان حاکم بر آن با گفتمان ها و ارزش های حاکم بر جامعه بستگی دارد، تحلیل گفتمان این سند به عنوان یکی از روش های کیفی، کمک می کند با عبور از متن به فرامتن، بتوان گفتمان مسلط در این سند را بررسی و تحلیل و میزان انطباق آن با نیازها و خواسته های جامعه را مشخص نمود. بنابراین این سؤال ها مطرح می شود که آیا در این سند به تمام مولفه هایی اسلامیت قابل طرح و دال های تشکیل دهنده گفتمان اسلامی ایرانی پیشرفت پرداخته شده است؟ و در این سند به چه میزان به تمام ارزش ها، سنت ها، فرهنگ ها، هنجارها، ساختارها، سلایق و خواسته های آحاد مردم توجه شده است؟ در مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیل گفتمان لاکلا و موف، گفتمان این سند تحلیل می شود و با مشخص کردن دال مرکزی گفتمان سند و تعریف دال های پیرامونی مرتبط، ارتباط عمیق دینی سند با مبانی اسلامی در قالب گفتمان اسلامی مشخص و تبیین می گردد.
۶.
کلید واژه ها:
مدیریت رصدخانه ای تشریفات اندماجی شفافیت گرایی مولد فلسفه خادمیت
تاریخ بشر با تفاوت هایی در الگوها و سبک های مدیریتی همراه بوده که به اقتضای بافت فرهنگی- اجتماعی هر جامعه ، حلقه مفقوده در راهبرد انتخاب و انتخاب گری صحیح از میان کثرات در عالم ربط ها و نسبت ها است؛ لذا نیاز به انتخاب است و جوامعی که به انتخاب درست می رسند، پیشتاز و صف شکن به سمت رفاه دنیوی و سعادت اخروی خواهند بود که به نظر می رسد الگوی جمع الجمع مدیریت رصدخانه ای به اقتضای مقوله های اصلی آن می تواند تأمین گر این هدف و جنبه مدیریت کلان ذیل فلسفه اجتماعی و مدیریت تراز اسلامی باشد. بر این اساس در پژوهش حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی ذیل نظریه سازی داده بنیاد و با تحلیل مندی بین رشته ای انجام شد، با بررسی سه گانه ای از نامه 53 نهج البلاغه (منشور مدیریت)، تتبعات پژوهش و 13 مصاحبه اکتشافی با مدیران و کارکنان دولتی و غیر دولتی به کدگذاری پرداخته شد. مطابق با یافته های پژوهش که در پی پاسخ به این سؤال راهبردی بود که «الگوی جمع الجمع مدیریت رصدخانه ای متشکل از چه عواملی بوده و چگونه الگویی است؟» 191 عامل در مرحله کدگذاری باز در دو سطح ایجابی و سلبی احصا شد که پس از تأیید عوامل با بررسی مجدد توسط مصاحبه شوندگان، کفایت داده ها با اشباع نظری حاصل شد و سپس با کدگذاری محوری، 35 مقوله ایجابی و سلبی تعیین شد که با کدگذاری انتخابی که مدیریت رصدخانه ای است و مراحل 6 گانه کدگذاری محوری، الگوی پژوهش ترسیم و ذیل ذهنیت آزاد از تشریفات اندماجی و فلسفه خادمیت، الگوی جمع الجمع مدیریت رصدخانه ای طراحی شد.
۷.
کلید واژه ها:
معماری آرامگاهی ساختار ایرانی اسلامی ایلخانی صفوی اصفهان
بقاع متبرکه، از جمله بناهای عمومی در سرزمین ایران هستند که از جنبه های مختلف اجتماعی، هنری، مذهبی و تاریخی حائز اهمّیّت می باشند و از نظر اهمیت برای جامعه دیندار ایران، بعد از مساجد، رتبه دوم را در بین ابنیه مذهبی، به خود اختصاص می دهند و کمتر نقطه ای را در این سرزمین می توان یافت که که از این قسم از ابنیه، تهی باشد. هدف از این پژوهش ، شناخت، مدون سازی و دسته بندی ویژگی های کالبدی-فضایی متکی بر اصول معماری ایرانی-اسلامی آرامگاه های مذهبی ایلخانی و صفوی اصفهان و مقایسه تحلیلی این دو دوره با یکدیگر است چرا که با شناخت تاریخ و تحولات آن در گذر زمان است که می توان از طرق پیشرفت یا انحطاط تمدن ها آگاه شد و از آن برای ساخت آینده ای نیکوتر بهره برد. در این راستا ابتدا، ضمن بررسی اصول کلی معماری آرامگاهی در هر یک از این دو دوره، 15 آرامگاه ایلخانی و 17 آرامگاه صفوی، در محدوده اصفهان و مناطق تابعه، شناسایی شدند و ویژگی هایی کالبدی- فضایی هریک از آن ها به روش توصیفی تحلیلی و به صورت مجزا مورد بررسی قرار گرفت. سپس با کنار هم قرار دادن تحلیل های انجام شده، مقایسه آماری این ادوار صورت پذیرفت و نتایج قابل تأملی در خصوص اشتراکات و افتراقات این دو دوره عرضه شد که از جمله این موارد می توان به تفاوت میان سلسله مراتب دسترسی به فضای گنبدخانه ای، تفاوت در میزان بهره گیری از ایوان به عنوان یکی از اندام های شاخص معماری ایران، تفاوت در جهتگیری کلی، شباهت در بهره مندی از نظام فضایی چهارصفه و برونگرایی غالب آن ها اشاره کرد.
۸.
کلید واژه ها:
اکوسیستم نوآوری منطقه آزاد تجاری و صنعتی منطق نهادی نهاد
مناطق آزاد تجاری و صنعتی یکی از استراتژی های نسبتا موفق توسعه فناوری و رشد فعالیت های نوآورانه به منظور دستیابی به رشد اقتصادی سرزمین اصلی در بسیاری از کشورهای دنیا بوده است. بررسی های مختلف نشان می دهد که شکل گیری اکوسیستم نوآوری در این مناطق به دلیل داشتن نهادهایی از قبیل قوانین حمایتی، دسترسی راحت تر به شبکه بازیگران بین المللی، زیرساخت های مجهز، و فضای مناسب کسب و کار به راحتی قابل انجام است. تجربیات جهانی نیز موید این نکته است که بسیاری از دولت ها با شکل دهی اکوسیستم خلق ارزش ناشی از انجام فعالیت های نوآورانه در این مناطق، به توسعه فناوری و در نتیجه رشد اقتصادی در سرزمین اصلی کمک کرده اند. در ایران نیز علی رغم سابقه بیش از نیم قرن در حوزه تاسیس و مدیریت مناطق آزاد تجاری و صنعتی، اما متاسفانه نه تنها اکوسیستم نوآوری در این مناطق در شکل نگرفته بلکه ماموریت های ابتدایی این مناطق نیز مانند صادرات مجدد و جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی نیز مورد بی توجهی قرار گرفته است. مطالعات انجام شده در میان مناطق آزاد تجاری و صنعتی ایران و درس های آموخته شده از تجارب موفق جهانی در این زمینه، نشان دهنده این امر است که برای شکل گیری اکوسیستم نوآوری در مناطق آزاد تجاری و صنعتی در راستای انجام فعالیت های نوآورانه، توسعه فناوری، رشد اقتصادی و در نتیجه اثرگذاری بر اقتصاد سرزمین اصلی، نیاز به ایجاد نهادهای جدید و یا اصلاح و حذف نهادهای فعلی می باشد. این پژوهش به دنبال ارائه الگوی نهادی شکل گیری اکوسیستم نوآوری در مناطق آزاد تجاری و صنعتی ایران می باشد.
۹.
کلید واژه ها:
دانش آگاهی شهروندی مسئولیت پذیری سبک زندگی توسعه محوری
مفهوم شهروندی یکی از دیرپاترین مفاهیم سیاسی، اجتماعی، حقوقی و شهری است که متفکران، در حوزه های مختلف و از یونان باستان تا به امروز به آن توجه داشته اند. کسب مهارت های شهروند، یا به عبارت دیگر تبدیل شدن به ی شهروند مؤثر و کارآمد، مستلزم آگاهی از حقوق و تکالیف و مسئولیت شهروندی است، آگاهی شهروندی در جوانب مختلف عامل سایر مهمی برای تداوم زندگی جمعی در دنیای پرمخاطره مدرن است. آگاهی شهروندی باعث می شود فرد تکالیف و مسئولیت خود را بشناسد. این شناخت از یک سو عاملی است تا شهروندان تکالیف و مسئولیتشان را به نحو احسن انجام دهند و از سوی دیگر باعث رسیدن آنها به سبکی از زندگی که در رفع کمیابی و نیازهای آنها در راستای رسیدن به توسعه باشد. با توجه به اهمیت سبک زندگی در ایجاد توسعه محوری از یک سو و اهمیت آگاهی شهروندان و مسئولیت پذیری در تحقق مهم از سوی دیگر، در این پژوهش ابتدا، میزان و عوامل مؤثر بر آگاهی شهروندان در مسئولیت پذیری در منطقه منتخب شهر تهران مورد بررسی قرار می گیرد، سپس، رابطه میان مسئولی پذیری و سبک زندگی توسعه محور مورد تحلیل قرار می گیرند.
۱۰.
کلید واژه ها:
بسیج دانشجویی سازمان های غیر انتفاعی تدوین ماموریت الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برنامه ریزی استراتژیک جنبش اجتماعی
بسیج دانشجویی به عنوان یکی از مهم ترین جنبش های اجتماعی که نقشی مؤثر در تحولات گوناگون علمی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور بر دوش دارد، نیازمند هدف گذاری دقیق، تعیین استراتژی ها و برنامه هایی مشخص است که توان عظیم دانشجویان را در عرصه های مختلف علمی و عملی به کار گیرد و ظرفیت های آنان را در مسیر ایفای رسالت های تعیین شده الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت هدایت نماید. ماهیت این جنبش دانشجویی مبین ویژگی های سازمانی غیرانتفاعی است، فلذا ادبیات مقاله بر اساس ادبیات سازمان های داوطلبانه غیرانتفاعی سامان یافته است. در سازمانهای غیرانتفاعی مفهوم مأموریت به عنوان اساسی ترین رکن در آغاز فرآیند برنامه ریزی استراتژیک مورد توجه قرار می گیرد. در سازمان هایی که در بدو تأسیس قرار دارند، این مفهوم به شکل تدوین مأموریت و در سایر سازمان ها به صورت اصلاح مأموریت موجود و دستیابی به مأموریت مطلوب تعبیر می گردد. مقاله حاضر به بررسی مأموریت موجود بسیج دانشجویی پرداخته و مبتنی بر روشی کیفی، بر اساس مطالعه تطبیقی با سازمان های داوطلبانه بین المللی، تحلیل سیستمی و نظرات خبرگان و ذی نفعان، مأموریت مطلوب آن را ارائه کرده است. مدل کلی در نظر گرفته شده ترکیبی از مدل های برایسون و هکس بوده که در قسمت های مختلفی تغییرات لازم به منظور بومی سازی آن در بسیج دانشجویی اعمال شده است. بر این اساس، مأموریت های چهارگانه تربیت نیرو، نقش آفرینی عمومی، رشد تخصصی و نقش آفرینی تخصصی برای بسیج دانشجویی پیشنهاد گردیده است.
۱۱.
کلید واژه ها:
سند الگو سند انتظار سیاست های کلی دولت اسلامی قانون اساسی نظام اسلامی
با عنایت به تدبیر مقام معظم رهبری مبنی بر قرار دادن سند الگوی پایه ی اسلامی ایرانی پیشرفت به عنوان سند بالادستی سیاست های کلی و قوانین برنامه ای کشور به شرط ارتقاء و تکمیل و حصول اطمینان از کفایت آن در جایگاه یادشده، این پرسش مطرح می گردد که آیا سند موجود به لحاظ شکلی و محتوایی در این جایگاه خطیر -که آن را در سلسله مراتب حقوقی پس از قانون اساسی قرار می دهد- قرار دارد یا نیازمند اصلاح و ارتقاء است؟ این مقاله با این فرضیه که جایگاه سند در نظام حقوقی در محتوا و نحوه نگارش آن تاثیر مستقیم دارد، با روش تحلیل انتقادی محتوای سند و مقایسه آن با اسناد یاد شده، مدعی است که سند الگو به دلیل وجود آسیب ها و نقاط خلا جدی در بخش های مختلف آن ازجمله؛ شباهت ساختاری و محتوایی با سیاست های کلی و عدم ابتکار در ارائه ادبیات متناسب با الگو به عنوان سند انتظار، نداشتن ارتباط و تناظر با مبانی، آرمان، رسالت و افق ترسیم شده در قانون اساسی، عدم توجه به اقتضائات تدوین و اعمال سند در چارچوب دولت اسلامی، عدم ترسیم ابعاد نظام اسلامی مطلوب محقق کننده و پیشران سند، عدم تبیین چارچوب جامعه اسلامی به عنوان مقدمه ایجاد تمدن نوین اسلامی و عدم تبیین مفاهیم حقوقی نیازمند تحول بنیادین ازجمله تغییر ادبیات، تعریف مفاهیم از منظر حقوق اسلامی، تبیین ارتباط با سایر اسناد حقوقی، حذف بخش تدابیر (واگذاری آن به سیاست های کلی) و ... با تکیه بر فقه نظام و دانش حقوق اساسی است
۱۲.
کلید واژه ها:
آموزه های دینی ظرفیت فرهنگی مدیریت جامع آبخیزها مشارکت مردمی مدیریت منابع طبیعی حفاظت محیط زیست
به منظورتحقق امنیت در حوزه های آب و غذا و برون رفت از چالش های موجود و پیش روی در زمینه حفاظت محیط زیست، امروزه اندیشمندان رویکرد مدیریت جامع آبخیزهارا اثربخش و سودمند پیشنهاد می نمایند. ادراک واقعی و درست از مدیریت جامع آبخیزها مستلزم داشتن یک نگاه سیستمی بوده و در گرو شناخت و دخالت دادن تمامی ذینفعان در فرایند تصمیم گیری ها می باشد.این امر، به نوبه خود موجب جلب مشارکت مردمی در اجرای سیاست ها، راهبردها و برنامه های مدیریت منابع طبیعی می شود.این مقاله بر نقش فرهنگ و آموزه های دینی در تحقق مدیریت جامع و مشارکتی آبخیزها و ارتباط این آموزه ها با موفقیت طرح های مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست تاکید دارد و در آن سعی شده است با آسیب شناسی فاصله موجود بین آموزه های دینی در مفاهیم نظری تا اجرایی شدن برنامه ها، به منظور تحقق عملی این آموزه ها راه حل هایی ارائه شود. نتایج نشان می دهد که ظرفیت بالایی برای جلب مشارکتجوامع محلی با تکیه بر آموزه ها و نهادهای فرهنگی و دینی وجود دارد که بایستی به طور جدی مورد توجه سیاست گذاران و برنامه ریزان در حوزه مدیریت منابع طبیعی ومحیط زیست ایران قرار گیرد.
