مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی

هوش فرهنگی مهم ترین ابزاری است که می تواند در مواجهه مناسب با موقعیت های چند فرهنگی به کار گرفته شود. اسلام به عنوان آخرین و کامل ترین دین، رهنمودها و توصیه های بسیاریبرای تمامی جنبه های زندگی دارد و قرآن به عنوان یک راه کار بزرگ الهی برای انسان ها بهترین و با قوام ترین راه را به بشریت ارایه می دهد و انسان ها را به سمت راهی که مطمئن تر و مستحکم تر است هدایت می کند. هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت مؤلفه های هوش فرهنگی رؤسای شعب بانک ملت از دیدگاه اسلام و قرآن است. برای این منظور هوش فرهنگی بر اساس نظریه تلفیقی «انگ، ونداین و کریستین کُه » و «قرآن و اسلام» در چهار مؤلفه هوش فراشناخی اسلامی- ایرانی، هوش شناختی اسلامی- ایرانی، هوش انگیزشی اسلامی- ایرانی و هوش رفتاری اسلامی تعریف شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر، رؤسای شعب بانک ملت استان آذربایجان شرقی می باشد که تعداد آن ها 71 نفر است. ابزار جمع آوری اطلاعات در پژوهش حاضر، پرسشنامه است که پس از سنجش روایی و پایایی آن، در اختیار نمونه آماری قرار گرفت. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، اطلاعات به دست آمده با استفاده از روش های آماری توصیفی، تلخیص و طبقه بندی شد و برای آزمون سوال های پژوهش از آزمون One T-Test Sample وتحلیل واریانس (ANOVA) , فریدمن مورد استفاده قرار گرفت. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که هوش انگیزشی اسلامی- ایرانی رؤسای شعب بانک ملت نسبت به سایر مؤلفه های هوش فرهنگی اسلامی- ایرانی وضعیت بهتری دارد.

اقتصاد مقاومتی یک شعار نیست، یک واقعیت اقتصادی است که شاخص های آن ریشه در عمل دارد، نه حرف. در بحث اقتصاد مقاومتی نباید همه ی مسئولیت ها و وظایف را به گردن دولتمردان انداخت، بلکه نقش مردم بسیار مهم تر و حساس تر است. با توجه به اهمیت موضوع اقتصاد مقاومتی، پژوهش حاضر با استفاده از روش میدانی، تکنیک پیمایش، ابزار تحقیق پرسشنامه و استفاده از نرم افزارهای SPSS و Smart PLS، به دنبال بررسی نقش سرمایه اجتماعی در گرایش به الگوهای اقتصاد مقاومتی است. جامعه آماری پژوهش، شهروندان بالای 18 سال شهر کرمانشاه هستند که با استفاده از فورمول کوکران تعداد 384 از آنها به عنوان حجم نمونه مورد بررسی قرار گرفته شده است. نتایج این تحقیق نشان دهنده ی رابطه ی مثبت، مستقیم و معنادار بین تمامی متغیرهای مستقل و متغیر وابسته پژوهش است؛ بدین صورت که هرچه میزان کل سرمایه اجتماعی(0/32) و شاخص های آن یعنی اعتماد اجتماعی (0/38 =P)، انسجام اجتماعی (0/31 =P)،مشارکت اجتماعی (0/33 =P)، آگاهی اجتماعی (0/30 =P) و تعامل اجتماعی (0/24 =P) در بین شهروندان بیشتر باشد گرایش به الگوهای اقتصاد مقاومتی بیشتر امکان پذیر می شود. همچنین نتایج حاصل از مدل معادله ساختاری (Smart PLS) نیز نشان داد که متغیر سرمایه اجتماعی در مجموع 0/48 از واریانس متغیر گرایش به اقتصاد مقاومتی را تبیین می کند،با مدنظر قرار دادن مقادیر مربوط به حجم اثر شاخص ضریب تعیین این مقدار در حد متوسط (0/23) برآورد می شود.

بی شک امروزه بالندگی علوم مختلف در پیدایش دانش های نوین مدیون افرادی هستند که بدون تعصب و با استفاده از علوم درون و بین رشته ای در یک فرآیند منطقی و با استفاده از برهان های نوین علمی و بدون نگرانی از شرایط و جو حاکم بر جامعه علمی، به مسایل پیش رو می نگرند. علم اقتصاد و عالمان این علم نیز از این امر مستثنی نیستند. با توجه به شرایط امروز جهان، دیگر زمان آن رسیده که عالمان اقتصاد اسلامی، با اعتقاد خردمندانه بر دانش الهی خود برای جواب دادن به بسیاری از سوالات پیش روی اقتصاددانان در دنیا پیش قدم شوند و هیچ هراسی در این جهاد بزرگ به دل راه ندهند. تلاش و مطالعه پیش رو رشحه ای از دریای ژرف و عمیق مبانی اقتصاد اسلامی است که سعی می کند، با تکمیل فروض و ارایه راهکار اسلامی، وجود تعادل رقابتی را به شرط وجود تعادل جبرانی از فضای نظری به سوی عالم واقعیت سوق دهد. به عبارت دقیق تر با فرض وجود تعادل جبرانی، از طریق انتقال بخشی از ذخایر دارایی و مازاد درآمد تحت عنوان خمس و زکات و نه هرگونه پرداختی دیگری(این دو نوع پرداختی دارای قواعدی است که با تئوری سازگاری دارد) به افراد با درآمد منفی و یا دچار ورشکستگی، تعادل رقابتی در چارچوب یک اقتصاد اسلامی امکان پذیر شود و هیچگاه نقض نشود.

فقه الکترونیک، یکی از مباحث مهم در حوزه الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت است. با توجه به نقس اساسی االکترونیک و اینترنت در پیشرفت جامعه، اهمیت فقه الکترونیک و کاربرد آن در حوزه حقوقی و قانونی و حوزه شریعت اسلام بر کسی پوشیده نیست. نگارندگان در این تحقیق پس از بررسی واژه ها و مفاهیم کلی و اهمیت فقه الکترونیک و کاربرد آن در حوزه حقوقی و قانونی و شریعت اسلام، به بررسی تطبیق حکم وضعی و تکلیفی فعل و انفعالات الکترونیکی پرداخته و به این نتیجه می رسند که مقتضای قاعده در رابطه با حکم وضعی و تکلیفی اعمال الکترونیکی، همان حکم وضعی و تکلیفی نوعی سنتی از آن است. سپس در نهایت به ادله مشروعیت اعمال الکترونیکی پرداخته و پس از پاسخ به اشکالات مقدّر یعنی مناقشه موضوعی مشروعیت اینترنت و بررسی ادله حکم تکلیفی و وضعی مصادیق و اعمال اینترنتی، به تعمیم حکم به نوع مجازی و الکترونیکی این دسته از اعمال معتقدند.

تفاوت سبک های زندگی ارتباط وثیقی با میزان مصرف فرهنگی دارد. بنا بر نظر بوردیو، آنچه تعیین کننده نحوه گزینش انواع مختلف کالاهای فرهنگی است، تعامل نظامی از رویه های ادراک و ارزیابی (ذائقه)، و اعمال قابل طبقه بندی است که سبک زندگی را ایجاد می کند. سبک های زندگی موجب نوعی نظم منطقی در مصرف فرهنگی می شوند که بر اساس آن می توان افراد را بر حسب شباهت ها و یا تفاوت هایشان در سطوح عالی، میانی و عامی قرار داد. پژوهش حاضر، با هدف شناسایی رابطه بین سبک زندگی (ایرانی- اسلامی) و مصرف فرهنگی شهروندان گرگانی بر مبنای نظریه های جامعه شناسی، به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق ۳۵۰۶۷۶ نفر شهروندان گرگانی بالای ۱۸ سال است که تعداد ۳۸۴ نفر به عنوان نمونه بر اساس روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک (با استفاده از نقشه حوزه و بلوکهای شهری) انتخاب شده و به پرسشهای تحقیق پاسخ داده اند. ابزار تحقیق، شامل پرسشنامه ساخته محقق بوده که با اعتبار یابی محتوایی از نوع صوری توسط کارشناسان و پایایی مطلوب (ضریب آلفا ی کرونباخ=0/933) مورد تأیید قرار گرفت. نتیجه تحقیق، نشان دهنده رابطه معنادار (0/409=r) بین دو متغیر اصلی تحقیق (سبک زندگی و مصرف فرهنگی) بوده است. همچنین تحلیل رگرسیونی و تحلیل مسیر داده ها نشان داد که۳/۳۷ درصد از تغییرات مصرف فرهنگی توسط متغیرهای مستقل اصلی و فرعی تحقیق تبیین شدند.

حضور استعمار و ظهور دولت های استبدادی در جهان اسلام از عوامل زوال اندیشه سیاسی بوده است. درکنار این عامل تعاملات ساختاری استعمار و استبداد به ترویج سطحی نگری و گسترش اندیشه جبرگرایی نیز منجرشد. این نگرش ضمن تاثیر بر باورها و فرهنگ سیاسی مردم، دین را از اثرگذاری مطلوب بر حیات سیاسی و اجتماعی جامعه به حاشیه راند و آن را به عنوان امری شخصی و غیر اجتماعی در حوزه عبادات و اعمال فردی جای داد. به تریج در واکنش به انزوای دین در عرصه اجتماعی، مصلحانی برآمدند و بر آن شدند تا با بازتعریفی جدید از گزاره های دینی، آن را به حیات سیاسی و اجتماعی بازگردانند. مصلحان دینی در دو عرصه مبارزه با خرافات و تحجر دینی و مقابله با استعمار بر آن شدند تا ضمن تاکید بر اصل دین، آن را با شرایط و مقتضیات زمانی تطبیق دهند. برآمدن موج اول گفتمان اصلاح دینی در قرن نوزدهم در راستای پیرایش اندیشه دینی و محوریت دادن به آن و اصلاح جامعه بود. این گفتمان با بازتفسیری جدید از گزاره های دینی برآن شد تا دین را در متن کنش های سیاسی و اجتماعی قراردهد و از آن جهت، رهایی از پیامدهای نامطلوب استعمار و استبداد یاری طلبد. این گفتمان با رویکردی انتقادی نسبت به استعمار، پذیرش دست آوردهای علمی غرب و تلاش در جهت اصلاح نهاد استبداد، در صدد ایجاد قرائت جدیدی از گزاره های دینی برآمد. موج دوم اصلاح دینی یا همان گفتمان انقلاب اسلامی در تداوم مسیر موج اول ایجاد شد و ضمن بره گیری از گفتمان موج اول اصلاح دینی به صورت بنیادی و تکامل یافته تری، تقابل با استعمار و استبداد را به اوج خود رساند. این گفتمان با قرائت حداکثری از دین و تغییر نگرش از اصلاح به انقلاب، به ایجاد نظام سیاسی با محوریت اسلام و ضدیت با استبداد و استعمار منتهی شد. دستاورد پژوهش حاضر آن است که گفتمان انقلاب اسلامی علاوه بر تداوم آموزه های گفتمان اصلاح دینی، رویکردی متفاوت از این گفتمان را در پیش گرفت که بسیار کامل تر از آن به نظر می رسد.