روشها و مدل های روانشناختی (دانشگاه آزاد مرودشت)

پژوهش حاضربه منظور تدوین شاخص های روان سنجی مقیاس راهبردهای خواندن در بین دانش آموزان دوره دوم ابتدایی دبستان های شهر شیراز در سال تحصیلی 97-98 انجام شد. بدین منظور 573 دانش آموز دختر و پسر به روش نمونه گیری خوشه ایی چند مرحله ایی انتخاب شدند که به پاسخنامه ها پاسخ دادند. پرسشنامه 66 سوالی که شامل راهبرهای شناختی، فرا شناختی و باورهای انگیزشی می باشد. اعتبار مقیاس از سه روش آلفای کرونباخ 88/0، دو نیمه سازی 86/0و باز آزمایی 87/0مورد بررسی قرار گرفت که نتایج حاکی از ثبات اندازه گیری و اعتبار مناسب مقیاس بود. روایی پرسشنامه، از طریق  تحلیل عاملی اکتشافی  توام با چرخش واریماکس استفاده شد. نتایج نشان داد که سه عامل قوی معنی دار با ارزش ویژه بالاتر از یک در این مقیاس وجود داشت. برای روایی همزمان پرسشنامه استفاده از راهبردهای خواندن از محاسبه ضریب همبستگی بین این پرسشنامه با پرسشنامه جویس، رتبه خواندن، ریاضی و دیکته استفاده شد. همچنین بین ابعاد مقیاس راهبردهای خواندن و مقیاس راهبردهای خواندن جویس، رتبه خواندن، رتبه املا و رتبه ریاضی نیز رابطه مثبت و معنی داری مشاهده شد. در مجموع نتایج نشان داد که مقیاس راهبردهای خواندن در بین دانش اموزان دوره دوم ابتدایی شهر شیراز ابزاری مناسب برای اقدام های پژوهشی می باشد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در رابطه بین ناگویی خلقی، ادراک درد و حمایت اجتماعی ادراک شده در بیماران مبتلا به درد مزمن صورت گرفت. این پژوهش در زمره طرح های توصیفی- همبستگی قرار داشت. جامعه آماری شامل تمامی زنان 20 تا 60 سال مبتلا به درد مزمن در سطح شهر شیراز بود که در 6 ماهه اول سال 1397 به مراکز درمانی این شهر مراجعه کردند و از بین آن ها 160 نفر به شیوه نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزارهای استفاده شده شامل پرسشنامه راهبردهای تنظیم شناختی هیجان، مقیاس ناگویی خلقی تورنتو، پرسشنامه درد مگ گیل و مقیاس حمایت اجتماعی ادراک شده بود. جهت آزمون برازندگی مدل آماری از روش تحلیل مسیر به وسیله نرم افزار AMOS استفاده شد. نتایج نشان داد که راهبردهای تنظیم شناختی هیجان نقش واسطه ای بین ناگویی خلقی و ادراک درد ندارند، اما رابطه بین ناگویی خلقی و حمایت اجتماعی ادراک شده را بصورت معنی داری واسطه گری می کنند. به طور کلی می توان چنین گفت که راهبردهای تنظیم شناختی هیجان می توانند رابطه بین ناگویی خلقی و حمایت اجتماعی ادراک شده را واسطه گری کنند.

اختلالات اسکیزوفرنیا و دوقطبی، از مهم ترین اختلالات روانشناختی محسوب می شوند. در این تحقیق باورهای فراشناختی، طرحواره های ناسازگار اولیه، و منبع کنترل، در بیماران مذکور مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. تعداد 30 بیمار دارای اختلال اسکیزوفرنیا و 30 بیمار دارای اختلال دوقطبی، جمعاً 60 نفر از بیماران بستری در بیمارستان ابن سینای شیراز، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و با استفاده از پرسشنامه های: باورهای فراشناختی ولز 30 سوالی، طرحواره های ناسازگار اولیه یانگ 75 سوالی، و منبع کنترل راتر 29 سوالی؛ مورد آزمون قرار گرفتند، و داده ها با نرم افزار SPSS-25 تجزیه و تحلیل گردید تحلیل واریانس چند متغیریMANOVA و تحلی ل واریانس تک متغی ری ANOVA، نشان داد: افراد اسکیزوفرن؛ در طرحواره های شکست (P=0/04)، و وابستگی/بی کفایتی (P=0/01)؛ و بیماران دوقطبی، در طرحواره های ایثار (P=0/02) و استحقاق/خودبزرگ بینی (P=0/007) تفاوت آماری معنی داری دارند. در باورهای فراشناختی؛ فقط در بُعد خودآگاهی شناختی، بیماران دو قطبی نسبت به بیماران اسکیزوفرن، میانگین بالاتر و معنی داری (P=0/02) کسب نمودند. آزمون آماری t برای گروه های مستقل، نشان داد که؛ هر دو گروه بیماران دارای منبع کنترل درونی هستند، اما بیماران اسکیزوفرنیا نمرات بالاتری داشته و تمایل بیشتری به منبع کنترل بیرونی دارند.

مطالعه حاضر با هدف بررسی ویژگی های روانسنجی پرسشنامه خود-ادراکی کودکان هارتر (۱۹۸۵) انجام گرفت. این پژوهش یک مطالعه از نوع روانسنجی بود. نمونه شامل ۴۰۰ دانش آموز (۲۰۰ نفر دختر و ۲۰۰ نفر پسر) بودند که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدندو پرسشنامه خود-ادراکی هارتر (۱۹۸۵)، پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت (۱۹۶۷) و پرسشنامه روابط میانی دلبستگی کاپنبرگ و هالپرن (۲۰۰۶) را تکمیل کردند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی وجود پنج عامل را نشان داد که در مجموع ۹۶۲/ ۵۷  درصد از از واریانس کل مقیاس را تبیین کردند. نتایج تحلیل عاملی تاییدی نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی را تایید کرد.ضریب پایایی کلی پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ ۸۷/۰  و به روش آزمون-بازآزمون ۸۹/۰ به دست آمد. هم چنین ارتباط مثبت معنادار عامل های این مقیاس با عزت نفس و سبک دلبستگی ایمن تکامل انطباقی مثبت روایی همگرای مقیاس و ارتباط منفی عامل های پرسشنامه خود-ادراکی کودکان هارتر با سبک های دلبستگی ناایمن واکنش هیجانی، رفتارهای منفی و دوری گزیدن روایی واگرای مقیاس را تایید کرد. نتایج مطالعه نشان داد که پرسشنامه خود-ادراکی کودکان هارتر ویژگی های روانسنجی مناسبی جهت اندازه گیری خود-پنداره کودکان دارد.

هدف این پژوهش، ساخت و اعتبار یابی پرسشنامه نظام ارزشی اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی بود. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و به روش آمیخته (کیفی– کمی) انجام گردید که به شکل متوالی اکتشافی، به شیوه استقرایی و از نوع ابزار<span style="text-decoration: line-through;"> سازی و اعتبار سنجی می باشد. در بخش کیفی، جامعه آماری، اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی بودند. روش نمونه گیری هدفمند، از نوع معیار (تخصص و تجربه) و با لحاظ اشباع داده ها، براساس شیوه گلوله برفی، انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از ابزار مصاحبه نیمه سازمان یافته استفاده شد. داده های بدست آمده از طریق فن تحلیل مضمون، به روش کینگ و برنارد،[1] مورد تحلیل قرار گرفت. سپس با بهره گیری از تکنیک دلفی و تشکیل گروه تخصصی30 نفره خبرگان، دسته بندی مورد تایید قرار گرفت. در مطالعه مقدماتی که بر روی 50 نفر از اعضاء هیات علمی انجام شد، مولفه هایی که بار عاملی آنها کمتر از50/0 برآورد شدند، حذف گردید. ضریب آلفای کرونباخ بدست آمده 90/0بوده که پایایی پرسشنامه را تایید نمود. پرسشنامه 68 گویه ای بر اساس نتایج حاصله از مدل کیفی، تدوین گردید. در بخش کمی، 300 نفر از اعضاء هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس به روش طبقه ای متناسب با حجم نمونه، مطابق اصول کلاین[2] انتخاب شدند. شاخص های ارزیابی اعتبار همگرا و پایایی ترکیبی ابزار سنجش ابعاد نظام ارزشی به ترتیب، بالای 50/0 و 80/0 گزارش گردید. برآورد مقادیر بار عاملی مقوله ها و معرف های هر بعد، در سطح 001/0 معنی دار بود و ابزار سنجش از اعتبار عاملی لازم برخوردار گردید.

با توجه به حساسیت دوران نوجوانی و امکان بروز رفتارهای پرخطر در این دوران، پژوهش حاضر با هدف تعیین مدل عضویت گروهی با تحلیل تمییز برای دانش آموزان دارای رفتارهای پرخطر بر اساس شاخص های خانوادگی  در دانش آموزان مقطع متوسطه صورت گرفته است. در این پژوهش از طرح همبستگی برای تفکیک گروه ها استفاده شده و رابطه میان متغیرها بر اساس هدف پژوهش تحلیل گردیده است. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانش آموزان دوره متوسطه سال تحصیلی 97-98 شهر شیراز می باشد. آزمودنی ها شامل 106 دانش آموز (70 پسر و 36 دختر) بوده و ابزارها شامل مقیاس رفتارهای پرخطر نوجوانان ایرانی، مقیاس شیوه های فرزندپروری بامریند، تاب آوری خانواده سیکسبی و مقیاس سبک زندگی سهرابی بوده است. برای تحلیل آماری از روش تحلیل افتراقی استفاده شد. یافته ها نشان داد که معادله تحلیل افتراقی دارای قدرت تفکیک دانش آموزان عادی از دانش آموزان دارای رفتار پر خطر بر اساس متغیرهای خانوادگی (سبک های فرزندپروری والدین، تاب آوری خانواده و سبک زندگی) بوده است.

هدف از پژوهش حاضر هدف بررسی ویژگی های روانسنجی مقیاس والدگری ذهن آگاهانه در والدین شهر شیراز بود. برای برآورد شاخص های روان سنجی مقیاس، تعداد 300  نفر از والدبن دارای کودک ۲ تا ۱۶ سال در شهر شیراز انتخاب شدند و مقیاس فرزندپروری ذهن آگاهانه برای روی آنها اجرا شد. بررسی روایی سازه از روش تحلیل عاملی اکتشافی با روش تحلیل مؤلفه های اصلی و تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. میزان کفایت نمونه برداری برابر 89/0 و معنادار بودن آزمون کرویت بارتلت نشانگر شرایط مطلوب برای انجام تحلیل عاملی بود. براساس یافته های پژوهش مقیاس فرزندپروری ذهن آگاهانه از دو عامل اشباع شده است که در مجموع 74/53 درصد از واریانس کل را تبیین می کند. همچنین معناداری شاخص های برازندگی در تحلیل عاملی تائیدی، مدل دو عاملی استخراج شده از تحلیل عاملی اکتشافی را مورد تائید قرار داد. همبستگی معنادار بین نمره کل مقیاس و خرده مقیاس های مقیاس فرزندپروری ذهن آگاهانه بیانگر روایی همگرایی مقیاس بود (001/0p<). تحلیل داده ها نشان داد که همسانی درونی کل مقیاس بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 95/0 است و ضریب پایایی آزمون از طریق تنصیف برای کل مقیاس و دو خرده مقیاس آن از نظر آماری معنادار بودند (001/0p<). بر اساس یافته های پژوهش می توان نتیجه گیری کرد که مقیاس فرزندپروری ذهن آگاهانه دارای اعتبار و روایی مناسب برای سنجش فرزندپروری ذهن آگاهانه در جامعه ایرانی است.

هدف از مطالعه حاضر سنجش اثربخشی درمان مبتنی بر ذهنی سازی برای کودکان (MBT-C) بر کیفیت زندگی کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی/ بیش فعالی (ADHD) است. جامعه ی آماری این پژوهش شامل کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی/ بیش فعالی سنین مدرسه (6 تا 12 سال) شهر شیراز است و نمونه ی مورد پژوهش از بین بیماران مراجعه کننده به کلینیک های سرپایی خدمات روانشناختی شهر شیراز انتخاب شدند و مطالعه بر روی آنها انجام شد. نمونه ی این پژوهش شامل 60 نفر مراجعه کننده کودک مبتلا به ADHD بود. شرکت کنندگان به مدت حداقل 12 هفته تحت درمان قرار گرفتند. این پژوهش به روش آزمایشی با اندازه گیری های مکرر با سه گروه مداخله انجام شد. نتایج نشان داد که این درمان بر کیفیت زندگی کودکان به خصوص در ترکیب با درمان دارویی در تمام ابعاد اثربخش بوده است. بنابراین می توان دریافت که این درمان از طریق ارتقاء ظرفیت ذهنی سازی در کودکان ADHD و والدینشان می تواند کیفیت زندگی این کودکان را به خصوص در کارکرد عاطفی و تنظیم هیجانی بهبود بخشد.

مثبت نگری مفهومی است که توجه ویژه ای را در روان شناسی و نیز در دین به خود جلب کرده است. روان شناسی در ابتدای ظهور خود بیشتر توجه خود را معطوف به نقاط منفی وجود انسان مانند درمان بیماری ها و آسیب های روانی می کرد اما اخیرا رویکرد روان شناسی مثبت نگر که یکی از رویکردهای نو ظهور در مکتب روان شناسی است، برخلاف روان شناسی قدیمی به جای تأکید بر بیماری ها و آسیب ها تمرکز خود را روی خصایص و توانمندی های مثبت انسان از قبیل شادکامی، امید، خوشبینی، بهزیستی و دیگر ابعاد وجود انسان معطوف داشته است. همچنین در دین اسلام هم همواره بر مثبت اندیشی و تفکر مثبت جهت بهداشت روان و سلامت عقل تأکیدات فراوانی شده است. بنابراین هدف پژوهش حار بررسی تطبیقی نگاه روان شناسی و اسلام در رابطه با ابعاد و مولفه های مثبت نگری در انسان است. روش پژوهش حاضر از نوع تحقیقات تحلیلی- استنتاجی است، به این ترتیب که با جمع آوری اطلاعات از متون اسلامی و روان شناسی، به بررسی مفهوم مثبت نگری و نگرش نسبت به انسان پرداخته شد. به طور کلی می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که بین هسته اصلی معنای روان شناختی مثبت نگری و معنای اسلامی آن نه تنها تفاوت وجود ندارد بلکه در این دو رویکرد نگاه تقریبا مشابهی به مثبت نگری و مثبت اندیشی شده است و از طرفی دیگر، هم در اسلام و هم در روان شناسی اگرچه به جنبه های منفی وجود انسان توجه شده است اما به طور کلی در این دو دیدگاه نگاه تقریبا مثبتی به انسان و ابعاد وجودی آن معطوف است.

مدیریت مسیر شغلی فرایندی است که مدیران از طریق آن، برنامه مسیر کاری خود را طراحی کرده و براساس آن ارزیابی می شوند. پژوهش حاضر به منظور بررسی ویژگی های روان سنجی پرسش نامه لنگرگاه شغلی بر روی مدیران شرکت ملی گاز ایران صورت پذیرفت. برای این منظور تعداد 516 نفر از مدیران مناطق ده گانه شرکت انتقال گاز در سراسر ایران که در سال های 1397 و 1398 مشغول فعالیت بودند به صورت نمونه در دسترس انتخاب شدند و این پرسش نامه را پاسخ دادند. پرسش نامه لنگرگاه شغلی توسط ادگار شاین (1985) طراحی شده است و دارای 44 گویه است. نتایج این پرسش نامه در هشت لنگرگاه استقلال و خودمختاری، چالش، خلاقیت و کارآفرینی، مدیریتی، کار و زندگی، امنیت و ثبات، خدمت و فنی- تخصصی قابل بررسی است. پس از گردآوری داده ها، برازش آماری مدل اندازه گیری داده ها با استفاده از نرم افزار لیزرل مورد بررسی قرار گرفت که از برازش خوبی برخوردار بود. ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 89/0 و ضریب دو نیم کردن گاتمن 85/0 برآورد شده است. بر این اساس می توان گفت نسخه فارسی این پرسش نامه از روایی و پایایی مطلوبی برخوردار است و می تواند در نمونه مدیران ایرانی مورد استفاده قرار گیرد.