روشها و مدل های روانشناختی (دانشگاه آزاد مرودشت)

پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان شناختی- رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر افسردگی و علائم مثبت و منفی بیماران اختلال دو قطبی انجام پذیرفت. در این پژوهش آزمایشی، که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس به صورت پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل انجام گرفت، 36 نفر از مراجعه کنندگان به بیمارستانهای اعصاب و روان، که بر اساس ملاک های راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، تشخیص اختلال دو قطبی دریافت می کردند به طور تصادفی به سه گروه 12 نفری تقسیم شدند. گروه اول تحت 10 جلسه درمان شناختی-رفتاری، گروه دوم تحت 12 جلسه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکردند و در لیست انتظار قرار گرفتند. داده ها از طریق پرسشنامه های افسردگی دوقطبی و مقیاس علائم مثبت و منفی اسکیزوفرنی جمع آوری گردید. برای تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته ها نشان داد درمان شناختی-رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در گروههای آزمایش باعث کاهش افسردگی و علائم مثبت و منفی شده است. در حالیکه در گروه کنترل چنین تغییری مشاهده نشد. همچنین بین درمان شناختی-رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در کاهش افسردگی، اختلاف معناداری مشاهده نشد. اما رویکرد اکت، بر تنظیم علائم مثبت و منفی اثربخشی بیشتری داشته است. بنابر نتایج این درمانها در کاهش علائم اختلال دوقطبی اثر بخشند. لذا تدوین این مداخلات درمانی در کنار دارو درمانی  می تواند سبب کنترل و جلوگیری از عود علائم اختلال دوقطبی شود.

تمرکز ذهنی بعنوان یکی از اصلی ترین شروط یادگیری و موفقیت تحصیلی است که می تواند توسط نفوذپذیری بصری و ارتباط دیداری مطلوب کلاس های درس با منظره بیرون، بازسازی گردد.<br /> بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر انواع نفوذپذیری بصری بر اساس محتوای منظر بر بازسازی تمرکز ذهنی دانش آموزان انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش، تمامی دانش آموزان محصل در سال تحصیلی 98-97 در مقطع متوسطه دوم شهر شیراز با گروه سنی 16 تا 18 سال است که با استفاده از روش خوشه ای تصادفی چند مرحله ای بعنوان نمونه در سه گروه آزمایش(هرگروه 15 نفر) انتخاب شدند. آزمودنی ها بوسیله پرسشنامه و آزمون روانشناسی در دو مرحله قبل و بعد از مداخله مورد ارزیابی قرار گرفتند و مجموع داده ها بر اساس آزمون تی زوجی به منظور یافتن ارتباط معنادار میان نفوذپذیری بصری و بازسازی تمرکز ذهنی دانش آموزان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.<br /> نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که تمرکز ذهنی دانش آموزان پس از انجام فعالیت های درسی، می تواند به میزان زیادی از طریق دسترسی بصری به مناظر طبیعی محیط بیرون بازسازی گردد. این در حالی است که عدم وجود پنجره و منظر در کلاس و مشرفیت به مناظر کالبدی به ترتیب کمترین تاثیرات را بر بازسازی تمرکز ذهنی آنان دارد.

تنوع طلبی جنسی در تمامی جوامع و به ویژه در ایران به لحاظ ملاحظات اخلاقی و فرهنگی تا حد زیادی پنهان و ناشناخته مانده است. این مسئله موجب بروز مشکلاتی در روابط زناشویی و حفظ کانون خانواده می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی مدل معادلات ساختاری پیش بینی تنوع طلبی جنسی بر اساس کیفیت زندگی و با میانجی گری طرحواره های شناختی فعال شونده در مردان مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر شیراز انجام شد. روش پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی از نوع مدل معادلات ساختاری بود. نمونه آماری ۲۴۰ مرد متأهل بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس و مطابق با ملاک کلاین از مراکز مشاوره انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه توجیه روابط فرازناشویی گلاس و رایت (1992)، پرسشنامه تجدید نظر شده کیفیت زندگی زناشویی باسبی و همکاران (1995) و پرسشنامه برانگیختگی طرحواره های شناختی در بافت جنسی ساخته نوبرهوپینت وگویا (2000) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد مدل تحقیق برازش خوبی دارد، متغیر پیش بین کیفیت زندگی زناشویی و متغیر میانجی طرحواره های شناختی فعال شونده با تنوع طلبی جنسی مردان رابطه معنی دار دارند. کیفیت زندگی زناشویی بر طرحواره های فعال شونده و تنوع طلبی جنسی اثر مستقیم  و غیر مستقیم معنی داری داشت. همچنین نتایج نشان داد طرحواره های فعال شونده بر تنوع طلبی جنسی در مردان متأهل اثر مستقیم و غیر مستقیم معنی داری داشته و در رابطه کیفیت زندگی زناشویی و تنوع طلبی جنسی مردان مراجعه کننده به مراکز مشاوره نقش میانجی داشت.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه ای پذیرش اجتماعی و طرحواره های هیجانی در رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده و انگیزش تحصیلی دانش آموزان بود. روش پژوهش همبستگی از نوع مدل معادلات ساختاری بود. جامعه آماری تمامی دانش آموزان متوسطه دوره دوم شهر داراب در سال تحصیلی97-96 بود. نمونه 379 نفر که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه های انگیزش تحصیلی والرند و همکاران، پذیرش اجتماعی کراون و مارلو، طرحواره های هیجانی لیهی و الگوهای ارتباطی ریچی و فیتزپاتریک بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون معادلات ساختاری نشان داد مدل مورد نظر از برازش مطلوبی برخوردار است. الگوی ارتباطی گفت و شنود به صورت مستقیم تأثیر مثبت و معناداری بر انگیزه تحصیلی دارد. از طرفی الگوی ارتباطی همنوایی تأثیر مستقیم بر انگیزه تحصیلی ندارد و تأثیر آن بر انگیزه تحصیلی از طریق طرحواره های هیجانی مثبت و منفی وجود دارد. طرحواره های هیجانی منفی هم به صورت مستقیم و هم از طریق پذیرش اجتماعی موجب کاهش انگیزه تحصیلی می شود. اما طرحواره هیجانی مثبت تنها به صورت مستقیم موجب افزایش انگیزه تحصیلی می شود. در مجموع یافته ها موید آن بود که پذیرش اجتماعی و طرحواره های هیجانی در رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده و انگیزش تحصیلی دانش آموزان ، نقش واسطه ای داشتند.

مولتیپل اسکلروزیس یکی از اختلالات ناتوان کننده عصبی است که اختلالات جسمی و روانی متعددی را ایجاد می کند. هدف: هدف این مطالعه بررسی اثربخشی درمان گروهی طرحواره های هیجانی بر میزان بهزیستی ذهنی، خستگی در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس بوده است. روش: پژوهش حاضر نیمه آزمایشی، و طرح پژوهش بصورت پیش آزمون- پس آزمون- پیگیری با گروه گواه گسترش یافته میباشد.جامعه آماری شامل کلیه بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس مراجعه کننده به درمانگاهها و بخش های مغز و اعصاب بیمارستانهای شهر شیراز بود. 40 بیمار مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس، بصورت تصادفی در 2 گروه آزمایشی و کنترل قرار گرفتند. پرسشنامه های بهزیستی ذهنی مولوی و خستگی کرمپ قبل از اجرای مداخله گروهی طرحواره های هیجانی بر روی گروه آزمایش، پس از اجرای مداخله درمانی و 3 ماه پس از آن توسط هر دو گروه شرکت کنندگان تکمیل گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس و واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که درمان گروهی طرحواره های هیجانی بر میزان بهزیستی ذهنی در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس اثر معناداری داشت و موجب افزایش بهزیستی ذهنی آنها گردید و این اثر پس از پیگیری 3 ماهه ماندگاری داشت(p<0/01) . همچنین این درمان برروی خستگی نیز تاثیر معناداری داشت و این نتایج در مرحله پیگیری 3 ماهه نیز وجود داشت (p<0/01).  با استناد به یافته ها میتوان نتیجه گرفت که درمان گروهی طرحواره های هیجانی جهت کاهش خستگی و افزایش بهزیستی ذهنی در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس موثر میباشد.

خیانت های زناشویی که در دهه های اخیر رشد روزافزونی داشته آسیب های روان شناختی مختلفی را برای زوجین و به خصوص زنان، ایجاد می کند. بنابراین، پژوهش حاضر به دنبال بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر رویکرد عقلانی، هیجانی و رفتاری بر میزان بخشودگی و تاب آوری زنان آسیب دیده از خیانت زناشویی بود. این مطالعه، یک مطالعه نیمه آزمایشی است که در آن از طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل استفاده شده است. جامعه آماری شامل کلیه زنان آسیب دیده از خیانت زناشویی شهر شیراز می باشد که 20 نفر از آنان به روش نمونه گیری هدفمند از کلینیک های مشاوره انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. مداخله، دو روز در هفته و به میزان 14 جلسه 90 دقیقه ای برگزار شد و مرحله پیگیری  دو ماه بعد از پایان یافتن مداخله صورت گرفت. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه های بخشش ری و تاب آوری کونر و دیویدسون استفاده شد. داده های پژوهش به کمک نرم افزار SPSS23 و با روش تحلیل واریانس و نیز با اندازه گیری مکرر (تکرار سنجش) تحلیل شدند. نتایج نشان داد بین نمرات گروه آزمایش در مقایسه پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل در نمرات بخشودگی و تاب آوری تفاوت معنی داری دارد. می توان نتیجه گرفت درمان مبتنی بر رویکرد عقلانی، هیجانی و رفتاری می تواند بخشش و تاب آوری را در زنان آسیب دیده از خیانت زناشویی افزایش دهد و به نوبه خود سلامت روان را در آنان تضمین کند.

بیماری مالتیپل اسکلروزیس (MS) بیماری سنین جوانی است. از میان مشکلاتی که افراد مبتلا، با آن روبه رو هستند می توان به مشکلات شناختی اشاره کرد. اغلب اختلالات شناختی در بیماران MS مربوط به حافظه فعال و حفظ توجه می باشد. درمان شناختی-رفتاری مبتنی بر ذهن آگاهی (MiCBT) یکی از رویکردهای روان درمانگرانه غیر دارویی است. وجود درمانی غیر دارویی در کنار دارودرمانی، ضروری به نظر می رسد. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر مداخله به روش MiCBT بر عملکرد حافظه فعال از طریق تعدادی از خرده آزمون های پکیج PCAP و آزمون هوش وکسلر بزرگسالان بر بیماران بزرگسال مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس و افراد سالم انجام شده است. پژوهش حاضر جز پژوهش های نیمه تجربی است. جامعه در پژوهش حاضر شامل بیماران مراجعه کننده به انجمن ام اس کرمان با ضریب ناتوانی 3 تا 6 و افراد سالم از همراهان این بیماران بودند. 28 نفر بیمار و 28 نفر سالم با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند، سپس به طور تصادفی به دو گروه مداخله MiCBT (14 نفر) و دو گروه کنترل (14 نفر) تقسیم شدند. داده های پیش و پس از مداخله به کمک روش های آماری توصیفی و استنباطی در محیط نرم افزار آماری SPSS تحلیل شدند. نتایج تحلیل اندازه گیری مکرر، نشان دهنده تاثیر مثبت مداخله MiCBT بر بهبود حافظه فعال بیماران MS و افراد سالم بوده است (P≤0.05). به عبارت دیگر نتایج تحلیل اندازه گیری مکرر، افزایش معناداری در حافظه فعال بیماران ام اس و افراد سالم در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل نشان داد. بنابراین مداخله شناختی رفتاری تلفیق شده با ذهن آگاهی MiCBT به عنوان یک درمان مناسب در بهبود حافظه فعال پیشنهاد می شود

صمیمیت زمینه بنیادی را در جهت رضایت و نارضایت فرد از زندگی موجب می شود و می تواند تعهد و سازگاری زوجین را افزایش دهد. هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین اخلاق رابطه ای با صمیمیت زناشویی با نقش میانجی مهارت حل مسئله اجتماعی در زنان متاهل شاغل بود. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی از نوع همبستگی به روش معادلات ساختاری  بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمام زنان شاغل در آموزش و پرورش شهرستان جوانرود به تعداد 450 نفر بود. با توجه به جدول مورگان و با استفاده از روش تصادفی خوشه ای چند مرحله ای، 250 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند و به پرسشنامه ی اخلاق رابطه ای، پرسشنامه ی مهارت حل مسئله اجتماعی و پرسشنامه ی صمیمیت زناشویی پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از نرم افزار spss و lisrel استفاده شد. نتایج نشان داد اخلاق رابطه ای و مهارت حل مسئله اجتماعی بر صمیمیت زناشویی اثر مستقیم دارند، همچنین اخلاق رابطه ای بر مهارت حل مسئله اجتماعی اثر مستقیم دارد و اخلاق رابطه ای از طریق مهارت حل مسئله اجتماعی بر صمیمیت زناشویی اثر غیر مستقیم دارد و مدل فرضی پژوهش نیز برازش مناسبی نشان داد. بنابراین می توان گفت که اخلاق رابطه ای و مهارت حل مسئله اجتماعی از متغیرهای مهم و مرتبط با صمیمیت زناشویی هستند.

هدف از انجام پژوهش حاضر، مدل یابی رابطه بین اثر حمایت اجتماعی و ذهن آگاهی بر بهزیستی روان شناختی با در نظر گرفتن نقش میانجی ارضای نیازهای اساسی روان شناختی در والدین کودکان استثنایی بود. در این مطالعه توصیفی- همبستگی، جامعه آماری کلیه والدین کودکان استثنایی استان خوزستان در سال 1398 بودند. به روش نمونه گیری در دسترس تعداد 234 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. پرسشنامه حمایت اجتماعی، ذهن آگاهی، بهزیستی روان شناختی و ارضای نیازهای اساسی روان شناختی در مورد آنها اجرا گردید. داده های پژوهش حاضر به کمک نرم افزار SPSS و AMOS ویراست 25 با استفاده از روش تحلیل مسیر انجام شدند. جهت آزمون روابط غیرمستقیم از آزمون بوت استراپ استفاده می شود. نتایج پژوهش نشان داد، تمام مسیرهای مستقیم بجز مسیر حمایت اجتماعی به بهزیستی روان شناختی معنی دار شد. مسیرهای غیرمستقیم نیز از طریق ارضای نیازهای اساسی روان شناختی با بهزیستی روان شناختی معنی دار شدند. بر اساس نتایج این پژوهش، الگوی پیشنهادی از برازش مطلوبی برخوردار است و گام مهمی در جهت شناخت عوامل مؤثر در بهزیستی روان شناختی والدین کودکان استثنایی محسوب می شود. می تواند به عنوان الگویی مناسب برای تدوین و طراحی برنامه های پیشگیری از تنیدگی های تجربه شده والدین و افزایش بهزیستی روان شناختی آنها، مفید واقع شود.

هدف از پژوهش حاضر طراحی و تبیین مدل علّی سازگاری تحصیلی بر اساس ویژگی های شخصیتی با نقش واسطه ای جهت گیری هدف بود. روش پژوهش همبستگی و به طور خاص از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت در سال تحصیلی 1399-1398 بود. نمونه آماری 600  نفر از این افراد بود که  به روش نمونه گیری تصادفی از نوع خوشه ای چندمرحله انتخاب شدند و به پرسشنامه های سازگاری تحصیلی اندرسون و همکاران، ویژگی های شخصیت مک کری و کاستا و جهت گیری هدف الیوت و مک گریگور پاسخ دادند. نتایج بیانگر برازش مطلوب مدل پیشنهادی بود. به گونه ای  که اثر غیر مستقیم روان نژندی، برون گرایی، توافق پذیری و وجدان مداری بر سازگاری تحصیلی از طریق جهت گیری های هدف معنی دار بود. اما اثر غیر مستقیم گشودگی به تجربه بر سازگاری تحصیلی معنادار نبود. بر اساس یافته های پژوهش می توان نتیجه گیری کرد که جهت گیری هدف در ارتباط بین ویژگی های شخصیت و سازگاری تحصیلی نقش واسطه ای معنادار ایفا می کند.

این پژوهش با هدف بررسی برازش مدل نقش واسطه ای دلزدگی زناشویی در رابطه بین تمایز یافتگی خود، سبک های حل تعارض و انتظارات زناشویی در پیش بینی سازگاری زناشویی در زنان و مردان متاهل در شهر  کرمانشاه تدوین یافته است. پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی بوده  و جامعه آماری آن را کلیه زنان و مردان متاهل، در محدوده زمانی پاییز  1398، در شهر کرمانشاه تشکیل داده اند. از بین جامعه آماری پژوهش به روش نمونه گیری  خوشه ای چند مرحله ای تعداد  603 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند.  آزمون سازگاری زناشویی لاک – والاس ، پرسشنامه خود متمایزسازی DSI-R، نسخه دوم پرسشنامه شیوه مقابله با تعارض رحیم، زیر مقیاس AMS و پرسشنامه سنجش دلزدگی زناشویی  ابزارهای پژوهش را تشکیل داده اند. ارزیابی مدل پیشنهادی با استفاده از آزمون های آماری تحلیل مسیر و بوت- استراپ  به کمک  نرم افزارهای  AMOS-21 و   SPSS-22 امکان پذیر شد. نتایج مدل نهایی نشان داد که رابطه غیرمستقیم تمایز یافتگی خود با سازگاری زناشویی از طریق دلزدگی زناشویی (10/0) و رابطه غیرمستقیم سبک مسلط با سازگاری زناشویی از طریق دلزدگی زناشویی (22/0-) معنادار می باشد.

این پژوهش با هدف تبیین مدل علی بین یادگیری خودتنظیمی و خودکارآمدی با نقش واسطه گری امید تحصیلی در دانش آموزان دوره متوسطه انجام شد. روش پژوهش ، توصیفی و از نوع همبستگی و حجم نمونه شامل 558 نفر (248 دختر و310 پسر) از دانش آموزان متوسطه دوم (پایه دهم، یازدهم و دوازدهم) شهرستان شیراز در سال 98-97 بودند که به روش نمونه گیری تصادفی از نوع خوشه ای چند مرحله ای نمونه گیری شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل: مقیاس راهبردهای یادگیری خودتنظیمی پینتریچ و دی گروت (1990)، مقیاس امید تحصیلی سهرابی و سامانی (2011) و مقیاس خودکارآمدی دانش آموز جینک و مورگان (1999) بود. برای تحلیل داده های حاصل از جمع آوری مقیاسهای یاد شده از جامعه نمونه، علاوه بر آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار و ماتریس همبستگی)، از آمار استنباطی(تحلیل مسیر) در نرم افزار lisrel استفاده گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که: امید تحصیلی نقش واسطه گری معناداری را در رابطه بین یادگیری خودتنظیمی و خودکارآمدی تحصیلی ایفا می کند. همچنین مدل علی ارایه شده برای یادگیری خودتنظیمی و خودکار آمدی تحصیلی با نقش واسطه گری امید تحصیلی از برازش خوبی برخوردار بود. نتایج حاصل از این پژوهش می تواند مورد استفاده معلمان، مشاوران مدارس و روانشناسان تربیتی در جهت افزایش خودکارآمدی دانش آموزان و عوامل موثر برآن، قرار گیرد.