مطالعات حسابداری و حسابرسی

امروزه حاکمیت شرکتی مناسب، عاملی بسیار مهم در افزایش ارزش شرکت میباشد. میزان تأثیر حاکمیت شرکتی بر ارزش شرکت در شرکتهای مختلف متفاوت است، که دلیل تفاوت را میتوان به ویژگیهای شرکت از جمله اهرم مالی و سیاست تقسیم سود نسبت داد. هدف این پژوهش بررسی نقش تعدیل کننده اهرم مالی و سیاست تقسیم سود در تأثیر حاکمیت شرکتی بر ارزش شرکت در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. برای دستیابی به هدف فوق، اقدام به انتخاب 104 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به عنوان نمونه آماری طی بازه زمانی 1388 لغایت 1395 گردید. بهمنظور آزمون فرضیههای پژوهش از مدل رگرسیون چندگانه مبتنی بر دادههای ترکیبی استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد حاکمیت شرکتی تأثیر مثبتی بر ارزش شرکت دارد. همچنین نتایج نشان داد که اهرم مالی، شدت اثرگذاری حاکمیت شرکتی بر ارزش شرکت را افزایش میدهد. علاوه بر این مشخص شد که سیاست تقسیم سود، شدت اثرگذاری حاکمیت شرکتی بر ارزش شرکت را کاهش میدهد.

گزارشگری مالی و افشاء از جمله مباحث حائز اهمیت در حسابداری به شمار میرود که علاوه بر تأثیر مستقیم بر کارایی بازار سرمایه، بر عملکرد هر شرکت نیز تأثیر بسزایی دارد. در این مقاله برخی پیشرفتهای اخیر در تئوری گزارشگری مالی و افشاء در حسابداری مورد بررسی قرار میگیرد. ادبیات افشای اطلاعات در شرایطی که بین خریداران و فروشندگان ناهمسویی انگیزهها و عدم تقارن اطلاعاتی وجود دارد بررسی شده و در خصوص اینکه چگونه عوامل مختلف، پیشبینیهای اقتصادی را پیچیده میکند بحث میشود. مقاله با موضوع کاربرد افشاء در بازار سرمایه آغاز میشود و با بررسی برخی یافتهها و تحقیقات ادامه پیدا کرده و در نهایت روند مطالعات افشاء در حسابداری مورد تحلیل قرار میگیرد.

هدف این تحقیق مروری نظری بر نقش مسئولیت اجتماعی شرکت (اخلاق فراسازمانی) در پیشبینی سود توسط سرمایهگذاران میباشد که ادبیات موضوع را با بررسی دو دلیل که ممکن است توانایی سرمایهگذاران برای پیشبینی سود آینده را کاهش دهد، بسط میدهد. اولاً، با توجه به نظریههای نمایندگی و ذینفعان که انگیزه مدیریت برای انجام فعالیتهای مسئولیت اجتماعی شرکتها را توضیح میدهند، اهداف شرکتها برای ارائه فعالیتهای مسئولیت اجتماعی بهطور معمول متنوع میباشد؛ بنابراین مشخص نمودن شاخصهای سرمایهگذاران برای پیشبینی میزان بازده مورد نیاز براساس منابع اختصاص یافته به فعالیتهای مسئولیت اجتماعی، دشوار است. ثانیاً، منابع اختصاص یافته به فعالیتهای مسئولیت اجتماعی شرکتها غیرقابل مشاهده هستند، زیرا هزینههای این فعالیتها معمولاً با فروش، هزینههای عمومی و اداری جمع میشود؛ همچنین اطلاعات کافی برای سرمایهگذاران بهمنظور اندازهگیری منابع صرف شده در فعالیتهای مسئولیت اجتماعی وجود ندارد. با توجه به اینکه ارائه اطلاعات در رابطه با سودهای پیشبینی شده شرکت، بر تصمیمگیری ذینفعان تأثیرگذار است انتظار میرود شرکتهایی که نسبت به رعایت شاخصهای مسئولیت اجتماعی اقدام میکنند، در راستای توجه به پاسخگویی به سهامداران و سایر ذینفعان، در پیشبینی سود دقت لازم و کافی را در جهت حفظ حقوق ذینفعان داشته باشند و جانبداری و قضاوتهای شخصی خود را در پیشبینی سود به حداقل برسانند. در نهایت، شدت فعالیتهای مسئولیت اجتماعی شرکت، توانایی سرمایهگذاران برای پیشبینی سود آتی را کاهش میدهد و تعیین هزینههای مسئولیت اجتماعی شرکت توسط هزینههای فروش، عمومی و اداری، باعث کاهش توانایی سرمایهگذاران برای پیشبینی سود آتی میشود.

در روش تجدید ارزیابی پس از شناخت دارایی ثابت، چنانچه ارزش منصفانه بهگونهای اتکاپذیر قابل اندازهگیری باشد، باید آن را به مبلغ تجدید ارزیابی یعنی ارزش منصفانه در تاریخ تجدید ارزیابی پس از کسر استهلاک انباشته و کاهش ارزش انباشته بعد از تجدید ارزیابی، ارائه کرد. در مقاله حاضر پس از نگاهی به پیشینه تجدید ارزیابی داراییها، رویه حسابداری و نحوه عمل در زمینه تجدید ارزیابی داراییهای ثابت در استانداردهای بینالمللی حسابداری، استانداردهای حسابداری ایران و اصول پذیرفته شده حسابداری برخی از کشورها، به صورت تطبیقی بررسی میشود. در پایان نیز به مقررات تجدید ارزیابی داراییها در ایران و ابعاد حسابداری افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی داراییها پرداخته میشود. بررسی اصول پذیرفته شده حسابداری در کشورهای مختلف نشان میدهد در برخی از کشورها مدل بهای تمام شده به عنوان رویه حسابداری مورد استفاده قرار میگیرد و تجدید ارزیابی داراییها مجاز نمیباشد. در ایران، طی سالهای گذشته با تصویب برخی قوانین، مازاد تجدید ارزیابی از معافیت مالیاتی برخوردار شده و در نتیجه شرکتها نسبت به انجام این رویه تمایل بیشتری پیدا کردهاند.

برخلاف کشورهای توسعه یافته در دنیا، اقتصاد ایران بانک محور است و حدود هشتاد درصد از منابع را بانک ها تأمین می کنند و تنها 20 درصد از طریق بازار سرمایه تأمین می شود. یکی از ابزارهای مهم در بازار مالی اسناد خزانه است. نظر به ممنوعیت ربا در اسلام، اسناد خزانه سنتی قابلیت کاربرد در نظام مالی اسلامی را ندارد و به همین علت نیاز بازارهای مالی اسلامی به داشتن ابزار مالی کوتاه مدت با ریسک پایین بوده که بتواند خلاء اسناد خزانه سنتی را پر کند که این ابزار اسناد خزانه اسلامی است. اسناد خزانه اسلامی، ابزار مالی جدیدی است که از سال 1392 برای تسویه مطالبات طلبکاران غیر دولتی از طرف دولت معرفی شده است. هدف اصلی این ابزار تأمین کسری بودجه دولت در کوتاه مدت به شمار می آید. با اینکه اصولاً استفاده از این ابزارها توسط دولت بیشتر به منظور تأمین بخشی از کسری بودجه، تسویه بدهیها به پیمانکاران و بانکها و رسیدن به انضباط مالی بیشتر صورت میگیرد، اما در توسعه و تعمیق بازار سرمایه و پول نیز کاربرد دارند .

در طول دو دهه گذشته گزارشگری مسئولیت اجتماعی شرکت بخش قابل توجهی از تحقیقات حسابداری را به خود اختصاص داده است. استانداردهای گزارشگری مسئولیت اجتماعی شرکت و ارائه خدمات اطمینان بخش به عنوان یک موضوع نوین در ارتباط با این گزارش ها به عنوان موضوعات چالش برانگیز برای متخصصان و پژوهش گران این حوزه دارای اهمیت بسیارمی باشد. درمقاله حاضر با استفاده از پژوهش های پیشین وبه صورت کتابخانه ای به بررسی این موضوعات پرداخته شده است. نتایج حاکی ازآن است که باتوجه به ذینفعان متنوع ودلایل مختلفی که برای درخواست اطلاعات متفاوت می توانند داشته باشند، متقاعد ساختن آنها در راستای تدوین واستفاده از یک استاندارد واحدگزارشگری مسئولیت اجتماعی مشکل خواهد بود. در ارتباط با خدمات اطمینان بخش توسط شرکت های ارائه دهنده این خدمات باید عنوان نمود که انتظار می رود ماهیت رقابتی بازار در این زمینه، انگیزه ها را برای توسعه وارائه خدمات دریک مسیر مقرون به صرفه واثربخش فرآهم کند. هرچند این نوع از بازار در ابتدی راه است ومی تواند یک حوزه غنی برای پژوهش های آتی باشد.  

رشد تجارت بینالمللی و جریانهای سرمایه و پیوستگی اقتصادی فزاینده طی دو دهه گذشته، منجر به تمایل به هماهنگسازی استانداردهای حسابداری در میان کشورها شده است. در نتیجه، تعداد زیادی از کشورها استفاده از استانداردهای بینالمللی حسابداری را پذیرفتهاند. استانداردهای مذکور با افزایش قابلیت مقایسه و کیفیت اطلاعات مالی موجب شفافیت اطلاعاتی میشود. بانکها که بعنوان سردمداران اقتصادی جامعه بخصوص در امر جذب و تخصیص سرمایه به ارکان اقتصادی مملکت از جایگاه حساسی برخوردارند، همواره از طرف فعالان بازار مورد ارزیابی و آزمون قرار گرفته اند، در این تحقیق تاثیر بکارگیری استانداردهای بین المللی حسابداری طبق دستورالعمل بانک مرکزی بر شاخصهای مالی و مدیریت سود بانکها مورد بررسی قرار گرفته است و از آنجا که دستورالعمل بانک مرکزی از ابتدای سال 1394 الزامی شده است ، لذا اثرات بکارگیری دستورالعمل فوق از سال 1392 تا پایان 1395 مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت آزمون فرضیه ها از روش آزمون های مقایسه میانگین دو جامعه و من- ویتنیاستفاده شده است یافته های پژوهش نشان می دهد که بکارگیریاستانداردهایبینالمللی حسابداریبرمدیریت سود تاثیر منفی معناداری دارد با توجه به اهمیت استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، حرکت بانک ها به سمت اجرای این استانداردها ضروری می باشدزیرا این مورد از منظر مالی منجر به شفاف سازی صورت های مالی، افزایش اعتبار در سطح بین المللی، کاهش هزینه حضور در بازارهای مالی و تسهیل ارتباطات بین المللی می شود.