مطالعات آموزش و یادگیری

هدف از پژوهش حاضر مقایسه انگیزش و هیجان های تحصیلی دانش آموزان براساس نیم رخ های درگیری تحصیلی در آنها با رویکردی فرد-محور بود. بدین منظور تعداد ۵۸۶ نفر از دانش آموزان پایه نهم از دبیرستان های شهر تهران به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای سه مرحله ای انتخاب شده، و به پرسش نامه های درگیری تحصیلی، انگیزش تحصیلی و هیجان های تحصیلی پاسخ دادند. با استفاده از روش تحلیل نیم رخ نهفته چهار نیم رخ از درگیری تحصیلی دانش آموزان مشخص شد، که با عناوین نیم رخ درگیری زیاد، درگیری متوسط، درگیری کم و حداقل درگیری نام گذاری شدند. این چهار گروه در کارکردهای انگیزشی و هیجانی تفاوت داشتند، به این صورت که میزان هیجان لذت در دانش آموزان با نیم رخ درگیری زیاد در بالاترین حد و در نیم رخ حداقل درگیری، کمترین مقدار بود. هیجان منفی اضطراب در دانش آموزان با نیم رخ حداقل درگیری، بیشترین و در نیم رخ درگیری زیاد، کمترین میزان بود. برای انگیزش درون زاد و برون زاد نیز در دانش آموزان با نیم رخ درگیری زیاد، بیشترین میزان و در نیم رخ حداقل درگیری کمترین میزان به دست آمد، اما بی انگیزشی در نیم رخ حداقل درگیری بیشترین میزان و در نیم رخ درگیری زیاد، کمترین میزان را داشت. الگوهای به دست آمده نشان دهنده این است که، انگیزش و هیجان های تحصیلی دانش آموزان به عنوان تابعی از ترکیب ابعاد درگیری تحصیلی تغییر می کند. این مطالعه نه تنها شواهد تجربی از ماهیت چندبعدی درگیری تحصیلی را نشان می دهد، بلکه در رابطه با انگیزش و هیجان های مرتبط با پیشرفت نیز کاربرد دارد. در نظر گرفتن ابعاد چندگانه درگیری تحصیلی دانش آموزان به صورت هم زمان با دیدگاه فرد-محور، استفاده از یک رویکرد مفید برای نشان دادن ناهمگنی نمونه، پیدا کردن الگوهای متفاوت درگیری تحصیلی و پیشایندهایش را نوید می دهد.

یکی از چالش های مهم مؤسسه ها و مراکز آموزشی درگیر شدن افراد در رفتارهای غیرمولد تحصیلی است. در پژوهش حاضر نقش واسطه ای عدم درگیری اخلاقی در رابطه بین هویت اخلاقی (درونی سازی و نمادسازی) و رفتار غیرمولد تحصیلی بررسی شد. این پژوهش از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشکده های فنی و حرفه ای شهر شیراز بود. شرکت کنندگان پژوهش شامل 220 دانشجو (110 دختر، 110 پسر) بود که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای اندازه گیری متغیرهای پژوهش، مقیاس های عدم درگیری اخلاقی، رفتار غیرمولد تحصیلی، و اهمیت هویت اخلاقی برای خود به کارگرفته شد. نتایج مدل معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار AMOS نشان داد که مدل پژوهش از برازش خوبی برخوردار است. مطابق با یافته های پژوهش، هویت اخلاقی اثر مستقیم بر رفتارهای غیرمولد تحصیلی نداشت. درونی سازی هویت اخلاقی اثر منفی بر عدم درگیری اخلاقی نشان داد. نمادسازی نتوانست به نحو معنی داری عدم درگیری اخلاقی را پیش بینی کند. همچنین، یافته ها بیانگر اثر مثبت عدم درگیری اخلاقی بر رفتارهای غیرمولد تحصیلی بود. نتایج آزمون بوت استراپ نشان داد که درونی سازی هویت اخلاقی از طریق کاهش عدم درگیری اخلاقی منجر به کاهش رفتارهای غیرمولد تحصیلی در دانشجویان می شود. در کل، نتایج این پژوهش شواهدی را برای نقش واسطه ای عدم درگیری اخلاقی در رابطه بین درونی سازی هویت اخلاقی و رفتارهای غیرمولد تحصیلی دانشجویان فراهم آورد.

در این پژوهش که با بهره گیری از روش فراتحلیل انجام گرفته، به ترکیب عددی نتایج پژوهش های انجام شده در ایران در زمینه رابطه بین هوش هیجانی و مؤلفه های آن با خودکارآمدی افراد پرداخته شده است. جامعه آماری فراتحلیل، پژوهش های در دسترس مرتبط با رابطه هوش هیجانی و مؤلفه های آن با خودکارآمدی در داخل کشور است که در بین سال های 1386 تا 1396 منتشر شده اند. براساس ملاک های تعریف شده ورود و خروج پژوهش های اولیه و نیز تحلیل حساسیت، در نهایت50 اندازه اثر از 22 مطالعه اولیه بررسی شد. بعد از بررسی ملاک های ورود و خروج، یافته های کمّی پژوهش های منتخب با نرم افزار CMA ویرایش2، تحلیل شدند. نتایج نشان دادند که هوش هیجانی و مؤلفه های آن بر خودکارآمدی افراد تأثیر معنی داری داشته و طبق ملاک کوهن، میزان اندازه اثر ترکیبی رابطه بین هوش هیجانی و مؤلفه های آن با خودکارآمدی برای مدل اثرات تصادفی، در حد متوسط به بالا (34/0= ES) است. بررسی نقش متغیرهای تعدیل کننده مؤلفه های هوش هیجانی، جامعه آماری تحقیقات اولیه و حجم نمونه تحقیقات اولیه در ارتباط بین متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق، رابطه معنی داری نشان دادند. به طور خلاصه، می توان نتیجه گرفت که آموزش هوش هیجانی می تواند بر خودکارآمدی افراد تأثیر چشم گیری داشته باشد.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی ذهن آگاهی بر غرقگی و ثبات قدم دانش آموزان دختر انجام گرفته است. پژوهش از نوع مداخله با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری، همه دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهرستان ابرکوه در سال تحصیلی ۱۳۹۷- ۱۳۹۸ بود. شرکت کنندگان در پژوهش، 30 دانش آموز بود که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شد. مشارکت کنندگان بر اساس گمارش تصادفی در دو گروه مداخله و کنترل به تعداد مساوی قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس غرقگی مارتین و جکسون و پرسش نامه ثبات قدم داکورث استفاده شد. این ابزار ابتدا برای هر دو گروه به عنوان پیش آزمون، اجرا شدند سپس آموزش ذهن آگاهی به عنوان متغیر مستقل پژوهش در 10جلسه 60دقیقه ای، برای گروه آزمایش اجراشد.گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. پس از پایان آموزش، بار دیگر دو ابزار پژوهش برای هر دو گروه مداخله و کنترل، به عنوان پس آزمون، اجرا شد. داده ها با استفاده از روش آماری تحلیل کواریانس، تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش ذهن آگاهی در افزایش غرقگی و ثبات قدم در گروه مداخله تأثیر مثبت و معنی داری دارد. یافته های پژوهش حاضر، با توجه به پیشینه پژوهش بحث شده اند. در پایان پیشنهاد هایی برای انجام پژوهش درباره آموزش ذهن آگاهی و متغیرهای مربوط به غرقگی و ثبات قدم ارائه شده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی استرس والدگری در رابطه میان مؤلفه های صبر مادر و پرخاشگری کودک انجام گرفت. شرکت کنندگان در پژوهش شامل 195 نفر از مادران کودکان پیش دبستانی شهر کازرون بود، که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب گردید. به منظور گردآوری داده ها از سه مقیاس صبر بزرگسالان خرمائی، فرمانی و سلطانی، استرس والدگری آبیدین، و برون ریزی-پرخاشگری سیاهه رفتار سازگار کودک کوان، کوان و همینگ پاسخ دادند. این پژوهش به لحاظ روش در دسته مطالعات همبستگی قرار گرفته است. همچنین، داده ها با استفاده از الگوی معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS 22 تحلیل شدند. نتایج گویای این بود که از بین مؤلفه های صبر مادر تنها استقامت رابطه منفی معنی داری با پرخاشگری کودک پیش دبستانی دارد. همچنین، در این رابطه استرس والدگری نقش واسطه ای دارد، و کاهش پرخاشگری کودک از طریق همین نقش واسطه ای است. بنابراین، با توجه به یافته های آماری می توان گفت که صبر مادر به عنوان یک توانمندی اخلاقی، توانایی پیش بینی پرخاشگری کودک از طریق کاهش استرس والدگری را دارد.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه گری خودکارآمدی در رابطه بین ارزش های فرهنگی (فردگرایی، جمع گرایی) و نشاط ذهنی در گروهی از دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه شیراز بود. مشارکت کنندگان 448 نفر از دانشجویان بودند که  به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و مقیاس نشاط ذهنی ریان و فردریک، پرسش نامه خودکارآمدی موریس  و نسخه کوتاه مقیاس فردگرایی و جمع گرایی افقی و عمودی سیواداس و همکاران را تکمیل کردند. روایی و پایایی پرسش نامه های پژوهش نیز با استفاده از روش تحلیل عاملی تاییدی و ضریب آلفای کرونباخ مورد بررسی و تایید قرار گرفت. برای تحلیل داده های توصیفی و ماتریس همبستگی بین متغیرهای پژوهش از نرم افزار SPSS و برای آزمون فرضیه ها و مدل پژوهش از نرم افزار AMOS استفاده شد. یافته ها نشان دادند که مدل پژوهش با داده های جمع آوری شده برازش مطلوبی دارد. همچنین یافته ها نشان دادند که اثر مستقیم ارزش های جمع گرایی و فردگرایی بر نشاط ذهنی مثبت و معنی دار است. اثر مستقیم ارزش های فردگرایی بر خودکارآمدی نیز مثبت و معنی دار بود. همچنین فردگرایی با واسطه گری خودکارآمدی توانست نشاط ذهنی را پیش بینی کند، اما اثر واسطه ای خودکارآمدی در رابطه بین جمع گرایی و نشاط ذهنی معنی دار نبود. به طور کلی یافته های پژوهش نقش ارزش های فرهنگی و  خودکارآمدی را در تبیین نشاط ذهنی نشان می دهند. بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که به منظور ارتقای سطح نشاط ذهنی دانشجویان باید به ارزش های فرهنگی و نیز افزایش خودکارآمدی آنها توجه شود.

روش های آموزشی مختلفی در مورد چگونگی آموزش لغت های انگلیسی وجود دارند. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش تصاویر و ژست ها به عنوان کمک کننده های غیرکلامی در یادگیری لغت زبان انگلیسی در کودکان پیش دبستانی بود. طرح پژوهش حاضر از نوع شبه آزمایشی بود. شرکت کنندگان این پژوهش 60 کودک پیش دبستانی(30  دختر و 30 پسر) 4 تا 6 ساله بودند که به روش در دسترس از مهدکودک های منطقه شش شهر تهران انتخاب شدند. توانایی کودکان در یادگیری لغت های جدید با استفاده از یک طرح اندازه گیری مکرر در سه موقعیت ارائه لغت به تنهایی، ارائه لغت به همراه ژست و ارائه لغت به همراه تصویر اندازه گیری شد. همه کودکان آزمون یادآوری معنا و آزمون درک مطلب را پس از آموزش و همچنین در مرحله پیگیری تکمیل کردند. یافته ها حاکی از آن بود که کودکان در موقعیت آموزشی ارائه لغت به همراه ژست و ارائه لغت به همراه تصویر بهتر از موقعیت ارائه لغت به تنهایی عمل کردند، همچنین عملکرد آن ها در موقعیت ارائه لغت به همراه ژست بهتر از موقعیت ارائه لغت به همراه تصویر بود. در مرحله پیگیری گروه ارائه لغت به همراه ژست از دو گروه دیگر ثبات بیشتری در آزمون درک نشان دادند. نقش تعدیل کننده جنسیت در یادآوری و درک مطلب لغات معنی دار نبود. کمک کننده های غیرکلامی در افزایش یادگیری تاثیرگذار هستند. پایداری آموخته ها با کمک کننده غیرکلامی ژست مناسب تر از سایر کمک کننده ها است.

این پژوهش برای بررسی اثربخشی کتاب درمانی تحولی بر مهارت اجتماعی و مشکلات رفتاری دانش آموزان انجام شد. کتاب درمانی تحولی، یکی از انواع کتاب درمانی است که در محیط کلاس درس روی می دهد و معلم سعی می کند روش و رفتارهای مثبت مواجهه با چالش های زندگی را نشان دهد. پژوهش کاربردی حاضر از نوع تحقیقات نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون، پس آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری این پژوهش شامل همه دانش آموزان دختر پایه سوم ابتدایی مشغول به تحصیل در مدارس ابتدایی شهر یزد است. مشارکت کنندگان این پژوهش، یک نمونه 40 نفری را در بر می گیرد که به شیوه خوشه ای انتخاب شده و به صورت تصادفی در دوگروه آزمایش و گواه (20 نفر در هرگروه)، گمارده شده اند. برای اندازه گیری متغیرهای وابسته، از پرسش نامه مهارت اجتماعی گرشام و الیوت استفاده شد. نتایج اندازه گیری مکرر، بیانگر این موضوع بود که کتاب درمانی تحولی بر مهارت اجتماعی و ابعاد آن، یعنی همکاری، قاطعیت و خویشتن داری تأثیرگذار بوده است. فرضیه های پژوهش درباره تأثیر کتاب درمانی بر کاهش مشکلات رفتاری و رفتارهای بیرونی، تأیید شد؛ امّا فرضیه های پژوهش درباره کاهش رفتارهای درونی و بیش فعالی تأیید نشد. بنابراین، کتاب درمانی یکی از روش های آموزش غیرمستقیم است که می تواند مهارت های صحیح را به دانش آموزان آموزش دهد و تا حدی از مشکلات رفتاری آن ها بکاهد.

تربیت بدنی در آموزش و پرورش همیشه به عنوان سکویی در نظر گرفته می شود که فراگیران در آن تجارب و مهارت های تمرینی خود را در ورزش های مختلف و فعالیت های فیزیکی گسترش می دهند. هدف پژوهش حاضر، تأثیر رویکرد آموزشی «تدریس بازی برای فهم» (TGFU) بر مهارت های ورزشی دانش آموزان در درس تربیت بدنی در دوره اول متوسطه بود. روش پژوهش شبه آزمایشی، طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه شاهد بود. جامعه آماری پژوهش شامل دانش آموزان دوره اول متوسطه در شهر ارومیه بودند که از بین آن ها دو کلاس از مدارس مناطق متوسط شهر انتخاب شدند و به صورت تعیین تصادفی در دو گروه آزمایش و شاهد قرار گرفتند. برای ارزیابی عملکرد دانش آموزان در فوتبال، از آزمون مهارت فوتبال و فرم مشاهده عملکرد میچل، اسلین و گریفین، استفاده شد. پس از محاسبه روایی و پایایی ابزار، برای تحلیل سؤالات از تحلیل کواریانس استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد تفاوت معنی داری بین مهارت های شش گانه دانش آموزان گروه آزمایش و گواه پس از آموزش با رویکردهای متداول و TGFU وجود دارد. بر اساس نتایج، می توان دریافت با تأکید بر ارزش های تدریس متمرکز بر یادگیرنده و برنامه مبتنی بر رویکرد تاکتیکی TGFU می توان به توانمندسازی دانش آموزان در مهارت های ورزشی کمک شایانی کرد.

هدف پژوهش حاضر، معرفی قابلیت های دانشگاه نسل سوم است. در این پژوهش به وسیله مطالعه نظام مند پژوهش ها و با توجه هم زمان به دو بعد اقتصادی و اجتماعی رسالت سوم دانشگاه ها، قابلیت های این دانشگاه از ادبیات پژوهش استخراج شد. تفاوت اصلی الگوی دانشگاه نسل سوم با الگوی دانشگاه کارآفرین، توجه به بعد اجتماعی رسالت سوم دانشگاه ها علاوه بر بعد اقتصادی است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش با استفاده از مطالعه نظام مند ادبیات، به کمک تحلیل محتوای کیفی جمع آوری و برای انجام تحلیل محتوا از نرم افزار مکس کیو دی ای استفاده شد. از پایگاه داده ای اسکوپوس به عنوان یکی از دو پایگاه داده ه ای برتر جهت استخراج پژوهش های مورد نیاز استفاده شد و با توجه به میزان ارتباط پژوهش ها با موضوع مورد بررسی، تعداد 150 پژوهش بررسی شدند. در انتها با توجه به نظرات گروه کانونی، قابلیت های دانشگاه نسل سوم در بیست و یک بعد تقسیم بندی گردید. نتایج این پژوهش، چارچوبی را برای ارزیابی فعالیت های انجام شده در راستای دستیابی به دانشگاه نسل سوم فراهم آورده و توجه به قابلیت های معرفی شده توسط سیاست گذاران و مدیران دانشگاهی، مسیر دستیابی به دانشگاه نسل سوم را هموارتر کرده و به این طریق دستیابی به اهداف مورد نظر در زمینه رسالت اقتصادی و اجتماعی دانشگاه ها با سرعت بیشتری تحقق می یابد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه های ساختار مطلوب دانشگاه در راستای بسترسازی برای یادگیری پوی پا انجام شد. این پژوهش از نوع مطالعات کیفی به روش پدیدارشناسی است. مشارکت کنندگان پژوهش به روش هدفمند انتخاب شدند و با 16 متخصص حوزه آموزش عالی مصاحبه عمیق انجام شد. در این پژوهش، از رویکرد پدیدارشناسی موستاکاس برای گردآوری و تحلیل داده ها استفاده شده است. قابلیت اعتماد مصاحبه ها از طریق باورپذیری و انتقال پذیری به دست آمد. داده های حاصل از مصاحبه و تحلیل اسناد و مدارک به صورت تحلیل محتوا به روش کدگذاری استقرایی، تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحلیل مضمونی، چهار خوشه معانی و 32 مضمون را برای یادگیری پوی پا و سه خوشه معانی اصلی؛ 11 خوشه معانی فرعی و  38 مضمون را برای ساختار دانشگاه نشان می دهد. مؤلفه های یادگیری پوی پا در چهار محور: یادگیری برای یادگرفتن، یادگیرى برای انجام دادن، یادگیرى برای با هم زیستن و یادگیرى برای زیستن دسته بندی شده است. در زمینه ساختار مطلوب سازمانی، سه نوع ساختار رسمی، غیر رسمی و نامرئی در دانشگاه شناسایی شده است. ساختار رسمی شامل تمرکز، پیچیدگی و رسمیت؛ ساختار غیر رسمی شامل روابط غیر رسمی، روابط مبتنی بر اعتماد، روابط تعاملی برون گرا و روابط عاطفی فراگیر است. ساختار نامرئی دانشگاه حول محورهای سیاسی، اجتماعی، رفتاری و علمی شکل می گیرد. تحقق یادگیری پوی پا در دانشگاه نیازمند اصلاح ساختارها و حذف موانع موجود ساختاری از طریق ایجاد ساختارهای منعطف و پویا، تقویت ساختارهای غیر رسمی و ایجاد بستر مناسب برای فعالیت ساختارهای نامرئی دانشگاه است.  

هدف از این تحقیق ارائه مدلی برای عوامل مؤثر بر گرایش دانش آموزان دبستانی به تربیت بدنی و ورزش در مدارس استان خوزستان بود. طرح پژوهش به شیوه آمیخته اکتشافی بود. شرکت کنندگان پژوهش در مرحله کیفی شامل 25 نفر از خبرگان حوزه ورزش دانش آموزی استان خوزستان بودند که مورد مصاحبه عمیق قرار گرفتند. داده های حاصل از مصاحبه به روش تئوری سازی داده بنیاد کدگذاری و تجزیه و تحلیل گردید. سپس پرسش نامه ای مطابق با کدهای بدست آمده طراحی شد. برای روایی پرسش نامه از تکنیک دلفی استفاده شد و پایایی پرسش نامه نیز با آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. در مرحله کمی شرکت کنندگان پژوهش شامل 280 نفر معلمان تربیت بدنی، کارشناسان تربیت بدنی ادارات آموزش و پرورش و اعضای هیئت علمی دانشگاه های استان خوزستان بودند. با استفاده از روش مدلسازی معادلات ساختاری، مدل پژوهش استخراج و اعتبارسنجی گردید. نتیجه گروه بندی کدها، 54 مؤلفه را در سه سطح زمینه ای(جامعه و محیط زیست)، سازمانی(مدرسه و معلم ورزش) و رفتاری(عوامل فردی و خانواده) نشان داد. طبق مدل برآمده از پژوهش می توان گفت که به ترتیب معلم تربیت بدنی، عوامل فردی، خانواده، محیط زیست، جامعه و مدرسه بیشترین تأثیر را بر گرایش دانش آموزان به ورزش در مدارس داشتند؛ متغیر جامعه علاوه بر تأثیر مستقیم بر گرایش دانش آموزان به ورزش بر متغیرهای عوامل فردی، مدرسه، خانواده و معلم تربیت بدنی اثر معنی دار داشته است؛ متغیر محیط نیز علاوه بر تأثیر مستقیم بر گرایش دانش آموزان به ورزش بر متغیرهای خانواده، مدرسه و عوامل فردی اثر معنی دار داشته است؛ متغیرهای خانواده و مدرسه نیز به ترتیب بر متغیرهای عوامل فردی و معلم تربیت بدنی اثر معنی دار داشته اند. مدل ارائه شده می تواند به عنوان ابزار تحلیلی پیرامون عوامل مؤثر بر گرایش دانش آموزان دبستانی به ورزش در مدارس استان خوزستان مبنای عمل قرار گیرد تا بگونه ای منطقی و اصولی به حل مشکلات این حوزه از ورزش پرداخت.