مطالعات آموزش و یادگیری

هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه ی بین فهمیدن دایره ی مثلثاتی و مؤلفه های تشکیل دهنده ی آن بود. در این راستا، ابتدا آزمونی شامل 67 سؤال مطابق با جدول هدف محتوای طبقه بندی بلوم طرح شد. با استفاده از ضرایب تمیز، دشواری و عدم هماهنگی درونی سؤالات، 41 سؤال نامناسب حذف گردید. آزمون نهایی با 26 سؤال بر روی 147 نفر از دانش آموزان سال دوم متوسطه ریاضی فیزیک و علوم تجربی مدارس شهر زنجان اجرا، و مقدار آلفای کرونباخ برای هر مؤلفه محاسبه گردید. با استفاده از نتایج به دست آمده، مدل تجربی دانش یادگیرنده تدوین گردید. تجزیه و تحلیل روابط بین مولفه ها با استفاده از روش تحلیل مسیر نشان داد که رابطه ی مستقیم معناداری بین دانش زوایای مثلثاتی با فهمیدن دایره ی مثلثاتی وجود دارد. بین فهمیدن زوایای مثلثاتی با فهمیدن تانژانت؛ و فهمیدن زوایای مثلثاتی با فهمیدن دایره ی مثلثاتی نیز رابطه ی مستقیم معناداری وجود دارد. هم چنین رابطه ی مستقیم معناداری بین فهمیدن تانژانت با فهمیدن دایره ی مثلثاتی وجود دارد. نتایج این پژوهش نشان دادند که مؤلفه ی دانش زوایای مثلثاتی با واسطه گری مؤلفه ی فهمیدن زوایای مثلثاتی و مؤلفه ی فهمیدن تانژانت باعث افزایش مؤلفه ی فهمیدن دایره ی مثلثاتی در یادگیرنده می شود.

هدف عمده مطالعه حاضر، بررسی پایایی و روایی پرسشنامه درگیری رفتاری و عاطفی دانش آموزان در فعالیت های درسی برای استفاده در فرهنگ ایرانی بود. از اهداف دیگر پژوهش، مقایسه ی عملکرد دختران و پسران دوره راهنمایی در سه پایه ی تحصیلی در این پرسشنامه بود. برای این منظور، پرسشنامه یاد شده به 354 نفر از دانش آموزان مدارس راهنمایی شیراز داده شد و پس از تکمیل، با استفاده از یک شاخص چهار درجه ای نمره گذاری گردید. برای محاسبه پایایی پرسشنامه، از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید و ضرایب مطلوب و مناسبی بدست آمد. برای بررسی روایی پرسشنامه از روش تحلیل عاملی تاییدی و روایی همگرا استفاده شد. شاخص های نیکویی برازش، الگوی دو عاملی را مورد تایید قرار دادند. این عوامل مطابق با پژوهش اصلی، عامل درگیری رفتاری عاطفی و عامل عدم درگیری رفتاری عاطفی در فعالیت های درسی نام گرفتند. در عامل مربوط به درگیری رفتاری عاطفی، بین میانگین نمرات دختران و پسران تفاوت معناداری مشاهده نگردید؛ اما در عامل عدم درگیری رفتاری عاطفی، میانگین نمرات پسران کمتر از میانگین نمرات دختران بود. یافته ی دیگر پژوهش نشان داد که بین میانگین نمرات درگیری رفتاری عاطفی پایه های مختلف تحصیلی تفاوت معنادار وجود داشت؛ اما بین میانگین نمرات عدم درگیری رفتاری عاطفی سه پایه ی تحصیلی تفاوت معناداری مشاهده نگردید. اثر تعاملی جنسیت و پایه ی تحصیلی نیز بر هر دو عامل درگیری و عدم درگیری رفتاری عاطفی دانش آموزان در امور تحصیلی معنادار بود.

هدف این پژوهش، ارائه مدل ساختاری از رابطه ی بین شایستگی های تدریس ادراک شده اعضای هیأت علمی و دستاوردهای تحصیلی دانشجویان علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شیراز بود. شرکت کنندگان در پژوهش، 220 نفر از دانشجویان (123 زن، 97 مرد) بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. همه آنها مقیاس های محقق ساخته شایستگی های تدریس ادراک شده اعضای هیأت علمی و دستاوردهای تحصیلی دانشجویان را تکمیل کردند. یافته ها نشان داد، اثر ابعاد شایستگی های تدریس ادراک شده اساتید (ایجاد جوّ مساعد یادگیری؛ درگیر کردن فعالانه فراگیران؛ ارزیابی دانش، مهارت و نگرش فراگیران؛ تسهیل دستیابی به اهداف آموزشی برای فراگیران؛ دادن بازخورد به فراگیران؛ آگاهی از میزان شایستگی و توانایی تدریس خود؛ پرورش خودراهبری و یادگیری مادام العمر)، بر ابعاد دستاوردهای تحصیلی دانشجویان (دستاورد حرفه ای؛ دستاورد رشد فردی؛ دستاورد تحصیلی؛ دستاورد ذهنی) مثبت و معنادار است. در این پژوهش، تلویحات کاربردی یافته ها مورد بحث قرار گرفته است.

هدف این پژوهش، بررسی عملکرد دانش آموزان سال سوم راهنمایی در موقعیت های طرح مسئله و واکنش آنها به این نوع موقعیت ها بود. به این منظور، یک آزمونِ طرح مسئله بر مبنای چارچوب استویانوا و الرتن تهیه و اجرا شد. جهت بررسی دقیق تر عملکرد دانش آموزان، برمبنای مطالعات قبلی و تجارب محققان و نیز بررسی اولیه مسائل طرح شده توسط دانش آموزان، یک چارچوب برای بررسی مهارت طرح مسئله آنها طراحی شد. نمونه مورد مطالعه 65 دانش آموز پسر در پایه سوم راهنمایی در شهرستان باقرشهر بود که به شیوه ی نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. تحقیق حاضر از نوع کیفی و روش مورد استفاده، توصیفی- تحلیلی با استفاده از تحلیل محتوا است. به منظور کسب آگاهی بیشتر از واکنش های دانش آموزان هنگام رویارویی با تکالیف طرح مسئله و نوع موقعیت هایی که ترجیح می دهند، پرسشنامه های شامل سه سؤال نیز بین 32 نفر از آنها توزیع شد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد، دانش آموزان در موقعیت ساختاریافته ی طرح مسئله عملکرد بهتری نسبت به موقعیت های نیمه ساختاریافته و آزاد دارند و طرح مسئله در این موقعیت ها را نیز نسبت به دو موقعیت دیگر ترجیح می دهند. اما در مجموع، عملکرد آنها در طرح مسئله ریاضی بسیار ضعیف و تأمل برانگیز بود. به طوری که در موقعیت نیمه ساختاریافته، 84% و در موقعیت آزاد، 65% از دانش آموزان موفق به طرح حتی یک مسئله صحیح نشده بودند. همچنین، اکثر مسائل طرح شده توسط دانش آموزان، تکرار مسئله های موجود در کتاب درسی بود که نشانگر وابستگی آنها به کتاب، و فقدان تجربه کافی برای طرح ایده ها و مسائل جدید، و شاید عدم وجود فرصت برای پرورش مهارت تفکر واگرا است.

هدف این پژوهش، بررسی تفاوت عملکرد تحصیلی در نیمرخ های یادگیری فعال و باورهای انگیزشی دانش آموزان بود. جامعه ی آماری، کلیه دانش آموزان دوره متوسطه شهر تهران بودند، که تعداد 379 نفر (184نفر پسر و 195نفر دختر) از آنها به عنوان نمونه با استفاده از شیوه نمونه گیری خوشه ای تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. برای سنجش کاربست یادگیری فعال از پرسشنامه محقق ساخته، برای اندازه گیری باورهای انگیزشی از پرسشنامه راهبردهای انگیزشی برای یادگیری، و برای سنجش عملکرد تحصیلی از میانگین نمرات دروس دانش آموزان (معدل نیمسال) به صورت خودگزارش دهی استفاده شد. یافته ها بیانگر روایی نمرات مقیاس های کاربست یادگیری فعال و باورهای انگیزشی بود. مقدار ضریب آلفای کرونباخ برای نمرات کل پرسشنامه کاربست یادگیری، 88/0 و پرسشنامه باورهای انگیزشی، 80/0 به دست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل خوشه ای استفاده گردید. نتایج تحلیل خوشه ای نشان داد که بین دو نیمرخ یادگیری انگیزش بالا و یادگیری انگیزش پایین حاصل از مؤلفه های یادگیری فعال و باورهای انگیزشی در دانش آموزان، از لحاظ عملکرد تحصیلی تفاوت معنادار وجود دارد. عملکرد تحصیلی خوشه یادگیری انگیزش بالا نسبت به خوشه یادگیری انگیزش پایین، مطلوب تر بود.

هدف از این مطالعه، بررسی اثر واسطه ای انگیزش و خودگردانی تحصیلی در رابطه ی بین ادراک از الگوهای ارتباط خانواده و ادراک از ساختار کلاس با سرزندگی تحصیلی بود. در این مطالعه، 392 دانش آموز (205 دختر و 187 پسر) در مقطع متوسطه ی شهرستان پلدختر استان لرستان در سال تحصیلی 92-1391 شرکت داشتند که به روش خوشه ای تصادفی چندمرحله ای انتخاب شده بودند. مشارکت کنندگان نسخه ی فرزندان ابزار تجدیدنظر شده ی الگوهای ارتباطات خانواده، پرسشنامه ی ساختار کلاس، نسخه ی تجدیدنظر شده ی ارزیابی نگرش تحصیلی و پرسشنامه ی سرزندگی تحصیلی را تکمیل کردند. برای بررسی پایایی این ابزارها از آلفای کرونباخ و برای بررسی روایی آن ها از روش تحلیل عامل و همسانی درونی استفاده شد که ابزارها پایایی و روایی مطلوبی را نشان دادند. تحلیل داده ها با استفاده از روش آماری تحلیل مسیر و مطابق با مراحل پیشنهادی بارون و کنی (1986) انجام شد. به طور کلی نتایج حاکی از آن بود که اول؛ الگوی ارتباطی گفت و شنود، جذابیت تکلیف و مرجعیت به صورت مستقیم قدرت پیش بینی سرزندگی تحصیلی را دارند. دوم؛ الگوی ارتباطی گفت و شنود، جذابیت تکلیف و مرجعیت، پیش بینی کننده ی مستقیم انگیزش و خودگردانی تحصیلی هستند. سوم؛ نتایج تحلیل مسیر از اثر واسطه ای انگیزش و خودگردانی تحصیلی حمایت کرد. یافته ها با توجه به پژوهش های پیشین به بحث گذاشته شده و پیشنهادهایی به منظور پژوهش بیشتر در این زمینه مطرح شده است.