علوم اجتماعی (دانشگاه فردوسی مشهد)

علوم اجتماعی (دانشگاه فردوسی مشهد)

علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال چهاردهم بهار و تابستان 1396 شماره 1 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

رابطه سرمایه اجتماعی و توان مندی روانی در زنان سرپرست خانوار شاغل در مراکز کوثر شهرداری تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی توانمندی روان سلامت روان زنان سرپرست خانوار

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن و اقتصاد توانمندسازی زنان
  2. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن، تفریحات و سلامت روانشناسی زنان
تعداد بازدید : ۱۳۳۹ تعداد دانلود : ۹۹۸
زنان سرپرست خانوار فقیر یکی از گروه های آسیب پذیر جامعه هستند. این زنان علاوه بر نقش های متداول برای زنان در خانواده، متولی نقش های مربوط به سرپرستی خانوار نیز هستند. از این رو، تلاش برای توان مندسازی آن ها از اولویت ویژه ای برخوردار است. در این بین، برخورداری از آمادگی ذهنی و روانی پیش شرطی اساسی برای شکوفایی قابلیت های فردی در دیگر عرصه های زندگی است. بر این اساس، تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و توان مندی روانی در زنان سرپرست خانوار در قالب پژوهشی پیمایشی متشکل از ۳۲۴ زن شاغل در مراکز کارآفرینی و مهارت آموزی کوثر شهرداری تهران، صورت پذیرفته است. برای اخذ نمونه، ابتدا مراکزی به صورت تصادفی از لیست مراکز موجود انتخاب و سپس کارکنان هر مرکز تمام شماری شده اند. این روند تا تحقق حجم نمونه تعیین شده ادامه یافته است. ابزار گردآوری اطلاعات نیز پرسش نامه محقق ساخته بوده است. داده های حاصل با روش های آماری تحلیل هم بستگی و تحلیل هم بستگی کانونی تجزیه وتحلیل شده اند. یافته های تحقیق در مجموع مؤید هم بستگی متوسط بین مؤلفه های مختلف سرمایه اجتماعی و توان مندی روانی بوده است. در عین حال، هم بستگی بین «توانایی تصمیم گیری» و «اعتماد به نفس» با مؤلفه های مختلف سرمایه اجتماعی قوی تر از سایر مؤلفه های توان مندی روانی بوده است. در بین متغیرهای زمینه ای نیز در اغلب موارد سن اثر منفی و مدت سرپرستی، درآمد و تحصیلات دارای اثر مثبت بر مؤلفه های توان مندی روانی بوده اند. همچنین، تحلیل هم بستگی کانونی، نشان دهنده نقش تبیین کنندگی سرمایه اجتماعی بر توان مندی روانی است.
۲.

پتانسیل کارآفرینی و برخی عوامل اجتماعی مرتبط با آن (مورد مطالعه: دانشگاه تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کارآفرینی شیوه تربیتی تحرک اجتماعی نگرش به کار نگرش به خود اشتغالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۵ تعداد دانلود : ۴۶۱
کارآفرینی به عنوان یکی از حلقه های تأثیر گذار در امر توسعه، روشی مورد توجه جهت حل معضل بیکاری در بسیاری از جوامع است. هدف این مقاله، بررسی عوامل تأثیرگذار بر پتانسیل کارآفرینی دانشجویان می باشد. جامعه آماری، کلیه دانشجویان دانشگاه تبریز (۱۵۷۲۰) در سال تحصیلی ۹۲-۱۳۹۱ هستند که ۳۲۱ نفر با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب و داده ها جمع آوری و برای تحلیل داده ها از ضریب هم بستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شده است. براساس نتایج میانگین نمره پتانسیل کارآفرینی دانشجویان (۲۸/۷۰) متوسط رو به بالا بوده و در بین ابعاد متغیر پتانسیل کارآفرینی بعد توفیق طلبی (۳۰/۷۷) بالاترین نمره را داشته است. همچنین، مشخص شد که با مثبت ترشدن ارزیابی و نگرش دانشجویان به خوداشتغالی، کار و تحرک اجتماعی، نمره پتانسیل کارآفرینی آن ها بهبود یافته است. از طرفی، شیوه تربیتی دموکراتیک باعث تقویت کارآفرینی دانشجویان شده است. در تحلیل های رگرسیونی نیز مشخص شد پتانسیل کارآفرینی نمونه، از متغیر نگرش به خود اشتغالی (۳۴/۰) بیشتر متأثر است و بعد از آن متغیرهای شیوه تربیتی والدین (۲۶/۰)، ارزیابی از تحرک اجتماعی (۲۰/۰) و نگرش به کار (۱۳/۰) به ترتیب بیشترین نقش را در تبیین متغیر وابسته دارند.
۳.

رابطه تحریک جویی و رفتار پرخطر رانندگی در مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحریک جویی رفتار پرخطر رانندگی خطا لغزش تخلف شدت هیجان تنوع طلبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۷ تعداد دانلود : ۴۳۳
شخصیت مجموعه ای از احساسات، تمایلات و الگوهای رفتاری معین است که چگونگی درک و پاسخ افراد به حوادث و رویدادها را مشخص می کند. رویکرد و رفتار رانندگی نیز تحت تأثیر شخصیت راننده قرار دارد و برخی از ویژگی های شخصیتی، رانندگان را به سمت رفتارهای پرخطر رانندگی سوق می دهند. مدعای نوشتار حاضر این است که تحریک جویی با دو ویژگی شدت هیجان و تنوع طلبی، رفتار پرخطر رانندگی را با سه مشخصه خطا، لغزش و تخلف، تحت تأثیر قرار می دهد. نتایج تحقیق پیمایشی بر روی رفتار رانندگی ۱۶۰ نفر از رانندگان (خودرو سواران) ۱۸سال و بالاتر ساکن شهر مشهد در سال ۱۳۹۰ که به روش نمونه گیری چندمرحله ای برگزیده و مورد مصاحبه قرار گرفته اند، نشان داد که اگرچه به طور کلی میزان تحریک جویی آزمودنی ها در حد متوسط و رفتارهای پرخطر رانندگی آن ها در حد پایین است، بین دو مجموعه متغیر تحریک جویی و رفتارهای پرخطر رانندگی هم بستگی نسبتاً بالا (۵۳/۰=ρ) وجود دارد و در ایجاد این هم بستگی، از مجموعه تحریک جویی، متغیر شدت هیجان و از مجموعه رفتار پرخطر، متغیر خطای رانندگی بیشترین سهم را بر عهده دارند.
۴.

بررسی رابطه بین یادگیری سازمانی و رضایت شغلی کارکنان با استفاده از مدل معادلات ساختاری (مورد مطالعه کرمانشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: یادگیری سازمانی رضایت مندی شغلی مدل معادلات ساختاری یادگیری اجتماعی کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی سازمان
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی کار و شغل
تعداد بازدید : ۹۰۵ تعداد دانلود : ۷۷۹
هدف این مطالعه بررسی رابطة بین یادگیری سازمانی و رضایت شغلی کارکنان با استفاده از مدل معادلات ساختاری (در دستگاه های دولتی کرمانشاه) ادارات دولتی شهر کرمانشاه است. روش مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع پیمایشی است. جامعة آماری در این مطالعه کلیة ادارات دولتی شهر کرمانشاه است که از بین همة آن ها تعداد هشت ادارة کل انتخاب و با استفاده از جدول نمونه گیری لین تعداد ۳۷۷ نفر برای مطالعه با استفاده از روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه بوده که روایی آن با استفاده از روایی سازه ای و به طور خاص با استفاده از تحلیل عاملی برآورد شد و برای سنجش پایایی ابزار پژوهش از آلفای کرونباخ استفاده شد. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS و Amos تحلیل شدند و آزمون هایی چون ماتریس هم بستگی، تحلیل واریانس برای فرضیه های پژوهش و رگرسیون و معادلات ساختاری برای آزمون مدل استفاده شد. نتایج حاصل از بررسی فرضیه های پژوهش نشان می دهد که بین یادگیری سازمانی و رضایت مندی شغلی رابطة مثبت و معناداری (۴۹۵/۰=r) وجود دارد و این نتیجه قابل تعمیم به کل جامعة آماری است. نتایج حاصل از رگرسیون نشان می دهد که بین میزان یادگیری سازمانی و رضایت شغلی هم بستگی بالایی وجود دارد، به طوری که مقدار T برای این متغیر برابر (۷۹/۹ T=) است. میزان ضریب تعیین برابر با ۲۴/۰ = به دست آمد. نتایج مدل ساختاری نشان می دهد که داده های گردآوری شده تا حد زیادی از مدل اندازه گیری و ساختاری حمایت می کنند. از طرفی شاخص های مربوط به برازش مدل نشان می دهند که مدل اندازه گیری این پژوهش از وضعیت قابل قبولی برخوردار است و بیشتر بارهای عاملی دارای تفاوت معناداری با صفر هستند. برآوردهای استاندارد برای ضرایب تأثیر و همچنین بارهای عاملی نشان می دهد که اثر مستقیم متغیر یادگیری سازمانی بر رضایت مندی کارکنان معنادار است.
۵.

روند تاریخی ظهورِ «دولت توسعه گرا» در ایران با تأکید بر دوره زمانی بعد از جنگ تحمیلی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دولت توسعه دولت توسعه گرا/ ناتوسعه گرا ویژگی ها سنخ آرمانی دولت توسعه گرای جدید

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی توسعه جامعه شناسی توسعه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی
تعداد بازدید : ۱۱۲۶ تعداد دانلود : ۸۲۷
دولت توسعه گرا، سنخ خاصی از دولت است که در جامعه استقلال ریشه دار دارد. تحول چنین دولتی عمدتاً مرتبط با چند رویداد تاریخ ساز؛ یعنی ظهور دولت های توسعه-گرای کلاسیک در فاصلة ۱۹۱۴-۱۸۷۰ در آلمان و ژاپن، رویشِ هستة مرکزی دولت توسعه گرای شرق آسیا پس از جنگ جهانی دوم و در نهایت، انتقال مدل دولت توسعه گرا به سایر کشورهای در حال توسعه در خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین، از دهة ۹۰ به بعد مرتبط با بسترهایی چون تغییر محیط اقتصاد جهانی و پایان جنگ سرد (البته در ایران هم زمان با پایان جنگ تحمیلی و بازساخت اقتصادی) است. با چنین زمینه ای، در این پژوهش روند خلاصه ای از نقش دولت در توسعة ایران، به لحاظ تاریخی در سال های دورة پهلوی و به طور خاص، سال های بعد از جنگ تحمیلی ارائه شد و در نهایت، ویژگی های طبقه بندی شدة دولت توسعه گرا در ایران آزمایش شد. یافته های این پژوهش تأکید دارد، روند تغییر محیط اقتصادی-اجتماعی جهانی، دامنة جغرافیایی و تنوع کارکردی بیشتری به دولت توسعه گرا بخشیده و سنخ های جدید و متفاوتی از دولت های توسعه گرا را از میان مناطق جغرافیاییِ متفاوت از شرق آسیا به جرگة این دولت ها افزوده است. مطابق یافته ها، اگرچه ایران فاقد اصلی ترین ویژگی های دولت های توسعه گرای جدید است؛ اما به مانند سایر هم قطاران خود در یک بستر تاریخی مشخص شکل گرفته و تکوین یافته است و در خصلت بنیادین دولت های توسعه گرا؛ یعنی توسعة دولت محور با آن ها اشتراک دارد.
۶.

بررسی نقش هویت اجتماعی در تعیین سبک زندگی جوانان (شهر همدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هویت اجتماعی سبک زندگی جوانان نگرش های مدرن هویت گروهی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی مفاهیم علوم اجتماعی (هویت، سرمایه اجتماعی و ...)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ سبک زندگی
تعداد بازدید : ۱۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۰۶۳
مقاله حاضر برآمده از یک پژوهش علمی است که با هدف بررسی هویت اجتماعی جوانان در ابعاد خانوادگی، گروهی، دینی و قومی و تأثیر آن بر سبک زندگی آن ها انجام شد. در این مقاله ابتدا مروری بر دیدگاه های نظری و منابع تجربی انجام می شود و سپس چهارچوب مفهومی مناسبی تنظیم می شود و در قالب آن فرضیه های اصلی مطرح و مورد آزمون قرار خواهند گرفت. مبنای نظری پژوهش، تلفیقی از تئوری های پیربوردیو، ماکس وبر و آنتونی گیدنز است. پرسش اصلی این مقاله آن است که آیا رابطه معناداری میان ابعاد مختلف هویت اجتماعی با یک دیگر و نیز رابطه آن ها با سبک زندگی وجود دارد؟ جامعه آماری پژوهش جوانان شهر همدان و حجم نمونه مورد بررسی نیز ۳۸۴ نفر می باشدکه به روش نمونه گیری خوشه ای چندمحله ای انتخاب شده اند. تحقیق از نوع پیمایشی و ابزار اندازه گیری آن پرسش نامه بوده، سپس توسط آمار استنباطی، تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی شفه به بررسی رابطه بین متغیرها و آزمون فرضیه های پرداخته شده است. یافته ها مؤید این نکته هستند که جهت و شدت رابطه هویت اجتماعی با ابعاد مختلف مفهوم سبک زندگی؛ یعنی فعالیت ها (تفریحی، گروهی و دینی)، علاقه مندی ها (مذهبی، ورزشی و فرهنگی) و نگرش های مدرن متفاوت است. بنابراین، می توان گفت جوانان براساس هویت اجتماعی شان سبک زندگی متفاوتی دارند. نتایج همچنین نشان می دهند هویت مذهبی نقش مهم و تعیین کننده ای در میزان فعالیت های دینی و علاقه مندی های مذهبی جوانان دارد. در مقابل هویت گروهی نقش برجسته و تعیین کننده ای در میزان فعالیت های گروهی، تفریحی و علاقه مندی های ورزشی جوانان و همچنین میزان نگرش های مدرن در آن ها دارد.
۷.

مقایسه بین نسلی گذارهای شغلی و خانوادگی جوانان و عوامل مؤثر بر آن ها (مورد مطالعه متولدین ۱۳۳۳ و ۱۳۶۳ شهرستان دهگلان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گذار به بزرگ سالی عاملیت عوامل ساختاری گذارهای شغلی و خانوادگی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی کار و شغل
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده جوانان
تعداد بازدید : ۷۷۷ تعداد دانلود : ۵۸۷
مقالة حاضر نحوة تجربه کردن گذارهای شغلی و خانوادگی در بین دو نسل سنی (متولدین ۶۳ و ۳۳) در شهرستان دهگلان را با هم مقایسه کرده و همچنین، نقش قابلیت های فردی و عوامل ساختاری در گذارهای دو نسل را بررسی می کند. مبنای طرح فرضیه های این پژوهش، نظریه های پسامدرنیته در باب جوانی، فردگرایی ساخت یافته و نظریة کاهش عدم قطعیت ها بوده است. روش پژوهش حاضر، پیمایش بوده و برای جمع آوری داده ها با طراحی پرسش نامه ای با ۳۱۷ نفر مصاحبه شد. یافته ها حاکی از آن است که نسل امروزة جوانان، گذارها را همانند نسل گذشته و به صورت وقایع استاندارد، محدودشده و قابل انتظار صورت نمی دهند؛ بلکه گذارها، متنوع تر، طولانی تر و غیر قابل پیش بینی شده اند. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که ۷/۵۵ درصد تغییرات گذار شغلی متولدین ۶۳ با پنج متغیر جنسیت، حمایت خانواده، رسانه ها، مذهب و تحصیلات و ۸/۵۸ درصد از تغییرات گذار به ازدواج این نسل با پنج متغیر جنسیت، تحصیلات، رسانه ها، سن و پایگاه اجتماعی- اقتصادی، تبیین می شوند. این در حالی است که ۱۶ درصد از تغییرات گذار شغلی متولدین ۳۳ با تنها عامل حمایت خانواده و ۱/۴۸ درصد از تغییرات گذار به ازدواج آن ها با چهار عامل جنسیت، مذهب، آداب ورسوم و سن، پیش بینی می شوند. نتایج این پژوهش دلالت بر آن دارد که نسل جدید از یک طرف خواهان عملیاتی کردن عاملیّت ناب و از طرفی در بند محدودیت های ساختی هستند، به همین دلیل مسیرهای پیشروی خود را پر از آشفتگی می بینند
۸.

نقش واسط معنویت سازمانی در رابطه رهبری اخلاقی و خودکارآمدی کارکنان (مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رهبری رهبری اخلاقی معنویت خودکارآمدی دانشگاه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی سازمان
تعداد بازدید : ۸۸۴ تعداد دانلود : ۵۱۲
یکی از وظایف مدیران و رهبران در هر سازمانی این است که با حفظ و ارتقای سطح خود کارآمدی و اعتمادبه نفس کارکنان، حیات سازمانی خود را استمرار بخشند. این مهم زمانی امکان پذیر خواهد بود که آن ها از عوامل اثرگذار و نیز عوامل تضعیف کننده آن مطلع باشند. یکی از مهم ترین این عوامل، رهبری اخلاقی است که مورد توجه اندیشمندان عرصه مدیریت و سازمان قرارگرفته است. در سازمان های آموزشی از جمله دانشگاه ها، رهبری اخلاقی و توجه به معنویت تأثیرات بسیاری بر نگرش و ادراک اعضای سازمان و ایجاد و حفظ اعتمادبه نفس و خودکارآمدی کارکنان دارد. هدف مطالعه حاضر نیز بررسی نقش واسط معنویت سازمانی در رابطه بین رهبری اخلاقی و خودکارآمدی کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد است. روش پژوهش ماهیتی پیمایشی- کاربردی دارد و جهت جمع آوری داده ها از پرس شنامه استفاده شد و فرضیه ها با بهره گیری از روش مدل سازی معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد، بزرگ ترین ضریب هم بستگی مربوط به رابطه بین خودکارآمدی و معنویت سازمانی (۵۹۴/۰) و کوچک ترین ضریب مربوط به رابطه رهبری اخلاقی و معنویت سازمانی (۵۴۶/۰) است. همچنین، قوی ترین ضریب اثر مربوط به ضریب اثر رهبری اخلاقی و معنویت سازمانی (۶۷/۰) و ضعیف ترین ضریب به ضریب اثر رهبری اخلاقی بر خودکارآمدی (۳۱/۰) مربوط می شود که البته معنادار است. با توجه به تأیید اثر رهبری اخلاق مدار بر معنویت سازمانی و همچنین، اثر معنویت سازمانی بر خودکارآمدی می توان گفت معنویت سازمانی رابطه بین رهبری اخلاق مدار و خودکارآمدی (اثر غیرمستقیم ۳۵۵/۰) را میانجی گری می کند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۵