پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی

امروزه دردانشگاه های باز و معتبر جهان، آموزش الکترونیکی در حوزه آزمایشگاه ها تحت عنوان E-LAB برای افزایش کیفیت آموزش کارهای عملیاتی و آزمایشگاهی در حال انجام است. در پژوهش حاضر، با تدوین محتوای آموزش الکترونیکی آزمایشگاه زیست شناسی سلولی و مولکولی، تأثیر آموزش ترکیبی الکترونیکی - عملی بر میزان یادگیری دانشجویان در آزمایشگاه سلولی و مولکولی دانشگاه پیام نور برای اولین بار در ایران مورد بررسی قرار گرفت. دانشجویان در دو گروه شاهد و مورد آزمایش تقسیم شدند و به مدت یک ترم تحصیلی برنامه آموزشی را گذراندند. ارزشیابی هر دو گروه در قبل و بعد از آموزش با چک لیست مهارت های عملی و آزمون تئوری مورد بررسی قرار گرفت. همچنین میزان رضایتمندی دانشجویان در دو گروه در خصوص روش آموزشی با استفاده از پرسش نامه استاندارد IDEA مورد استفاده قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که آموزش ترکیبی الکترونیکی - عملی آزمایشگاه سلولی و مولکولی باعث انتقال دانش عملی شده و کیفیت یادگیری را افزایش می دهد و همچنین رضایت مندی دانشجویی را به همراه دارد. پیشنهاد می شود محتوای الکترونیکی تهیه شده به صورت ترکیبی با انجام عملیات آزمایشگاهی در ترم تحصیلی به وسیله مدرسان دیگر به کار گرفته شود و با انجام بررسی های بیشتر با تأیید وجود امتیازات بیشتر در آموزش ترکیبی در این درس، نسبت به استفاده از این الگوی برتر در سایر دروس عملی اقدام شود.

رشد بی سابقه نظام های آموزش از دور در دنیا و تأکید آنها بر ایجاد و انتقال معرفت سبب شده تا در هزاره سوم، معرفت و مسائل مربوط به آن که کانون اصلی نظام تعلیم و تربیت است، توجه متخصصان این حوزه را به خود معطوف کند، بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر تحلیل معرفت شناسی آموزش از دور از دیدگاه معرفت شناسی اسلام و سازنده گرایی است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی به گردآوری اطلاعات کتابخانه ای، شامل شناسایی، مطالعه، طبقه بندی اطلاعات، تجزیه و تحلیل آنها و جمع بندی اطلاعات درخصوص موضوع مورد مطالعه پرداخته و چگونگی ایجاد معرفت در نظام آموزش از دور را مورد بررسی قرار می دهد. نتایج این تحقیق نشان داد اگر چه رویکرد معرفت شناسی مکتب سازنده گرایی و الزام های تربیتی آن به سرعت رو به رشد و توسعه است و نوع نگاه به معرفت در این مکتب نسبی گرایانه است، اما از آنجا که چتر فلسفی حاکم بر نظام آموزشی ما اسلام است، می توان با استفاده از تعالیم وحی، دستیابی به معرفت حقیقی به صورت مطلق را در این نظام آموزشی ممکن کرد.

این مقاله با هدف بررسی مشخصات چارچوب مشترک زبانی اتحادیه اروپا برای آموزش الکترونیکی آزفا تدوین شده است که در بخش اول آن با رویکرد توصیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی به بررسی مشخصات اصلی چمزا و عوامل اثربخشی یادگیری الکترونیکی پرداخته ایم. برای این منظور از چک لیست های محقق ساخته استفاده شد. کلیه اسناد دست اول موجود در این دو حوزه به عنوان جامعه آماری مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و نتایج این بخش نشان داد که فردگرایی و توجه به استقلال زبان آموز، رویکرد نقشی - مفهومی و ارتباطی موجود در چمزا و وجود مقیاس های توصیفی چندگانه در قالب جدول مقیاس جهانی که به توصیف نتایج یادگیری و فعالیت های زبانی متناسب با سطوح مهارتی شش گانه می پردازند از مهم ترین مشخصات این چارچوب هستند که به ترتیب با عوامل فردی، اجتماعی و آموزشی - درسی اثرگذار در بهبود کیفیت یادگیری الکترونیکی منطبق هستند. نتایج بخش دوم نیز که با روش پیمایشی توافق محور دلفی انجام گرفت، نشان داد استفاده از این چارچوب به طور کلی و به ویژه در خصوص نقش ها و مفاهیم زبانی موجود در آن با توجه به نیاز آزفا برای وجود چارچوبی جهانی، برای استفاده در آموزش الکترونیکی این رشته بسیار مطلوب و موثر خواهد بود و در سطح جهانی برای گسترش زبان فارسی نتایج مفیدی به بار خواهد آورد.

اهداف پیشرفت بر قضاوت های افراد درباره موفقیت یا شکستشان در زمینه تحصیل اشاره می کند و بیان می کند که دانشجویان هدفمند، نسبت به افراد بی هدف عملکرد بهتری دارند و به سه بعد تقسیم می شود در بعد تبحری، دانشجویان به دنبال تکالیف چالش برانگیزند اما در بعد عملکردی دانشجویان به دنبال انتخاب تکالیف چالش برانگیز نیستند بلکه بر کسب قضاوت مطلوب دیگران تاکید می کنند و در بعد شکست پرهیزی بر اجتناب از ناتوان به نظر رسیدن، مهم است. مطالعه همبستگی حاضر بر روی دانشجویان مجازی درس آمار استنباطی پیشرفته دانشگاه پیام نور انجام شد. ابزارهای جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه محقق ساخته بود که با روش آماری تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی مورد بررسی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که تحلیل عاملی اکتشافی، به کشف سه خرده مقیاس تبحری، عملکردی و اجتنابی منجر شد، گویه 15 به دلیل داشتن بار عاملی کمتر از 50/0 از پرسش نامه حذف شد و تعداد گویه ها از 18 به 17 گویه تقلیل یافت. در مرحله تحلیل عاملی تأییدی شش گویه زیر سازه جهت گیری تبحری، شش گویه زیر سازه جهت گیری عملکردی و سه گویه زیر سازه جهت گیری اجتنابی قرار گرفت. در مجموع، مقیاس اهداف پیشرفت تحصیلی در آموزش الکترونیکی از روایی و پایایی مطلوب برخوردار است و می توان از آن برای ارزیابی انگیزه های پیشرفت تحصیلی در آموزش الکترونیکی استفاده کرد همچنین مدل با داده ها برازش مناسب و قابل قبولی نشان داد.

امروزه از آزمون تنها به عنوان ابزاری برای سنجش استفاده می شود. مسئله ای که وجود دارد این است که می توان از آزمون به عنوان یک بستر مناسب برای آموزش نیز بهره برد. در این مقاله ابتدا مفهوم بازی گونه سازی و ویژگی های آن بررسی می شود. همچنین نشان داده می شود که چگونه با استفاده از بازی گونه سازی می توان آزمون را علاوه بر ابزاری برای سنجش به بخشی از فرآیند یادگیری تبدیل کرد و جزئیاتی از فرآیند آزمون بازی گونه شده توضیح داده خواهد شد. همچنین مشکلات و چالش هایی که در این فرآیند و یا در فرآیندهای مشابه در پیاده سازی و اجرا ممکن است وجود داشته باشد، بررسی می شود. برای سنجش این روش، افراد کلاس به دو گروه آزمون و کنترل تقسیم شدند. با سنجش سطح درسی دانش آموزان قبل و بعد از اجرای فرآیند، نتایج به دست آمده تحلیل و بررسی شد. با بررسی سطح درسی آنها بعد از اجرای فرایند متوجه شدیم که استفاده از بازی گونه سازی در آزمون، تأثیر مثبتی در یادگیری دانش آموزان دارد. همچنین نتایج یک نظرسنجی بررسی شده که از دانش آموزان و اولیای هر دو گروه دانش آموزان صورت گرفته است. نتایج حاصل نشان می دهد که دانش آموزان گروه آزمون نسبت به گروه کنترل فشار روحی کمتری را در آزمون ها حس می کردند و اشتیاق بیشتری برای شرکت در آزمون داشتند.

هدف این پژوهش، ارزیابی عوامل موثر بر کیفیت یادگیری الکترونیکی در دانشگاه پیام نور است. این پژوهش از حیث هدف کاربردی، از حیث ماهیت توصیفی و تحلیلی است و از نظر اجرا به صورت آمیخته (مصاحبه و پیمایش) انجام شد. جامعه آماری نیز شامل کلیه استادان و دانشجویان یادگیری الکترونیکی دانشگاه پیام نور در سال تحصیلی 95-96 است که تعداد 372 دانشجو و 291 استاد به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. در مرحله اول؛ پس از مطالعه ادبیات و پیشینه و انجام مصاحبه نیمه ساختار یافته از متخصصان و خبرگان آموزش از دور شاخص های کیفیت در یادگیری الکترونیکی مشخص شد. در مرحله دوم: پژوهشگر به تهیه دو پرسش نامه محقق ساخته با طیف لیکرت برای استادان و دانشجویان پرداخت که پس از تائید روایی (محتوایی و سازه) و پایایی بزرگ تر از 70/0 میان نمونه آماری توزیع شد. نتایج نشان داد که شاخص راهبردها، سیاست ها و اهداف کلی و زیرساخت پشتیبانی، از کیفیت متوسطی برخوردار است؛ در حالی که شاخص های مدیریت و رهبری، زیرساخت فناوری، عوامل انسانی از کیفیت بالایی برخوردار است. همچنین به طور کلی بخش یادگیری الکترونیکی دانشگاه دارای کیفیت بالاتر از متوسط است.

این پژوهش با هدف ارزیابی یادگیری الکترونیکی در دانشگاه پیام نور و مقایسه تطبیقی آن با دیگر دانشگاه های منتخب از دور ایران و جهان انجام شده است. این تحقیق یک مطالعه اسنادی است که به روش تطبیقی - تحلیلی در سال 2016 میلادی با استفاده از سایت چهار دانشگاه باز و از دور (دانشگاه باز انگلستان، دانشگاه باز هلند، دانشگاه باز کاتالونیا اسپانیا و دانشگاه باز هلنیک یونان) در کشورهای پیشرو و منتخب در زمینه یادگیری الکترونیکی و سه دانشگاه مطرح در کشور (دانشکده مجازی علوم پزشکی تهران، دانشکده مجازی، قطب علمی آموزش الکترونیکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز و مجازی علوم و حدیث) و انجام مصاحبه ساختاریافته و بهره برداری از تعداد شصت منبع و کلید واژه های یادگیری الکترونیکی، ارزشیابی کمی، بررسی تطبیقی و دانشگاه پیام نور انجام شده است. نتایج نشان داد که دانشگاه پیام نور با دانشگاه های مورد مطالعه در ایران و کشورهای منتخب جهان درخصوص تاریخچه، تعداد دانشجویان، تعداد رشته ها، خط مشی ها و استانداردها، واحد متولی و مجری، نوع ارزیابی، نحوه ارائه تکالیف، نرخ ترک تحصیل، دوره های آزاد، تک درس و کوتاه مدت، نوع و شیوه آموزش الکترونیکی به کار رفته تفاوت های واضحی دارد. به نظر می رسد که بین دانشگاه های منتخب جهان و منتخب داخلی مهم ترین مورد، ضرورت به کارگیری رویکرد ترکیبی در تکنیک ها و روش های آموزشی است که لازم است در دانشگاه پیام نور مورد توجه قرار گیرد.

در پژوهش حاضر با رویکرد کیفی از طریق روش تحلیل استادی، اصول، روش ها، فرصت ها و چالش های یادگیری الکترونیکی با توجه به روان شناسی شناختی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از انجام تحقیق ارائه اصول و روش های کاربردی یادگیری الکترونیکی با توجه به روان شناسی شناختی بوده است. جامعه آماری، منابع مرتبط با یادگیری الکترونیکی و روان شناسی شناختی است که در نشریات و پژوهش های مرتبط با موضوع تحقیق موجود می باشد و نمونه گیری به شیوه هدفمند انجام شده و بر این اساس از منابع فوق الذکر استفاده گردیده است. ابزار پژوهش نیز فیش برداری بوده و یافته های حاصل از پژوهش مورد تحلیل کیفی قرار گرفته است که عمده ترین یافته های تحقیق نشان می دهد، یکی از مهم ترین بخش های مرتبط به یادگیری الکترونیکی محتوای آموزشی است و تحقق یا عدم تحقق اهداف آموزشی را از طریق تحلیل محتوا می توان بررسی کرد، یادگیرنده الکترونیکی تمایل دارد، محتوای مورد نظر را متناسب با شیوه دلخواه خود دریافت کند. فعالیت های یادگیری، تمرین ها و مطالعات موردی گوناگون را متناسب با سبک های یادگیری و ویژگی های فردی خود انجام دهد و منابع یادگیری را هماهنگ با سطح شناختی و نیازهای یادگیری خود جستجو و بررسی کند و بر این اساس لازم است ساختارهای مناسب فراهم شود با توجه به اینکه بر اساس روان شناسی شناختی انسان ظرفیت محدود برای پردازش اطلاعات دارد و از دو کانال این پردازش را انجام می دهد و همچنین یادگیری به وسیله پردازش فعال در سیستم حافظه رخ می دهد لازم است از پتانسیل های محیط های الکترونیکی از طریق طراحی محتوای الکترونیکی تعاملی و مبتنی بر چند رسانه ای ها در جهت تقویت یادگیری استفاده شود و از راهبردهایی که به یادگیرندگان در جهت توجه به اطلاعات و بازیابی اطلاعات از حافظه بلند مدت کمک می کند، استفاده کرد که به این منظور استفاده از پیش سازماندهنده ها، الگوهای مفهومی و سؤالات پیش آزمون در جهت تقویت یادگیری توصیه می شود. در ضمن تنوع در نظام ارزشیابی و تأکید بر ارزشیابی تکوینی و مشاهدات تدریجی رفتار جهت ارائه بازخورد و تأکید بر استفاده از فعالیت های یادگیری متنوع با توجه به سبک یادگیری فراگیر و توجه به ارائه اطلاعات با شیوه های گوناگون (دیداری، شنیداری و...) با توجه به تفاوت های فردی یادگیرندگان مورد توجه قرار گرفت.