مطالعات روانشناسی تربیتی

هدف این پژوهش، تعیین نقش ویژگی های شخصیتی و هدف گرایی در پیش بینی سازگاری دانشجویان با دانشگاه بود. روش پژوهش، همبستگی و جامعة آماری پژوهش کلیة دانشجویان دورة کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان بود. برای انجام پژوهش، 523 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامة فرم کوتاه پنج عامل بزرگ شخصیت گلدبرگ (خرمایی و فرمانی، 1393) ، اهداف پیشرفت (الیوت و مک گریگور، 2001) و سازگاری دانشجویان با دانشگاه (بیکر و سیریک، 1984) بود. نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین ویژگی های شخصیتی و هدف گرایی با سازگاری دانشجویان با دانشگاه، رابطة معنادار وجود دارد. به طورِکلی، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که ویژگی های شخصیتی و هدف گرایی ، 37 درصد از واریانس سازگاری دانشجویان با دانشگاه، 24 درصد از سازگاری تحصیلی، 25 درصد از سازگاری اجتماعی، 36 درصد از سازگاری شخصی- هیجانی و 20 درصد از دلبستگی مؤسسه ای را تبیین کنند. این نتایج نشان می دهند، ویژگی های شخصیتی و هدف گرایی نقش مؤثری در سازگاری دانشجویان با دانشگاه ایفا می کنند.

پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطة بین انگیزش تحصیلی و راهبردهای خودتنظیمی با اضطراب درس آمار دانشجویان انجام شده است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعة آماری پژوهش شامل کلیة دانشجویان دانشکده های علوم تربیتی و روان شناسی و دانشکدة اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان بود که در نیم سال اول تحصیلی 1394-1393 درس آمار را انتخاب کرده بودند، که تعداد 180 نفر از آنها براساس جدول مورگان و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با جنسیت انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات، از سه پرسشنامة «اضطراب آمار» (کرویس و همکاران، 1985) «انگیزش تحصیلی» (والرند و همکاران، 1992) و پرسشنامة «راهبردهای یادگیری خودتنظیمی» (پینتریج و همکاران، 1990) استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون، t مستقل و  t تک نمونه استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که بین «انگیزش درونی، بیرونی ، راهبردهای شناختی و فراشناختی» با «اضطراب درس آمار»، رابطة منفی و معنادار و بین «بی انگیزگی» با «اضطراب درس آمار دانشجویان»، رابطة مثبت و معنادار وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز بیانگر آن بود که سه متغیّر فراشناختی، بی انگیزگی و انگیزش درونی قادر به پیش بینی اضطراب درس آمار دانشجویان می باشند. علاوه بر این، نتایج آزمون t مستقل نشان داد که بین میزان اضطراب درس آمار دانشجویان بر حسبِ مقطع تحصیلی، تفاوت معناداری وجود دارد و دانشجویان مقطع کارشناسی اضطراب بیشتری در درس آمار داشتند. در مجموع، به نظر می رسد افزایش برانگیزنده های درونی و بیرونی و نیز آموزش مهارت های خودتنظیمی به دانشجویان می تواند در کاهش میزان اضطراب آن ها در درس آمار مؤثر باشد.

بهبود وضعیت تحصیلی دانش آموزان، یکی از اهداف اساسی نظام های آموزش و پرورش معاصر است. هدف از این پژوهش، بررسی رابطة روان رنجورخویی، تعلل ورزی و اعتیاد به اینترنت در دانش آموزان دختر پایة دهم و یازدهم دورة متوسطة دوم شهر دزفول است. تحقیق حاضر، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعة آماری پژوهش حاضر را کلیة دانش آموزان دختر پایة دهم و یازدهم دورة متوسطه دوم دزفول تشکیل داده اند که تعداد 220 دانش آموز به صورت تصادفی ساده به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش، مقیاس روان رنجوری مک کری و کاستا ، پرسشنامة اعتیاد به اینترنت یانگ و پرسشنامة اهمال کاری سولومون و راث بلوم می باشند. داده های به دست آمده با استفاده از روش های آماری همبستگی پیرسون و تجزیه وتحلیل رگرسیون مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تحلیل نشان داد که میان روان رنجورخویی، تعلل ورزی و اعتیاد به اینترنت با پیشرفت تحصیلی، به صورت منفی ارتباط وجود دارد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی روایی و پایاییِ مقیاس تعارضِ کار- خانواده- تحصیل در میان دانشجویان شاغل و متأهل دانشگاه های شهر اهواز بود. جامعه پژوهش حاضر شامل کلیه دانشجویان زن شاغل و متأهل دانشگاه های شهید چمران و آزاد اسلامی شهر اهواز بود که از میان آنها 200 نفر به روش نمونه گیری داوطلب شده و با توجه به ملاک های ورود و خروج انتخاب شدند و به مقیاس های تعارضِ کار- خانواده- تحصیل (اولسون) و تعارضِ کار- خانواده- تحصیل (زو و سونگ) پاسخ دادند. داده ها با روش های آماری ضریبِ پایایی آلفای کرونباخ و ضریب همبستگی پیرسون و با استفاده از نرم افزار آماری 21-SPSS تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که ضرایب پایاییِ آلفای کرونباخ کلّ مقیاس 96/0 و برای عامل های 12 گانه از 83/0 تا 96/0 و ضرایب روایی همگرا بین عامل های 12 گانه این مقیاس و مقیاسِ کار- خانواده- تحصیل (زو و سونگ) در سطح آماری 001/0 >p معنادار بود؛ بنابراین، از مقیاس تعارضِ کار- خانواده- تحصیل می توان به عنوان یک ابزار پایا و روا در محیط های پژوهشی و مشاوره ای استفاده کرد.

هدف از پژوهش حاضر، ارائةیک مدل ساختاری برای نشان دادن روابط ساختاری بین وظیفه شناسی،پذیرابودن به تجربه و خودکارآمدیبادرگیری تحصیلی در دانش آموزان دبیرستانیبود. شرکت کنندگان، دانش آموزان دبیرستانی شهر درمیان استان خراسان جنوبی بودند. تعداد 400 نفر (191 نفر پسر و 209 نفر دختر)از دانش آموزانبا روش نمونه گیری طبقه ای تصادفیانتخاب شدند. همة آنها پرسشنامه های شخصیتی نئو، پرسشنامة راهبردهای انگیزشییادگیری خودتنظیمی و ابزار درگیریدانش آموز را تکمیل کردند. داده ها با تحلیل مسیر آزمون شد و با مدل فرضیدرگیری تحصیلی برازش داشت. وظیفه شناسی بر درگیری تحصیلی اثر مستقیم و معنادار داشت. خودکارآمدی بر درگیری تحصیلی اثر مستقیم داشت و بین اثر وظیفه شناسی بر درگیری تحصیلی نقش میانجی ایفا می کرد. پذیرا بودن به تجربه،اثر معناداری بر درگیری تحصیلینداشت. برای افزایش درگیری تحصیلی باید به ویژگی وظیفه شناس بودن ( منظم بودن، سخت کوشی، پشتکار، تمایل به پیشرفت و دقت) و باورهای خودکارآمدیدانش آموزان توجه کرد. تلویحات کاربردییافته ها،مورد بحث قرار گرفت.

هدف از پژوهش حاضر، مقایسة سبک های هویت و کیفیت دوستی در نوجوانان دختر و پسر شهرستان خاش بود. بدین منظور تعداد ۴۰۰ دانش آموز دختر و پسر (۱۹۹ دختر و ۲۰۱ پسر) به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای از سطح شهرستان خاش انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامة سبک های هویت برزونسکی (۱۹۹۲) و پرسشنامة کیفیت دوستی ظهره وند و حجازی (۱۳۷۹) بود. به منظورِ تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون t برای مقایسة میانگین دو گروه مستقل استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان دهندة تفاوت معنادار بین میانگین نمرات گروه دختران و پسران در کلیة مؤلفه های پرسشنامة سبک های هویت به غیر از سبک سردرگم- اجتنابی است. همچنین، بین میانگین نمرات گروه دختران و پسران در نمرة کل پرسشنامة کیفیت دوستی و در مؤلفة رضایت مندی حداقل در سطح اطمینان، ۹۵ درصد تفاوت معناداری وجود ندارد؛ ولی در مؤلفه های مجاورت، خود فاش سازی و اعتماد بین میانگین نمرات گروه دختران و پسران تفاوت معناداری وجود دارد.

نقش سازه تحمل ابهام در بسیاری از زمینه ها از جمله مباحث آموزشی غیر قابلِ انکار است. در همین راستا، تحقیقات گوناگون بیانگر نقش مؤثر سازه های شخصیتی،شناختی و انگیزشی درایجاد و تغییرتحمل ابهام هستند. بر همین اساس،هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش نیاز به شناخت در تحمل ابهام دانشجویان رشته های تحصیلی مختلف است. بدین منظور تعداد362(213دختر و 149 پسر) نفر از دانشجویان دانشکده های مختلف دانشگاه خلیج فارس که به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی مرحله ای انتخاب شده بودند، مقیاستحمل ابهام (مک لین، 1993) و پرسشنامه نیاز به شناخت (کاسیوپا و دیگران،1984)را تکمیل نمودند.نتایج حاصل از رگرسیون نشان دهنده این است که نیاز به شناخت به صورت مثبت و معنادار می تواند تحمل ابهام دانشجویان را پیش بینی کند. همچنین، نتایج تحلیل واریانس یک طرفه اثر رشته تحصیلی، نشان دهندهاثر معنادار رشته تحصیلی بر تحمل ابهام است. یافته های پژوهش حاضر تحمل ابهام را سازه ای چندگانه معرفی می کند که هم تحت تأثیر انگیزشِشناختی و هم رشته تحصیلی قرار می گیرد.

به منظور پیش بینی پیشرفت تحصیلی بر اساس راهبردهای یادگیری شناختی و فراشناختی با توجه به نقش واسطه ای انگیزش یادگیری، طی یک پژوهش همبستگی، از جامعة آماری دانش آموزان پایة اول متوسطة شهر همدان که تعداد آنان 8300 نفر بود، 368 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و به پرسشنامه های راهبردهای یادگیری کرمی (1384) و انگیزش پیشرفت در یادگیری رضابخش (1373) پاسخ دادند و معدل کل نمرات آن ها به عنوان ملاک پیشرفت تحصیلی گرفته شد. داده ها با استفاده از شاخص های مرکزی و پراکندگی توصیف شدند و به وسیلة آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر بر اساس مراحل بارون و کنی (1986) تجزیه و تحلیل شدند. نتایج بین راهبردهای شناختی و فراشناختی ضریب همبستگی مثبت معنی داری را نشان داد. همچنین نتایج نشان داد، ضرایب رگرسیون پیشرفت تحصیلی به انگیزش یادگیری و انگیزش یادگیری به راهبردهای فراشناختی معنی دار بود؛ بنابراین، می توان دریافت که انگیزش یادگیری نقش واسطه ای در پیش بینی پیشرفت تحصیلی بر اساس راهبردهای فراشناختی ایفا می کند؛ از این رو، می توان نتیجه گیری کرد که با بهبود راهبردهای فراشناختی می توان انگیزش یادگیری دانش آموزان را بالا برد و پیشرفت تحصیلی آن ها را ارتقا بخشید

خلّاقیّت و خودکارآمدی، از جمله اهداف آموزشی است که امروزه در رأس امور آموزشی و پرورشی قرار دارد. به منظور نیل به این امر و تسهیل یادگیری، وسیله ای شبیه «چرتکه» وارد فرایند آموزشی شده که مورد استقبال دانش آموزان و معلمان قرار گرفته است و به باور آنان، نتایج مشهودی در پی داشته است. پژوهش حاضر با هدف تأثیر آموزش چرتکه بر خلّاقیّت و خودکارآمدی دانش آموزان انجام گرفت. روش پژوهش شبه آزمایشی و از نظرِ هدف کاربردی بود. طرح پژوهش پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است . جامعة آماری را دانش آموزان پسر پایة چهارم ابتدایی تشکیل می دادند که از بین آنها نمونه ای با حجم 50 نفر به شیوة نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل در قالب دو کلاس درس قرار گرفتند. در هر دو گروه، همتا سازی از نظرِ سن و هوش (با استفاده از تست هوش ریون) انجام شد. سپس در هر دو گروه، پیش آزمون به عمل آمد و بعد از اجرای پیش آزمون، آموزش ریاضی با چرتکه برای گروه آموزش اجرا شد و گروه کنترل، آموزشی دریافت نکرد و بعد پس آزمون انجام گرفت. در این پژوهش، از ابزار خلّاقیّت تورنس و خودکارآمدی شرر استفاده شد که پایایی آنها با آلفای کرونباخ به ترتیب 85/0 و 81/0 به دست آمد. داده های حاصل با آمار توصیفی و استنباطی (آزمون کولموگروف- اسمیرنوف و تحلیل کوواریانس) توصیف و تحلیل شدند. نتایج حاصل نشان داد که آموزش چرتکه در درس ریاضی بر خلّاقیّت و خود کارآمدی دانش آموزان کلاس چهارم تأثیر دارد و باعث بهبود خلّاقیّت و خودکارآمدی می شود ؛ بنابراین، با آموزش چرتکه می توان مهارت ها و توانایی های خلّاقیّت در ریاضی و خودکارآمدی کودکان را افزایش داد.