مطالعات روانشناسی تربیتی

هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه خودگردانی تحصیلی(SRQ-A) بود. در این راستا بعد از ترجمه و انطباق، پرسشنامه بر روی 400 نفر (213 پسر 187 دختر) از دانش آموزان مقطع ابتدایی شهرستان شیراز که به شیوه ی نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب گردیده بودند، اجرا شد. محتوای پرسشنامه به شیوه مؤلفه های اصلی مورد تحلیل عاملی قرارگرفت و نتایج تحلیل نشان داد که در چهار عامل استخراجی (سبک تنظیم بیرونی، درون فکنی، همانند سازی و درونی) بین سؤالات در برخی عوامل، همبستگی نزدیکی وجود دارد. به همین دلیل، تحلیل عامل مجددی روی چهار عامل استخراجی صورت گرفت، که نتیجه حاکی از دو عامل سبک تنظیم کنترلی و سبک تنظیم خوداستقلالی بود. مبانی نظری پرسشنامه، این دو سبک تنظیمی را تایید می کنند. در خصوص بررسی روایی پرسشنامه، علاوه بر تحلیل عاملی، از روش همبستگی با آزمون ها ی مشابه از جمله: پرسشنامه خود گردانی مذهبی، پرسشنامه خود گردانی روابط دوستانه و معدل تحصیلی استفاده شد. نتایج پایایی پرسشنامه با استفاده از روش هـای باز آزمایی و آلفـای کرونباخ حاکی از پایایی پرسشنامه خودگردانی تحصیلی بود. یافته های حاصل نشانگر کفایت و کارایی این مقیاس برای استفاده در فرهنگ جامعه ایرانی بود.

هدف پژوهش حاضر بررسی میزان رابطه و توان پیش بینی مؤلفه های سه گانه باورهای انگیزشی (خودکار آمدی، ارزش گذاری درونی و اضطراب امتحان) در ارتباط با عملکرد درس ریاضی دانش آموزان مقطع راهنمایی بود. نمونه پژوهش شامل تعداد 300 نفر از دانش آموزان (153 نفر از دختران و 147 نفر از پسران) پایه های اول، دوم و سوم راهنمایی بود که به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و به بخش باورهای انگیزشی پرسشنامه راهبردهای انگیزشی برای یادگیری(MSLQ) پاسخ دادند. نمرات پایانی درس ریاضی در خرداد ماه نیز به عنوان متغیر ملاک، از دفاتر امتحانات مدرسه استخراج گردید. نتایج تحقیق نشان داد که کلیه مؤلفه های باورهای انگیزشی با عملکرد تحصیلی درس ریاضی رابطه معناداری داشتـه اند. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که اضطـراب امتحان و ارزش گذاری درونی درس ریاضی بیشترین توان پیش بینی عملکرد تحصیلی درس ریاضی را دارند. نتـایج این پژوهش با نتـایج سایر پژوهش های انجام شده که رابطه بین مؤلفه های باورهای انگیزشی با عملکرد تحصیلی را نشان داده اند، همسو؛ اما از این جهت که در سایر تحقیقات انجام پذیرفته شده، مؤلفه خودکار آمدی را به عنوان بهترین پیش بینی کننده عملکرد تحصیلی معرفی کرده اند، متفاوت است.

مقاله حاضر، به بررسی پیش بینی مشکلات درون ریزانه و برون ریزانه بر اساس محرومیت مادری و راهبردهای تنظیم شناختی عاطفی در دانش آموزان 11-9 سال پرداخته است. نمونه مورد بررسی شامل 237 دانش آموز بود، که 123 نفر آنها دختر و 114 نفر آنها پسر بودند. این دانش آموزان از مدارس ابتدایی شهر تهران در سه پایه تحصیلی (سوم و چهارم و پنجم) با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای برگزیده شدند. آزمودنیها به پرسشنامه های، اختلال دلبستگی رندولف، راهبردهای تنظیم شناختی عاطفی (CERQ-K)، آزمون بندرگشتالت و پرسشنامه افسردگی کودکان پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و روش رگرسیون چند مرحله ای استفاده شد. نتایج نشان دادند که، محرومیت مادری با راهبردهای ناسازگارانه تنظیم شناختی عاطفی، رابطه مثبت داشته و این رابطه نیز با مشکلات درون ریزانه و برون ریزانه در کودکان نظیر افسردگی، پرخاشگری و کناره گیری همراه بود. این یافته ها، نشان می دهد، که توجه به محرومیت مادری و راهبردهـای تنظیم شناختی عاطفی در برنامه های پیشگیری از مشکلات رفتاری درون ریزانه و برون ریزانه کودکان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه سلامت روانی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دبیرستانهای دخترانه دارای آزمون ورودی و بدون آزمون ورودی طراحی و اجرا گردید. نمونه آماری شامل240 دانش آموز دختر (120 نفر از مدارس دارای آزمون ورودی و 120 نفر از مدارس بدون آزمون ورودی) مقطع متوسطه (پایه های اول، دوم و سوم) بودند که به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار گرداوری داده ها، پرسشنامه سلامت عمومی (28-GHQ) و معدل پایان نیمسال تحصیلی دانش آموزان بود. یافته ها نشان داد که میزان علائم «اضطراب و بیخوابی» دانش آموزان مدارس دارای آزمون ورودی، به طور معنی داری بیش از دانش آموزان مدارس بدون آزمون ورودی بود. علاوه بر این، میزان علائم «افسردگی» دانش آموزان پایه اول مدارس بدون آزمون ورودی، به طور معنی داری کمتر از دانش آموزان پایه اول مدارس دارای آزمون بود. نتایج پژوهش نشان داد که عملکرد تحصیلی دانش آموزان مدارس دارای آزمون ورودی، بالاتر از دانش آموزان مدارس عادی بود (05/0>P). همچنین تفاوت معنی داری بین سلامت روانی دانش آموزان پایه اول مدارس دارای آزمون ورودی و مدارس بدون آزمون وجود داشت و بین سایر پایه ها تفاوت معنی داری وجود نداشت

هدف از انجام پژوهش حاضر مقایسه ی عناصر آزمون ترسیم درخت در کودکان 9 – 7 ساله ی مبتلا به اختلال نارساخوانی و کودکان عادی بوده است. طرح پژوهش علی- مقایسه ای و جامعه آماری کلیه ی دانش آموزان دختر و پسر عادی و مبتلا به اختلال یادگیری نارساخوانی (9-7 ساله) شهر زاهدان در سال تحصیلی 88-87 بوده است که از این تعداد، 120 نفر با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل، آزمون هوشی وکسلر کودکان، آزمون اختلال خواندن و آزمون ترسیم درخت می باشد و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون همخوانی مجذور کا، جهت مقایسه ی دو گروه از لحاظ فراوانی سطوح عناصر در آزمون ترسیم درخت، استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که در 10 شاخص از آزمون ترسیم درخت تفاوت معناداری بین کودکان نارساخوان و کودکان عادی وجود داشته است.

سبک های یادگیری به عنوان یکی از مؤلفه های مهم در فرایند آموزش و یادگیری، به معلمین در درک اینکه دانـش آموزان چگونه یاد می گیرنـد، کمک می کند. علیرغم اهمیت نظری نقش و تاثیر ویژگی های شخصیتی بر روی سبک های یادگیری، در خصوص رابطه میان شخصیت و سبک های یادگیری تحقیقات کمی صورت گرفته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین پنج عامل شخصیت با سبک های یادگیری بوده است. شرکت کنندگان در این پژوهش شامل 190 نفر از دانشجویان دختر و پسر (99 دختر و 91 پسر) سالهای دوم و سوم دانشکده های علوم تربیتی و مهندسی دانشگاه شیراز بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. برای سنجش ابعاد شخصیت از پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت گلدبرگ (1999) و به منظور سنجش سبک های یادگیری از سیاهه سبک یادگیری کلب (1985) استفاده گردید. پایایی پرسشنامه ها به روش آلفای کرانباخ و روایی آنها از طریق تحلیل عاملی تعیین شد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد که وظیفه مداری، پیش بینی کننده آزمایشگری فعال برای پسران و دختران و دانشجویان رشته مهندسی و پیش بینی کننده مشاهده تاملی در دختران و در رشته علوم انسانی است. همچنین گشودگی در مقابل تجربه به شکل مثبت و روان رنجوری نیز به شکل منفی پیش بینی کننده مفهوم سازی انتزاعی در پسران و در رشته مهندسی می باشد. برون گرایی نیز به شکل منفی، پیش بینی کننده شیوه یادگیری مشاهده تاملی در دختران است. عامل توافق پذیری و گشودگی در مقابل تجربه نیز پیش بینی کننده شیوه یادگیری تجربه عینی در پسران و در دانشجویان رشته مهندسی می باشد.

به منظور بررسی ارتباط هدف های پیشرفت، هدف های اجتماعی و نگرش نسبت به کمک طلبی با اجتناب از کمکطلبی در کلاس درس و هم چنین بررسی رابطه متغیر اخیر با عملکرد تحصیلی دانشآموزان پسر سال اول دبیرستانهای اهواز، تعداد 300 دانش آموز با روش نمونهگیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب و ابزارهای اندازه گیری توسط آنها تکمیل گردید. نتایج نشان داد که از بین هدف های پیشرفت فردی تنها هدف تبحری با اجتناب از کمکطلبی رابطه مثبت داشت. بین هدف عملکردگرا و عملکرد گریز با اجتناب از کمکطلبی همبستگی معناداری مشاهده نشد. علاوه بر این، بین هدف صمیمیتجویی اجتماعی و هدف پایگاه اجتماعی با اجتناب از کمکطلبی رابطه معنیدار به دست آمد. بین کارآمدی تحصیلی با اجتناب از کمک طلبی رابطه منفی و ادراک تهدید از جانب هم سال و معلم با آن رابطه مثبت مشاهده شد. نتایج تحلیل رگرسیون آشکار ساخت که چهار متغیر هدفتبحری، هدف عملکردگریز، ادراک تهدید از جانب معلم و ادراک تهدید از جانب هم سال راجع به کمکطلبی، اجتناب از کمکطلبی را به طور معنیداری پیشبینی کردند. هم چنین بین اجتناب از کمکطلبی و عملکرد تحصیلی رابطه منفی مشاهده شد. در مجموع یافته های پژوهش حاضر تا حدی عوامل مرتبط با اجتناب از کمک طلبی را روشن ساخت.