در این مصاحبه چگونگی تاسیس و توسعه انتشارات امیرکبیر بعنوان یکی از مهم ترین وموفقترین موسسات انتشاراتی ایران در دهه 1340 و 1350 شمسی به بحث گذاشته شده است. در کنارموضوع امیرکبیر، فضای نشر به طور کلی و سیاست های دولت وقت در امر نشر نیز مورد توجه قرار دارد
مهاجرت افغان ها به ایران، نیروی کار فعالی که شمار آن از پانصد هزار تا 2 میلیون نفر برآورده می شود را بوجود آورده است. این کارگران با حقوق کمتر از همتایان ایرانی شان عمدتاً به کارهایی مشغول می شوند که سخت تر و سنگین تر از کارهای معمول است. وجود این کارگران یکی از عوامل رونق گرفتن کارهای ساختمانی و سازه در ایران دوران بازسازی بوده است. این مقاله تلاشی است برای تحلیل و برآورد تأثیرات اقتصادی حضور کارگران افغانی در ایران.
در فاصله دو جنگ جهانی اول و دوم جهانی، مرزهای شمالی ایران شاهد سرریز انبوهی از پناهندگان بود که سعی داشتند از قلمرو شوروی بگریزند. در دو دوره 1310-1308 و 1317-1316- بویژه دوره اخیر که بخش چشمگیری از اتباع ایران مقیم شوروی را نیز در برگرفت- این موج ابعادی چشمگیر یافت و از لحاظ اقتصادی و همچنین امنیتی،گرفتاریهای فراوانی را برای ایران پیش آورد. در این بررسی واکنش ایران نسبت به این پدیده و تلاشیش برای رسیدگی به مسائل مختلفی که پیش آورد، مورد بررسی قرار گرفته است.
«جمعیت جوان ایران» در اوائل دهه 1300 شمسی با هدف رهنمون شدن ایران به تجدد و ترقی تاسیس شد. رهبران ایران جوان براین باور بودند که جز از طریق ایجاد یک ارتباط مستقیم با غرب و طرح برنامهای گسترده و فراگیر جهت آموزش عمومی، برای دستیابی به تجدد راهی وجود ندارد. در این مقاله جوانب مختلف این تجربه و همچنین ناتوانی جمعیت ایران جوان در طرح یک برنامه سیاسی مناسب جهت تحقق آمال و برنامههایش مورد بررسی قرار گرفته است.
وقتی در سال 1341 روزنامههای تهران خبر از تصویب لایحه انتخابات انجمنهای ایالتی و ولایتی دادند، روحانیون طراز اول کشور از جمله به دلیل حق رأیی که در این لایحه به زنان داده شده بود، آن را تحت نفوذ اندیشههای غیراسلامی و ضداسلامی دانستند. کمتر از بیست سال بعد و در اولین رأیگیری ای که در حکومت جمهوری اسلامی ایران برقرار شد، حق رأی زنان نه فقط دیگر غیراسلامی دانسته نشد که جزو حقوق مسلمی بود که زنان میبایست در حکومتی اسلامی از آن برخوردار باشند. مطالعه این تغییر که هدف نوشته حاضر است، از جمله راهگشای درکِ یکی از کارکردهای انقلاب اسلامی است. در این کارکرد، انقلاب واسطه دسترسی تودههای مردم به خواستهای دستنیافتهای است که حکومت پیشین وعدهاش را داده بود. در این کارکرد، انقلاب نه همچون طریقی برای بازگشت به روابط اجتماعی و سیاسی سنتی، بلکه همچون میانجی دستیابی به جامعهای مدرن رخ مینماید.
مدرنیته که انسان را به منزله یگانه تصمیم گیرنده و منشأ ارزشگذاریها به شمار میآورد، میبایست که این انسان را در تجربه تاریخی، فرهنگیاش نیز در نظر آورد تا بتواند به عنوان یک اندیشه استوار بماند. به این معنا میتوان گفت که به تعداد تجربیات تاریخی، فرهنگی، مدرنیته های گوناگون وجود دارد. در عین حال این درنظرگرفتن باید با آگاهی همراه باشد و به روشنی مشخص باشد تا در جهت خلاف دستاوردهای انسان مدرن مطرح نگردد.
کتاب و کتابخانه در بررسی قلمرو اندیشه و آثار ذوقی و هنجارهای علمی و فرهنگی ‘ ملاک اصالت تمدن هرملت تواند بود و پایه استوار فرهنگ او ‘ بدانگونه که سیر تکاملی تمدن هرقوم را بدان باز توان شناخت. اگر به پیشینه پیدایش تمدن ملت ها درنگریم‘درمی یابیم که پژوهش در کار کتاب و کتابخانه بر هر چیز تقدم دارد. چه استمرار خط سیر ذوقی و فرهنگی ملتها را بدان بازشناساند. درتمام حوزة جغرافیایی زبان فارسی از خراسان تا آذربایجان و فارس‘و از ماوراءالنهر(ازبکستان وتاجیکستان)تا شبه قاره (هندو پاکستان وبنگلادش)کتاب و کتابخانه به صورت یک مرزبندی علمی و فکری در فراسوی مرزبندی حکومتها نقشی حساس و اثر بخش داشته است . وبیگمان باید گفت همه نوع جنبشهای اصلاح طلبانه در زمینه های مسایل اجتماعی‘سیاسی‘اخلاقی‘علمی وذوقی جهان از بستر کتاب ‘یعنی کتابخانه آغاز شده است.آنچنانکه پژوهشگران استمرار طبیعی و تاریخی فرهنگ ملتها را با کتاب و کتابخانه ارزیابی توانند کرد.از این رو سخن خود را در این مقاله به بحث در موضوع کتابخانه های ایران در دوره حکومت تیموریان منحصر کرده و حضور مداوم و نفوذ معنوی و اهمیت ناپیداکران کتاب و کتابخانه را در ترازوی سنجش فکری در یک تحلیل کوتاه در بوته ارزیابی قرار میدهیم.