درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۶۲۱ تا ۱٬۶۴۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۶۲۱.

تحلیل انتقادی تفکیک شفاهی و مکتوب در اندیشه «تبیین فهرستی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 511 - 533

کلید واژه ها: اجازات شیعه تبیین فهرستی جریان توسعه گرا سماع و قرائت شفاهی و مکتوب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶ تعداد دانلود : ۲۱
بیان «تبیین فهرستی» از تفکیک شفاهی و مکتوب و نفی سنّت شفاهی از فرهنگ شیعی، بیانی به ظاهر مختلف است که این نوشتار با نظر به تفاوت درس گیری نونگاشته ها و بازنشر آن ها خوانشی همسو با فهم جریانی از آن ارائه داده و زیرساخت های اساسی آن را تحت عناوین مصونیت متن مکتوب و نیز تأثّر فرایند درس گیری حدیث از دو مقوله میزان شمار راویان و فاصله زمانی از صدور نصّ، طبقه بندی کرده است. تحلیل انتقادی این زیرساخت ها و استدلال های مبتنی بر آن، اولاً مصونیت نسبی متن مکتوب نسبت به نقل شفاهی و ثانیاً عدم تأثیر میزان شمار راویان بر فرایند نقل شفاهی و مکتوب را نشان می دهد؛ زیرا برخلاف مدعای این رهیافت، اولاً کثرت شمار راویان، امکان بیشتری برای به دست دادن نویسه های حدیثی فراهم می کند؛ ثانیاً نمی توان امکان رواج نقل شفاهی را در دوره ای متقدم تر ادعا کرده و در دوره ای متأخرتر منتفی دانست.
۱۶۲۲.

کاربست «دلالت زبانی» در فهم و تفسیر قرآن کریم؛ مطالعه ی موردی: «مسئله ی اجمال قرآن»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال ۲۰ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۶۰) 113 - 142

کلید واژه ها: مجمل و مبین اجمال و تبیین اسباب نزول شأن نزول بافت غیرزبانی معناشناسی کاربردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹ تعداد دانلود : ۲۱
«اجمال»، مسئله ای پرسش برانگیز در فهم و تفسیر قرآن کریم است و عدم شناخت صحیح آن موجب ورود ایرادهایی، مانند: ابهام ذاتی یا وقوع نقص در کلام خدا می شود؛ از این رو، مطالعه و کاربست ابزارهای علمی مناسب به منظور بررسی این مسئله از اهمیتی ویژه برخوردار است. در مقاله ی حاضر با بهره گیری از «دلالت زبانی»، به مثابه ی رویکردی معناشناختی در فهم و تفسیر قرآن، به معرفی و تحلیل مسئله ی اجمال قرآن و نحوه ی تبیین آیات پرداخته شده و یافته های تحقیق، با مباحث متداول در علوم قرآن مقایسه شده است. این پژوهش نشان می دهد که: اجمال در قرآن مجید صرفاً به معنای موجز و فشرده بودن کلام الله موردقبول است؛ نه غیرواضح یا ناقص بودن آن در دلالت؛ چنان که مخاطبان خاص هر دسته از آیات توانسته اند معنای موجز آن را در «کاربرد» یا فضای خطاب آیات کشف کنند؛ گرچه معنای چنین کلام فشرده ای ممکن است برای مستمعان پسین یا غیرمخاطبان، مبهم، تردیدآمیز یا مشتبه جلوه نماید. شایسته ی تأکید است که اجمال و فشردگی کلام در ساختار زبان، بیشتر به سبب اتکاء آن بر بافت غیرزبانی (یعنی: موقعیت کلام و دانش زمینه ای مخاطبان) ایجاد می شود و در مورد کلام خدا، تنها «عالمان قرآن» (ع) هستند که با دانش الهی خود می توانند تمام آیات موجز و فشرده ی قرآن را برای مستمعان و متعلمان، تفسیر و تبیین نمایند.
۱۶۲۳.

کارکردها و شیوه بازشناسی سیاق مقابله با تأکید بر کاربست های آن در استنباط فقهی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اصول فقه اسلامی سال ششم ۱۴۰۲ شماره ۶ 37 - 64

کلید واژه ها: قرینه سیاق سیاق مقابله ظهور اتحاد تقابل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴ تعداد دانلود : ۲۸
ظهور سخن، کارآمدترین منبع دریافت اهداف گوینده شمرده می شود که خود در سایه قرائن لفظی و غیر لفظی حاکم بر واژگان پدید می آید. سیاق از اثرگذارترین قرائن غیر لفظی است که گونه های فراوانی دارد. سیاق مقابله، گونه ای از این دست است که هویتی نزدیک به وحدت سیاق دارد و بر پایه تقابل و رویارویی، ظهورساز است و به استناد دلایل حجیت ظهورات، معتبر و متبع است. ویژگی تقابل، مقتضی وحدت و گسست میان طرفین تقابل است و بسته به رابطه نسبی میان آن دو متغیر است. پیدایش سیاق مقابله نوعاً به مقام بیان منوط نیست؛ هرچند در مواردی این وابستگی وجود دارد. سیاق مقابله در بازشناسی معانی واژگان، ویژگی های مورد نظر گوینده در معنا، معنای لغوی واژه، نفی قیود محتمل و حتی شناخت نسخه صحیح، بسیار کارآمد است. گونه های سیاق مقابله متنوع است و شیوه های شایع آن در ساختار توصیف به غیر، غایت، تقسیم، بدل و مبدل و عطف نمایان می شود. برخی از انواع سیاق پوشیده است و از جامعیت و گستره ای برخوردار است که فهم و برداشت از طیف گسترده ای از روایات معصومین و سخنان فقیهان را تحت تأثیر قرار می دهد.
۱۶۲۴.

سبک شناسی مواجهه قرآن با باستان گرایی در فرهنگ عمومی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال ۴ پاییز ۱۴۰۲شماره ۳ (پیاپی ۱۳) 128 - 146

کلید واژه ها: سبک شناسی قرآن و فرهنگ قرآن و باستان گرایی فرهنگ عمومی فرهنگ قرآنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶ تعداد دانلود : ۲۳
لازمه عینی سازی فرهنگ معیار قرآنی در جامعه، فهم دقیق نگاه آسیب شناسانه قرآن نسبت به فرهنگ عمومی و راهیافت به راهکارهای فرهنگی این منبع الهی است. مسئله پژوهش حاضر آن است که قرآن کریم در برابر باستان گرایی موجود در فرهنگ و جامعه زمانه، چه نوع مواجهه ای داشته است؟ بر اساس یافته های پژوهش حاضر به روش تفسیر درون متنی و برون متنی، سبک مواجهه قرآن در بُعد معیار مواجهه، شامل هم سنجی با معیار عقلی و معیار علمی و معیار دینی است. در بُعد ساختار مواجهه نیز، زمینه یابی، پیامدسنجی، ساحت شناسی و جایگزین سازی قابل توجه است؛ ازاین رو، کتاب وحی در راستای گسترش فرهنگ توحیدی، در برابر فرهنگ جاهلی باستانی «امّت آباء»، فرهنگی عقلانی علمی الهی به نام «ملّت أب» را تحدید و تعریف می کند. خلاصه آنکه قرآن کریم در آسیب شناسی فرهنگی جامعه، آسیب واحد را هم زمان در جامعه معاصر و جوامع تاریخی دنبال می کند و بدین سان ریشه های تاریخی آسیب را هم در نظر می گیرد.
۱۶۲۵.

اعتبار سنجی تطبیقی تضعیفات خارجی نسبت به صدور روایات، از دیدگاه فریقین با محوریت سیره عقلاء(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲شماره ۱۹ 145 - 174

کلید واژه ها: اعتبار سنجی حجیت صدوری تضعیف صدوری سیره و روش عقلاء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱ تعداد دانلود : ۳۱
یکی از روش های اعتبار سنجی حجیت صدوری روایات، بررسی تضعیفات واردشده به آن، با معیار ارتکاز و سیره عقلاء است. بررسی تطبیقی تضعیفات مطرح شده در روایات فریقین، راه را برای شناخت بهتر مبانی حدیثی، فقهی و اصولی مذاهب اسلامی هموار نموده و نقاط قوت و ضعف مبانی اجتهادی را به وضوح نشان می دهد. در این نوشتار، در نه محور کلان، به مهم ترین علل و اسباب خارجی تضعیف مطرح شده نسبت به روایات شیعه و اهل سنّت، اشاره می کنیم. داوری با محوریت و محک سیره عقلاء، نشان از قوت مبانی اصولی و اجتهادی امامیه نسبت به سایر مذاهب دیگر در این موضوع دارد.
۱۶۲۶.

گام دوم در فعالیت های فقه الحدیثی در پرتو آزمون های پیشاتفسیری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲شماره ۱۹ 305 - 322

کلید واژه ها: فهم حدیث آزمون پیشاتفسیری روایت متون دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲ تعداد دانلود : ۲۲
یکی از عواملی که موجب بروز تفسیر به رای در مورد متن می شود؛ عدم فراوری درست متن است. مقاله حاضر تلاش می کند تا نوع مواجهه با متن روائی به عنون اصلی ترین اتفاق در حوزه پژوهش های علوم اسلامی متن محور در قالب طراحی آزمون های مختلف، تبیین کند. در واقع بخش مهمی از آن چه ما را به ورطه تفاسیر متکثر و احیانا متعارض می اندازد؛ آماده نکردن متن روی میز کار مفسر است. در این راستا نیاز به برخی آزمون های پیشاتفسیری احساس می شود. برخی از این آزمون ها، عبارتند از: آزمون الغاء خصوصیت، آزمون تطابق معنای لغوی و اصطلاحی، آزمون تحلیل انعکاسی، آزمون ایجاد تمایز سنت واقعه از محکیه و آزمون زبان مجاز و تمثیل. نتیجه استخدام قواعد پیشاتفسیری آن خواهد بود که زمینه را برای قضاوت بهتر مفسر و تفسیر دقیق تر متن فراهم کند. از سوی دیگر اجرای این آزمون ها می تواند سرعت نظریه پردای در علوم اسلامی را تسریع بخشد و از نوعی سردرگمی در میان انبوه نظریه پردازی ها برهاند. آزمون های پیشاتفسیری یا همان خط مشی داشبورد،خود روشی نو و بدیع در تحلیل متن است و فاصله بین زمان اراده به تفسیر و تفسیر متن را روشن تر و نتایج تفسیری را واقع بینانه تر می کند. از این آزمون محوری، می توان به عنوان گام دوم در فعالیت ها و پژوهش های حدیثی یاد کرد.
۱۶۲۷.

تنوع ادیان و رابطه آن با اسماءالله در عرفان از منظر ابن عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قبسات سال ۲۸ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۱۰ 123 - 146

کلید واژه ها: تنوع ادیان اسماء‌الله جامعیت اسم الله عرفان ابن عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۱۰
وجود ادیان گوناگون واقعیتی انکارناپذیر است؛ اما نوع مواجهه با آن مهم است. این پژوهش در صدد است با روش توصیفی-تحلیلی، نگاه ابن عربی به مسئله تنوع ادیان را از دریچه اسمای الهی بررسی نماید. با توجه به اینکه عالم تجلی گاه اسما و بازتاب صفات الهی است و هر انسانی نیز مظهر اسمی از اسماست و برخی اسما بر برخی دیگر تفاضل دارند، از طرفی ادیان الهی پیامبرانی داشتند که هر کدام مظهر اسمی از اسماءالله اند؛ مثلاً حضرت نوح† مظهر تنزیه و سبوحیت الهی، حضرت ابراهیم† مظهر خلت الهی، حضرت موسی† مظهر هیبت و قهر خداست، حضرت مسیح† مظهر مهر و رحمت خداست و حضرت ختمی مرتبت مظهر اسم اعظم الله که جامع همه اسما و صفات الهی و آیینه تمام نمای حق است، از این رو دین خاتم نیز جامع ترین و کامل ترین ادیان است و ادیان دیگر از کمال و جامعیت برخوردار نیستند و گرویدن به ادیان دیگر با وجود دین کامل و جامع معقول نیست. با پژوهش های انجام شده، دیدگاه عارفان به ویژه ابن عربی در میان نگرش های موجود درباره تنوع ادیان، کثرت گرایی را برنمی تابد، نگارنده این موضوع را با توجه به آثار عرفانی عارفان به ویژه فتوحات مکیه و فصوص الحکم محی الدین عربی بزرگ ترین بنیان گذار و مؤسس عرفان نظری، پی گرفته و شواهدی را یادآور شده است.  
۱۶۲۸.

تأثیر وجود یا فقدان قید «فی الاسلام» در روایت «لا ضرر و لا ضرار» در استنباط مسائل فقهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و اصول سال ۵۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱۳۲ 31 - 52

کلید واژه ها: ضرر ضرار نفی حکم ضرری نهی از اضرار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۶۸
یکی از مسائل روایتِ «لَاضَرَرَ وَ لَاضِرارَ»، طرح و بررسیِ تأثیرِ وجود یا فقدان عبارتِ «فِی الْاِسْلَامِ» در استنباط مسائل فقهیِ آن است. در این خصوص، پژوهش جامع و مستقلی انجام نگرفته است و جستار حاضر درصدد انجام این کار و پاسخ گویی به این سؤال اصلی و سؤالات فرعی مرتبط با آن به روش تحلیلی استنادی و کتابخانه ای است بدین گونه که وجود یا فقدان عبارتِ فِی الْاِسْلَامِ تأثیر مستقیم در استنباط مسائل فقهیِ این روایت دارد. این نوشتار، اثر وجود عبارت «فِی الْاِسْلَامِ» در روایت «لَاضَرَرَ وَ لَاضِرارَ» را در تأسیسی بودنِ ماهیت حکم مستفاد از روایت و نیز نفی ضرر از روابط حقوقی ضرری بین مردم و نیز انطباق بر احکام شرعی ضرری پی جویی کرده است. چنین حکم ضرری در مکاتب حقوقیِ بشری بی سابقه است.
۱۶۲۹.

بررسی تسلیحات کشتار جمعی با محوریت توجه به ارزش های اخلاقی در اسلام و حقوق بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 219-240

کلید واژه ها: سلاح های کشتار جمعی امنیت ملی حقوق بین الملل دفاع مشروع ارزش های اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳ تعداد دانلود : ۴۷
در امتداد امواج خروشان رشد تکنولوژی نوین معاصر، شاهدپیدایش تسلیحات کشتارجمعی از قبیل سلاح های هسته ای، بیولوژیک و...،با شاخص ویژه قدرت تخریب بسیارزیادو تفکیک ناپذیری در اهداف است، فقهادربیان حکم اولیه به اتفاق به حرمت تولید واستفاده ازاین تسلیحات فتوا داده اند،ازجمله عناوین ثانویه که تغییردهنده حکم خواهدبود، قاعده الضرورات تبیح المحذورات است که با پیدایش آن، تکلیف ازعهده مکلف برداشته می شود ونتیجه ی آن جواز ارتکاب فعل حرام است.از دیگر عناوین ثانویه قاعده ی مقابله به مثل دردفاع مشروع است. طبق دستاوردهای پژوهش، استفاده از تسلیحات کشتار جمعی ذیل عناوین ثانویه نیز مجازنیست. لکن درمنابع حقوق بین الملل مانند معاهده(NPT)، منشور ملل متحد ورای مشورتی دیوان بین الملل دادگستری درسال 1996 دلیلی صریح درمنع به کارگیری سلاح کشتار جمعی وجود نداشته واستفاده ازاین نوع سلاح برای دفاع مشروع از کشور مجاز شمرده شده است. بنابراین به استناد ادله اربعه وعمومات مفاد معاهدات حقوق بین المللی وبه منظور دفاع مشروع وخنثی سازی سلاحهای نوین جنگی، با تحقیق وتوسعه وکسب فن آوری مدرن درراستای بسترسازی مناسب جهت پیشگیری از درمان،حفظ وحراست ازحکومت اسلامی، تأمین امنیت ملی ،کرامت انسانی، به مصداق «واعدولهم ماستطعتم بالقوه » اقدام نموده تا میهن اسلامی در شرایط خاص به ویژه به شکل دفاع مشروع و واجب به سلاح های نوین جنگی امروزی وپادزهرهای مربوطه ، مسلط و مجهز گردیده باشد . همچنین آنچه از اخلاق اسلامی می توان استنباط نمود این است که بر اساس تعالیم اسلام از کتاب آسمانی گرفته تا روایات مستنداتی در زمینه سلاح های کشتار جمعی یافت می شود که همگی بر منع کاربرد سلاح های کشتار جمعی تاکید دارند و کاربست چنین سلاح هایی در هر صورت غیر انسانی و غیر اخلاقی است.
۱۶۳۰.

مقایسه مبانی انسان شناختی ملاصدرا و مزلو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۸ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۳) 83-100

کلید واژه ها: انسان انسان شناسی انسان گرایی کمال گرایی حکمت متعالیه ملاصدرا مزلو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۷۷
مزلو، در مقام یک روانشناس انسان گرا و ملاصدرا، در مقام یکی از بزرگترین اندیشمندان سنت اسلامی، دیدگاههای متفاوتی درباره چیستی انسان بیان کرده اند. با توجه به اینکه هر دو اندیشمند، اهتمامی ویژه به تبیین ویژگیها، مقدمات لازم برای کمال انسان، روند کمال انسان و خصوصیات انسان کامل داشته اند، مقایسه مبانی انسان شناختی آنها میتواند ثمراتی ارزشمند بدنبال داشته باشد. کرامت ذاتی، اختیار، توانایی حرکت بسمت کمال، برخورداری از فطرت، پذیرش تجربه های معنوی و محدود نبودن روند کمال انسان، برخی از مبانی مشترک این دو بشمار می آیند، اما آنها تفسیرهایی متفاوت از این مبانی ارائه داده اند. همچنین دیدگاه هردو فیلسوف در مورد محوریت خداوند در زندگی انسان، ابعاد وجودی، نیازهای بنیادین، مراحل رشد انسان، غایت کمال انسان و ویژگیهای انسان کامل، متفاوت است. صدرالمتألهین با بهره گیری از مبانی دینی، عرفانی و فلسفی، تلفیق این مبانی و ارائه تصویری جامع و سازوار از حقیقت انسان، توانسته نظامی متقن از مبانی شناختی ارائه کند که احصاء دقیق و جامع آنها میتواند برای بحثهای امروزی نیز راهگشا باشد. جمع بین عرفان، شریعت و برهان، یکی از مهمترین ویژگیهای اندیشه فلسفی ملاصدراست که در تمام مؤلفه های مورد قبول درباره چیستی انسان، تأثیرگذار است.
۱۶۳۱.

جایگاه روش شهودی در فلسفه اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۸ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۴) 51-66

کلید واژه ها: روش عقلی روش شهودی ملاصدرا ابن سینا شیخ اشراق مقام گردآوری مقام داوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۴۴
فلسفه اسلامی دانشی است که هویت اصلیش، استفاده از برهان و روش است، اما مراجعه به متون فلسفی در سنت اسلامی از کاربرد و اصالت دهی به روش شهودی نیز حکایت دارد. مراد از روش شهودی، انتفاع از شهود و مکاشفه و کشف عرفانی برای رسیدن به شناخت یقینی است. روش شهودی در هر سه مکتب اصلی فلسفه اسلامی مورد توجه بوده، اما بهره وری از این روش، در حکمت متعالیه سامان یافته است. ملاصدرا در عین پایبندی بر روش عقلی، از روش شهودی نیز بهره های بسیار برده است. این کاربردها را میتوان در دو مقام: گردآوری و داوری، دسته بندی نمود. فلاسفه مسلمان در مقام گردآوری، از روش شهودی برای تبیین مسائل فلسفی جدید و نیز ارائه تصویری صحیح از برخی مسائل فلسفی استفاده کرده، و در مقام داوری، برای کشف حد وسط، کشف مغالطه و بازسازی برهان و اصلاح نتیجه و بعنوان مؤیدی بر استدلالهای عقلی، از شهود بهره گرفته اند.
۱۶۳۲.

Human Perfection from the Perspective of Ibn Arabi's Mysticism and Theravada Buddhism Mysticism(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۱۰, Issue ۳۲۶, Autumn ۲۰۲۳ 25 - 56

کلید واژه ها: perfection human perfection mysticism Ibn Arabi's Mysticism Theravada Buddhism Mysticism

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴ تعداد دانلود : ۵۲
SUBJECT & OBJECTIVES : This research explored the concept of human perfection through the lenses of Ibn Arabi’s Mysticism and Theravada Buddhism Mysticism. The aim was to create a dialogue between Buddhism and Ibn Arabi's mysticism, and to shed light on the similarities and differences in their perspectives on human perfection. METHOD & FINDING : This research presented a comparative research study of the profound mystical teachings of Ibn Arabi, a renowned Sufi mystic, and Theravada Buddhism, the oldest existing school of Buddhism. The study examined the nature of self, the significance of the spiritual journey, and the role of love  in both traditions. This study found that in the approach of the perfect human from Ibn Arabi's viewpoint, a individual achieves unity with the divine; While Theravada Buddhism seeks human perfection through the attainment of the Arhat, a liberated being free from suffering and ignorance. CONCLUSION : The study offered a comprehensive understanding of human perfection from Ibn Arabi's and Buddhist mystical perspectives, and revealed that both traditions challenge the conventional understanding of self and advocate for a transcendent perspective that seeks to realize the ultimate reality of existence. The study also showed that both traditions have different metaphysical and ontological assumptions, as well as different methods and practices of meditation and contemplation. Finally, concluded that the comparative study of Ibn Arabi’s Mysticism and Theravada Buddhism Mysticism can enhance dialogue and understanding, as well as provide insights into the nature of human existence.
۱۶۳۳.

Pleasure from the Perspective of Jeremy Bentham and its Critique with an Emphasis on the Verses of the Holy Qur’an(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۱۰, Issue ۳۲۶, Autumn ۲۰۲۳ 111 - 138

کلید واژه ها: love pleasure Hedonism Utilitarianism Jeremy Bentham

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹ تعداد دانلود : ۴۲
SUBJECT & OBJECTIVES : Pleasure motivates humans in pleasant and unpleasant behaviors. Numerous ethical schools have discussed pleasure. Some schools have embraced hedonism. One of these schools is utilitarianism. In the Holy Qur’an, many verses about pleasure are mentioned. These verses are discussed in the form of resurrection, social reform, food and clothing, etc. Since Jeremy Bentham's principles of hedonism have had a great impact on philosophers, thinkers, social laws, and the culture and lifestyle of people, the present article is an explanation of pleasure from Jeremy Bentham's viewpoint and compares it with verses of the Qur’an. METHOD & FINDING : The library data collection and information processing method is descriptive-analytical critical. A finding of this article is to explain the similarities and differences of Jeremy Bentham's view compared to the verses of the Holy Qur’an. CONCLUSION : After the studies, we concluded that in both perspective hedonism and its excitatory aspect in humans with psychological hedonism, there are also points of disagreement: In the verses of the Qur’an, unlike Bentham, the pleasures of the hereafter and its preference over the pleasures of this world have been emphasized and the other that in the Qur’an, hedonism is not accepted in an absolute. Also, some of the blessings of the hereafter are mentioned in the Qur’an
۱۶۳۴.

مقدمه ای بر اطلس مفهومی ابعاد اندیشه ای فقه امنیت و نقش هستی شناسی در ترسیم آن

نویسنده:
منبع: مدیریت دانش اسلامی سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 7 - 42

کلید واژه ها: امنیت فقه امنیت هستی شناسی فقه امنیت اطلس مفهومی فقه امنیت امنیت در فقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲ تعداد دانلود : ۳۶
مفهوم امنیت مفهومی پُردامنه است؛ طبق یک تعریف، امنیت در معنای عینی یعنی، نبود تهدید نسبت به ارزش های کسب شده و در معنای ذهنی یعنی، نبود هراس از حمله به ارزش ها است. و مقصود از مفهوم ذکرشده در فقه امنیت همین معنا است. فقه نیز - به عنوان علم متکفل بایدها و نبایدها - وظیفه اش بیان حکم خدا در همه موضوعات مربوط به افعال مکلفان، ازجمله در حوزه امنیت است. هدف این مقاله کشف و ترسیم اطلس مفهومی ابعاد اندیشه ای امنیت در فقه است. پرسش این است چگونه می توان چنین اطلسی را که منطبق با منابع فقهی موجود باشد ترسیم نمود؟ برای تحقق هدف مذکور و با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاد از روش هستی شناسی (آنتولوژی) در علم اطلاعات و دانش شناسی، مفاهیم ناظر به ابعاد اندیشه ای امنیت از منابع فقهی استخراج و روابط بین مفاهیم بر اساس ضوابط آنتولوژی ایجاد گردیده است. نتیجه تحقیق این است که مفاهیم ناظر به ابعاد اندیشه ای امنیت در فقه بر محور چند مفهوم می چرخند؛ این مفاهیم باتوجه به توسعه و ضیق مفهومی (اعم و اخص) عبارتند از: «علم»، «اعتقاد»، «ایمان»، «یقین» و «شک» که در این مقاله هندسه این مفاهیم و ارتباطات آن ها با دیگر مفاهیم در فقه به تصویر کشیده شده است. 
۱۶۳۵.

تحلیل حقیقت معانی حرفی و کاربرد آن در علم اصول در اندیشه محقق اصفهانی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اصولی سال ۱۰ بهار ۱۴۰۲ شماره ۳۴ 37 - 66

کلید واژه ها: معانی حرفی وجود رابط وجود فی غیره معانی اسمی محقق اصفهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳ تعداد دانلود : ۳۴
«معانی حرفی» به عنوان یکی از مباحث پرکاربرد در علم اصول، از گذشته دور مطرح بوده، در تحلیل حقیقت آن دیدگاه هایی ارائه شده است. غالب اصولیان معاصر نظریه تمایز جوهری معانی حرفی با معانی اسمی را پذیرفته اند که خود تقریرهای مختلفی دارد. در این میان، محقق اصفهانی با ژرف اندیشی های فلسفی و اصولی و با بهره گیری از «وجود رابط» در فلسفه، تقریر دقیقی از این نظریه ارائه کرده که تأثیر چشم گیری بر اصولیان بعدی داشته است. جستار حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با هدف تبیین دیدگاه محقق اصفهانی می کوشد حقیقت و کاربردهای اصولی معانی حرفی را تقریر کند. از رهگذر این پژوهه آشکار می شود که محقق اصفهانی معانی حرفی را بیانگر ربط می داند و بر خلاف برداشت محقق خویی، موضوع له حروف را نه «ربط خارجی»، بلکه «معنای ربط» می شمارد؛ چنان که موضوع له آن ها را نه جزئی حقیقی، بلکه جزئی به معنای متقوم به طرفین می داند. این نظریه در مسائلی نظیر تقیید هیأت امر در واجب مشروط، تمسک به اطلاق هیأت برای اثبات وجوب نفسی، تعیینی و عینی، اثبات سنخ الحکم بودن جزا و نیز اثبات علیت انحصاری در مفهوم شرط کاربرد دارد.
۱۶۳۶.

بررسی ساختار جامع فرق و مذاهب، قابل تطبیق با فرقه های اسلامی

نویسنده:
منبع: ره آورد نور سال بیست و دوم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۸۵ (پیاپی ۱۰۲) 16-31

کلید واژه ها: فرق و مذاهب دانش‌نامه مِلل و نِحَل فرق اسلامی درختواره فرق و مذاهب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴ تعداد دانلود : ۳۵
به مناسبت هفته پژوهش، نشست علمی «بررسی ساختار جامع فرق و مذاهب، قابل تطبیق با فرقه های اسلامی» در تاریخ 19 آذر 1402 در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، در شهر مقدّس قم برگزار گردید. در این نشست، ابتداء جناب حجّت الاسلام والمسلمین حمیدرضا شیرملکی، مدیر گروه علوم عقلی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، به عنوان ارائه کننده، گزارشی از ویژگی های نرم افزار جدید نور تحت عنوان «دانشنامه فرق و مذاهب» که در حال تولید است، ارائه نمود و ضمن اشاره به روند انتخاب منابع برای این برنامه، به معرّفی مهمّ ترین ویژگی های درختواره در این نرم افزار پرداخت. در بخش دوم، حجّت الاسلام و المسلمین حمیدرضا شریعتمداری، عضو هیأت علمی و دانشیار شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی، به عنوان ناقد، به ارائه بحث پیرامون کتابخانه و دانشنامه فرق و مذاهب اسلامی پرداخت و ضمن بیان برخی ملاحظات، مطالبی را در قالب پیشنهاد برای بهترشدن این نرم افزار اشاره کرد. آنچه از نظر می گذرد، مهمّ ترین مباحث مطرح شده در این نشست علمی است که برای استفاده راحت تر خوانندگان گرامی، از صورت گفتاری، به شکل نوشتار تبدیل شده است.
۱۶۳۷.

واکاوی نقش و انگیزه پارسیان (زرتشتیان) هند در تثبیت جریان بابیت و بهائیت در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 89-106

کلید واژه ها: پارسیان زرتشیان بابیت و بهائیت نقش انگیزه انگلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۸۷
تثبیت جریان انحرافی بابیت و بهائیت در ایران و اینکه چگونه جریانی با درصد انحراف بسیار زیاد از تشیع، که با برخورد شدید عالمان و متولیان دین مواجه شده، توانسته است مرحله تثبیت خود را در جامعه شیعی ایران پشت سر بگذارد و وارد مرحله گسترش شود، یکی از مسائل پررمزوراز در شناسایی این جریان است. از نکات قابل تأمل در واکاوی این جریان در صدر پیدایش آن، گروش عده نسبتاً زیادی از زرتشیان ایران به این جریان نوظهور انحرافی است که نقش مهمی در تثبیت آن داشته است. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی درصدد است به علل این گروش و نقش و انگیزه پارسیان هند در آن بپردازد تا در ضمن آگاهی بخشی در این زمینه، پرده از سیاست های استعماری انگلستان در ایران این عصر بردارد. نتیجه حاصل شده حکایت از آن دارد که پارسیان هند برای حفظ منافع و موقعیت خود در هندوستان به عنوان ابزار اجرای سیاست های دولت استعمارگر انگلستان در ایران، توانستند با به کارگیری سیاست های مختلف در گروش زرتشتیان به این جریان انحرافی نقش محوری بازی کنند.
۱۶۳۸.

ستیز و سازش آصف جاهیان با استعمار انگلیس (1135 -1368 ه.ق)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال ۲۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۹۳) 151 - 180

کلید واژه ها: آصف جاهیان استعمار انگلیس شبه قاره هند حیدرآباد دکن استعمارستیزی مسلمانان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۷۸
یکی از نتایج سلطه ی استعمار انگلستان بر شبه قاره هند که تا سال 1274 ه.ق در قالب کمپانی هند شرقی و سپس با نظارت مستقیم دولت انگلستان صورت گرفت، خاتمه بخشیدن به امپراتوری گورکانی (1274- 932 ه.ق) و سلطه بر حکومت های محلی ازجمله آصف جاهیان بود (1135 1368 ه.ق). بارزترین وجه تمایز آصف جاهیان از سایر حکومت های محلی مسلمان هند این بود که آن ها توانستند تا پایان سیطره استعمار انگلیس حاکمیتشان را به عنوان مهم ترین حکومت محلی و نیز به عنوان تکیه گاه اصلی مسلمانان این سرزمین حفظ کنند. این مهم سبب شده تا پژوهش پیش رو به کمک روش تحقیق تاریخی و استخراج داده ها از منابع به شیوه کتابخانه ای، مناسبات حکام آصف جاهی با استعمار انگلستان را موردبررسی قرار دهد. مطابق با یافته های تحقیق، این حکام با فهم دقیق خود از شرایط شبه قاره، گاه با انگلستان از در مخالفت درآمدند و امتیازاتی گرفتند و گاه با همکاری مقطعی از آن به عنوان ابزاری برای بقای حکومت خود و یافتن مجالی برای ستیز با استعمار بهره گرفتند.
۱۶۳۹.

تأملی نوین در پیشگیری از برخی بسترهای اقتصادی مؤثر در وقوع جُرم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق سال ۱۷ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۷ 139 - 158

کلید واژه ها: پیشگیری اصلاحی پیشگیری مکانیکی پیشگیری تنبیهی جرایم سازمانیافته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶ تعداد دانلود : ۵۱
امروزه متغیرهای کلان اقتصادی همچون فقر، نابرابری اقتصادی و درآمدی و بیکاری، از جمله فاکتورهای مهم و اساسی شناخته شده در وقوع پدیده جرم به شمار می روند. پیشگیری در انواع رویکردهایش به ویژه رویکردهای اصلاحی و مکانیکی نیازمند برنامه و هزینه های مالی طولانی مدت می باشد. هدف از طرح این پژوهش ارائه پیشگیری بهینه در انواع بسترهای اقتصادی وقوع جرم است. در نوشتار حاضر که یک مطالعه توصیفی، تحلیلی و انتقادی در زمینه انواع پیشگیری از جرایم است، نگارندگان با اشاره به پژوهش های تجربی انجام گرفته، مفاهیم اولویت شناسی و پیوستگی را هم در تحلیل بسترهای جرم زا و هم در ارتباط با حوزه پیشگیری تبیین کرده اند. این در حالی است که مطالعات اقتصاد جرم و جنایت، معمولاً آثار این علل را به تفکیک و مجزا از هم، ارزیابی می کند. در حوزه پیشگیری از جرم نیز همین رویکرد تفکیکی در پیشگیری های اجتماعی غالب بوده است. نتایج به دست آمده حاکی از این مسئله هستند که برخی از بسترهای اقتصادی وقوع جرم یعنی فقر، نابرابری اقتصادی و درآمدی تحت تأثیر نرخ بیکاری بوده، لذا رابطه مثبت و معناداری با این متغیرّ کلان اقتصادی پیدا می کنند. دست آورد دیگر مطالعه حاضر نشان دهنده مناشی مجرمانه ای با عنوان جرایم سازمان یافته هستند. بنابراین، این عوامل علاوه بر اینکه خود مستقلاً عاملی برای وقوع جرایم خُردی همچون سرقت و قتل در جامعه هستند، می توانند نشئت گرفته از جرایم کلان سازمان یافته و اقتصادی باشند. در زمینه انواع رویکردهای پیشگیری نیز به جای تأمین هزینه های مالی یکسان می بایست با تخصیص بهینه اقتصادی، راه را برای پیشگیری مؤثرتر مکانیکی و تنبیهی هموار ساخت.
۱۶۴۰.

بررسی عوامل مؤثر در رشد اقتصاد نیشابور در عصر طاهریان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال ۲۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۹۴) 7 - 30

کلید واژه ها: طاهریان نیشابور عبدالله بن طاهر کشاورزی و آبیاری خراج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۷۳
طاهریان (207-250ق)، نخستین حکومت در ایرانِ دوره اسلامی هستند که توانستند اندیشه و هویت ایرانی را بر پایه تعالیم اسلامی دوباره احیا نمایند. اگرچه طاهریان وابسته به خلافت عباسیان بودند، اما در عهد فرمانروایی عبدالله بن طاهر (213-230ق)، به پایتختی نیشابور، توانستند استقلال نسبی خود را به دست آورند. این رویداد، مرهون عوامل متعددی از جمله: اصلاحات در شیوه حکومت داری و استیلا بر خوارج و به دنبال آن، رشد اقتصادی نیشابور بود. هدف اصلی این مقاله، بررسی عوامل مؤثر در چگونگی رونق اقتصادی نیشابور در عصر طاهریان، به ویژه دوران حکومت عبدالله بن طاهر است. این پژوهش، با روش وصفی تحلیلی، در پی پاسخ به این پرسش است که طاهریان با چه روش هایی بر رونق اقتصادی نیشابور تأثیرگذار بوده اند. یافته های پژوهش، نشان می دهد توجه ویژه طاهریان به کشاورزی، شیوه آبیاری، خراج نظام مند و رشد دیگر صناعات، به گسترش بازرگانی انجامیده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان