فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۴٬۶۸۱ تا ۱۴٬۷۰۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۴۶۸۱.

أثر العدول فی توجیه المعنى فی شرح ابن هشام "بانت سُعاد"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: القاعده المعنى التوجیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۳ تعداد دانلود : ۳۳۹
 تتناول هذه الدّراسه قراءه نصیّه نحویّه جدیده للبرده، تتمثّل فی ظاهره العدول أو الانزیاح التی وظّفها الشّاعر کعب فی إبداعه الصّلد، فأفرزت غنىً فنیّاً، ودلالیّاً، من خلال لغته الشّعریّه التی تحمل طاقات إیحائیه، وإمکانات تعبیریّه، تمثّلت فی أنماط متعدّده من العدول: النّحویّ والصّرفیّ؛ ذلک العدول الذی کشف عن بواطنها، وفتّق أسرارها ابن هشام الأنصاری فی شرحه قصیده "بانت سعاد"، فدلّت الدّراسه على قدره ابن هشام العقلیّه على استنباط الوجوه النّحویّه المتعدده،من مثل:النّقل، والقلب، والتناوب، وغیرها، وربطها بالمعنى؛ إذ یرجع تعدد المعنى إلى القراءات المتنوّعه للبیت الشّعری، فحاولت فی دراستی هذه إعاده إنتاج المعنى اعتماداً على ربط النّحو بالدلاله.  وهذا العدول عن الصیغ الأصلیّه فی السّیاق النّصّی له أبعاد بلاغیّه، ومقاصد بیانیّه، یعمد إلیه النّاظم، فیکشف عن وجه من وجوه البیان الدّلالی الّذی یفاجِئ المتلقی، ویثیر دهشته، لمخالفته القواعد المألوفه فی العرف اللغوی؛ ممّا یؤدّی إلى کسر النّظام النّحوی، والانحراف باللغه من مسار الجمود إلى التّطوّر حیث الإبداع، والتّوجّه نحو البؤر ذات الدّلالات المرکّزه التی تسهم فی تقویه المعنى بسبب التّوسّع الدّلالی فی الصّیغ والبنى التی تشتمل علیها النّصوص المدروسه.
۱۴۶۸۲.

واکاویِ پیوند استعاره و فرهنگ در دیباچه «رسالة الغفران» بر مبنای نظریه استعارهْ بنیادِ شناختی-فرهنگیِ کُوِچْسِس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استعاره شناختی فرهنگ و استعاره لیکاف و جانسون و کوچسس أبوالعلاء معری رسالة الغفران دل و حَماطَه و مار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۱ تعداد دانلود : ۲۹۸
در این جستار هدف آن بوده که نشان داده شود دو تعبیر استعاریِ کلیدی در دیباچه رسالة الغفران برآمده از بافت فرهنگیِ ذهن أبوالعلاء است. نگارنده برای رسیدن به این هدف پس از بیرون آوردن استعاره های زبانیِ «دل درخت حَماطَه است» و «دل مار است» و بررسی استعاره های مفهومیِ هر کدام، به کاوش در زیرساخت های فرهنگی هر یک پرداخته تا از رهگذر تحلیل شالوده های فرهنگی، گوشه ای از بافت فرهنگی ذهن معری و نگرش او را آشکار سازد و نشان دهد که رشته های پیوند میان این تعابیر استعاری و فرهنگ چنان در هم تنیده است که فهم درست و کامل آن ها بدون آشنایی با زیرساخت های فرهنگی شان میسر نیست. از جمله نتایج این پژوهش آن بوده که ذهن معری در پردازش استعاره های پیش گفته از روایت توراتیِ داستان هبوط آدم، آموزه های اسلامی در این باره که خود انباشته از تعالیم یهودی است و نیز باورهای عامیانه مرتبط با پیوند میان مار و درخت حَماطَه و پیوند میان مار و زن تأثیر پذیرفته است.
۱۴۶۸۳.

ادله عقلی تجرّد نفس از دیدگاه آیت الله جوادی آملی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: جوادی آملی تجرد نفس ادله عقلی ادله معرفتی ادله غیرمعرفتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۱ تعداد دانلود : ۵۰۹
تجرّد یا عدم تجرد نفس، مهمترین مسئله نفس شناسی است که تأثیر بسیاری بر دیگر مسائل این موضوع دارد. آیت الله جوادی آملی مانند دیگر حکما و به ویژه پیروان حکمت متعالیه به تجرّد نفس معتقد بوده و دیدگاه برخی دین پژوهان نقل گرا را که از جسمانیت نفس دفاع می کنند ناتمام دانسته و ادعای خویش را با  ادله عقلی متعددی مستند می کند. در این تحقیق با روش کتابخانه ای آثار متعدد استاد جوادی آملی رصد و ادله ایشان گردآوری شده است؛ سپس  با تحلیل توصیفی این ادله تبیین و به دو قسم کلی تقسیم شده اند:  ادله معرفتی با اقسام «علم حضوری به خود»، «تحصیل علم حصولی توسط نفس»، «ادراک کلّیات» و «اتحاد علم، عالم و معلوم» و ادله غیر معرفتی با اقسام «اشتیاق به زندگی جاوید» و «نفس، منشأ امور ثابت» قابل تحلیل است. متکلمان نقل گرا این ادله را مخدوش دانسته و سعی در مناقشه در آنها دارند. نگارنده با تأمل در این مناقشات، به پاسخ گویی آنان بر اساس مبانی استاد پرداخته است. در ادامه اشاره ای به ادله متعدد و متکثر تجرّد نفس در آثار پیشینیان و برخی کاستی های آنها  و گذر و تمسک آیت الله جوادی آملی از ادله ناتمام، به ادله   تامّ شده است. نویسنده معتقد است افزون بر ادله مورد استناد ایشان، ادله دیگری نیز توان اثبات تجرّد نفس را دارد که استاد به آن ها اشاره ننموده اند.  
۱۴۶۸۴.

کرامت زن از دیدگاه اسلام و اسناد بین المللی با تأکید بر اندیشه های امام خمینی

کلید واژه ها: کرامت زن حقوق بشر کرامت ذاتی کرامت اکتسابی امام خمینی (ره)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۲ تعداد دانلود : ۵۶۶
شناخت کرامت انسان اهمیت بسیار دارد که در دین مقدس اسلام و اسناد بین المللی موضوعیت مربوط به خود را داشته است. در اسلام کرامت جایگاه ویژه ای دارد و با تفکیک کرامت ذاتی و اکتسابی، آن را مورد بررسی قرار داده است، کرامت ذاتی را مختص همه انسان ها اعم از زن و مرد دانسته و برای رسیدن به کرامت اکتسابی یا ارزشی، ملاک را تقوا معرفی کرده و شاخص های آن را در قرآن و روایات تعیین نموده و زن را همانند مرد در رسیدن به مقام انسانیت یکسان دانسته است. در دوران معاصر، برخی از نظام های حقوقی دنیا، از جمله حقوق جهانی بشر، از دیدگاه غرب، کرامت انسانی را در کرامت ذاتی محصور کرده و از کرامت ارزشی سخنی به میان نمی آورند و پیامدهای منفی این تلقی را در جوامع غربی شامل هم جنس گرایی، فحشا و بی بندوباری، از بین رفتن حیا، رکود انسان و ... شاهد هستیم. علاوه بر آن، اعلامیه حقوق بشر اسلام را مورد بررسی قرار داده و سپس جایگاه کرامت زن در اسلام و اسناد بین المللی با تکیه بر رهنمودهای امام خمینی(ره) مورد تحلیل قرارگرفته است. در این مقاله و با مرور بر اسناد بین المللی غرب معاصر با رویکردی تطبیقی به حوزه معنایی موضوع، قلمرو و جایگاه کرامت زن از دیدگاه اسلام و اسناد بین المللی مشخص شده و سپس مقایسه و مقابله گردیده است.
۱۴۶۸۵.

نقد و بررسی میزان هم آوایی مدخل "آیات شیطانی" با منابع اهل سنت در دایره المعارف لایدن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خاورشناسان شهاب احمد مدخل آیات شیطانی عصمت هم آوایی با اهل سنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۹ تعداد دانلود : ۲۷۰
مدخل "آیات شیطانی" نوشته ی یکی از خاورشناسان به نام "شهاب احمد" است که در دائره المعارف قرآنی لایدن به چاپ رسیده است، نویسنده مدخل با مراجعه ای که به منابع تفسیری و گزارشهای روایی اهل سنت داشته است به بررسی تاریخ افسانه غرانیق پرداخته است "شهاب احمد" در مقاله خود پس از ذکر نامها و نامگذاران این جریان به آیات و متون تفسیری اشاره کرده است و گزارش هایی از منابعی که تحلیل هایی بر آن وارد نموده اند و نیز شمه ای از ارزیابی آنها را بیان کرده است و در نهایت نیز، انعکاس آن در دوران معاصر و در منابع مسلمانان را به تصویر کشیده است ضمن آنکه نویسنده در بخشی از سخن خود با استفاده از قرینه عصمت، در کنار نقل گسترده ای که از ماجرا ارائه می دهد چنین گزارش می کند که ماجرا نمی تواند آنگونه که نقل شده است رخ داده باشد. در مورد منابع مقاله، "شهاب احمد" به تفاسیر مفسرانی چون طبری، ابن کثیر، ابن عربی، ابوحیان فخررازی، جلالین و... مراجعه داشته است. تفاسیر ناقل و نافی شبهه در منابع وی دیده می شود و تلاش کرده هرچند به تناقض گویی روی آورده تا دیدگاههای دو گروه را منعکس نماید. این نوشتار به نقد و ارزیابی مدخل یادشده پرداخته است، با این رویکرد که بررسی دیدگاههای خاورشناسان لایدن در حوزه ی آموزه های دینی به ویژه مباحث قرآنی که مربوط به انبیای راستین بوده است، فضای فکری و انگیزه های اندیشمندان غیر مسلمان را تا اندازه ای پیش روی مسلمانان قرار می دهد؛ به علاوه تلاش می شود در ادامه ی تحلیل و بررسی دیدگاههای نویسنده، به میزان هم آوایی و هم سویی دیدگاههای مندرج در مدخل با منابع اهل سنت نیز پرداخته شود و نیز پس از بررسی سند و محتوای کلی منابع بهره برداری شده در مدخل، به قرآن، روایات و بدیهیات عقلی مراجعه و در نهایت توجیهات ناقلان گزارش ها، مورد کنکاش و تحلیل قرار خواهد گرفت.
۱۴۶۸۶.

بررسی تطبیقی رضایت باطن در معنویت مدرن و معنویت دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: رضایت باطن آرامش معنویت معنویت مدرن معنویت دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۱ تعداد دانلود : ۴۵۷
این پژوهش به بررسی تطبیقی رضایت باطن در معنویت مدرن و معنویت دینی، پرداخته و نقاط اشتراک و افتراق آن دو را، با روش تحلیلی توصیفی و با استناد به آیات و روایات مورد بحث و بررسی قرار می دهد. این دو معنویت، بر چگونگی برخورد انسان با امور تغییرناپذیر در دنیا، به طور یکسان تأکید دارند. از نگاه این دو معنویت، تمام ساحت های انسان، باید در یک مسیر حرکت کرده، همه بر یکدیگر منطبق باشد. اساس پذیرش یک دین، بررسی عقلانی آن است. اما تفاوت این دو در این است که، معنویت مدرن، رضایت باطن و آرامش را مقصود و هدف نهایی همة ادیان می داند. رضایت باطن را بدون توجه به محوریت خداوند تبیین می کند. اما معنویت دینی، رضایت باطن را در پرتو خدا باوری و خداخواهی میسر می داند و سازوکارهایی نیز ارائه می دهد. در این معنویت، رضایت خداوند، هدف نهایی است. رنج در معنویت مدرن، غیرموجه و در معنویت دینی، وسیلة تکامل است.
۱۴۶۸۷.

بررسی چندگانه بودن نیروهای معنوی انسان در آیین زرتشت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیین زرتشت اوستا نفس روان فروهر تعدد نیروهای معنوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۷ تعداد دانلود : ۴۹۱
شاید به ندرت بتوان کسی را یافت که قائل به دوساحتی بودن انسان نباشد؛ زیرا این مسئله ای وجدانی و فطری است. تمام ادیان آسمانی، با پذیرش اصل بحث، برای تبیین آن مطالبی بیان کرده اند که در کتاب های مقدس آنها نمود پیدا کرده است. آیین زرتشت، یکی از این ادیان است که در کتاب مقدس خود، یعنی اوستا مطالب قابل توجهی در مورد بُعد دوم انسان؛ یعنی روح و جان بیان کرده است. این نوشتار، به روش تحلیلی توصیفی ضمن بیان پنج گانه بودنِ نیروهای مینوئی (روحانی، معنوی)، که شامل «اَهو، دَئِنا، بَئوذَ، اوروان و فرَوَشی» هستند و بیان تعاریف و مستندات متون مقدسی آنها و بیان دیدگاه های نویسندگان و محققان آیین زرتشت و بیان برخی اختلافات جزئی در این زمینه، به بررسی و تحلیل فرض های مختلف، در باب یکی بودن یا چندگانه بودن این نیروها پرداخته است. فرض های پنج گانه در این زمینه مطرح شده و هریک به صورت جداگانه تحلیل و بررسی شده است. در پایان، با توجه به مستندات موجود در متون مقدس زرتشتی و دیدگاه های زرتشت پژوهان در این زمینه، بر چندگانه بودن این نیروها از دیدگاه زرتشتیان رسیده است.
۱۴۶۸۸.

محبت؛ رمز سیرة تربیتی امام خمینی ره(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام خمینی ره تربیت محبت انس تکافل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۵ تعداد دانلود : ۴۴۱
این مقاله به روش توصیفی تحلیلی با بازکاوی مفهوم تربیت آغاز شده و با اشاره ای گذرا به برخی روش های تربیتی، بیان می دارد که گرچه اتخاذ روش تربیتی مناسب در گرو شناخت استعدادها و روحیه های مختلف متربیان است؛ اما یکی از مؤثرترین روش ها در تربیت، روش محبت و مهرورزی است. از منظر امام خمینی ره هستی به رحمت و محبت وجود یافته و وجود مظهر رحمت حق است. محبت و مهرورزی قوای خفته انسان را بیدار و نیروهای مهارشده را آزاد می گرداند، نفس انسان را تکمیل و موجب شکوفایی استعدادهای آدمی می گردد. ازاین رو، امام راحل بر این باور است که هدایت بدون محبت تمام نیست و مهرورزی به موجودات و هدایت آنان از لوازم محبت الهی است. در شاکلة تربیتی امام راحل محبت به گونه های مختلف در گفتار و کردار ایشان به منصة ظهور می رسد. راز تربیت امام راحل در انس و صمیمیت با متربی نهفته و ذکر جلوه ها و نمونه های این محبت و انس در زندگی ایشان، رسالت این نوشتار است.
۱۴۶۸۹.

چگونگی پیوند اخلاق با دین در فلسفه استعلایی کانت(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: خیر اعلی پیوند دین و اخلاق جاودانگی نفس خدا کانت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷ تعداد دانلود : ۳۶۶
کانت در زمره فیلسوفانی است که به دلیل موضع گیری ویژه اش در رابطه اخلاق و دین جایگاه ممتازی یافته است. این موضع کانت که اخلاق، مستقل از دین می تواند تکالیف اخلاقی را شناسایی کند و همین اخلاق خودبنیاد لزوماً به دین رهنمون می شود، سبب گردیده است متهم به تناقض گویی شود و حکم به وجود تعارض میان الهیات و اخلاق در فلسفه وی داده شود. نگارنده در نوشتار حاضر ضمن گزارش، شرح و تبیین چگونگی پیوند اخلاق و دین در چارچوب فلسفه استعلایی، کوشیده است نشان دهد که چنانچه موضع کانت در این زمینه در چارچوب نظام فلسفی ویژه وی و با در نظر گرفتن برخی ملاحظه های دیگر تحلیل و ارزیابی شود، رویکرد به ظاهر دوگانه کانت در قبال رابطه اخلاق و دین به موضعی واحد و سازگار مبدّل می گردد؛ به بیان دیگر، وی با دادن معنای جدید به دین و قائل شدن به منشأ واحدی برای اخلاق و دین می کوشد دغدغه های دینی، اخلاقی و معرفت شناسی خود را در یک نظام فلسفی جمع کند.
۱۴۶۹۰.

تحلیل و نقد شیوه برگردان ساختار شرط های قرآن به زبان انگلیسی (بررسی موردی ترجمه های آربری، رادول، پیکثال، یوسف علی و صحیح)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جملات شرط ترجمه انگلیسی قرآن آربری رادول پیکثال یوسف علی صحیح بین المللی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۱ تعداد دانلود : ۴۹۸
ترجمه مناسب و صحیح جملات شرط از زبان مبدا به زبان مقصد از ظرافت و اهمیت خاصی برخوردار است و برای تحقق این امر، مترجم نباید صرفاً عین الفاظ را به ز بان مقصد برگرداند، بلکه لازم است مفهوم عبارات شرطی را در زبان مبدأ در نظر گرفته و نزدیک ترین ساختاری که در زبان مقصد چنین مفهومی را می رساند، در برگردان جملات شرط و جواب شرط انتخاب نماید. این امر، در برگردان شایسته جملات شرطی قرآن کریم به انگلیسی، با توجه به برخی تفاوت های موجود در ساختار دو زبان و ظرفیت زبان مقصد، از اهمیت بیش تری برخوردار بوده و دقت مضاعفی را از سوی مترجم، طلب می کند. در پژوهش حاضر، تلاش شده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، ضمن بررسی و تبیین انواع جملات شرط در قرآن کریم و معادل دقیق آن ها در انگلیسی، به مهم ترین لغزش گاه های ترجمه جملات شرط قرآن به انگلیسی از قبیل توجه به زمان افعال، مفهوم امتناع و تبعید در شرط، مفهوم توقف جزاء بر شرط و برخی موارد دیگر پرداخته شود تا براساس آن، پنج ترجمه آربری، رادول، پیکثال، یوسف علی و صحیح مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. از جمله نتایجی که از این تحقیق بدست می آید می توان به بیان نکات خاص در ترجمه جملات شرط قرآن که باعث بهبود ترجمه ها در این موضع می شود و نقد عملکرد پنج مترجم مذکور در ترجمه جملات شرط قرآن به انگلیسی، اشاره کرد.
۱۴۶۹۱.

نقد و بررسی دلایل ابوالفضل برقعی در مدّعای «قرآن بسندگی در تفسیر»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآنبسندگی تفسیر تأویل روایات تفسیری برقعی ابوالفضل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹۱ تعداد دانلود : ۱۱۳۷
ابوالفضل برقعی، از مشاهیر معاصر، معتقد به قرآن بسندگی در تفسیر و بینیازی نسبت به احادیث معصومان است. او برای این مدعای خود دلایلی میآورد، از جمله: روشن بودن قرآن و ضرورت تدبّر در آن، عدم نیاز به تفسیر امام بلکه مطلق تفسیر به دلیل قابل فهم بودن قرآن، عدم نیاز به فهم تأویل آیات متشابه، مشکلتر بودن متن احادیث نسبت به قرآن، وجود اخبار متناقض و دروغین در روایات تفسیری، ضرورت موافقت روایات با قرآن، عدم وجود تفسیر در صدر اسلام. نقد ادله برقعی و اثبات ضرورت استفاده از احادیث در تبیین قرآن در این گفتار آمده است.
۱۴۶۹۲.

بررسى نظریه تفسیری -تأویلى در نظام فکری میرداماد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: میرداماد تفسیر تأویل ظاهر لفظ فهم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۳۶۸
میرداماد، فیلسوف، متکلِّم، محدِّث و فقیه آغاز قرن یازدهم است. هرچند آثار اندکى از او در حوزه تفسیر متن باقى مانده، بررسى این مستندات در راه شناخت شیوه هاى تفسیری تأویلى رایج در میان اندیشمندان مسلمان مفید است. میرداماد از سویى در مقام محدّث و فقیه، در چهارچوب برآمده از لفظ و با دغدغه آشکارکردن مراد صاحب متن، دست به تفسیر مى زند و از سویى دیگر، باورها و اصول اندیشه فلسفى اش در تفسیر او از متن تأثیر تعیین کننده اى دارد؛ تا جایی که پاى از دایره ظاهر و قراین سخن بیرون مى نهد و متن را براساس دریافت هاى فلسفى و حتى گاه ذوق عرفانى تأویل مى کند؛ البته گاه این تأویل ها با برآمد متن سازگاری ندارد. این چندگونگى در منش هرمونتیکى میرداماد چگونه و بر چه اساسی تحلیل می شود. با ارائه نمونه هایى از کتاب هاى میرداماد، این روش و منش، پیگیرى و بررسی مى شود. میرداماد گاه در مقام فقیه و محدّث در چارچوب برآمد وا ژگان، متن را معنایابی و تفسیر می کند و گاه متن را در مقام فیلسوف و عارف و بر پایه آموزه های فلسفی و ذوق عرفانی تأویل می کند؛ درنتیجه، رویکرد میرداماد نشان دهنده طیفی از دامنه تفسیر و تأویل در دانشمندان علوم اسلامی است. میرداماد در آثارش اندکی نیز به بررسی پدیده «فهم» پرداخته است.
۱۴۶۹۳.

موانع اخلاقی تشخیص حق از باطل در کلام امیر المومنین علی(ع)(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: موانع تشخیص حق و باطل امام علی (ع) موانع اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۳ تعداد دانلود : ۶۵۰
حق مداری و دوری از باطل، افزون بر شناخت حق، نیازمند زدودن موانع آن هم هست. بنا بر مطالعات کتابخانه ای، موانع اعتقادی، اجتماعی، و اخلاقی می تواند سبب شود حق از باطل تشخیص داده نشود. در این نوشتار، با تحلیل آموزه های علوی در کتاب نهج البلاغه و سیره امیرمؤمنان، پدیده ها و خصلت های اخلاقی ای که مانع فهم درست حق می شود، شناسایی و گونه بندی شده است. رذایل اخلاقی چون کبر، تعصب، لجاجت، بی تقوایی، طمع، دل بستگی به دنیا، حسادت و... ازجمله این موانع است. با توجه به تأکید فراوان امیرمؤمنان، به نظر می رسد اساسی ترین مانع اخلاقی برای تشخیص حق از باطل، دل بستگی به دنیا و بی تقوایی است. برآیند اثرگذاری موانع اخلاقی در این نوشتار به تفصیل بررسی شده است.
۱۴۶۹۴.

جریان های حدیثی کوفه در عصر امام صادق(ع)(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: امام صادق (ع) کوفه اصحاب حدیث اصحاب رأی غالیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۰ تعداد دانلود : ۴۱۱
کوفه در سده دوم، از مهم ترین مراکز علوم اسلامی بود. حضور تعداد زیادی از علمای شیعه و سنی و پیروان مذاهب دیگر و حتی ملحدان، زمینه تعامل، بحث، مناظره، و تضارب افکار و اندیشه ها را فراهم آورده بود. در میان اهل سنت گرایش غالب، جریان رأی و قیاس بود. در میان شیعیان نیز وجود شاگردان ممتاز و برجسته امام صادق(ع) و خاندان های علمی شیعه که همگی از شاگردان ائمه(علیهم السلام) بودند، این شهر را به پایگاهی برای تشیع تبدیل کرده بود. به طور کلی در کوفه در عصر امام صادق(ع) در برخورد با حدیث جریان عقل گرا، جریان نقل گرا وجود داشت. هریک از این جریان ها دارای ویژگی ها و مشخصات خود بودند و افراد شاخصی در آن حضور داشته اند. مقاله حاضر، به بررسی ویژگی های این جریان ها و نقش و جایگاه آن ها در آن دوره و معرفی افراد شاخص این جریان ها و نحوه مقابله امام صادق(ع) با آن ها پرداخته است.
۱۴۶۹۵.

کاوشی در پدیدآورنده کتاب الاختصاص(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الاختصاص شیخ مفید العیون و المحاسن احمد بن حسین مؤمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۵ تعداد دانلود : ۴۹۷
مؤلف کتا ب الاختصاص شناخته شده نیست؛ برخی او را احمد بن حسین مؤمن و برخی شیخ مفید می دانند. کنار این نظریه ها، نظریه دیگری هم هست و آن اینکه الاختصاص تلخیص شده کتاب العیون و المحاسن شیخ مفید است. بر پایه این تحقیق، این کتاب از تألیف های احمد بن حسین المؤمن، شیخ مفید و یا تلخیصی از کتاب العیون و المحاسن وی نیست. گرچه بعضی از مشایخ شیخ مفید در سند روایات این کتاب ذکر شده، الاختصاص کشکولی را ماند که احادیث مختلف و متفاوت و گاه متناقض با رأی و نظر شیخ مفید را از کتاب های الاختصاص ابو علی احمد بن حسین بن احمد بن عمران، فضائل امیرالمؤمنین ابن دأب، صفه الجنه والنار و قبض روح المؤمن و الکافر سعید بن جناح و محنه امیرالمؤمنین به دست گردآورنده ای غیرمتخصص در امر حدیث جمع شده است.
۱۴۶۹۶.

بررسی و نقد مدعای اذعان صدرالمتألهین به نظریة «رؤیا انگاری وحی»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر قرآن وحی صدرالمتألهین قیامت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۵ تعداد دانلود : ۶۲۹
عبدالکریم سروش در برخی مواضع مقالات خویش و در جهت تبیین مبنای رؤیا انگاری وحی مدعی است که نوع تفسیر آیات ابتدایی سورة واقعه توسط صدرالمتألهین و تأکید وی بر تحقق واقعة قیامت در زمان حال، مؤید استبصار صدرالمتألهین به نظریة مذکور است. در این مطالعة ذیل، دو عنوان «دیدگاه صدرالمتألهین در خصوص وحی» و «دیدگاه ایشان در خصوص حقیقت قیامت» این مدعا بررسی و نقد شده است. بررسی وحی شناسی صدرالمتألهین مؤید آن است که وی نه تنها در هیچ یک از مواضع و آراء خویش در زمینة وحی به مبنای «رؤیا انگاری» اذعان ننموده، بلکه تأکید کرده است که وحی حقیقتی کلامی و خطابی دارد. البته عمده ترین دغدغة وی در این باره، به تبیین کیفیت جسمانی بودن فرایند وحی و از آن جمله، ماهیت ارتباط پیامبر با فرشتة وحی در وجه جسمانی و محسوس وحی معطوف گشته است. اما در خصوص تصریح صدرالمتألهین به تحقق واقعة قیامت در زمان حال، باید گفت: به سبب تفکیک قیامت به صغرا و کبرا در تفکر صدرایی، وی بر خلاف مدعای دکتر سروش، زمان وقوع قیامت کبرا را مبهم دانسته و صرفاً به تحقق قیامت صغرا اشاره کرده است. در حقیقت، آنچه صدرالمتألهین به تحققش معتقد است (قیامت صغرا) مد نظر دکتر سروش نیست، و آنچه مراد دکتر سروش در مقالات شش گانه است (قیامت کبرا) مورد تأیید صدرالمتألهین نیست.
۱۴۶۹۷.

سلفی گری در رویکرد کلامی ابن کثیر دمشقی با محوریت واکاوی آراء وی در امور ماورائی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابن تیمیه ابن کثیر امور ماورائی سلفیه تفسیر القران العظیم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۲۶۳
هستی شناسی حس گرایانه و انکار تفصیلی مجردات از سوی سلفیه تأثیر بسزایی در تلقی ایشان از لوازم توحید همچون مباحث توسل و استغاثه داشته است. در این زمینه، بررسی آراء مفسران منتسب به جریان سلفیه در حوزة مسائل ماورائی موضوعیت می یابد. نوشتار حاضر متکفل بررسی رویکرد تفسیری ابن کثیر به عنوان یکی از مفسران سلفی در این موضوع گردیده و آراء ابن تیمیه به عنوان بنیانگذار سلفیه و قاطبة منتسبان به این مکتب را بر رویکرد تفسیری ابن کثیر در خلال تألیف «تفسیر القرآن العظیم» تطبیق داده است تا صحت انتساب ابن کثیر به مکتب تفسیری سلفیه معلوم گردد. در نهایت، باید گفت: ابن کثیر در مباحث مهمی همچون «سماع موتی» و به ویژه مسئلة «عرضة اعمال» به نحوی عمیق آراء خود را از باور سلفیان متمایز ساخته است. وی در مبحث «مغیبات تلویحاً» به آراء سلفیه تمایل داشته ولی صراحت تامی در دفاع از موضع سلفیه ارائه نداده است. ازاین رو، شکاف های جدی ابن کثیر با نظریات سلفی ها در تبیین امور ماورائی به عنوان یکی از مؤلفه های معرف جریان سلفی گری، تزلزلی جدی در این فرقه ایجاد نموده، پیش فرض های سلفیه در رد مفاهیمی همچون توسل به اموات را سست می گرداند.
۱۴۶۹۸.

مبانی تکافل اجتماعی در اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تکافل اجتماعی مبانی آیات و روایات اقتصاد اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۸ تعداد دانلود : ۴۱۹
«تکافل اجتماعی» راهکار بی نظیر اسلامی برای درمان بسیاری از نابسامانی های اجتماعی، به ویژه فقر و نابرابری است. امروزه با آشکار شدن نواقص راه حل های بازارمحور و دولت محور، این راهکار اهمیت دوچندانی یافته است. بی تردید، احیای مجدد این راهکار برای جوامع اسلامی معاصر و بهره مندی از مزایای آن، مستلزم بازشناسی صحیح اصول و مبانی و قواعد اساسی عملکرد آن بر اساس منابع اصیل اسلامی و ارائة روزآمد آنهاست. این تحقیق به منظور دستیابی به چنین هدفی، با استفاده از روش تحلیلی توصیفی، به فحص عمیق و نسبتاً جامع در نصوص آیات و روایات و سیره ائمة اطهار علیهم السلام پرداخته و پس از استخراج، دسته بندی و تحلیل نصوص ذی ربط، ویژگی های مبنایی تکافل معیشتی اسلام را در ابعاد اعتقادی، اخلاقی و ارزشی، قواعد بخشندگی و حاجت خواهی، هنجارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشف و ارائه داده است.
۱۴۶۹۹.

گفت وگو وکارکردهای تربیتی آن در پرتو آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گفت وگو گفتمان تعلیم تربیت آیات روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۴ تعداد دانلود : ۳۷۳
برقراری ارتباط مؤثر با دیگران، لازمة زندگی در جهان امروز است، و «گفت وگو» مهم ترین ابزار برای برقرای این ارتباط به شمار می آید. با توجه به نقش تأثیرگذار گفت وگو در تربیت ابعاد فردی و اجتماعی، لازم است به پرورش این مهارت، توجه ویژه ای مبذول شود. لیکن تا زمانی که ارزش، اهمیت و آثار تربیتی گفت وگو تبیین و بررسی نشده باشد، احساس نیاز و تمایل به آن به وجود نخواهد آمد. هدف اصلی مقالة حاضر، تبیین کارکردهای تربیتی گفت وگو در ابعاد فردی و اجتماعی است و در این زمینه از آیات و روایات مرتبط نیز استفاده شده است. بدین منظور، با مطالعة متون مرتبط، ضمن مفهوم شناسی واژة «گفت وگو» و ارتباط آن با سایر مفاهیم مشابه، آداب و شرایط گفت وگوی مطلوب تشریح شده و در نهایت، آثار گفت وگو در بعد فردی و اجتماعی بررسی گردیده است. در بعد فردی، آثاری همچون گسترش شناخت و معرفت، پرورش تفکر نقاد، خودآگاهی، و تقویت اعتماد به نفس، و در بعد اجتماعی سعة صدر، همدلی و هم اندیشی، و حصول وحدت و تفاهم (از طریق گفت وگوی بین نسلی، گفت وگوی تمدن ها و گفت وگوی ادیان) تبیین گردیده است.
۱۴۷۰۰.

واکاوی حقیقت روح در روایات اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روح نفس مادی مجرد انسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۰ تعداد دانلود : ۴۷۴
شناخت انسان، به عنوان شریف ترین مخلوق خداوند، در گرو شناخت حقیقت وجودی اوست که با ابزارهای مختلف معرفتی، اعم از عقل، نقل، شهود، تجربه و... قابل تحصیل است. «نقل» معتبر، به جهت صدور از معصوم علیهم السلام و احاطه علمی ائمة اطهار بر کل عالم وجود و ازجمله انسان، همواره از بهترین طرق کسب معرفت بوده است. این مقاله با داده هایی روایی، حاصل از گردآوری اطلاعات کتابخانه ای با روش تحلیلی و توصیفی، به واکاوی روایات بیانگر حقیقت روح پرداخته است. در این مقاله، به هشت دسته از احادیث، به ترتیب از روایاتی که به ظاهر مثبِت جسمانیت روح بوده اند، تا روایاتی که جز با وجود روح مجرد سازگار نمی باشند، اشاره شده است. حاصل این پژوهش، بیان هماهنگی بین عقل و نقل در دو ساحتی بودن انسان و غیرمادی دانستن ساحت روحانی اوست.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان