معرفت شناسی اصلاح شده و عقلانیت باور دینی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
قبسات ۱۳۸۲ شماره ۲۸
حوزه های تخصصی:
معرفت‌شناسی اصلاح شده که گاه به آن معرفت‌شناسی کالوینیستی نیز گفته می‌شود، یکی از شاخه‌های نوپیدای معرفت‌شناسی دینی است که به طریقی نو از باور دینی دفاع می‌کند. طرفداران این مکتب نه دفاع ایمان‌گرایانه و غیرعقلانی از دین را می‌پذیرند و نه استدلال ورزی برای دفاع عقلانی از دین را راه مناسبی می‌دانند. این اندیشه‌وران برای تبیین دیدگاه خود، سراغ مبانی معرفتی غرب درگذشته می‌روند و معتقدند که تاکنون بیش‌تر کوشش‌های عقلانی برای دفاع از دین در قالب مبناگرایی کلاسیک که دیدگاه رایج و حاکم بر اندیشة غرب است، صورت پذیرفته. منتقدان به دین نیز با همین پیش‌فرض‌ها به انتقاد از دین پرداخته‌اند؛ اما به گفتة آنها، این دیدگاه، امروزه در معرض انتقادات متعددی قرار دارد و دیگر نمی‌توان بر اساس آن، از باورهای دینی دفاع کرد یا آنها را مورد حمله قرار داد. آلوین پلانتینگا، فیلسوف دین و نمایندة سرشناس مکتب معرفت‌شناسی اصلاح شده، بیش از همه از این رویکرد جانبداری می‌کند. دیدگاه وی در این زمینه را می‌توان تحت عنوان مقالة معروفش چنین خلاصه کرد: «ایا اعتقاد به خدا، واقعاً پایه است؟»
در این نوشتار، پس از تبیین دیدگاه پلانتینگا دربارة معرفت‌شناسی اصلاح شده، به نقد و بررسی این دیدگاه خواهیم پرداخت.