فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۷۰۱ تا ۳٬۷۲۰ مورد از کل ۵٬۳۸۹ مورد.
اسلام، غرب و جهان (کالبدشکافی یک نظریه غربی)
حوزه های تخصصی:
شک‌گرایی(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
ذهن ۱۳۸۱ شماره ۱۱ و ۱۲
حوزه های تخصصی:
در این مقاله ابتدا به زمینة و دلایل ورود فیلسوفان به بحث شک‌گرایی پرداخته می‌شود و توضیح داده می‌شود که طرد امکان توهم و ارضأ به حقیقت‌یابی (در عین حال که از ورود مطالب کاذب در ذهن جلوگیری کنیم) و به‌دلیل شکنندگی ظاهری توجیه چنین توجهی لازم است و در ادامه برخی صور رایج شک‌گرایی معرفی می‌گردد.
مولف متذکر می‌شود که انگیزه او برای بررسی شک‌گرایی پیدا کردن راه میانه‌ای میان زودباوری (به‌معنای تمایل به شک و مقاومت کمتر از حد معمول در برابر باورها) و دیرباوری (به‌معنای تمایل به شک و مقاومت زیاد از حد در برابر باورهاست). او در این باب به ارزیابی برخی اصول و مبادی عمده معقول‌ترین اشکال و صور شک‌گرایی (نظیر اصل خطاپذیری، عدم قطعیت و...) می‌پردازد و در نهایت اثبات می‌کند که آدمی دارای میزان معتنابهی شناخت است که توجیه آن هم سهل و آسان است. مولف خاطرنشان می‌سازد که فقط شک‌گرایی را طبق برخی صور مطرح آن انکار کرده است و نشان داده است که برهان‌های مربوط به دیدگاههای شک‌گرایانه اثبات‌کننده این مطلب نیست که ما فاقد شناخت و باور موجه هستیم.
ابوزید و قرائت متن در افق تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
قبسات ۱۳۸۱ شماره ۲۳
حوزه های تخصصی:
دکتر حامد ابوزید، متن را محصولی فرهنگی می‌داند که در افق تاریخی باید آن را مطالعه کرددر بررسی هر متن باید به فرهنگ زمانه آن پرداخت رابطه متن با فرهنگ نیز دیالکتیکی است، چون از سویی تأثیر می‌پذیرد و از سویی دیگر تأثیر می‌گذارد.
نادرنگری- نقد مقاله خاتمیت دکتر عبدالکریم سروش(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
قبسات ۱۳۸۱ شماره ۲۶
حوزه های تخصصی:
این مقاله، در نقد چند مقاله از کتاب بسط تجربة نبوی، تألیف آقای دکتر عبدالکریم سروش است. وی در آن کتاب با پرداختن به مسألة «ختم نبوت» سر از ختم ولایت در آورده و ولایت را نیز به همراه نبوت پایان یافته تلقی کرده است.
از آن جا که مسألة ولایت فقیه، از توابع مسألة ولایت ائمة اطهار است و آقای سروش و همفکران او به مسأله ولایت فقیه اعتقادی نداشته و بارها آن را به باد انتقاد و انکار گرفته‌اند، این بار سراغ خشکاندن ریشة اصلی درخت ولایت فقیه رفته و با قطع کردن آن شاخ و برگ آن را خشکانده است.
محور بحث وی چنین است: ولایتی که به طور کامل مورد پذیرش هر مسلمان است فقط ولایتی است که خداوند به حضرت محمد9 داده، و جز رسول اکرم، کسی چنین ولایتی ندارد. با خاتمیت نبوت پیامبر اسلام، ولایتش نیز خاتمه یافته است و کسی ولایت او را ندارد؛ همان‌طور که هیچ کس، نبوت او را ندارد.
نتیجة کلام وی این است که با مرگ پیامبر، کسی جانشین مقام ولایی او نیست تا چه رسد به این که امروزه پس از گذشت 1400 سال از آن زمان، عده‌ای اد‌عای جانشینی او را کرده، بخواهند خود را در ولایت او سهیم بدانند.
ما در این مقاله، علل روانی و اجتماعی و سیاسی کلام وی را بررسی و ادلة دینی و فلسفی و عرفانی موجود در ابطال نظر وی را به اختصار بیان کرده‌ایم.
فردینان دوسوسور
بیرون شدِ ابن سینا از شک‌گرایی(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
ذهن ۱۳۸۱ شماره ۱۱ و ۱۲
حوزه های تخصصی:
در این مقاله پاسخ اصلی ابن سینا در برابر شک‌گرایی بررسی می‌شود. او با توسل به اصل عدم تناقض، یعنی بدیهی‌ترین بدیهیات، می‌کوشد شکاک را بر سر این دوراهی قرار دهد: یا سکوت و اعراض، یا اعتراف به چیزی معین؛ که در هر دو صورت باید از شک‌گرایی دست بردارد. به‌نظر ابن سینا بهترین راه خروج از شک‌گرایی همین توجه به نحوة حاکمیت اصل عدم تناقض بر همة اظهارات و بر همة واقعیت است.
قرائت دین و چالش معیار(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
قبسات ۱۳۸۱ شماره ۲۳
حوزه های تخصصی:
این مقاله به مقایسة دو گونه نزاع و چالش در عالم اندیشه می‌پردازد، یکی چالش شکاکیت و نسبیت و دیگر چالش تکثر قرائت یا پلورالیسم قرایی، و سرانجام به این نتیجه می‌رسد که این دو نوع جریان در واقع از یکجا منشأ می‌گیرد، و در منتهی نیز به یک نتیجه ختم می‌شود. برای نیل به این هدف، ابتدا زیرساخت‌های معرفت‌شناسی مسأله - خصوصاً «مسأله معیار» - مورد بررسی قرار می‌گیرد و به رویکرد شکاکان‌در نفی معیار و رهیافت نسبی‌گرایان در ارجاع معیارها به انسان معیاری، که در واقع نفی معیار واقعی و نفس‌الامری است، اشاره می‌شود، سپس به زیربنای هرمنوتیکی مسأله قرائت پرداخته می‌شود، به این نتیجه رهنمون می‌شود که هرمنوتیک فلسفی گادامر و اتباع او در واقع بیانی است از شکاکیت و نسبیت معرفت‌شناسی در عالم قرائت، چرا که این نوع هرمنوتیک نافی هر نوع معیار واقعی در باب قرائت هر نوع متنی است، و این اشکالی است که کسانی چون بِتی و هِرش بر گادامریان نیز وارد کرده‌اند.این مقاله در پایان نیز به کیفیت راه برون شد از دگماتیزم هرمنوتیک فلسفی در نفی معیار اشاره می‌کند و راه خلاصی از این بحران را باز می‌نماید
نقد نظریه اخلاق کانت(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
قبسات ۱۳۸۱ شماره ۲۵
حوزه های تخصصی:
این مقال بر آن است تا ترجمة یکی از کتاب‌های مهم در حوزة فلسفه اخلاق، یعنی نظریه اخلاقی کانت را نقد و بررسی کند.
این کتاب را بروس اونی. استاد دانشگاه ماسوچوست به انگلیسی نگاشته است که دو تن از مترجمان یعنی آقایان علیرضا آل‌بویه، و مصطفی ملکیان آن را از انگلیسی به فارسی ترجمه کرده‌اند. ناقد ترجمة این کتاب، چند صفحه از متن انگلیسی را به اجمال بررسی، و خطاهای فاحشی را در آن مشاهده کرده است. امید است که این نقد، تذکاری برای دقت هر چه بیش‌تر مترجمان و اصلاح چاپ‌های بعدی این کتاب باشد.
فرهنگ و ایدئولوژی
حوزه های تخصصی:
سنت، هنر، معنویت
تجربه عرفانی و ملاک حجیت آن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
قبسات ۱۳۸۱ شماره ۲۶
حوزه های تخصصی:
این مقاله نخست به وصف تجربة عرفانی و بیان تفاوت آن با تجربة دینی و تجربة باطنی می‌پردازد که می‌توان گفت: هر کدام به ترتیب زیر مجموعه‌ای از دیگری و اخص از آن تلقی می‌شود؛ سپس به مبحث معیار صدق در تجربة عرفانی از دو دیدگاه: 1. فرد تجربه‌کننده؛ 2. دیگران (مخاطبان) می‌پردازد و ابتدا ملاک‌های حجیت تجربة عرفانی برای واجد تجربه، سپس حجیت آن برای دیگران بررسی، و به برخی شبهات در این جهت پاسخ داده شده، و نظر استاد و برخی معیارهای عام در حیطة نخست و اجماع و اتفاق آرا و عدم تنافی با عقل قطعی و نقل معتبر در حیطة دوم بررسی شده است.
زیرساخت های قرائت پذیر انگاری دین(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
قبسات ۱۳۸۱ شماره ۲۳
حوزه های تخصصی:
گفت و گوی فراتاریخی و فرا گفت و گو در اندیشه توشیهیکو ایزوتسو
حوزه های تخصصی:
بخش عمده آثار متفکر و شرق شناس شهیر ژاپنی توشیهیکو ایزوتسو در جهت تطبیق افکار است وی در این جهت از روشی استفاده می کند که به تعبیر ماخوذ از هانری کربن فراتاریخی (meta-historical) است در روش تاریخی مرسوم تحقیقات آکادمیک همه افکار تابع زمان و مکان خویش هستند و از اینرو نسبیت و قید تاریخی بر افکار غلبه دارد دقیقا در رد این نوع نگرش تاریخی جریان پدیدار شناسی در فلسفه معاصر قدم نهاد و با اعمال همین روش است که راه فلسفه تطبیقی همواره می شود ایزوتسو به مطابقه مجموعه نظام های فکری پرداخت که الگوی مشترک دارند ولی از حیث جزئیات تاریخی و اجتماعی متفاوتند . کتاب تالیف ایزوتسو حاصل اعمال این روش است اما ایزوتسوبجز گفت و گو و مطابقه افکار به فن و مقامی و رای آن یعنی مقام فرانسوی گفتگو و یا به تعبیر ذن بودائی موندو (mondo) قائل است که به تعبیر بزرگان تصوف از جمله مولوی مقام هم دلی است که در آن دیگر تعاطی افکار و پیام رسانی مطرح نیست در این مقاله به مطالعه و بررسی این دو مقام یعنی گفتگوی فراتاریخی و فراگفتگو در اندیشه ایزوتسو پرداخته می شود.
حقیقت وحی تجر به دینی یا عرفانی؟(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
قبسات ۱۳۸۱ شماره ۲۶
حوزه های تخصصی:
مقاله ذیل به تحلیل وحی از منظر تجربة دینی و عرفانی می‌پردازد. نگارنده، نخست به‌صورت مقدمه به چهار رهیافت ذیل از وحی اشاره می‌کند: 1. روان‌شناختی؛ 2. جامعه‌شناختی؛ 3. تجربة معرفتی (فلاسفه)؛ 4. معرفتی و زبانی (متکلمان)؛ سپس دیدگاه همسان‌انگاری وحی و تجربة دینی با تعریف تجربة دینی و تقسیم آن به ذاتی‌گرا و ساختی‌گرا تحلیل و نقد می‌شود. در نقد آن به نکاتی چون لزوم تنزل وحی به تجربة عادی، غیرآسمانی انگاشتن وحی، تکثر ادیان به عدد تکثر تجارب دینی و تعمیم نبوت اشاره خواهد رفت. قسمت دوم مقاله به رویکرد عارفان از وحی اختصاص دارد. در این قسمت، نگارنده با بهره‌گیری از اصول و مبانی عرفانی به تبیین وحی می‌پردازد و تأکید می‌کند که حقیقت وحی نزد عارفان، تجربه است؛ اما نه از قسم تجربة دینی؛ بلکه نوعی تجربة الوهی خاص که مبدأ و پیشینة آن به عالم عقول و مقام واحدیت و صادر اول بر می‌گردد و در واقع، وحی مخصوصاً وحی پیامبر اسلام تجربه دوم و به عبارت دقیق‌تر ظهور تجربة وحیانی پیامبر در عالم عقول است که با نزول عین ثابته پیامبر از حقیقت محمدیه و صعود دوباره و اتصال به آن تحقق می‌یابد.